Azkaine

Azkaine
	Lapurdi, Euskal Herria
	Azkaineko herrigunea Larrun menditik ikusia.
	; Armarria
	; Armarria
	<mapframe> problems: Attribute "latitude" has an invalid value; Attribute "longitude" has an invalid value;
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Lurraldea	Lapurdi
Administrazioa
Estatua	Frantzia
Eskualdea	Akitania Berria
Departamendua	Pirinio Atlantikoak
Elkargoa	Euskal Hirigune Elkargoa
Barrutia	Baiona
Kantonamendua	Uztaritze-Errobi eta Urdazuri ibarrak
Izen ofiziala	Ascain
Auzapeza	Jean-Louis Fournier (divers droite)Jean Louis Laduche(2008-2014)
Posta kodea	64310
INSEE kodea	64065
Herritarra	azkaindar
Geografia
Azalera	19,27 km²
Garaiera	5-883 metro
Distantzia	- km (Baionatik)
Demografia
Biztanleria	4.209 (2018: 15)
Dentsitatea	216,24 biztanle/km²
Zahartzea	% 13,84
Ugalkortasuna	‰ 57,24
Ekonomia
Jarduera	% 73,42 (2011)
Desberdintasuna	% 7,66 (2011)
Langabezia	% 6,15 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 8,49 (2010)
Erabilera	% 0,4 (2011)

Azkaine^[2] Lapurdiko hego-mendebaldeko barnealdeko udalerria da, Lapurdi Itsasegian kokatua.

Gaur egun 4.000 biztanle inguru ditu.

Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ingurune naturala[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azkaine, Nazioarteko Espazio Estaziotik ikusia.

Urdazuri, udalerria gurutzatzean

Larrun mendiak Azkaine ipar-mendebaldean dauka, eta herria tontorrera igotzeko abiapuntua da.

Urdazuri (Nivelle frantsesez) ibaiak udalerria gurutzatzen du, bertara isurtzen diren Ibardingo erreka, Arraioko erreka, Etxeberriko erreka eta Galardiko errekarekin batera.

Beste bi mendi aipatu behar dira, txikiagoak direnak. Herriaren Ekialdean kokatzen dira, Bizkarzun (185 m) eta Esnaur (273 m).

Udalerri mugakideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Donibane Lohizune iparraldean
Ziburu ipar-mendebaldean
Urruña mendebaldean
Bera hegoaldean
Sara hego-ekialdean
Senpere ekialdean

Etxeak eta auzoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aldagarai^[3]
Ansorlua^[3]
Apituxen Borda^[3]
Arginenea^[3]
Arraioa^[3]
Askubea^[3]
Behereko Borda^[3]
Bordatxoenea^[3]

Dorrea^[3]
Errotenea^[3]
Etxegaraia^[3]
Hiriburua^[3]
Ihizelaia^[3]
Indartea^[3]
Jauregiko Borda^[3]
Kisu Labea^[3]

Larrun^[3]
Larrunzola^[3]
Lur Eder^[3]
Manttobaita^[3]
Martinhaurren Borda^[3]
Miramar^[3]
Monségur^[3]
Morzelai^[3]

Nausien Norda^[3]
Oihanetxeberria^[3]
Paxkulinenea^[3]
Portua^[3]
Esnaur Gotorlekua^[3]
Sabadinen Borda^[3]
Santa-Helena^[3]
Serres^[3]

Telleriaberria^[3]
Xakarroko Errota^[3]
Xeruen Borda^[3]
Xorroetaberria^[3]
Xuanen Borda^[3]
ZA Lanzelai^[3]
Zelaia^[3]
Zelaiako Borda^[3]

Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herri horretan Pierre Loti idazlea ongi jabetu zen giro herrikoiaz, Ramuntcho nobelaren goiargi literarioa edertzeko. Otharre hotelean zirriborratu zuen, hain zuzen.

Herrigunean nabarmentzeko modukoak dira Jasokunde eliza, Herriko Etxea, pilotalekua, Larrungo ur freskoa jariatzen duen iturria, hotel batzuk eta etxetxoak.

Elizaren alboko fatxadan cagot edo agoteentzako bereizkeriazko atea ikus daiteke oraindik ere. Barnealdean hiru galeria ditu elkarren gainean, San Mateoren irudi baliotsu bat ere bai, eta belaontzi bat, eliztarren baten ofrenda. Alboko hilerrian disko‑formako eta bestelako hilarriak daude. Haietako bat indiano batena, indiano izateaz loriatzen zena: Hau da thomba Miguel D’Arraiaga Azcaingo Indiano Jaunarena. Hilla Octobre 22‑1651.

Hainbat hotel eta zenbait kanpin izateak Azkaineko giroaren eta paisaiaren bikaintasuna ondo asko adierazten du.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Megalitoen aztarnak daude Larrungo magaletan. XVII. mendean garai zailak izan ziren herrirako, Pierre de Lancrek abiatutako sorgin-ehiza zela-eta. Halaber, Hogeita Hamar Urteko Gerraren ondorioz espainiar armadak Azkaine eta inguruko herriak okupatu zituen. Mende hartan ere gerra zibila piztu zen "sabeltxuri" eta "sabelgorri"en artean.

Bigarren Mundu Gerran zehar, iheslarientzat pasabidea izan zen mugaren bestalderakoa.

Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

XIX. mendean eta XX. mendearen hasieran 1.200 biztanle inguru izan zituen Azkainek. 1940ko hamarkadatik aurrera, ordea, hazkunde nabaria izan zuen eta mende bukaerarako 3.000 biztanleen maila gainditu zuen. XXI. mendearen bigarren hamarkadan 4.000 biztanletik gora zituen Azkainek.

Azkaineko biztanleria

Datuen iturburua: INSEE

Kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Play media

Azkaineko Maixan Albistur^[4] (Ahotsak^[5] proiekturako)

Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azkainen hizkera kostatarra^[6] mintzatzen da, nafar-lapurtarraren sartaldeko aldaera bat.

Gaur egun, biztanleen %9 inguru baino ez da euskal hiztuna. Herrian ikastola dago, eta 100 ikasle inguru ditu.^[7]

Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herriko zubi erromatarra monumentu izendaturik dago 1925az geroztik.^[8]
Jasokundeko Gure Amaren eliza

Lapurtar etxea.
Azkaingo pilotalekua
Azkaineko pilotalekua.
Azkaingo herriko etxea

Larrun mendia.
Azkaineko harrespilak
Ferdinand Pinney Earleren etxea
Bizkartzungo gotorlekua
Esnaurko gotorlekua

Azkaindar ospetsuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Janbattitt Duhalde (1674-1743), jesuita eta idazlea.
Mixel Xurio (?-1718), apaiza eta euskal idazlea.
Jean Martin Hiribarren (1810-1866), euskal idazlea.
Etiene Lapeire (1840-1930), apaiza eta euskal idazlea.
Martin Lapeire (1842-1894), apaiza eta euskal idazlea.
Ernest Fourneau (1872-1949), goi mailako kimikaria, herri honetan hila.
Piarres Lartzabal (1915-1988), euskal antzerkigilea.
Roger Idiart (1931-2009), apaiza eta euskal idazlea.
Pantxoa Karrere (1948-), abeslaria eta Pantxoa eta Peio musika-bikoteko kidea.
Panpi Ladutxe (1955-), esku huskako pilotaria eta abeslaria.
Sebastien Gonzalez (1977-), esku huskako pilotaria.

Herri senidetuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Argazki galeria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azkaineko herriko etxea.
Emakumezkoen pala partida.
Larrun mendiko haitzak.
Azkaingo bidegurutzea.
Azkaineko erromatar zubia.
Azkaineko erromatar zubia.
Azkaineko erromatar zubitik ikusten den paisaia, sahatsa dago Errobi ibaiaren ertzean.