Edukira joan

2024 klima aldaketan

Wikipedia, Entziklopedia askea

Artikulu honek 2024. urtean berotze globalaren eta klima-aldaketaren ondorioak neurtu, aurreikusi, arindu eta haietara egokitzeko gertakariak, ikerketen emaitzak, aurrerapen zientifiko eta teknologikoak eta giza ekintzak dokumentatzen ditu.

Laburpenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Neurketak eta estatistikak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gertakari eta fenomeno naturalak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Urtarrila – Annual Review of Marine Science aldizkarian argitaratutako ikerketa baten arabera, kostaldeko geruza freatikoak igotzeak eta haien gazitasuna lurrerantz mugitzeak —«neurri handi batean ezkutukoak eta hautemanezinak» dira haien kalteak— eragiten du kostaldeko 1.546 komunitate potentzialki zaurgarriak izatea, itsas mailaren igoerak eragindako gainazala urpean geratu baino hamarkada batzuk lehenago[17].
  • Otsailaren 12 – First Street Foundation irabazi asmorik gabeko fundazioak argitaratutako ikerketa batek jakinarazi zuen ingurumen araudiak airearen kalitatean eragindako hobekuntzak partzialki baliogabetzen ari direla klima aldaketak eragindako «zigor klimatiko» batengatik, bereziki baso suteen gorakadak eragindako PM2,5 partikulen gorakadagatik.
  • Otsailaren 28 – Weather and Climate Dynamicsen argitaratutako ikerketa batek estatistikoki lotu zituen Artikoko izotz galera klima epelago eta lehorrago batekin Europan. Horrek aukera ematen du Europako udako eguraldia aurreko neguko datuekin hobeto iragartzeko[18].
  • Martxoaren 25 – Oecologia aldizkarian argitaratutako ikerketa batek ondorioztatu zuen beroketa globalak, eta euriaren zein baso-suteen maiztasunak eta indarrak, polenaren aniztasuna gutxitu zuela, Arro Handian eta Sierra Nevadan aurki zitekeen polen-aberastasunari eraginez[19].
  • Martxoaren 26 – Naturen argitaratutako ikerketa baten arabera, egoera jakin batzuetan, zuhaitz gehiago landatzearen ondorioz albedoan gertatzen den aldaketak (eguzki-argiak Lurraren azalean espaziorantz egiten duen islak) «albedoaren konpentsazio» esanguratsua eragin dezake, zuhaitzek atmosferatik karbonoa kentzearen onurak murriztuz[20].
  • Martxoaren 27 – Naturen argitaratutako ikerketa baten arabera, Groenlandia eta Antarktikako izotzaren urteak Lurraren errotazio abiadura geldotu zuen, UTC denborari eraginez. UTCan egin beharreko aldaketek eragina zuten denbora-neurketa horretan oinarritutako sistema-informatikoetan[21].
  • Apirilaren 8 – Klima berotzearen ondorioz, meteorito asko Antartikako izotz geruzan urtzean azaletik galtzen direla onartu ostean, Nature Climate Changen argitaratutako ikerketa batek ondorioztatu du 5.000 meteorito inguru iritsezin bihurtzen direla urtero. Aurreikuspenen arabera, 2050ean %24 inguru galduko da, eta ehuneko hori %76 igo liteke 2100ean, igorpen handiko egoera batean. (Lurrean aurkitutako meteoritoen %60 baino gehiago Antartikakoak dira)[22].
  • Apirilaren 11 – Sciencen argitaratutako ikerketa baten arabera, ez da behar bezala aztertu lurreko karbono ez-organikoak (SIC) etorkizuneko karbono atmosferikoaren kontzentrazioetan izango duen eragina, eta proiektatzen du lurreko ekosistemei nitrogenoa gehitzearekin lotutako lurzoruaren azidotzeak atmosferara 23.000 milioi tona karbono askatzea eragingo duela datozen 30 urteetan[23].
  • Maiatzaren 11 (txostena) – Venezuela izan zen garai modernoan bere glaziar guztiak galdu zituela adierazi zuen lehen herrialdea, Pico Humboldteko glaziarra jada izotz-eremu bat baino ez zelako, glaziarrek berezkoa duten mugimendurik gabe[24].
  • Maiatzaren 20 – Proceedings of the National Academy of Sciences aldizkarian argitaratutako ikerketa baten arabera, distantzia handietan izotzaren azpian dagoen itsasoko uraren fluxuak Thwaites glaziarra (Antartika) aurreikusi baino zaurgarriagoa egiten du izotza urtzeko, eta horrek, aldi berean, izotz-masaren galeraren aurreikuspenak handitzen ditu[25].

Lehen aldiz, zientzialariek... argi eta garbi dokumentatu dituzte idortasunaren gaur egungo eta etorkizuneko joerak eta inpaktuak, lehen ziurgabetasun zientifikoko laino batean bildutako arrisku global eta existentziala agerian uzten dutenak. [Idortasunak] eta bere ondorioek milaka milioi pertsonen bizitza eta bizibidea mehatxatzen dute planetako ia eskualde guztietan[26].

— Desertifikazioari Aurre egiteko Nazio Batuen Konbentzioa, 2024ko abenduaren 9
  • Ekainaren 6 – Geophysical Research Lettersen argitaratutako ikerketa baten arabera, 1980tik 2022ra, berezko klima-aldakortasunak Artikoaren berotzea bultzatu du, baina beroketa globala ezabatu du; zehazki, Barents itsasoan eta Karako itsasoan berotu da, baina hoztu egin da ekialdeko Ozeano Bare tropikalean eta Ozeano Australean[27].
  • Ekainaren 3 – Administrazio Nazional Ozeaniko eta Atmosferikoak (NOAA) iragarri zuen El Niñoren baldintzek aurreko hilabetean ENSO neutro baldintzak ekarri zituztela[28], ozeanoaren eta airearen tenperaturek errekor maila lortu zuten urte bateko epeari amaiera emanez.
  • Uztailaren 15 – Proceedings of the National Academy of Sciencesen argitaratutako ikerketa baten arabera, berotze globalak eragindako glaziarren eta poloetako izotz geruzen urtzeak poloetako eskualdeetatik ekuatorerantz mugitu du masa, eta horrek Lurraren forma nabarmen aldatu du, eta egunen iraupena luzatu. Isurpen handiko egoera batean, egunaren iraupena 2,62±0,79 ms/urte-raino igo liteke 2100ean. Egunaren iraupenaren aldaketek zaildu egiten dute kronometraje zehatza eta nabigazio espaziala[29].
  • Uztailaren 25 – Aintzira Gazi Handian azaldutako sedimentuen CO2 eta metano isurien neurketetatik abiatuta, One Earthen argitaratutako ikerketa batek ondorioztatzen du isurketa horiek aski handiak direla eskualdeko karbono-aurrekontuetan kontuan hartu behar izateko, eta mundu osoko gatz-lakuen galera geldiarazteko eta alderantzikatzeko ahaleginak justifikatzen dituzte[30].
  • Abenduaren 9 – Desertifikazioari Aurre egiteko Nazio Batuen Konbentzioak ondorioztatu zuen lur lehorraren hiru laurden "etengabe lehorragoak dira azken hamarkadetan", eta "klima lehorragoak orain mundu osoko eskualdeei eragiten diela eta ez direla itzuliko lehenengo egoerara". Munduko biztanleriaren laurdena lehortzen ari den eremuetan bizi dira[26].
  • Abendua &nash; (txostena) NOAAren 2024ko Artikoko txostenak edio Artikoko tundra hartzaile izatetik iturri izatera pasa dela. Gainera, metano iturri bat ere bada[31].

Ekintzak eta helburu adierazpenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zientzia eta teknologia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Urtarrilaren 2 – Estatu Batuetako merkataritza mailako lehen itsas parke eolikoa martxan jarri zen, Martha's Vineyard (Massachusetts) kostaldetik 24 km-ra. Hasieran, aerosorgailu batek 5 MW emango ditu, baina, denborarekin, 400.000 etxe eta enpresa energiaz hornitzeko gai izango diren 62 turbina izango direla aurreikusi dute[32].
  • Urtarrilaren 11 – Nature Cities0en argitaratutako azterlan batek Riad hiriko beroa arintzeko zortzi agertokitan egindako saiakuntza baten emaitzak aurkeztu ziren. Proba horretan, efektu freskagarri handiak egiaztatzen dira, eta konbinazioak egiten dira, besteak beste, teilatuetan material islatzaileak, ureztatze-landaredia eta birgaitzea erabiliz[33][34].
  • Urtarrilaren 18 – Espazioko eguzki-baratze baten lehen proba arrakastatsua, zelula fotovoltaiko baten eguzki-energia jaso eta Lurrera transmititzen zuena, bideragarritasunaren lehen erakustaldia izan zen[35].
  • Otsaila: haize-parpaila baten printzipioak dituen ur-azpiko korronteetako sorgailu batek Faroe Uharteetan elektrizitatea ekoizten hasi zen[36].
  • Otsailaren 9 – Ikertzaileek simulazioak erabili zituzten Science Advancesen argitaratutako AMOCaren balizko kolapso baten alerta goiztiarraren seinale bat garatzeko, eta iradokitzen dute AMOC «makurtzeko bidean» dagoela adierazten duela[37][38].
  • Martxoaren 5 – aho-batekoa izan ez zen bozketa baten ondoren, IUGSren Kuaternarioko Estratigrafia azpibatzordeak erabaki zuen Antropozenoa ez dela garai geologiko bat. Bozketak, hala ere, aukera ematen du, modu informalean, gizakiek egindako eragin geologikoa horrela izendatzeko[39].
  • Martxoa (asmakizuna): haizeak eragindako pantaila elektrodinamiko (EDS) batek eremu elektriko indartsuak sortzen ditu, eguzki-panelen azaleko hautsa eta poluitzaileak aldaratzen dituztenak. Horrek haien eraginkortasuna handitzen du, eta eskuz garbitzearen beharra kentzen du[40][41]. Ikertzaileek frogatu dute eremu berean aldi berean hozte erradiatiboa eta eguzki-energia sortzen dela[42].
  • Apirila (txostenak):
    • eguzki-panelen gainean jarritako material bitrozeramiko berri batek argi ultramorea argi ikusgarri bihurtzen du, eta, hala, eguzkitik datorren argi aprobetxagarriaren kantitatea handitzen du (materialak argi ikusgaia pasatzen uzten du, normala den bezala)[43].
    • Ikusi da «arroka-irinak» glaziarrek fin birrindutako eta bolumen unitateko azalera handia duen arrokak «meteorizazio kimikoa» bultzatzen duela. Meteorizazio kimikoak aireko karbonoa ezabatzen du, lurzoruaren gainazalean zabaltzen denean. Antzeko bahiketa prozesu bat ere probatu dute, milimetro bateko diametroa duten hormigoi partikulak erabiliz[44].
  • Apirilaren 2 – Estatu Batuetan itsas hodeiak txuritzeko teknologiari buruz egin zen lehen proba aire zabalean -hodeiak argitzeko eta eguzki-argia espazioan islatzeko diseinatu zen teknologia hori-, eta makina batek laborategi batetik kanpo aire librean tamaina egokiko gatz aerosolak modu trinkoan busti zitzakeen probatu zuen[45]. Tokiko agintariek hurrengo hilabetean gelditu zuten proiektua, osasun eta segurtasun publikoarekiko kezkak argudiatuta.
  • Apirilaren 3 – Communications Earth & Environmenten argitaratutako ikerketa baten arabera, airearen kalitateari buruzko legediak planeta hozten duten aerosolen emisioak murrizteak Lurraren desoreka energetikoa okertuko du, berotegi-efektuko gasen emisioek eragindakoaz gain. Azterketa horren arabera, hamarkada horretan berotze globala bizkortzea espero da[46].
  • Maiatzaren 30 &ndash: Communications Earth & Environmenten argitaratutako azterlan baten arabera, Nazioarteko Itsas Erakundeak erregaiei buruz 2020rako emandako araudi batek, nazioarteko itsas garraioaren sufre-emisioak murriztera bideratuta zegoenak, aerosolek eragindako kutsadura murriztu zuen itsas ibilbideetan zehar, baina erradiazio behartuaren areagotzea eragin zuen (berotze globalaren efektua), eta ikertzaileek «inpaktu globala duen geoingeniaritzako nahigabeko obra» gisa kalifikatu zuten[47].
  • Ekainaren 5a: Naturen argitaratutako ikerketa batek, ikatz aktibatuzko material baten poroetan txertatutako hidroxido ioi erreaktiboak dituen material «karga-xurgatzaile» bat aurkezten du, zeinak airetik CO2-a ezabatzen duen bikarbonatoa eratuz. CO2-z ase ondoren, kargak xurgatzen dituen materialaren propietateak berritu egin daitezke tenperatura baxuetan, 90 eta 100 °C bitartean[48].
  • Ekaina (txostena): itsas adituen partzuergo batek erregai-kontsumoa murrizteko sistema bat proposatu zuen, non ontziek gatazkarik gabeko portuetara iristeko orduak koordinatzen baitituzte, «azkar nabigatu eta gero itxaron» praktika konbentzionala saihesteko, normalean abiadura motelagoetan nabigatuz eta erregaia aurreztuz[49].
  • Uztaila (txostena): klimaren berotzeak sortzen duen glaziarretako urak harrapatutako aerosolen behin-behineko estratu ordenatuak desegiten dituela aurkitu da, ikertzaileek ingurumen-gertaeren erregistro historiko gisa erabiltzen dituztenak. Ice Memory Foundationek Antartikan izotz-lekuko gehiago gordetzeko asmoa du, datu-galtze horren aurretik[50].
  • Azaroa (txostena): Estatu Batuetako gobernu-agentziak alerta goiztiarreko aireko sistema bat erabiltzen ari dira aerosolen kontzentrazio txikiak detektatzeko, beste herrialde batzuetan geoingeniaritza-saiakerak non egiten ari diren detektatzeko. Uste da eguzki-erradiazioaren aldaketak aurreikusi ezin diren ondorioak dituela kliman[51].

Ekintza politiko, ekonomiko eta kulturalak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Adaptazio helburu adierazpenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kontsentsuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Proiekzioak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Argitalpen esanguratsuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ (Ingelesez) «2023 Marked Warmest Year on Record, Confirms WMO Report | Weather.com» The Weather Channel (kontsulta data: 2024-10-30).
  2. ↑ «https://economicsofwater.watercommission.org/report/economics-of-wate…» archive.ph 2024-10-20 (kontsulta data: 2024-10-30).
  3. ↑ (Ingelesez) Wehner, Michael F.; Kossin, James P.. (2024-02-13). «The growing inadequacy of an open-ended Saffir–Simpson hurricane wind scale in a warming world» Proceedings of the National Academy of Sciences 121 (7)  doi:10.1073/pnas.2308901121. ISSN 0027-8424. PMID 38315843. PMC PMC10873601. (kontsulta data: 2024-03-10).
  4. ↑ (Ingelesez) McCulloch, Malcolm T.; Winter, Amos; Sherman, Clark E.; Trotter, Julie A.. (2024-02). «300 years of sclerosponge thermometry shows global warming has exceeded 1.5 °C» Nature Climate Change 14 (2): 171–177.  doi:10.1038/s41558-023-01919-7. ISSN 1758-6798. (kontsulta data: 2024-03-10).
  5. ↑ (Ingelesez) World's first year-long breach of key 1.5C warming limit. 2024-02-08 (kontsulta data: 2024-03-10).
  6. ↑ (Ingelesez) Scott, Daniel; Steiger, Robert. (2024-02-13). «How climate change is damaging the US ski industry» Current Issues in Tourism: 1–17.  doi:10.1080/13683500.2024.2314700. ISSN 1368-3500. (kontsulta data: 2024-03-10).
  7. ↑ (Ingelesez) Paddison, Laura. (2024-03-18). «Global ocean heat has been at record levels every single day for the last year» CNN (kontsulta data: 2024-10-30).
  8. ↑ (Ingelesez) Kotz, Maximilian; Kuik, Friderike; Lis, Eliza; Nickel, Christiane. (2024-03-21). «Global warming and heat extremes to enhance inflationary pressures» Communications Earth & Environment 5 (1): 1–13.  doi:10.1038/s43247-023-01173-x. ISSN 2662-4435. (kontsulta data: 2024-10-30).
  9. ↑ (Ingelesez) «Global Electricity Review 2024» Ember (kontsulta data: 2024-10-30).
  10. ↑ (Ingelesez) «Climate change and the escalation of global extreme heat: Assessing and addressing the risks | PreventionWeb» www.preventionweb.net 2024-05-29 (kontsulta data: 2024-10-30).
  11. ↑ (Ingelesez) Tian, Hanqin; Pan, Naiqing; Thompson, Rona L.; Canadell, Josep G.; Suntharalingam, Parvadha; Regnier, Pierre; Davidson, Eric A.; Prather, Michael et al.. (2024-06-11). «Global nitrous oxide budget (1980–2020)» Earth System Science Data 16 (6): 2543–2604.  doi:10.5194/essd-16-2543-2024. ISSN 1866-3508. (kontsulta data: 2024-10-30).
  12. ↑ (Ingelesez) Wolfe, Mary Gilbert, Elizabeth. (2024-07-01). «Beryl strengthens into the earliest Category 5 Atlantic hurricane on record after devastating Windward Islands» CNN (kontsulta data: 2024-10-30).
  13. ↑ (Ingelesez) Harrison, Derek. (2024-07-09). «Average Global Temperature Has Warmed 1.5 Degrees Celsius Above Pre-industrial Levels for 12 Months in a Row» Inside Climate News (kontsulta data: 2024-10-30).
  14. ↑ SA, Baigorri Argitaletxea. (2024-09-06). «Inoizko udarik beroena izan da aurtengoa... datorren urtekora arte» GARA (kontsulta data: 2024-10-30).
  15. ↑ (Ingelesez) Byrne, Brendan; Liu, Junjie; Bowman, Kevin W.; Pascolini-Campbell, Madeleine; Chatterjee, Abhishek; Pandey, Sudhanshu; Miyazaki, Kazuyuki; van der Werf, Guido R. et al.. (2024-09). «Carbon emissions from the 2023 Canadian wildfires» Nature 633 (8031): 835–839.  doi:10.1038/s41586-024-07878-z. ISSN 1476-4687. PMID 39198654. PMC PMC11424480. (kontsulta data: 2024-10-30).
  16. ↑ Gilford, Daniel M; Giguere, Joseph; Pershing, Andrew J. (2024-11-20). «Human-caused ocean warming has intensified recent hurricanes» Environmental Research: Climate 3 (4): 045019.  doi:10.1088/2752-5295/ad8d02. ISSN 2752-5295. (kontsulta data: 2025-01-10).
  17. ↑ (Ingelesez) Habel, Shellie; Fletcher, Charles H.; Barbee, Matthew M.; Fornace, Kyrstin L.. (2024-01-17). «Hidden Threat: The Influence of Sea-Level Rise on Coastal Groundwater and the Convergence of Impacts on Municipal Infrastructure» Annual Review of Marine Science 16 (1): 81–103.  doi:10.1146/annurev-marine-020923-120737. ISSN 1941-1405. (kontsulta data: 2024-10-30).
  18. ↑ (Ingelesez) Oltmanns, Marilena; Holliday, N. Penny; Screen, James; Moat, Ben I.; Josey, Simon A.; Evans, D. Gwyn; Bacon, Sheldon. (2024-02-28). «European summer weather linked to North Atlantic freshwater anomalies in preceding years» Weather and Climate Dynamics 5 (1): 109–132.  doi:10.5194/wcd-5-109-2024. (kontsulta data: 2024-10-30).
  19. ↑ (Ingelesez) Balmaki, Behnaz; Rostami, Masoud A.; Allen, Julie M.; Dyer, Lee A.. (2024-04-01). «Effects of climate change on Lepidoptera pollen loads and their pollination services in space and time» Oecologia 204 (4): 751–759.  doi:10.1007/s00442-024-05533-y. ISSN 1432-1939. (kontsulta data: 2024-10-30).
  20. ↑ (Ingelesez) Hasler, Natalia; Williams, Christopher A.; Denney, Vanessa Carrasco; Ellis, Peter W.; Shrestha, Surendra; Terasaki Hart, Drew E.; Wolff, Nicholas H.; Yeo, Samantha et al.. (2024-03-26). «Accounting for albedo change to identify climate-positive tree cover restoration» Nature Communications 15 (1): 2275.  doi:10.1038/s41467-024-46577-1. ISSN 2041-1723. PMID 38531896. PMC PMC10965905. (kontsulta data: 2024-10-30).
  21. ↑ (Ingelesez) Agnew, Duncan Carr. (2024-04). «A global timekeeping problem postponed by global warming» Nature 628 (8007): 333–336.  doi:10.1038/s41586-024-07170-0. ISSN 1476-4687. (kontsulta data: 2024-10-30).
  22. ↑ (Ingelesez) Tollenaar, Veronica; Zekollari, Harry; Kittel, Christoph; Farinotti, Daniel; Lhermitte, Stef; Debaille, Vinciane; Goderis, Steven; Claeys, Philippe et al.. (2024-04). «Antarctic meteorites threatened by climate warming» Nature Climate Change 14 (4): 340–343.  doi:10.1038/s41558-024-01954-y. ISSN 1758-6798. PMID 38617203. PMC PMC11006603. (kontsulta data: 2024-10-30).
  23. ↑ (Ingelesez) Huang, Yuanyuan; Song, Xiaodong; Wang, Ying-Ping; Canadell, Josep G.; Luo, Yiqi; Ciais, Philippe; Chen, Anping; Hong, Songbai et al.. (2024-04-12). «Size, distribution, and vulnerability of the global soil inorganic carbon» Science 384 (6692): 233–239.  doi:10.1126/science.adi7918. ISSN 0036-8075. (kontsulta data: 2024-10-30).
  24. ↑ (Ingelesez) Vallangi, Neelima. (2024-05-08). «Venezuela loses its last glacier as it shrinks down to an ice field» The Guardian ISSN 0261-3077. (kontsulta data: 2024-10-30).
  25. ↑ (Ingelesez) Rignot, Eric; Ciracì, Enrico; Scheuchl, Bernd; Tolpekin, Valentyn; Wollersheim, Michael; Dow, Christine. (2024-05-28). «Widespread seawater intrusions beneath the grounded ice of Thwaites Glacier, West Antarctica» Proceedings of the National Academy of Sciences 121 (22)  doi:10.1073/pnas.2404766121. ISSN 0027-8424. PMID 38768351. PMC PMC11145208. (kontsulta data: 2024-10-30).
  26. ↑ a b (Ingelesez) «The global threat of drying lands: Regional and global aridity trends and future projections» UNCCD 2024-12-09 (kontsulta data: 2025-01-10).
  27. ↑ (Ingelesez) Sweeney, Aodhan J.; Fu, Qiang; Po‐Chedley, Stephen; Wang, Hailong; Wang, Muyin. (2024-06-16). «Unique Temperature Trend Pattern Associated With Internally Driven Global Cooling and Arctic Warming During 1980–2022» Geophysical Research Letters 51 (11)  doi:10.1029/2024GL108798. ISSN 0094-8276. (kontsulta data: 2024-10-30).
  28. ↑ «Climate Prediction Center: ENSO Diagnostic Discussion» www.cpc.ncep.noaa.gov (kontsulta data: 2024-10-30).
  29. ↑ (Ingelesez) Shahvandi, Mostafa Kiani; Adhikari, Surendra; Dumberry, Mathieu; Mishra, Siddhartha; Soja, Benedikt. (2024-07-23). «The increasingly dominant role of climate change on length of day variations» Proceedings of the National Academy of Sciences 121 (30)  doi:10.1073/pnas.2406930121. ISSN 0027-8424. PMID 39008671. PMC PMC11287281. (kontsulta data: 2024-10-30).
  30. ↑ Cobo, Melissa; Goldhammer, Tobias; Brothers, Soren. (2024-08). «A desiccating saline lake bed is a significant source of anthropogenic greenhouse gas emissions» One Earth 7 (8): 1414–1423.  doi:10.1016/j.oneear.2024.07.001. ISSN 2590-3322. (kontsulta data: 2024-10-30).
  31. ↑ (Ingelesez) Nakamura, Tracey. (2024-10-11). «Executive Summary» NOAA Arctic (kontsulta data: 2025-01-10).
  32. ↑ (Ingelesez) Calma, Justine. (2024-01-04). «The first US commercial-scale offshore wind farm is live, but the industry faces strong headwinds» The Verge (kontsulta data: 2024-10-30).
  33. ↑ (Ingelesez) Bello, Abdul-Rahman Oladimeji. «A new study shows some innovative strategies to beat heat» Interesting Engineering (kontsulta data: 2024-10-30).
  34. ↑ (Ingelesez) Haddad, Shamila; Zhang, Wanni; Paolini, Riccardo; Gao, Kai; Altheeb, Muzahim; Al Mogirah, Abdulrahman; Bin Moammar, Abdullatif; Hong, Tianzhen et al.. (2024-01). «Quantifying the energy impact of heat mitigation technologies at the urban scale» Nature Cities 1 (1): 62–72.  doi:10.1038/s44284-023-00005-5. ISSN 2731-9997. (kontsulta data: 2024-10-30).
  35. ↑ «First ever space-to-Earth solar power mission succeeds | The Independent» web.archive.org 2024-01-19 (kontsulta data: 2024-10-30).
  36. ↑ (Ingelesez) Hanley, Steve. (2024-02-13). «Minesto Underwater "Kite" Begins Delivering Electricity To Faroe Islands» CleanTechnica (kontsulta data: 2024-10-30).
  37. ↑ (Ingelesez) van Westen, René M.; Kliphuis, Michael; Dijkstra, Henk A.. (2024-02-09). «Physics-based early warning signal shows that AMOC is on tipping course» Science Advances 10 (6)  doi:10.1126/sciadv.adk1189. ISSN 2375-2548. PMID 38335283. PMC PMC10857529. (kontsulta data: 2024-10-30).
  38. ↑ (Ingelesez) expert reaction to paper warning of a collapse of the Atlantic meridional overturning circulation | Science Media Centre. (kontsulta data: 2024-10-30).
  39. ↑ (Ingelesez) Hunt, Katie. (2024-03-05). «Proposal to mark a new chapter in Earth’s history rejected, scientists say» CNN (kontsulta data: 2024-10-30).
  40. ↑ (Ingelesez) Choudhury, Rizwan. «New device maximizes solar energy with self-cleaning tech» Interesting Engineering (kontsulta data: 2025-01-10).
  41. ↑ Heo, Minsu; Yang, Junyeong; Kim, Bosung; Lee, Cheoljae; Park, Hyosik; Kim, Soo-Kwan; Lee, Jongsung; Son, Seongho et al.. (2024-03-01). «Self-powered electrodynamic dust removal for sustainable solar panels using triboelectric nanogenerators» Nano Energy 121: 109257.  doi:10.1016/j.nanoen.2024.109257. ISSN 2211-2855. (kontsulta data: 2025-01-10).
  42. ↑ (Ingelesez) Ghosh, Pramit; Wei, Xinsheng; Liu, Hanze; Zhang, Zhenong; Zhu, Linxiao. (2024-03-20). «Simultaneous subambient daytime radiative cooling and photovoltaic power generation from the same area» Cell Reports Physical Science 5 (3)  doi:10.1016/j.xcrp.2024.101876. ISSN 2666-3864. (kontsulta data: 2025-01-10).
  43. ↑ (Ingelesez) Makic, Erik. (2024-04-04). «Scientists make crucial breakthrough that could revolutionize solar energy: '[This might open up new avenues'»] The Cool Down (kontsulta data: 2025-01-10).
  44. ↑ (Ingelesez) «A New Use for Old Concrete Could Revolutionize Carbon Capture» Popular Mechanics 2024-04-25 (kontsulta data: 2025-01-10).
  45. ↑ (Ingelesez) Flavelle, Christopher; Bates, Ian C.. (2024-04-02). «Warming Is Getting Worse. So They Just Tested a Way to Deflect the Sun.» The New York Times ISSN 0362-4331. (kontsulta data: 2025-01-10).
  46. ↑ (Ingelesez) Hodnebrog, Øivind; Myhre, Gunnar; Jouan, Caroline; Andrews, Timothy; Forster, Piers M.; Jia, Hailing; Loeb, Norman G.; Olivié, Dirk J. L. et al.. (2024-04-03). «Recent reductions in aerosol emissions have increased Earth’s energy imbalance» Communications Earth & Environment 5 (1): 1–9.  doi:10.1038/s43247-024-01324-8. ISSN 2662-4435. (kontsulta data: 2025-01-10).
  47. ↑ (Ingelesez) Yuan, Tianle; Song, Hua; Oreopoulos, Lazaros; Wood, Robert; Bian, Huisheng; Breen, Katherine; Chin, Mian; Yu, Hongbin et al.. (2024-05-30). «Abrupt reduction in shipping emission as an inadvertent geoengineering termination shock produces substantial radiative warming» Communications Earth & Environment 5 (1): 1–8.  doi:10.1038/s43247-024-01442-3. ISSN 2662-4435. PMID 38826490. PMC PMC11139642. (kontsulta data: 2025-01-10).
  48. ↑ (Ingelesez) Li, Huaiguang; Zick, Mary E.; Trisukhon, Teedhat; Signorile, Matteo; Liu, Xinyu; Eastmond, Helen; Sharma, Shivani; Spreng, Tristan L. et al.. (2024-06). «Capturing carbon dioxide from air with charged-sorbents» Nature 630 (8017): 654–659.  doi:10.1038/s41586-024-07449-2. ISSN 1476-4687. PMID 38839965. PMC PMC11186774. (kontsulta data: 2025-01-10).
  49. ↑ «MSN» www.msn.com (kontsulta data: 2025-01-10).
  50. ↑ (Ingelesez) Environment 360, Nicola Jones / Yale. (2024-07-14). «The race to save glacial ice records before they melt away» Popular Science (kontsulta data: 2025-01-10).
  51. ↑ (Ingelesez) Flavelle, Christopher. (2024-11-28). «The U.S. Is Building an Early Warning System to Detect Geoengineering» The New York Times ISSN 0362-4331. (kontsulta data: 2025-01-10).
  52. ↑ «Climate scientist wins defamation case against right-wing writers | The Hill» web.archive.org 2024-02-09 (kontsulta data: 2025-01-10).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=2024_klima_aldaketan&oldid=10028033"(e)tik eskuratuta