Frankofonia: berrikuspenen arteko aldeak
No edit summary |
No edit summary |
||
| 26. lerroa: | 26. lerroa: | ||
== Kideak kontinenteka == |
== Kideak kontinenteka == |
||
=== Europa === |
=== Europa === |
||
* [[Albania]] |
|||
* [[Andorra]] |
|||
* [[Armenia]] |
|||
* [[Belgika]] ([[Valonia]]) |
* [[Belgika]] ([[Valonia]]) |
||
* [[Bulgaria]] |
* [[Bulgaria]] |
||
* [[Errumania]] |
* [[Errumania]] |
||
* [[Frantzia]] |
* [[Frantzia]] |
||
* [[Grezia]] |
|||
* [[Luxenburgo]] |
* [[Luxenburgo]] |
||
* [[Mazedonia]] |
|||
* [[Moldavia]] |
* [[Moldavia]] |
||
* [[Monako]] |
* [[Monako]] |
||
* [[Suitza]] |
* [[Suitza]] |
||
* [[Zipre]] |
|||
Begiraleak: [[Austria]], [[Bosnia Herzegovina]], [[Eslovakia]], [[Eslovenia]], [[Estonia]], [[Georgia]], [[Hungaria]], [[Kroazia]], [[Letonia]], [[Lituania]], [[Montenegro]], [[Polonia]], [[Serbia]], [[Txekiar Errepublika]], [[Ukrania]]. |
|||
=== Afrika === |
=== Afrika === |
||
| 66. lerroa: | 72. lerroa: | ||
* [[Tunisia]] |
* [[Tunisia]] |
||
* [[Txad]] |
* [[Txad]] |
||
Oharra: [[Ginea Bissau]], [[Mali]], [[Madagascar]] eta [[Afrika Erdiko Errepublika]]ren parte hartzea bertan behera utzita dago une honetan (2013-10-28). |
|||
Begiralea: [[Mozambike]] |
|||
=== Amerika === |
=== Amerika === |
||
* [[Ameriketako Estatu Batuak|AEB]] ([[New Hampshire]], [[Louisiana]], [[Maine]] eta [[Vermont]]). |
|||
* [[Dominika]] |
* [[Dominika]] |
||
* [[Guyana Frantsesa]] |
* [[Guyana Frantsesa]] |
||
| 74. lerroa: | 84. lerroa: | ||
* [[Kanada]] ([[Quebec]] eta [[Brunswick Berria]]) |
* [[Kanada]] ([[Quebec]] eta [[Brunswick Berria]]) |
||
* [[Santa Luzia]] |
* [[Santa Luzia]] |
||
Begiraleak: [[Uruguay]] eta [[Dominikar Errepublika]]. |
|||
=== Asia === |
=== Asia === |
||
| 79. lerroa: | 91. lerroa: | ||
* [[Laos]] |
* [[Laos]] |
||
* [[Libano]] |
* [[Libano]] |
||
* [[Qatar]] |
|||
* [[Vietnam]] |
* [[Vietnam]] |
||
Begiraleak: [[Arabiar Emirerri Batuak]] eta [[Tailandia]]. |
|||
=== Ozeania === |
=== Ozeania === |
||
11:53, 28 urria 2013ko berrikusketa
Frankofonia frantsesez mintzatzen den mundu mailako hizkuntz-komunitatea da, 150 milioi pertsona biltzen duena. Hiztunen kopuruari dagokionez, 6. postuan dago txinera (mandarin), ingelesa, hindia, gaztelania eta arabieraren atzetik.
Martxoaren 20a da komunitatearen nazioarteko jaieguna.
Lau multzotan banatu ditzakegu herrialdeak (ikus mapa): Ama-hizkuntza dutenak (urdin iluna), Administrazio-hizkuntza (urdina), Kultur-hizkuntza dutenak (urdin argia) eta Hizkuntz gutxitua dutenak (berdea).
Frantsesaren egoera munduan
Herrialde batean frantsesak duen egoera aztertzeko aldagai ugari izan behar dira kontuan: frantsesa hizkuntza ofiziala den edo ez, gehiengoaren edo gutxiengoren baten ama hizkuntza den, egoera formal edota informalean erabiltzen den, etab.
Zenbait herrialdetan (Frantzia, Quebec, Valonia, Suitza frankofonoa, Monako, Kanadako eskualde batzuk...), frantsesa biztanle gehienen ama hizkuntza izateaz gain, erabilera arrunteneko hizkuntza da, bai eremu formalean, baita informalean ere.
Saharaz hegoaldeko Afrikako herrialde askotan, frantsesa administrazio hizkuntza nagusia da, besteak beste, Kongoko Errepublika Demokratikoan (munduan frantses hiztun kopuru handieneko herrialdea), baita Magrebeko zenbaitzutan ere (Algeria da adibiderik esanguratsuena).
Azkenik, beste zenbait herrialde ere, frantses hiztun kopuru esanguratsua edota kultura frantsesarekin harreman estua duelako, frankofoniaren baitan kokatzen dira. Frantsesa hizkuntza ofiziala izan ez arren, kultura edota irakaskuntzan garrantzia nabarmena izan ohi du. Herrialde horein artean Errumania eta Libano aipa daitezke, adibidez.
Frankofoniaren Nazioarteko Erakundea
Frankofoniaren Nazioarteko Erakundea (frantsesez Organisation Internationale de la Francophonie) frantsesa ondare komun duten estatu eta gobernuen elkartea da. Frantsesaren garrantzia bultzatzeaz gain, beste zenbait balio bultzatzen ditu, hala nola, kultura aniztasuna, bakea, demokrazia, zuzenbidezko estatua eta ingurumenaren babesa.
77 estatuk osatzen dute (57 eskubide osokoak eta 20 ikuskariak edo obserbatzaileak). 2002ko gailurretik, Abdou Diouf Senegaleko presidente ohia da bertako idazkari orokorra.
Kideak kontinenteka
Europa
- Albania
- Andorra
- Armenia
- Belgika (Valonia)
- Bulgaria
- Errumania
- Frantzia
- Grezia
- Luxenburgo
- Mazedonia
- Moldavia
- Monako
- Suitza
- Zipre
Begiraleak: Austria, Bosnia Herzegovina, Eslovakia, Eslovenia, Estonia, Georgia, Hungaria, Kroazia, Letonia, Lituania, Montenegro, Polonia, Serbia, Txekiar Errepublika, Ukrania.
Afrika
- Afrika Erdiko Errepublika
- Benin
- Boli Kosta
- Burkina Faso
- Burundi
- Djibuti
- Egipto
- Ekuatore Ginea
- Ginea
- Ginea Bissau
- Cabo Verde
- Kamerun
- Komoreak
- Kongoko Errepublika
- Kongoko Errepublika Demokratikoa
- Madagaskar
- Mali
- Maroko
- Mauritania
- Maurizio
- Niger
- Ruanda
- São Tomé eta Príncipe
- Senegal
- Seychelleak
- Togo
- Tunisia
- Txad
Oharra: Ginea Bissau, Mali, Madagascar eta Afrika Erdiko Errepublikaren parte hartzea bertan behera utzita dago une honetan (2013-10-28).
Begiralea: Mozambike
Amerika
Begiraleak: Uruguay eta Dominikar Errepublika.
Asia
Begiraleak: Arabiar Emirerri Batuak eta Tailandia.
Ozeania
Kanpo loturak
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Frankofonia  |
- Organisation internationale de la francophonie
- Centre de documentation de la Francophonie (CIFDI)
- Agence universitaire de la Francophonie (AUF)
- Institut de la francophonie
- Association internationale des maires francophones
- TV5Monde
- Carrefour des francophones d'Amérique
- Actualités de la Francophonie
- Conseil pour le développement du français en Louisiane
- LibanVision