Kuiper gerrikoa: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

19:33, 25 azaroa 2017ko berrikusketa

Kuiper gerrikoa Eguzkitik 30 - 50 UA bitartean dagoen Eguzki-sistemaren eremua da, gorputz txikiez (100 - 1000 km-ko tamainakoak) osatua. 800 bat gorputz aurkitu dira lehenengoa aurkitu zenetik, 1992an. Gerard Kuiperren omenez jarri zitzaion izen hau gerriko honi, astronomo honek 1951ean adierazi baitzuen tankera honetako gerriko bat existitu behar zuela, 41 urte beranduago Kuiper gerrikoko lehen objektua aurkitu zen. Kuiper gerrikoan kokaturik dauden objektu guztiak, transneptunotar objektu (TNO) gisa sailkatzen dira. Orain arte aurkitu diren objektu guztien diametroaren tamaina 100 eta 1.000km-en artekoa da. Gaur egun uste da gune honetan sortzen direla periodo laburreko kometak, mota honetako lehen kometa Hawaiko unibertsitatean aurkitu zen, 1992an.

Erreferentzia historikoak

Kuiper gerrikoa sarritan deitu izan da ''Edgeworth gerrikoa'' izenarekin edo ''Edgeworth-Kuiper gerrikoa'' izenarekin. Astronomo batzuek izen luzeagoak erabiltzen dituzte, hala nola, ''Leonard-Edgeworth-Kuiper gerrikoa''. Hainbat astronomoek Kuiper gerrikoan dauden objektuak adierazteko transneptunotar objektu izena erabiltzea gomendatzen duten arren, bi adierazpenak (''Kuiper gerrikoko objektuak'' eta ''Transneptunotar objektuak'') ez dira sinonimoak, azkenak Kuiper gerrikoa baino urrunago kokatzen diren objektuak ere biltzen dituelako, adibidez, sednoideak.

Kuiper gerrikoko objektuak

800 objektu baino gehiago sailkatzen dira Kuiper gerrikoko objektu (KBOs, ingelesezko Kuiper Belt Objects siglengatik) gisa. Urte askotan zehar, astronomoek Pluton eta Karonte multzo honetako gorputzik handienak bezala hartu dituzte.

2002ko ekainaren 4ean ordea, (50000) Quaoar aurkitu zen. Gorputz honek Karonteren diametroa gainditzen zuen eta beraz, Plutonen tamainaren erdia zuen, gutxi gorabehera . Objektu hau aurkitu zenean, Kuiper gerrikoko handienetako bat bezala hartu zen, baina, handik aurrera, bere tamainako objektu gehiago aurkitu ziren.

2003ko azaroaren 13an Sedna aurkitu zen. Hasiera batean, Kuiper gerrikoko objektu gisa izendatu zuten astronomoek tamaina handiko objektu hau, baina Plutonekin alderatuta Eguzkitik askoz urrunago zegoen. Gaur egun, objektu hau sednoide gisa sailkatzen da, Kuiper gerrikoaren barnean dauden objektuek ez bezala, bere urruntasunagatik, Neptunok ez diolako inolako eraginik egiten bere orbitan.

Astronomoak txundituta geratu ziren urtea aldiz, 2005a izan zen, urte honetan hiru objektu handi berri aurkitu baitziren, Eris, Makemake eta Haumea, tamainaren arabera ordenaturik. Hasiera batean, Eris, Pluton baino handiagoa zela pentsatu zen, eta beraz, hamargarren planeta gisa izendatu zen. 2006an izendapen hau bi astroei kendu zitzaien, bai Plutoni eta baita ere Erisi. Hortaz gain, New Horizons zunda Plutonen ingurutik igaro zenean jakin zen Eris ez zela Pluton baino handiagoa, 80km-ko diferentziagatik bazen ere. Bestalde, Eris ez da zehazki Kuiper gerrikoko objektu gisa sailkatzen, banandutako objektu gisa sailkatzen da ofizialki, Eguzkiarengandik duen bataz besteko distantzia 67 UAkoa delako.

Esan beharra dago, objektu hauen sailkapena ez dela oso zehatza, ez dugulako inolako datu zehatzik gorputz hauen osaera edo beste hainbat ezaugarriren inguruan. Gainera, gorputz hauen diametroa neurtzerakoan

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Kuiper gerrikoa

Artikulu hau astronomiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz.

@@ 12. lerroa: / 12. lerroa: @@
 [[2003|2003ko]] [[Azaroaren 13|azaroaren 13an]] [[(90377) Sedna|Sedna]] aurkitu zen. Hasiera batean, Kuiper gerrikoko objektu gisa izendatu zuten astronomoek tamaina handiko objektu hau, baina Plutonekin alderatuta Eguzkitik askoz urrunago zegoen. Gaur egun, objektu hau [[sednoide]] gisa sailkatzen da, Kuiper gerrikoaren barnean dauden objektuek ez bezala, bere urruntasunagatik, [[Neptuno (planeta)|Neptunok]] ez diolako inolako eraginik egiten bere orbitan.
-Astronomoak txundituta geratu ziren urtea aldiz, [[2005|2005a]] izan zen, urte honetan hiru objektu handi berri aurkitu baitziren, [[Eris (planeta nanoa)|Eris]], [[Makemake (planeta nanoa)|Makemake]] eta [[Haumea (planeta nanoa)|Haumea]], tamainaren arabera ordenaturik. Hasiera batean, Eris, Pluton baino handiagoa zela pentsatu zen, eta beraz, hamargarren planeta gisa izendatu zen. 2006an izendapen hau bi astroei kendu zitzaien, bai Plutoni eta baita ere Erisi. {{commonskat}}
+Astronomoak txundituta geratu ziren urtea aldiz, [[2005|2005a]] izan zen, urte honetan hiru objektu handi berri aurkitu baitziren, [[Eris (planeta nanoa)|Eris]], [[Makemake (planeta nanoa)|Makemake]] eta [[Haumea (planeta nanoa)|Haumea]], tamainaren arabera ordenaturik. Hasiera batean, Eris, Pluton baino handiagoa zela pentsatu zen, eta beraz, hamargarren planeta gisa izendatu zen. 2006an izendapen hau bi astroei kendu zitzaien, bai Plutoni eta baita ere Erisi. Hortaz gain, ''[[New Horizons]]'' zunda Plutonen ingurutik igaro zenean jakin zen Eris ez zela Pluton baino handiagoa, 80km-ko diferentziagatik bazen ere. Bestalde, Eris ez da zehazki Kuiper gerrikoko objektu gisa sailkatzen, banandutako objektu gisa sailkatzen da ofizialki, Eguzkiarengandik duen bataz besteko distantzia 67 UAkoa delako.
+Esan beharra dago, objektu hauen sailkapena ez dela oso zehatza, ez dugulako inolako datu zehatzik gorputz hauen osaera edo beste hainbat ezaugarriren inguruan. Gainera, gorputz hauen diametroa neurtzerakoan  {{commonskat}}
 {{astronomia zirriborroa}}
 {{Eguzki sistema aurkibidea}}