Errusia-Ukraina gerra

Wikipedia, Entziklopedia askea
 Egunotan albiste da gertakari hau.
Litekeena da orri honetako informazioa edozein unetan aldatzea, beraz.
Errusia-Ukraina gerra
DataXXI. mendea

Errusia-Ukraina gerra[1][2][3] gatazka luze eta endekatua da, 2014ko otsailean hasi zena. Nagusiki Errusiak eta errusiazaleen indarrek parte hartzen dute, alde batetik, eta Ukrainak, bestetik. Gerra Krimearen estatusean eta Donbasseko zati batzuetan oinarritu da, nazioartean Ukrainaren zati gisa aitortzen direnak.

Otsailaren 22an Euromaidaneko protestak egin eta Viktor Janukovitx Ukrainako presidentea kargutik kendu ondoren, eta Ukrainako errusiazaleen istiluen erdian, intsigniarik gabeko soldadu errusiarrek Krimeako lurralde ukrainarrean posizioak eta azpiegitura estrategikoak kontrolatu zituzten. 2014ko martxoaren 1ean, Errusiako Federazioaren Kontseiluak aho batez erabaki zuen Vladimir Putin Errusiako presidenteari Ukrainan indar militarra erabiltzeko eskatzea[4]. Ebazpena egun batzuk geroago hartu zen, Errusiaren "Krimeako itzulera" operazio militarra hasi ondoren. Ondoren, Errusiak Krimea anexionatu zuen, Krimeako Parlamentua hartu ondoren Errusiak antolatutako tokiko erreferendum kritikatu baten ondoren. Horren ondorioz, Krimeako Errepublika Autonomoa Errusiar Federazioari atxiki zitzaion[5][6]. Apirilean, talde errusiazaleen manifestazioak Ukrainako Gobernuaren eta Errusiak Donetsk eta Luhansk herri aldarrikapenetatik babestutako indar separatisten arteko gerra bihurtu ziren. Abuztuan, Errusiako ibilgailu militarrek muga zeharkatu zuten Donetsk eskualdeko hainbat herritan[7][8][9][10]. Errusiar militarren erasoaldia Ukrainako indarren porrotaren erantzuletzat hartu zen irailaren hasieran[11][12].

2014ko azaroan, Ukrainako militarrek jakinarazi zuten tropa eta ekipo asko mugitu zirela Errusiatik Ukraina ekialdeko separatisten kontrolpeko eremuetara[13]. Associated Pressek jakinarazi zuen 40 ibilgailu militar ibili zirela markatu gabe matxinoen kontrolpeko eremuetan. Europako Segurtasun eta Lankidetzarako Erakundearen Behaketa Misio Bereziak arma astunen eta tankeen konboiak ikusi zituen DHEak kontrolatutako lurraldean, intsigniarik gabe[14]. OSCEko behatzaileek adierazi zuten, gainera, munizioak eta soldaduen gorpuak zeramatzaten ibilgailuak ikusi zituztela, laguntza humanitarioko konboi itxura hartuta muga errusiar-ukrainarra zeharkatzen ari zirenak[15]. 2015eko abuztuaren hasieran, mota horretako 21 ibilgailu baino gehiago ikusi zituen OSCEk, borrokan hildako soldaduen Errusiako kode militarrarekin markatuta[16]. The Moscow Times egunkariaren arabera, Errusia giza eskubideen langileak beldurtzen eta isilarazten saiatu da, gatazkan soldadu errusiarren heriotzei buruz hitz egiten dutelako[17]. OSCEk jakinarazi duenez, "Errusiar-separatista indar konbinatuek" kontrolatutako eremuetara sartzea ukatu zieten behatzaileei[18].

Nazioarteko komunitateko kide gehienek[19][20] eta Amnistia Internazionala bezalako erakundeek[21] Errusia kondenatu dute iraultza osteko Ukrainan egindako ekintzengatik, nazioarteko zuzenbidea haustea eta Ukrainako subiranotasuna urratzea egotzita. Herrialde askok zigor ekonomikoak ezarri zituzten Errusiaren, pertsona edo enpresa errusiarren aurka.

2015eko urrian, The Washington Post-ek jakinarazi zuen Errusiak bere eliteko unitate batzuk berriro zabaldu zituela Ukrainatik Siriara, Baxar al-Assad presidente siriarrari babesa emateko[22]. 2015eko abenduan, Errusiako Federazioko presidenteak, Vladimir Putinek, onartu zuen Errusiako inteligentzia militarreko ofizialak Ukrainan ari zirela lanean, baina azpimarratu zuen ez zirela tropa erregularren gauza bera[23]. 2019ko otsailean, Ukrainako gobernuak Ukrainako lurraldearen % 7 aldi baterako okupatutako lurralde gisa sailkatu zuen[24]. 2021 eta 2022 artean krisia areagotu zen, eta 2022ko otsailaren 21ean Errusiak Luhanskeko Herri Errepublika eta Donetskeko Herri Errepublika onartu zituen.

Azkenean, 2022ko otsailaren 24an aurretik gerra deklaraziorik egin gabe Errusiak Ukraina inbaditu zuen gerra latz bati hasiera emanez.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ Snyder, Timothy. (2018). The road to unfreedom : Russia, Europe, America. (First edition. argitaraldia) ISBN 978-0-525-57446-0. PMC 1029484935. (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  2. ↑ (Ingelesez) Mulford, Joshua P.. (2016). «Non-State Actors in the Russo-Ukrainian War» Connections: The Quarterly Journal 15 (2): 89–107.  doi:10.11610/connections.15.2.07. ISSN 1812-1098. (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  3. ↑ Multicultural societies and their threats : real, hybrid and media wars in Eastern and South-Eastern Europe. 2017 ISBN 978-3-643-90825-4. PMC 992740565. (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  4. ↑ (Errusieraz) «Совет Федерации дал согласие на использование Вооруженных Сил России на территории Украины» Совет Федерации Федерального Собрания Российской Федерации (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  5. ↑ (Ingelesez) «BBC Radio 4 - Analysis, Maskirovka: Deception Russian-Style» BBC (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  6. ↑ (Ingelesez) Lally, Kathy. (2014-04-17). «Putin’s remarks raise fears of future moves against Ukraine» Washington Post ISSN 0190-8286. (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  7. ↑ (Ingelesez) «Ukraine: Reinforcements for Rebels in Luhansk» Time (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  8. ↑ «How the war zone transformed between June 16 and Sept. 19 (INFOGRAPHIC) - Sep. 25, 2014» KyivPost 2014-09-25 (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  9. ↑ (Ingelesez) «Exclusive: Charred tanks in Ukraine point to Russian involvement» Reuters 2014-10-23 (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  10. ↑ (Ingelesez) «Debaltseve pocket in Donbas was created mainly by Russian troops – Yashin» www.unian.info (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  11. ↑ (Ingelesez) «Evidence of Russian presence in Ukraine» Channel 4 News 2014-09-02 (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  12. ↑ (Ingelesez) «Ukraine ceasefire leaves frontline counting cost of war in uneasy calm» the Guardian 2014-12-17 (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  13. ↑ «Kiev claims 'intensive' movements of troops crossing from Russia - Yahoo Maktoob News» web.archive.org 2014-11-14 (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  14. ↑ (Ingelesez) «Spot report by the OSCE Special Monitoring Mission to Ukraine (SMM), 8 November 2014» www.osce.org (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  15. ↑ (Ingelesez) «Ukraine crisis: Russian 'Cargo 200' crossed border - OSCE» BBC News 2014-11-13 (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  16. ↑ «OSCE monitors saw 21 coffins with dead soldiers cross Russian-Ukrainian border since August 2014 - Aug. 06, 2015» KyivPost 2015-08-06 (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  17. ↑ (Ingelesez) Times, The Moscow. (2014-09-12). «Moscow Stifles Dissent as Soldiers Return From Ukraine in Coffins» The Moscow Times (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  18. ↑ «Response to Martin Sajdik and Ertugrul Apakan | OSCE - United States Mission» web.archive.org 2015-12-22 (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  19. ↑ «Bloomberg - Are you a robot?» www.bloomberg.com (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  20. ↑ (Ingelesez) «UN committee passes resolution on Crimea, condemning Russian occupation» thestar.com (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  21. ↑ (Ingelesez) «Ukraine: Mounting evidence of war crimes and Russian involvement» Amnesty International 2014-09-07 (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  22. ↑ «Russia said to redeploy special-ops forces from Ukraine to Syria | Fox News» web.archive.org 2015-10-24 (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  23. ↑ (Ingelesez) «Putin admits Russian military presence in Ukraine for first time» the Guardian 2015-12-17 (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).
  24. ↑ «Speakers Urge Peaceful Settlement to Conflict in Ukraine, Underline Support for Sovereignty, Territorial Integrity of Crimea, Donbas Region | Meetings Coverage and Press Releases» www.un.org (Noiz kontsultatua: 2022-02-21).

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]


"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Errusia-Ukraina_gerra&oldid=9385651"(e)tik eskuratuta