Fernando II.a Aragoikoa

Fernando II.a Aragoikoa
	; Irudi gehiago
; Gaztelako Koroako erregeorde
; Aragoiko koroako Aragoiko erregea
Sardiniako errege
; Gaztelako Koroako King of Castile and León (Iure uxoris) (en)
; 47. San Jakueren ordenako Santiagoko ordenaren maestre handia
Ribagorzako kondea
Duke of Gandía (en)
Bizitza
Jaiotza	Palacio de los Sada (en) , 1452ko martxoaren 10a
Herrialdea	Aragoiko koroa
Heriotza	Casa de Santa María, 1516ko urtarrilaren 23a (63 urte)
Hobiratze lekua	Royal Chapel of Granada (en) ; Sepulcher of Isabella I of Castile and Ferdinand II of Aragon (en)
Familia
Aita	Joanes II.a Aragoikoa
Ama	Joana Enrikez
Ezkontidea(k)	Elisabet I.a Gaztelakoa (1469ko urriaren 14a (egutegi gregorianoa), 1469ko urriaren 19a (egutegi gregorianoa) - 1504ko azaroaren 26a (egutegi gregorianoa)); Germana Foixkoa (1505 - 1516)
Bikotekidea(k)	ikusi Aldonza Ruiz de Ivorra (en) ; Isabel of Granada (en) ;
Seme-alabak	ikusi Joana Gaztelakoa; Elisabet Aragoikoa (1470-1498); John, Prince of Asturias (en) ; Maria Aragoikoa; Katalina Aragoikoa; Alonso Aragoikoa; John of Aragon, Prince of Girona (en) ; Alonso de Estrada (en) ; Miguel Fernandez Of Grenade (en) ;
Haurrideak	ikusi Zuria II.a Nafarroakoa; Joana Aragoikoa, Napoliko erregina; Leonor I.a Nafarroakoa; Karlos IV.a Nafarroakoa; Alfontso Aragoi eta Escobarkoa; Joan Aragoikoa;
Familia	ikusi Filipe I.a Gaztelakoa (suhi); Henrike VIII.a Ingalaterrakoa (suhi); Juana de Aragón y Gurrea (en) (biloba); Frantzisko Borjakoa (birbiloba); Isabel de Borja y Enríquez (en) (izter-lehengusu); Fernando I.a Aragoikoa (aitaldeko aitona); Manuel I.a Portugalgoa (suhi); Afonso, Prince of Portugal (en) (suhi); Maria I.a Ingalaterrakoa (biloba); Karlos V.a Habsburgokoa (biloba); Filipe II.a Espainiakoa (birbiloba); Fernando I.a Habsburgokoa (biloba); Henrike I.a Portugalgoa (biloba); Joanes III.a Portugalgoa (biloba); Elisabet Portugalgoa (biloba); Leonor Austriakoa (biloba); Isabel Austriakoa (1501-1526) (biloba);
Leinua	Trastamara leinua
Hezkuntza
Hizkuntzak	gaztelania; nafar-aragoiera
Jarduerak
Jarduerak	agintaria
Jasotako sariak	ikusi Urrezko Ardi-larruaren Ordenako zalduna ; Calatravako Ordena ; Santiagoko ordenaren maestre handia ; San Jakueren ordena ;
Kidetza	San Jakueren ordena
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	katolizismoa

Fernando II.a Aragoikoa^[1] (Sause, Aragoiko koroa, 1452ko martxoaren 10a - Madrigalejo, Gaztelako koroa, 1516ko urtarrilaren 25a), Fernando Katolikoa edo Faltsutzailea ere deitua, Aragoi, Mallorca, Valentzia eta Sardinia (1479-1516), Gaztela (1474-1504, Fernando V.a izenarekin) eta Siziliako (1468-1516) erregea eta Bartzelonako kondea izan zen^[2]. 1504an Napoliko errege bilakatu zen eta 1512an, konkistaren bitartez, Nafarroakoa.

Elisabet I.a Gaztelakoaren senarra zen eta, harekin batera, Errege-erregina katolikoak izenez ezagunak dira, Alexandro VI.a aita santuak honela izendatu zituenetik.

Bizitza

Joanes II.a Aragoikoaren eta honen bigarren emazte Joana Enrikezen semea zen. 1461ean, Karlos IV.a, Vianako printzea bere anaiordea hil zenean, Calatayudeko Gorteetan Aragoiko oinordeko gisa zin egin zuen. 1468an aitak Siziliako errege izendatu zuen. Gaztelako Elisabetekin ezkondu zen 1469an. 1474an, Henrike IV.a hil ondoren, Leon eta Gaztelako erregekide izendatu zuten, eta 1479an, aita hiltzean, Aragoi, Katalunia, Valentzia, Balear Uharteak, Sardinia eta Sizilia geratu ziren bere esku. Gaztelako koroarekin bateratu zituen lurralde horiek guztiak, beren nortasuna gorde bazuten ere.

Bere lehen hizkuntza nafar-aragoiera omen zen^[3], gaztelaniaz ere ondo zekien.

Elisabet eta Fernandok, Gaztelako erregetza zela eta, Portugalgo Alfontso V.aren laguntza zuen Joana Beltraneja menderatu ondoren, bakea jartzeari ekin zioten, eta nobleen aginpidea gutxitu zuten. 1492an Granada hartu eta musulmanek Iberiar penintsulan zuten azken erresumaz jabetu ziren. Urte berean, Ameriketako aurkikuntza gertatu zen, juduak Espainiatik bidali zituzten. Espainiako Inkisizioa eta Hermandade Handia sortarazi zituen. 1493an Rosselló eta Cerdanya berreskuratu zituen Aragoiko koroarentzat. 1497an Iparraldeko Afrikako Melilla hiria hartu zuen^[4].

1504an, Elisabet hiltzean, Gaztelako erregeordea izan zen, Flandesen zeuden errege berriak (Joana Gaztelakoa eta Filipe Ederra) itzuli ziren arte^[4]. 1505ean Bloisko bakea sinatu zuen Luis XII.a Frantziakoarekin. Horren arabera, Frantziak Aragoik Napoliko erresuma menderatzen zuela onartu zuen^[5], eta Fernando Luisen iloba Germaine Foixekoarekin ezkondu zen. 1507an Filipe Ederra hil zenetik, Gaztelako erregeordea izan zen, Joanaren buruko gaixotasuna zela eta.

Nafarroa konkistatzeko helburuz, Fernandok beaumontarren babesa lortu zuen. 1512an Nafarroako erresuma inbaditu eta 1515ean Gaztelako Gorteek erresuma Gaztelako koroari lotu zekion onartu zuten.

**Fernando Katolikoak** Bizkaiko Forua sinatzen Gernikako arbolaren azpian 1476ko uztailaren 30ean.

Genealogia

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2014/05/14 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ Euskaltzaindia. (PDF) 186. arauaː Atzerriko pertsona-izenak. Grafia-irizpideak. Erregeerreginen eta kidekoen kasua. .
↑ Fernando V (1479 -1516) Cervantesvirtual.com
↑ (Gaztelaniaz) «Fernando «El Católico», tan odiado por la nobleza castellana como por los nacionalistas catalanes» abc 2016-01-27 (Noiz kontsultatua: 2019-10-23).
↑ ^a ^b Fernando el Católico Artehistoria.jcyl.es
↑ Errege-erregina Katolikoak Hiru.com

Kanpo estekak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Fernando II.a Aragoikoa

Fernando II.a Inkisiziokoa edo Faltsarioa Puntubi.com

Datuak: Q12860
Multimedia: Ferdinand II of Aragon / Q12860

[1] Euskaltzaindia. (PDF) 186. arauaː Atzerriko pertsona-izenak. Grafia-irizpideak. Erregeerreginen eta kidekoen kasua. .

[2] Fernando V (1479 -1516) Cervantesvirtual.com

[3] (Gaztelaniaz) «Fernando «El Católico», tan odiado por la nobleza castellana como por los nacionalistas catalanes» abc 2016-01-27 (Noiz kontsultatua: 2019-10-23).

[artehis-4] Fernando el Católico Artehistoria.jcyl.es

[5] Errege-erregina Katolikoak Hiru.com

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]