Eusko Alkartasuna: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
No edit summary
t Robota: Birzuzenketak konpontzen
3. lerroa: 3. lerroa:
| ikurra = [[Fitxategi:Eusko Alkartasuna (logo).jpg|150px]]
| ikurra = [[Fitxategi:Eusko Alkartasuna (logo).jpg|150px]]
| kolore = red
| kolore = red
| idazkari nagusia = [[Peio Urizar]]
| idazkari nagusia = [[Pello Urizar|Peio Urizar]]
| bozeramailea = [[Maiorga Ramirez]]
| bozeramailea = [[Maiorga Ramirez]]
| sorrera = [[1986]]
| sorrera = [[1986]]
| egoitza = [[Donostia]]
| egoitza = [[Donostia]]
| ideologia = [[sozialdemokrazia|Sozialdemokrata]], [[abertzale]] eta [[Independentzia|independentista]]
| ideologia = [[sozialdemokrazia|Sozialdemokrata]], [[abertzaletasun|abertzale]] eta [[Independentzia|independentista]]
| nazioartea = [[Europako Aliantza Librea]]
| nazioartea = [[Europako Aliantza Askea|Europako Aliantza Librea]]
| webgunea = www.euskoalkartasuna.eus
| webgunea = www.euskoalkartasuna.eus
}}
}}
15. lerroa: 15. lerroa:
[[Fitxategi:Alkartetxe_2.jpg‎ |thumb|right|200px|[[Zarautz|Zarauzko]] ([[Gipuzkoa]]) alkartetxea.]]
[[Fitxategi:Alkartetxe_2.jpg‎ |thumb|right|200px|[[Zarautz|Zarauzko]] ([[Gipuzkoa]]) alkartetxea.]]


'''Eusko Alkartasuna''' ('''EA'''), [[Carlos Garaikoetxea]]k [[1986]]ko [[irail]]ean eratutako euskal alderdi politikoa da, [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJren]] banaketa baten ondorioz.
'''Eusko Alkartasuna''' ('''EA'''), [[Carlos Garaikoetxea Urriza|Carlos Garaikoetxeak]] [[1986]]ko [[irail]]ean eratutako euskal alderdi politikoa da, [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJren]] banaketa baten ondorioz.


EAk ezkertiar, [[sozialdemokrazia|sozialdemokrata]], [[abertzale]], [[Independentzia|independentista]], [[EB|europeista]], internazionalista, bakezale eta akonfesionaltzat definitzen du bere burua.
EAk ezkertiar, [[sozialdemokrazia|sozialdemokrata]], [[abertzaletasun|abertzale]], [[Independentzia|independentista]], [[EB|europeista]], internazionalista, bakezale eta akonfesionaltzat definitzen du bere burua.


Banaketaren ostean, izena aldatzeko unea iritsi zenean, ''Eusko-Abertzaleak'' izena hartu nahi zuten, baina norbaitek aurreratu eta izena erregistratu zuen (egun ''Eusko-Abertzaleak'' EAJ-ren legebiltzar taldeak darabilen izena da). Beste izen baten bila, ''Eusko Elkartasuna'' aukeratu zuten, baina ''EE'' [[Euskadiko Ezkerra]] alderdiarentzat erabiltzen zen, beraz ''Elkartasuna'' ''Alkartasuna'' bizkaierazko izenaz aldatu zuten.
Banaketaren ostean, izena aldatzeko unea iritsi zenean, ''Eusko-Abertzaleak'' izena hartu nahi zuten, baina norbaitek aurreratu eta izena erregistratu zuen (egun ''Eusko-Abertzaleak'' EAJ-ren legebiltzar taldeak darabilen izena da). Beste izen baten bila, ''Eusko Elkartasuna'' aukeratu zuten, baina ''EE'' [[Euskadiko Ezkerra]] alderdiarentzat erabiltzen zen, beraz ''Elkartasuna'' ''Alkartasuna'' bizkaierazko izenaz aldatu zuten.


== Historia ==
== Historia ==
[[1986]]ko [[irailaren 30]]ean EA lehenbiziko aldiz aurkeztu zen hautagai ([[Euskal Autonomia Erkidegoa|Euskal Autonomia Erkidegoko]] hauteskundeetara), eta 180.000 boto baino gehiago lortu zituen hiru [[lurralde historiko]]etan.
[[1986]]ko [[irailaren 30]]ean EA lehenbiziko aldiz aurkeztu zen hautagai ([[Euskal Autonomia Erkidegoa|Euskal Autonomia Erkidegoko]] hauteskundeetara), eta 180.000 boto baino gehiago lortu zituen hiru [[foru lurralde|lurralde historikoetan]].


[[1987]]. urtean egin zen alderdiaren lehen kongresua, eta bertan aukeratu zen Garaikoetxea alderdiko presidente.
[[1987]]. urtean egin zen alderdiaren lehen kongresua, eta bertan aukeratu zen Garaikoetxea alderdiko presidente.
28. lerroa: 28. lerroa:
[[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJgandik]] aldentzeko arrazoiak honakoak izan ziren:
[[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJgandik]] aldentzeko arrazoiak honakoak izan ziren:


* [[Carlos Garaikoetxea]] [[Lehendakari]]aren eta [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJko]] buru zen [[Xabier Arzalluz]]en arteko liskarrak
* [[Carlos Garaikoetxea Urriza|Carlos Garaikoetxea]] [[Lehendakari]]aren eta [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJko]] buru zen [[Xabier Arzalluz]]en arteko liskarrak
* Euskal Autonomia Erkidegoaren konfigurazioa:
* Euskal Autonomia Erkidegoaren konfigurazioa:
** Legebiltzar indartsua eta probintziek botere gutxiago (EA)
** Legebiltzar indartsua eta probintziek botere gutxiago (EA)
36. lerroa: 36. lerroa:
Banaketa horretan hiri/herri erakunde bakoitzak EArekin edo EAJrekin jarraitzea bozkatu behar izan zuten. Ondorioz EAJren ''taberna politiko'' ([[batzoki]]) batzuk ''[[alkartetxe]]'' bihurtu ziren.
Banaketa horretan hiri/herri erakunde bakoitzak EArekin edo EAJrekin jarraitzea bozkatu behar izan zuten. Ondorioz EAJren ''taberna politiko'' ([[batzoki]]) batzuk ''[[alkartetxe]]'' bihurtu ziren.


[[2003]]tik aurrera [[Nafarroa Bai]] koalizioaren parte izan zen [[Nafarroa]]n, [[Aralar]], [[Batzarre]] eta [[EAJ]]rekin batera.
[[2003]]tik aurrera [[Nafarroa Bai]] koalizioaren parte izan zen [[Nafarroa]]n, [[Aralar]], [[Batzarre]] eta [[Euzko Alderdi Jeltzalea|EAJrekin]] batera.


2007. urtearen bukaeran eginiko kongresuan beste alderdi eta eragile abertzaleekin polo subiranozalea osatzeko deia aldezten zuen ponentzia onartu zuen EAk. Horrek alderdian haustura eragin zuen eta ondorio gisa ezker abertzalearekin lan bateratua egitearen aurka zegoen sektoretik [[Hamaikabat]] alderdi berria sortu zen. 2011ko urtarrilean EAk, [[Alternatiba (alderdia)|Alternatiba]] alderdiak eta ezker abertzaleak ''Euskal Herria ezkerretik'' akordioa hitzartu zuten. Ondoren, 2011ko maiatzean alderdi horiek, [[Aralar]] alderdiaren eszisio izan zen [[Araba Bai]] alderdiak eta ezker abertzaleko pertsonen multzo batek [[Bildu]] koalizioa osatu zuten. Horren aurretik EA Nafarroa Baitik irten zen.
2007. urtearen bukaeran eginiko kongresuan beste alderdi eta eragile abertzaleekin polo subiranozalea osatzeko deia aldezten zuen ponentzia onartu zuen EAk. Horrek alderdian haustura eragin zuen eta ondorio gisa ezker abertzalearekin lan bateratua egitearen aurka zegoen sektoretik [[Hamaikabat]] alderdi berria sortu zen. 2011ko urtarrilean EAk, [[Alternatiba (alderdia)|Alternatiba]] alderdiak eta ezker abertzaleak ''Euskal Herria ezkerretik'' akordioa hitzartu zuten. Ondoren, 2011ko maiatzean alderdi horiek, [[Aralar]] alderdiaren eszisio izan zen [[Araba Bai]] alderdiak eta ezker abertzaleko pertsonen multzo batek [[Bildu]] koalizioa osatu zuten. Horren aurretik EA Nafarroa Baitik irten zen.


[[2011ko Espainiako hauteskunde orokorrak|2011ko Espainiako hauteskunde orokorretara]] [[Amaiur (koalizio politikoa)|Amaiurren]] baitan aurkeztu zen, [[ezker abertzalea]], [[Aralar (alderdi politikoa)|Aralar]] eta [[Alternatiba (alderdia)|Alternatibarekin]] batera. Koalizio horrek 7 diputatu eta 3 senatari lortu zituen; horietatik diputatu bat ([[Rafael Larreina]]) eta senatari bat ([[Alberto Unamunzaga]]) dira EAko kide.
[[2011ko Espainiako hauteskunde orokorrak|2011ko Espainiako hauteskunde orokorretara]] [[Amaiur (koalizioa)|Amaiurren]] baitan aurkeztu zen, [[ezker abertzalea]], [[Aralar (alderdi politikoa)|Aralar]] eta [[Alternatiba (alderdia)|Alternatibarekin]] batera. Koalizio horrek 7 diputatu eta 3 senatari lortu zituen; horietatik diputatu bat ([[Rafa Larreina|Rafael Larreina]]) eta senatari bat ([[Alberto Unamunzaga]]) dira EAko kide.


== Erakundeetan ==
== Erakundeetan ==
48. lerroa: 48. lerroa:
[[1991]]tik [[2009]]ra, EAk [[Eusko Jaurlaritza]]n parte hartu du, [[1992]]-[[1995]] tartean izan ezik.
[[1991]]tik [[2009]]ra, EAk [[Eusko Jaurlaritza]]n parte hartu du, [[1992]]-[[1995]] tartean izan ezik.


[[1995]]-[[1996]]bitartean Nafarroako gobernuan egon zen [[PSN]] eta [[CDN]]rekin batera. Gobernu hark "Dieta Vasco Navarra" bultzatu nahi izan zuen, NFE eta EAEren arteko lankidetza indartuz. Proposamena ez zen inoiz indarrean sartu, [[1996]]ko hauteskunde orokorren ondoren [[PP]]k Senatuan atzera bota zuelako.
[[1995]]-[[1996]]bitartean Nafarroako gobernuan egon zen [[Nafarroako Alderdi Sozialista|PSN]] eta [[Nafarroako Demokraten Elkargunea|CDNrekin]] batera. Gobernu hark "Dieta Vasco Navarra" bultzatu nahi izan zuen, NFE eta EAEren arteko lankidetza indartuz. Proposamena ez zen inoiz indarrean sartu, [[1996]]ko hauteskunde orokorren ondoren [[PP]]k Senatuan atzera bota zuelako.


[[2009]]ra arte 3 sail izan zituen bere kargu [[Eusko Jaurlaritza]]n: Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza, Ingurumena eta Hezkuntza, Ikerketa eta Unibertsitate sailak.
[[2009]]ra arte 3 sail izan zituen bere kargu [[Eusko Jaurlaritza]]n: Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza, Ingurumena eta Hezkuntza, Ikerketa eta Unibertsitate sailak.


==== [[Hegoalde]] ====
==== [[Hegoalde (argipena)|Hegoalde]] ====


[[Eusko Legebiltzarra|Legebiltzarkide]] 1 [[2009ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak|2009ko hauteskunde autonomikoetatik]]: [[Jesus Mari Larrazabal]]. Ondoren, [[Juanjo Agirrezabala]]k ordezkatu zuen.
[[Eusko Legebiltzarra|Legebiltzarkide]] 1 [[2009ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak|2009ko hauteskunde autonomikoetatik]]: [[Jesus Mari Larrazabal]]. Ondoren, [[Juanjo Agirrezabala]]k ordezkatu zuen.
61. lerroa: 61. lerroa:
80. hamarkada amaieran EAk Iparraldeko lurralde antolakuntza sortu zuen. Modu horretan Hego eta Ipar Euskal Herrian batera antolatutako lehen alderdia bihurtu zen, 7 zinegotzi dituelarik.
80. hamarkada amaieran EAk Iparraldeko lurralde antolakuntza sortu zuen. Modu horretan Hego eta Ipar Euskal Herrian batera antolatutako lehen alderdia bihurtu zen, 7 zinegotzi dituelarik.


Horrez gain, 2007ko Frantziako Parlamenturako hauteskundeetan [[Euskal Herria Bai]] koalizioan aurkeztu zen, [[AB]] eta [[Batasuna]]rekin batera.
Horrez gain, 2007ko Frantziako Parlamenturako hauteskundeetan [[Euskal Herria Bai]] koalizioan aurkeztu zen, [[Abertzaleen Batasuna|AB]] eta [[Batasuna]]rekin batera.


=== Europa ===
=== Europa ===


[[Europa]]n [[Europako Aliantza Libre]]ko kide da, hainbat herrialdetako alderdi [[nazionalista]]k, sozialdemokrata alternatiboak eta ekologistak elkartzen dituen alderdia. [[Mikel Irujo]] da [[Europako Legebiltzar]]eko kidea.
[[Europa]]n [[Europako Aliantza Askea|Europako Aliantza Libreko]] kide da, hainbat herrialdetako alderdi [[nazionalismo|nazionalistak]], sozialdemokrata alternatiboak eta ekologistak elkartzen dituen alderdia. [[Mikel Irujo]] da [[Europako Parlamentua|Europako Legebiltzareko]] kidea.


[[Espainia]]n [[ERC]], [[Chunta Aragonesista]], [[Andecha Astur]], [[Conceju Nacionaliegu Cantabru]] eta beste hainbat alderdi politikorekin lotura handia du, eta ekintza-ildo bera jarraitzen dute, eta hauekin Europako legebiltzarrerako kandidatura bateratua aurkezten dute [[Herrien Europaren Alde]].
[[Espainia]]n [[Kataluniako Ezker Errepublikarra|ERC]], [[Chunta Aragonesista]], [[Andecha Astur]], [[Conceju Nacionaliegu Cántabru|Conceju Nacionaliegu Cantabru]] eta beste hainbat alderdi politikorekin lotura handia du, eta ekintza-ildo bera jarraitzen dute, eta hauekin Europako legebiltzarrerako kandidatura bateratua aurkezten dute [[Herrien Europaren Alde]].


[[ERC]]rekin koalizio batean aurkeztu da hainbatetan Europako Parlamenturako.
[[Kataluniako Ezker Errepublikarra|ERCrekin]] koalizio batean aurkeztu da hainbatetan Europako Parlamenturako.


[[2005]]. urtean Espainian egindako [[Europako konstituzio]]rako erreferendumean EAk EZezkoa bozkatzeko eskatu zuen.
[[2005]]. urtean Espainian egindako [[Europako konstituzio]]rako erreferendumean EAk EZezkoa bozkatzeko eskatu zuen.
77. lerroa: 77. lerroa:


== Ikus, gainera ==
== Ikus, gainera ==
* [[Carlos Garaikoetxea]]
* [[Carlos Garaikoetxea Urriza|Carlos Garaikoetxea]]
* [[Imanol Murua Arregi]]
* [[Imanol Murua Arregi]]
* [[Bildu]]
* [[Bildu]]
* [[Euskal Herria Bai]]
* [[Euskal Herria Bai]]
* [[Ezker abertzalea]]
* [[Ezker abertzalea]]
* [[Amaiur (koalizio politikoa)|Amaiur]]
* [[Amaiur (koalizioa)|Amaiur]]


== Kanpo loturak ==
== Kanpo loturak ==

16:20, 4 apirila 2015ko berrikusketa

Eusko Alkartasuna
BozeramaileaMaiorga Ramirez
Idazkari nagusiaPeio Urizar
Sorrera1986
Egoitza nagusiaDonostia
Ideologia politikoaSozialdemokrata, abertzale eta independentista
Nazioarteko kidetzaEuropako Aliantza Librea
www.euskoalkartasuna.eus
EAren VII. biltzarra (Donostia).
Artikulu hau serie honen zatia da:
Euskal
abertzaletasuna

Oinarrizko kontzeptuak
Koalizio eta alderdi politikoak
Sindikatuak
Gizarte-eragileak
Talde armatuak
Eusko abertzale ospetsuak
Gertuko kontzeptuak
Zarauzko (Gipuzkoa) alkartetxea.

Eusko Alkartasuna (EA), Carlos Garaikoetxeak 1986ko irailean eratutako euskal alderdi politikoa da, EAJren banaketa baten ondorioz.

EAk ezkertiar, sozialdemokrata, abertzale, independentista, europeista, internazionalista, bakezale eta akonfesionaltzat definitzen du bere burua.

Banaketaren ostean, izena aldatzeko unea iritsi zenean, Eusko-Abertzaleak izena hartu nahi zuten, baina norbaitek aurreratu eta izena erregistratu zuen (egun Eusko-Abertzaleak EAJ-ren legebiltzar taldeak darabilen izena da). Beste izen baten bila, Eusko Elkartasuna aukeratu zuten, baina EE Euskadiko Ezkerra alderdiarentzat erabiltzen zen, beraz Elkartasuna Alkartasuna bizkaierazko izenaz aldatu zuten.

Historia

1986ko irailaren 30ean EA lehenbiziko aldiz aurkeztu zen hautagai (Euskal Autonomia Erkidegoko hauteskundeetara), eta 180.000 boto baino gehiago lortu zituen hiru lurralde historikoetan.

1987. urtean egin zen alderdiaren lehen kongresua, eta bertan aukeratu zen Garaikoetxea alderdiko presidente.

EAJgandik aldentzeko arrazoiak honakoak izan ziren:

  • Carlos Garaikoetxea Lehendakariaren eta EAJko buru zen Xabier Arzalluzen arteko liskarrak
  • Euskal Autonomia Erkidegoaren konfigurazioa:
    • Legebiltzar indartsua eta probintziek botere gutxiago (EA)
    • Probintzia indartsuak (EAJ)
  • Ezkertiarrak-Sozialdemokratak (EA) / Eskuindarrak-Liberalak (EAJ)

Banaketa horretan hiri/herri erakunde bakoitzak EArekin edo EAJrekin jarraitzea bozkatu behar izan zuten. Ondorioz EAJren taberna politiko (batzoki) batzuk alkartetxe bihurtu ziren.

2003tik aurrera Nafarroa Bai koalizioaren parte izan zen Nafarroan, Aralar, Batzarre eta EAJrekin batera.

2007. urtearen bukaeran eginiko kongresuan beste alderdi eta eragile abertzaleekin polo subiranozalea osatzeko deia aldezten zuen ponentzia onartu zuen EAk. Horrek alderdian haustura eragin zuen eta ondorio gisa ezker abertzalearekin lan bateratua egitearen aurka zegoen sektoretik Hamaikabat alderdi berria sortu zen. 2011ko urtarrilean EAk, Alternatiba alderdiak eta ezker abertzaleak Euskal Herria ezkerretik akordioa hitzartu zuten. Ondoren, 2011ko maiatzean alderdi horiek, Aralar alderdiaren eszisio izan zen Araba Bai alderdiak eta ezker abertzaleko pertsonen multzo batek Bildu koalizioa osatu zuten. Horren aurretik EA Nafarroa Baitik irten zen.

2011ko Espainiako hauteskunde orokorretara Amaiurren baitan aurkeztu zen, ezker abertzalea, Aralar eta Alternatibarekin batera. Koalizio horrek 7 diputatu eta 3 senatari lortu zituen; horietatik diputatu bat (Rafael Larreina) eta senatari bat (Alberto Unamunzaga) dira EAko kide.

Erakundeetan

Euskal Herria

1991tik 2009ra, EAk Eusko Jaurlaritzan parte hartu du, 1992-1995 tartean izan ezik.

1995-1996bitartean Nafarroako gobernuan egon zen PSN eta CDNrekin batera. Gobernu hark "Dieta Vasco Navarra" bultzatu nahi izan zuen, NFE eta EAEren arteko lankidetza indartuz. Proposamena ez zen inoiz indarrean sartu, 1996ko hauteskunde orokorren ondoren PPk Senatuan atzera bota zuelako.

2009ra arte 3 sail izan zituen bere kargu Eusko Jaurlaritzan: Justizia, Lan eta Gizarte Segurantza, Ingurumena eta Hezkuntza, Ikerketa eta Unibertsitate sailak.

Hegoalde

Legebiltzarkide 1 2009ko hauteskunde autonomikoetatik: Jesus Mari Larrazabal. Ondoren, Juanjo Agirrezabalak ordezkatu zuen.

2011ko hauteskundeetan Bildu koalizioa osatu zuen, ezker abertzalea eta Alternatibarekin batera. Koalizio hori garaile izan zen Gipuzkoan, bigarren postua lortu zuen Bizkaian, hirugarrena Araban eta laugarrena Nafarroan. Hiriburuei dagokienez, Donostiako zerrendarik bozkatuena ere izan zen.

Iparraldea

80. hamarkada amaieran EAk Iparraldeko lurralde antolakuntza sortu zuen. Modu horretan Hego eta Ipar Euskal Herrian batera antolatutako lehen alderdia bihurtu zen, 7 zinegotzi dituelarik.

Horrez gain, 2007ko Frantziako Parlamenturako hauteskundeetan Euskal Herria Bai koalizioan aurkeztu zen, AB eta Batasunarekin batera.

Europa

Europan Europako Aliantza Libreko kide da, hainbat herrialdetako alderdi nazionalistak, sozialdemokrata alternatiboak eta ekologistak elkartzen dituen alderdia. Mikel Irujo da Europako Legebiltzareko kidea.

Espainian ERC, Chunta Aragonesista, Andecha Astur, Conceju Nacionaliegu Cantabru eta beste hainbat alderdi politikorekin lotura handia du, eta ekintza-ildo bera jarraitzen dute, eta hauekin Europako legebiltzarrerako kandidatura bateratua aurkezten dute Herrien Europaren Alde.

ERCrekin koalizio batean aurkeztu da hainbatetan Europako Parlamenturako.

2005. urtean Espainian egindako Europako konstituziorako erreferendumean EAk EZezkoa bozkatzeko eskatu zuen.

Erreferentziak

Ikus, gainera

Kanpo loturak


Euskal Autonomia Erkidegoko alderdi politikoak

Eusko Legebiltzarrean ordezkaritza duten alderdi politikoak:
EAJ (28) • EH Bildu (18) • Elkarrekin Podemos (11) • PSE-EE (9) • PP (9)
Beste batzuk: UPyD • C's • Vox • PACMA
Alderdi politiko historikoak:
AP • EPK • CDS • UCD- EE • UA • HB • EHAK • EA • Aralar • EH

Ikus, gainera: {{Nafarroa Garaiko alderdi politikoen aurkibidea}}

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Eusko_Alkartasuna&oldid=4802075"(e)tik eskuratuta