Félix Leclerc

Félix Leclerc
	; (1957) Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Joseph Félix Eugène Leclerc
Jaiotza	La Tuque, 1914ko abuztuaren 2a
Herrialdea	Quebec
Heriotza	Saint-Pierre-de-l'Île-d'Orléans, 1988ko abuztuaren 8a (74 urte)
Familia
Seme-alabak	ikusi Francis Leclerc (en) ; Martin Leclerc (en) ;
Familia	ikusi Mélanie Leclerc (en) (biloba);
Hezkuntza
Hizkuntzak	frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	poeta, egile abeslaria, idazlea, musikaria, gitarra-jotzailea, abeslaria, aktorea, ipuin-kontalaria eta eleberrigilea
Lan nabarmenak	ikusi Le tour de l'île;
Jasotako sariak	ikusi Ohorezko Legioko zalduna ; designated historic person (2014ko urtarrilaren 30a) ; Officer of the Order of Canada ; Prix Denise-Pelletier (1977) ; Calixa-Lavallée Award ;
Genero artistikoa	chansona
Musika instrumentua	gitarra; ahotsa
Diskoetxea	Polydor Records

Félix Leclerc (La Tuque, Quebec, 1914ko abuztuaren 2 – Saint-Pierre-de-l'Île-d'Orléans, Quebec, 1988ko abuztuaren 8) egile abeslari, olerkari, idazle, aktore eta Quebeceko burujabetzaren zein frantses hizkuntzaren alde nabarmendu zen pertsona izan zen. Aipatu arlo guztietan Ipar Amerikako herrialde honetako erreferentziarik handienetakoa da.

Biografia

Hastapenak

La Tuquen (Mauricie eskualdea) jaioa, Félix Fabiola Parrot eta Léonidas Leclercen hamaika seme-alaben artean seigarrena zen. Goi mailako ikasketak hasi zituen Ottawako Unibertsitatean baina Depresio Handia dela medio utzi behar izan zituen eta gurasoek zituzten lurretan nekazari aritu zen.

CHRC irratian lan egin zuen Quebec Hirian 1934tik 1937ra; gitarra jotzen ikasten hasi zen. Urte honetan nekazari lanetara bueltatu zen. 1938an irratigintzara itzuli zen, Trois-Rivières hiriko CHLNra hain zuzen; geroago Radio Canadarentzat gidoiak idazteari ekin zion eta irratirako antzerki lanak egin zituen, adibidez Je me souviens (1941ean). Orduan idatzi zituen bere lehen kantak (interpretatu zuen lehena Notre sentier izan zen, 1939an). Irrati-antzezlan batzuetan ere parte hartu zuen: Rue Principale, Vie de famille eta Un homme et son péché. Gidoietako asko argitaratu zituen eta 1942tik 1945era Quebec osoa zeharkatu zuen Les compagnons de Saint-Laurent antzerki taldea osatu zuen. 1942ko uztailaren 1ean Radio-Canadan lankide zuen Andrée Vienekin ezkundu zen; Martin izeneko semea izan zuten.

1942tik aurrera idazlanak argitaratzen hasi zen, lehen irratietan landutako testuak eta 1946an Orléans uhartean zegoela Le fou de l’île eleberria idatzi zuen, 1958 arte argitaratu ez zena.

Kantari eta idazle

1950ean Quebec bisitatzen zuen Jacques Canetti artisten manager paristarrak « Le train du nord » bere kanta entzun zuen, baita izugarri gustatu ere; horren ondorioz CKLV Montrealgo irratian 12 kanta grabatu zituen; bere lehen disko honetan Moi, mes souliers, Le petit train du nord, Bozo eta Le petit bonheur nabarmendu ziren^[1]. Canettik Frantziara joateko konbidatu zuen; bertan arrakasta handia lortu zuen eta Parisko ABC antzokian aritu zen, besteak beste. Polydor diskoetxearentzat bost urterako kontratua sinatu zuen. Quebecera 1953ra itzuli zen, dagoeneko ospetsu bihurtua bai kantari (frantsesez abesten zuten Ameriketako kantarien artean garrantzitsuentzat joa) bai idazle gisa: 1952an Fides argitaletxeak bere aldeko apustu sendoa egin zuen; hala ere bere betiko estilo edo hizkerari (parlure berak zioen bezala) ez zion muzin egin. Quebeceko egile abeslarien munduak errespetua irabazi zuen Leclercekin.

Hurrengo urteetan bere arrakasta idatzi edo kantatuek segitu zuten, bai Europa frantses-hiztunean (Frantzia, Valonia, Suitza) bai Quebecen. 1959an berari buruzko Félix Leclerc troubadour filma grabatu zen. 1963an egindako inkesta batean "idazle kanadar-frantses" garrantzitsuena aukeratu zuten.

1965ean aita hil zitzaion; beste aldetik aurreko urte luzeetan managerra izan zuen Jacques Canettireki apurtu eta Jean Dufourrekin hasi zen lanean Frantziako kontzertuei dagokienez. 1968an Kanadako telebistak berari buruzko filma aurkeztu zuen eta Andréerengandik bereizi zen. Gaëtane Morinekin ezkondu zen; Nathalie eta Francis izeneko seme-alabak izan zituzten. Urte berean Quebeceko Orléans uhartean lur-eremu bat erosi zuen; denbora batez Suitzan bizi eta gero uhartera joan zen bizi izatera. 1970eko Quebeceko gertaera latzek bere konpromiso politikoa areagotzen bultzatu zuten.

Azken urteak

1974ko abuztuaren 13an Gilles Vigneault eta Robert Charleboisekin batera Superfrancofête jaialdian esku hartu zuen Quebec Hiriko Abrahamen lautadetan; 100.000 lagunen aurreko kontzertua J’ai vu le loup, le renard, le lion diskoan grabatu zen.

1975ean, bere karrerako 25. urteurrena ospatzeko disko bikoitza argitaratu zioten; urte horietan 140 bat kanta eginak zituen. 1976an PQk (Parti québécois) burujabetzaren aldeko alderdiak hauteskundeak irabazi eta gero antolatutako ospakizunetan parte hartu zuen. 1978an ADISQ Quebeceko disko-industriaren "sari handi berezia" jaso zuen; harrezkero ADISQen sari guztiek "Félix" dute izena. Arlo politikoan Quebeceko mugimendu nazionalak journée Félix Leclerc ("Leclerc eguna") sortu zuen.

1980ean Quebectarren Mugimendu Nazionalaren (Mouvement national des québécois eta québécoises) zilarrezko domina jaso zuen; aldiz, urte bereko maiatzaren 20an antolatutako erreferendumean herrialde honetako biztanle gehienek ezekoa eman zioten burujabetzari, Leclercen etsipenerako. Bere bizitzaren azken urteetan ohore eta omenaldi ugari jaso eta gero, 1988ko abuztuaren 8an hil zen bere bizileku eta toki kutuna izan zen Orléans uhartean^[2].

Diskografia

1951 : Chante ses derniers succès sur disque
1957 : Félix Leclerc chante
1958 : Félix Leclerc et sa guitare, vol. 1
1959 : Félix Leclerc et sa guitare, vol. 2
1959 : Félix Leclerc et sa guitare, vol. 3
1962 : Le Roi heureux
1964 : Félix Leclerc
1964 : Mes premières chansons
1966 : Moi, mes chansons
1967 : La Vie
1968 : L'Héritage
1969 : Félix Leclerc, dit pieds nus dans l'aube
1969 : J'inviterai l'enfance
1973 : L'alouette en colère
1974 : J'ai vu le loup, le renard, le lion, Gilles Vigneault eta Robert Charleboisekin
1975 : Le tour de l'île
1978 : Mon fils
1979 : Chanson dans la mémoire longtemps
1993 : L'ancêtre - en Concert à l'ile d'Orléans. Hil ostean argitaratutako zuzenekoa.

Liburuak

Esaerak

Le Calepin d'un flâneur, Montreal, Fides, 1961.
Le Petit Livre bleu de Félix ou Le nouveau calepin du même flâneur, Montreal, Nouvelles Éditions de l'Arc eta Carcajou, 1978.
Le Dernier Calepin, Montreal, Nouvelles Éditions de l'Arc eta Carcajou, 1988.

Olerkiak

Andante, Montreal, Fides, 1944.
Chansons pour tes yeux, Paris, Robert Laffont, 1968 eta Montreal, Fides, 1976.
Rêves à vendre, Montreal, Nouvelles Éditions de l'Arc, 1978.
La mort de l'ours.

Eleberriak

Pieds nus dans l'aube, Montreal, Fides, 1946.
Le Fou de l'Île, Paris, Denoël eta Montreal, Beauchemin, 1958·
Carcajou ou le diable des bois, Paris, Robert Laffont eta Montreal, Éditions du Jour, 1973.

Antzerkia

Dialogue d'hommes et de bêtes, Montreal, Fides, 1949.
Le Hamac dans les voiles (Adagio, Allegro eta Andante lanetako zatien bilduma), 1952.
Le P'tit Bonheur eta Sonnez les matines, Montreal, Beauchemin, 1959.
Sonnez les matines, 1963.
Le Petit Bonheur, 1964.
L'Auberge des morts subites, Montreal, Beauchemin, 1962.
Qui est le père?, Montreal, Leméac, 1977.

Bestelakoak

Adagio, Montreal, Fides, 1943. Ipuinak.
Allegro, Montreal, Fides, 1944. Alegiak.
Moi, mes souliers, Paris, Amiot-Dumont, 1955 eta Montreal, Fides, 1960. Autobiografia.
Cent Chansons, Montreal, Fides, 1970. Kantak.

Sariak

Hiru aldiz Académie Charles-Crosen lehen sariduna Frantzian.
1971 – Kanadako Ordenako kidea.
1975 – Calixa-Lavallée saria.
1975 – Bene merenti de patria^[3].
1977 – Denise-Pelletier saria^[4] jaso zuen lehena.
1982 – Lavaleko Unibertsitateak ohorezko doktoregoa eman zion ekainaren 11n.
1984 – Quebectar Idazleen Batasunak (Union des écrivains québécois) ohorezko kide bihurtu zuen.
1985 – Quebeceko Ordena Nazionalaren Ofizial Handia; ekainaren 25ean René Levesquek Quebeceko Parlamentuan emana, ohore hau jaso zuen lehenetakoa izan zen.
1986 – Ohorezko Legioaren Zalduna.
1987 – Quebeceko Letretako Akademiako domina^[5].
1988 – Fleury-Mesplet saria^[6].
2000 – Quebectar Handien Akademiak Mendeko Quebectar Handien artean sartu zuen.
Kanadiar egile eta konpositoreen panteoiak Le Tour de l'île bere kanta saritu zuen.

Bere omenez

Joseba Tapia. Quebec diskoa. (Egunkaria, 1999)^[7]
Monumentu batzuk eraiki dira Leclerc omentzeko: Saint-Pierre-de-l'Île-d'Orléansko hilerrian (1989) edo Montrealgo erdialdeko Lafontaine parkean.
1997tik 40 autobideak 325 kilometrotan bere izena (Autoroute Félix-Leclerc) eramaten du.Autobidea San Laurendi ibaiaren iparraldeko ibarra zeharkatzen du Quebec Hiritik Rigaudera (Montérégie eskualdea, Ontariotik hurbil).
Quebeceko herri eta hiri askotako parke, kale, eskola eta bestelako leku publiko ugariri bere izena eman zaie.
ADISQ elkarteak^[8] urtero kantari quebectarrei banatzen dizkien Félix Sariak (Prix Félix) ere berarengandik jaso zuten izendapena. Fundazioa (Fondation Félix-Leclerc), Prix Félix-Leclerc de la chanson kantetarako saria eta Prix Félix-Leclerc de la poésie sariak ere bere oroimena gordetzen dute.

Euskaraz

1999an Joseba Tapiak Québec: hamalau kantu independentziarako diskoa (Gaztelupeko Hotsak) atera zuen. Bere hamalau kantuak Quebeceko abeslari abertzalerik ezagunenen bertsioak egiten zituen, tartean Leclercenak^[9]. Aurkeztu zenean euskal prentsan Hego Euskal Herrian ez baina Ipar Euskal Herrian sona handiko kantak zirela azpimarratu zen; aurkezpen ekitaldian Koldo Izagirrek Leclercen Zapatok (Moi, mes souliers, 1959)) eta Xoxoaren haserrea (L' alguette en colère) kantak errezitatu zituen^[10]. Leclerc-en hirugarren kantua ere bada diskoan: Hartzaren heriotza (La mort de l'ours, 1976)

Erreferentziak

↑ Le Petit Bonheur 1948an kantatu zuen estraineko aldiz, Montrealgo Théatre du Gésu antzokian; aktoreek jantziak aldatzen zituzten bitartean Leclercek abestiak kantatzen zituen.
↑ Chronologie de Félix Félix Leclerc fundazioaren webgunean.
↑ SSJB (Société Saint-Jean-Baptiste de Montréal) burujabetzaren aldeko elkarteak bere merituengatik nabarmendu den Quebeceko abertzaleei ematen diena.
↑ Quebeceko gobernuak artista bati bere karrera osoagatik ematen dion saria; Quebeceko arte munduko ohorerik handientzat jotzen da.
↑ Idazleentzako saria da.
↑ Argitaletxeen munduak emandakoa.
↑ Erostarbe, Gorka; Koch, Edurne. (1999-12-01). Euskaldunon Egunkariaren hemeroteka. 1990-2003. (berria.eus) (Noiz kontsultatua: 2021-06-01).
↑ ADISQ: Association québécoise de l'industrie du disque, du spectacle et de la vidéo.
↑ Tapiaren webgunea.
↑ Quebeceko askatasun doinu eta hitzak bere egin ditu Tapiak disko berrian^{[Betiko hautsitako esteka]}, Egunkaria, 1999ko abenduaren 1a.

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Félix Leclerc

(Frantsesez) Félix-Leclerc fundazioa.
(Frantsesez) Félix Leclerc troubadour ikusgai ONF.ca webgunean.
(Frantsesez) Félix Leclerc, sa plume et sa guitare, Radio-Canadako artxiboko txostena.
(Frantsesez) Félix Leclerc^{[Betiko hautsitako esteka]} bideoa, 1967, Télévision suisse romande Suitzako frantsesezko telebistan.

Datuak: Q594644
Multimedia: Félix Leclerc / Q594644

[1] Le Petit Bonheur 1948an kantatu zuen estraineko aldiz, Montrealgo Théatre du Gésu antzokian; aktoreek jantziak aldatzen zituzten bitartean Leclercek abestiak kantatzen zituen.

[2] Chronologie de Félix Félix Leclerc fundazioaren webgunean.

[3] SSJB (Société Saint-Jean-Baptiste de Montréal) burujabetzaren aldeko elkarteak bere merituengatik nabarmendu den Quebeceko abertzaleei ematen diena.

[4] Quebeceko gobernuak artista bati bere karrera osoagatik ematen dion saria; Quebeceko arte munduko ohorerik handientzat jotzen da.

[5] Idazleentzako saria da.

[6] Argitaletxeen munduak emandakoa.

[:2-7] Erostarbe, Gorka; Koch, Edurne. (1999-12-01). Euskaldunon Egunkariaren hemeroteka. 1990-2003. (berria.eus) (Noiz kontsultatua: 2021-06-01).

[8] ADISQ: Association québécoise de l'industrie du disque, du spectacle et de la vidéo.

[9] Tapiaren webgunea.

[10] Quebeceko askatasun doinu eta hitzak bere egin ditu Tapiak disko berrian^{[Betiko hautsitako esteka]}, Egunkaria, 1999ko abenduaren 1a.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]