Managua

Managua; Managua; Villa de Santiago de Managua
	hiri handia
	Goitik behera eta ezkerretik eskuinera: Invercasa eraikina, Managua gauez, Rubén Darío Antzoki Nazionala, katedral zaharra, Augusto C. Sandino Nazioarteko Aireportua, Salvador Allende portua, hiri autobusak eta BAC Credomatic eraikina Irudi gehiago
Administrazioa
Herrialdea	Nikaragua
Probintzia	Managuako departamendua
Izen ofiziala	Managua
Jatorrizko izena	Managua
Posta kodea	10000–14345
Geografia
Koordenatuak	12°09′16″N 86°16′26″W / 12.154372°N 86.273769°W
Azalera	544 km²
Altuera	83 m
Demografia
Biztanleria	937.489 (2005); 73.288 (1995)
Metropolia	2.408.000 bizt.
Dentsitatea	3.508,57 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera	1819ko martxoak 24
Ordu eremua	UTC−06:00
Hiri senidetuak	Taipei, Caracas, Madril, Trujillo, Montreal, Xalapa, Rio de Janeiro, L'Hospitalet de Llobregat, Santo Domingo, Los Angeles eta Buenos Aires
	http://www.managua.gob.ni/index.php?s=1

Managua (nahuatl: Manawak), ofizialki Leal Villa de Santiago de Managua, Managuako departamenduaren buru den Nikaraguako Errepublikako udalerria eta hiriburua da. Nikaraguako gobernuaren egoitza eta Estatuaren botereak ere bertan daude. Nikaraguako mendebaldean dago, Xolotlan edo Managua lakuaren hego-mendebaldeko kostaldean, eta herrialdeko hiririk handiena da populazioari eta hedadura geografikoari dagokienez, baita Erdialdeko Amerikako hiririk handienetako bat ere. Hiria kolonaurreko herrixka historiko batean dago finkatuta. 1819an hiribildu bihurtu zuten, 1846an hiri, 1852an Nazioaren Hiriburu izendatu zuten eta 2009an barrutia sortu zuten.

Managuak 1.380.000 biztanle inguruko biztanleria du bere udal-mugen barruan, Managuako metropoli-eremuak (Tipitapa eta Sandino Hiria bezalako hiri jendetsu eta hurbilenak hartzen dituena) bi milioi biztanle ditu, eta, ondorioz, Erdialdeko Amerikako hiririk jendetsuenetako bat da. Managua herrialdeko biztanle-gunerik handiena da, biztanleriaren % 24 biltzen baitu^[1].

Managua Nikaraguako hiriburu bihurtzeko ahaleginak 1824an hasi ziren, Erdialdeko Amerikako nazioek Espainiarekiko independentzia formalki lortu ondoren. Managua Leonen eta Granadaren artean kokatzeak leku logiko eta ezin hobea egin zuen Koloniaren garaietatik titulu hori lehiatzen zuten bi hiri horien arteko lehiari behin betiko irtenbidea emateko.

Managuaren itxurak aldaketa erradikalak izan ditu bere historian zehar, hondamendi natural kontaezinen ondorioz, hala nola lubiziak, uholdeak, baina batez ere lurrikarak, hiria behin baino gehiagotan erabat edo partzialki suntsitu dutenak, aurrerapen-hamarkadak atzeratuz azpiegitura gehienak ezabatzean, garrantzitsuenak eta berrienak 1931n eta 1972an gertatu ziren.

Azken horren ondoren, Managua metropoli desordenatu bat bihurtu zen, obra-hondakinen erdigune batekin, eraikin alturik gabe, pobretua, eta inbertsiorako erakargarritasun gutxikoa. 1970eko eta 1980ko hamarkadetako gerra zibileko gertakari suntsitzaileek egoera hori larriagotu zuten. Lau hamarkadaren ondoren, Nikaraguako hiriburua hegaldia altxatzen hasi da, Ameriketako Etorkizuneko Hirien kategoriako Atzerriko Inbertsio Zuzeneko Estrategiaren (IED) hemisferioko hirugarren hiria izan arte (Financial Timesek argitaratua).

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1855ean Nikaraguako hiriburu bihurtu zen Leon eta Granadaren lekukoak hartuta.
1931ko martxoaren 31n lurrikara batek hiria astindu zuen.
1972ko abenduaren 23an beste lurrikara batek hiria suntsitu zuen, 10.000 hildako baino gehiago utziz.

Klima[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datu klimatikoak (Managua)
Hila	Urt	Ots	Mar	Api	Mai	Eka	Uzt	Abu	Ira	Urr	Aza	Abe	Urtekoa
Batez besteko tenperatura maximoa (°C)	31.0	32.1	33.6	34.3	34.0	31.4	30.9	31.4	30.3	30.8	30.6	30.8	31.8
Batez besteko tenperatura minimoa (°C)	20.4	20.6	21.7	22.6	23.4	23.0	22.6	22.4	22.2	22.1	20.9	20.0	21.8
Euria (mm)	9	5	3	8	130	224	144	136	215	280	42	8	1204
Euri egunak (≥ 1.0 mm)	1	0	0	0	11	13	15	15	15	15	5	0	90
Eguzki orduak	263.5	254.2	291.4	276.0	229.4	186.0	151.9	195.3	210.0	223.2	231.0	248.0	2759.9
Hezetasuna (%)	69	64	62	61	70	80	79	81	82	83	78	73	73.5
Iturria: Wetter Spiegel online^[2]

Managuar ezagunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Gioconda Belli (1948-), idazlea.

Herri eta hiri senidetuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Managua ondorengo herri eta hiriekin senidetuta dago:

Amsterdam (Herbehereak) Beijing (Txina) L´Hospitalet de Llobregat (Katalunia)	Los Angeles (Kalifornia) (Ameriketako Estatu Batuak) Madison (Wisconsin) (Ameriketako Estatu Batuak) Miami (Florida) (Ameriketako Estatu Batuak)	Montélimar (Frantzia) Montreal (Kanada) Ottawa (Kanada)	Taipei (Taiwan) (1992)^[3] Tokio (Japonia)	Trujillo (Peru) Valentzia (Espainia)

Managua Iberoamerikako Hiriburu Hirien Batasunaren (gaztelaniaz: Unión de Ciudades Capitales Iberoamericanas - UCCI) (portugesez: União de Cidades Capitais Ibero-americanas) partaide da, 1982ko urriaren 12tik, jarraian agertzen diren hiriekin senidetarsun erlazioak hasiz: ^[4]

Andorra la Vella (Andorra) Asuncion (Paraguai) Bogota (Kolonbia) Brasilia (Brasil) Buenos Aires (Argentina) Caracas (Venezuela)	Davao Hiria (Filipinak) Guatemala Hiria (Guatemala) Habana (Kuba) La Paz (Bolivia) Lima (Peru) Lisboa (Portugal)	Madril (Espainia)^[5] Manila (Filipinak) Mexiko Hiria (Mexiko) Montevideo (Uruguai) Panama Hiria (Panama) Quito (Ekuador)	Rio de Janeiro (Brasil) San Jose (Costa Rica) San Juan de Puerto Rico (Puerto Rico) San Salvador (El Salvador) Santiago (Txile) Santo Domingo (Dominicar Errepublika)	Sucre (Bolivia) Tegucigalpa (Honduras)