Euskaldun: berrikuspenen arteko aldeak
t robota Erantsia: sco:Basque fowk |
No edit summary |
||
| 10. lerroa: | 10. lerroa: | ||
|biztanletokia= '''{{bandera|Euskal Herria}}</br>[[Araba]]: 313.000</br>[[Bizkaia]]: 1.160.000</br>[[Nafarroa Beherea]]: 40.000</br>[[Gipuzkoa]]: 684.000</br>[[Lapurdi]]: 225.000</br>[[Nafarroa]]: 560.000</br>[[Zuberoa]]: 20.000</br>'''Guztira:''' 2.589.000</br></br> |
|biztanletokia= '''{{bandera|Euskal Herria}}</br>[[Araba]]: 313.000</br>[[Bizkaia]]: 1.160.000</br>[[Nafarroa Beherea]]: 40.000</br>[[Gipuzkoa]]: 684.000</br>[[Lapurdi]]: 225.000</br>[[Nafarroa]]: 560.000</br>[[Zuberoa]]: 20.000</br>'''Guztira:''' 2.589.000</br></br> |
||
Espainian edo Frantzian euskal abizena edo jatorria dutenak:</br>{{bandera|Espainia}}: 4.000.000</br> {{FRA|1}}: 1.000.000</br></br> |
|||
'''[[Euskal Diaspora]]''':</br> {{CHL|1}}: 1.600.000 (%10) - 3.200.000 (%20)<ref>[http://www.diariovasco.com/pg060724/prensa/noticias/AlDia/200607/24/DVA-ALD-003.html Yagoba Albillos Taracena turismo gidariari eginiko elkarrizketa.]</ref><ref>[http://www.deia.com/es/impresa/2008/05/22/bizkaia/ekonomia/469496.php Euskal jatorriko enpresaburuen Emprebask elkarteko presidente Alejandro Sande Hitschfeldi eginiko elkarrizketa.]</ref><ref>[http://www.osasun.ejgv.euskadi.net/r52-20726/es/contenidos/noticia/albis12_257_txile_08_11/es_txile/albis12_257_txile_08_11.html ''Imaginarios vascos desde Chile. La construcción de imaginarios vascos en Chile durante el siglo XX'' ikerlanaren egile Ainara Madariagari eginiko elkarrizketa.]</ref><ref>«Un 20% de la población chilena tiene su origen en el País Vasco». ''Contacto interlingüístico e intercultural en el mundo hispano''. Universitat de València, 2001.</ref> </br>{{ARG|1}}: 3.600.000 (%10)</br>{{CUB|1}}: 1.500.000</br> {{BRA|1}}: 800.000 - 1.500.000</br> {{MEX|1}}: 1.000.000</br>{{COL|1}}: 60.000<ref>[http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/riev/32443444.pdf "Euskaldunak Kolonbian"]</ref></br>{{USA|1}}: 57.793</br> {{URY|1}}: 35.000</br>{{CRI|1}}: 5.500<ref>[http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=CS Ethnic groups - Costa Rica]</ref></br>{{VEN|1}}: 5.500<ref>[http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=VE Ethnic groups - Venezuela]</ref></br> {{PHL|1}}: 5.000<ref>[http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=PI Ethnic groups - Philippines]</ref> |
'''[[Euskal Diaspora]]''':</br> {{CHL|1}}: 1.600.000 (%10) - 3.200.000 (%20)<ref>[http://www.diariovasco.com/pg060724/prensa/noticias/AlDia/200607/24/DVA-ALD-003.html Yagoba Albillos Taracena turismo gidariari eginiko elkarrizketa.]</ref><ref>[http://www.deia.com/es/impresa/2008/05/22/bizkaia/ekonomia/469496.php Euskal jatorriko enpresaburuen Emprebask elkarteko presidente Alejandro Sande Hitschfeldi eginiko elkarrizketa.]</ref><ref>[http://www.osasun.ejgv.euskadi.net/r52-20726/es/contenidos/noticia/albis12_257_txile_08_11/es_txile/albis12_257_txile_08_11.html ''Imaginarios vascos desde Chile. La construcción de imaginarios vascos en Chile durante el siglo XX'' ikerlanaren egile Ainara Madariagari eginiko elkarrizketa.]</ref><ref>«Un 20% de la población chilena tiene su origen en el País Vasco». ''Contacto interlingüístico e intercultural en el mundo hispano''. Universitat de València, 2001.</ref> </br>{{ARG|1}}: 3.600.000 (%10)</br>{{CUB|1}}: 1.500.000</br> {{BRA|1}}: 800.000 - 1.500.000</br> {{MEX|1}}: 1.000.000</br>{{COL|1}}: 60.000<ref>[http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/riev/32443444.pdf "Euskaldunak Kolonbian"]</ref></br>{{USA|1}}: 57.793</br> {{URY|1}}: 35.000</br>{{CRI|1}}: 5.500<ref>[http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=CS Ethnic groups - Costa Rica]</ref></br>{{VEN|1}}: 5.500<ref>[http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=VE Ethnic groups - Venezuela]</ref></br> {{PHL|1}}: 5.000<ref>[http://www.joshuaproject.net/countries.php?rog3=PI Ethnic groups - Philippines]</ref> |
||
| 25. lerroa: | 25. lerroa: | ||
== Etimologia == |
== Etimologia == |
||
Etimologikoki, ''euskaldun'' hitzak ''euskara'' eta ''-dun'' osagaietatik eratorria, «euskaraz badakiena» (euskara duena) esan nahi du. Horren antonimoa ''erdaldun'' da, hau da, «[[erdara]] (euskara ez den edozein hizkuntza) duena, euskaraz jakin gabe». ''Euskaldun'' hitza, baina, euskal herritarra izendatzeko ere erabiltzen da, hain bistan den |
Etimologikoki, ''euskaldun'' hitzak ''euskara'' eta ''-dun'' osagaietatik eratorria, «euskaraz badakiena» (euskara duena) esan nahi du. Horren antonimoa ''erdaldun'' da, hau da, «[[erdara]] (euskara ez den edozein hizkuntza) duena, euskaraz jakin gabe». ''Euskaldun'' hitza, baina, euskal herritarra izendatzeko ere erabiltzen da, hain bistan den etimologia oker samar erabilita ere (zentzugabea da «euskaldun horrek ez daki euskaraz» edo «euskaldun hori erdalduna da» esatea, [[Koldo Mitxelena]]k ondo adierazi bezala<ref>{{es}} [http://www.euskomedia.org/PDFAnlt/riev/29009029.pdf Koldo Mitxelenaren «Los vascos y su nombre» izenburuko artikulua]</ref>). |
||
Era berean, ''euskaldundu'' aditzak «euskara ikasi edo irakatsi» esan nahi du, eta ez «euskal herritar bihurtu». Zentzugabekeria litzateke «euskaldunak euskalduntzea» esatea, «euskal herritarrak euskalduntzea» edo «euskal jatorrikoak euskalduntzea» esan beharrean. |
Era berean, ''euskaldundu'' aditzak «euskara ikasi edo irakatsi» esan nahi du, eta ez «euskal herritar bihurtu». Zentzugabekeria litzateke «euskaldunak euskalduntzea» esatea, «euskal herritarrak euskalduntzea» edo «euskal jatorrikoak euskalduntzea» esan beharrean. |
||
| 46. lerroa: | 46. lerroa: | ||
* Euskal Herrian: |
* Euskal Herrian: |
||
** [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]n ([[Araba]], [[Bizkaia]], [[Gipuzkoa]]): 2.123.000 |
** [[Euskal Autonomia Erkidegoa]]n ([[Araba]], [[Bizkaia]], [[Gipuzkoa]]): 2.123.000 |
||
** [[Nafarroako Foru Erkidegoa]]n: |
** [[Nafarroako Foru Erkidegoa]]n: 600.000 |
||
** [[Ipar Euskal Herria]]n ([[Lapurdi]], [[Nafarroa Beherea]], [[Zuberoa]]): |
** [[Ipar Euskal Herria]]n ([[Lapurdi]], [[Nafarroa Beherea]], [[Zuberoa]]): 300.000 |
||
* Euskal Herritik at ([[euskal diaspora]]): |
* Euskal Herritik at ([[euskal diaspora]]): |
||
03:37, 7 azaroa 2010ko berrikusketa
 |
Orri honen izenburua, Euskaldun, eztabaidan dago. Ikus ezazu dagokion eztabaida orria |
| Euskaldunak | |
|---|---|
 1.go lerroa: Eneko Aritza - Antso III.a Nagusia - Elkano - San Inazio Loiolakoa - Urdaneta - Oñate - San Frantzisko Xabierkoa
2. lerroa: Bolibar - Zumalakarregi - Gardoki - Garat - Iraola - Arana - Errazuriz | |
| Biztanleak guztira | |
| 18.000.000 inguru | |
| Biztanleria nabarmena duten eskualdeak | |
 Euskal HerriaAraba: 313.000 Bizkaia: 1.160.000 Nafarroa Beherea: 40.000 Gipuzkoa: 684.000 Lapurdi: 225.000 Nafarroa: 560.000 Zuberoa: 20.000 Guztira: 2.589.000 Espainian edo Frantzian euskal abizena edo jatorria dutenak: Txantiloi:CHL: 1.600.000 (%10) - 3.200.000 (%20)[1][2][3][4] Txantiloi:ARG: 3.600.000 (%10) Txantiloi:CUB: 1.500.000 (Korsikeraz)  1: 800.000 - 1.500.000Txantiloi:MEX: 1.000.000 Txantiloi:COL: 60.000[5] Txantiloi:USA: 57.793 Txantiloi:URY: 35.000 Txantiloi:CRI: 5.500[6] Txantiloi:VEN: 5.500[7] Txantiloi:PHL: 5.000[8] | |
| Hizkuntza | |
| Euskara. Baita gaztelania, frantsesa eta ingelesa ere. | |
| Erlijioa | |
| Katolizismoa, agnostizismoa, ateismoa eta paganismoa[erreferentzia behar]. | |
| Zerikusia duten beste giza taldeak | |
| Ezezagunak. |
Euskalduna Euskal Herrian bizi den jatorri ez indoeuroparreko Europako herria da, ezaugarri nagusi gisa euskara duena. Halaber, euskaldun euskal hiztunari deritzo. Hain zuzen, euskaldun hitzaren adiera arruntena hori da, «euskaraz dakiena».
Euskal Herriko jatorrizko biztanleei euskal herritar edo egun gutxiago erabiltzen den euskotar deritze.
Etimologia
Etimologikoki, euskaldun hitzak euskara eta -dun osagaietatik eratorria, «euskaraz badakiena» (euskara duena) esan nahi du. Horren antonimoa erdaldun da, hau da, «erdara (euskara ez den edozein hizkuntza) duena, euskaraz jakin gabe». Euskaldun hitza, baina, euskal herritarra izendatzeko ere erabiltzen da, hain bistan den etimologia oker samar erabilita ere (zentzugabea da «euskaldun horrek ez daki euskaraz» edo «euskaldun hori erdalduna da» esatea, Koldo Mitxelenak ondo adierazi bezala[9]).
Era berean, euskaldundu aditzak «euskara ikasi edo irakatsi» esan nahi du, eta ez «euskal herritar bihurtu». Zentzugabekeria litzateke «euskaldunak euskalduntzea» esatea, «euskal herritarrak euskalduntzea» edo «euskal jatorrikoak euskalduntzea» esan beharrean.
XIX. mendean, abertzaletasun modernoaren sortzaile Sabino Aranak euskotar (euzkotar, bere garaian) neologismoa sortu zuen, edozein euskal herritar (nahiz euskalduna, nahiz euskaragabea) izendatzeko.[10] Egun, hala ere, euskotar hitza ia ez da erabiltzen.
Azkenaldian, Euskal Herriko jentilizioa erabiltzen da gizatalde hau definitzeko, eta euskal herritar era geroz eta zabalduagoa da.
Beste hizkuntzetan, honela izendatzen gaituzte euskaldunok (euskaraz dakigunok): Basque speaking people (ingelesez), euscaldunas, euskaldunes edo vascohablantes (gaztelaniaz; vascoparlante izena gutxiespenezkoa da berez, ikus parlaren definizioak DRAE hiztegian[11]), bascophones (frantsesez).
Euskal herritarrok izendatzeko, berriz, hitz hauek darabiltzate: Basque people (ingelesez), vascos (gaztelaniaz), basques (frantsesez), bascs (katalanez), Basken (alemanez), basgiaid (galeseraz)...
Hedadura
Euskal jatorriko jendeek zazpi bat milioiko gizataldea osatzen dute, ondoko eremuetan banaturik:
- Euskal Herrian:
- Euskal Autonomia Erkidegoan (Araba, Bizkaia, Gipuzkoa): 2.123.000
- Nafarroako Foru Erkidegoan: 600.000
- Ipar Euskal Herrian (Lapurdi, Nafarroa Beherea, Zuberoa): 300.000
- Euskal Herritik at (euskal diaspora):
- Txilen: 4,5 milioi inguru
- Argentinan: 3,6 milioi inguru
- Brasilen: 800.000-1.500.000
- Ameriketako Estatu Batuetan: 57.793
- Uruguain: 35.000
Euskal diaspora
Euskal diaspora, hainbat arrazoi direla eta euren lurraldea utzi duten euskal herritarren sakabanaketari deritzo. Kopuruaren aldetik, euskal diasporako gizatalde nagusiak Amerikako herrialde hauetan bizi dira: Venezuelan, Argentinan, Kuban, Txilen, Mexikon, Kolonbian eta Estatu Batuetan. Horregatik bizi dira hainbeste euskaldun herrialde haietan.
Historia
Euskal Herriko edo euskaldunen historia Europako herri zaharrenetariko baten historia da. Paleolitotik hasita, hainbat herriren influentzia jaso du euskaldunen herriak, zeltak, erromatarrak, frankoak, bisigodoak, musulmanak, gaztelarrak, ingelesak. Gaur egun Espainia eta Frantziaren artean kokatuta dago eta bi herri horien historiaren pasarteak jasan ditu. Bitarte horretan euskararen inguruan batzen den herrian Nafarroako Erresuma bezalako egitura politikoak egon ziren eta hainbat gerra, horietako asko inguruko estatuen eta euskaldunen konpetentzia gatazkek sortuak.
Herri nekazari eta abeltzain bat izatetik Europar Batasunaren barruan dagoen eskualde industrializatu eta aberatsa izatera igaro da, baina horretarako bere antzinako egiturak eta antolaketak guztiz eraldatu behar izan ditu.
Kultura
Euskara
Euskara euskaldunek hitz egiten duten hizkuntza da. Gaztelania, frantsesa eta gaskoierarekin batera Euskal Herrian mintzatzen den hizkuntzetako bat da, jatorrizkoa, gaur egun egoera gutxituan dagoena. Euskara ez dago philum indoeuroparraren barruan sailkatuta eta Europako mendebaldean izan zen hizkuntza-familia baten azken arrastotzat hartzen da.
Antzina, Errioxan, Kantabrian, Burgosen, Huescan eta Zaragozan ere hedatuta zegoen, eta Akitanian eta Erdialdeko Pirinioetan ere bai.
Iberiar Penintsulan oraindik bizirik dirauen erromatarren aurreko hizkuntza bakarra da. Gutxitze prozesu gogorra jasan du, etenik gabe lurraldeak eta hiztunak galduz. Nafarroa Garaian bereziki, prozesu hori nabarmena da. XIX. mende bukaeran eta XX. mende hasieran, hainbat intelektualen eta politikariren eraginez (Arturo Kanpion, Sabino Arana...) nolabaiteko biziberritu zen, abertzaletasunarekin estuki loturik. Frankismoan (1936-1977) jazarpen latza pairatu ondoren, XX. mende erdialdetik aurrera hasi da indartzen, idatzizko estandarizazioari dagokionez batez ere. 1980ko hamarkadatik aurrera, erakundeen onarpena lortu zuen, lurralde zatiketa handiekin bada ere. Gernikako Estatutuak euskara Euskadiren berezko hizkuntza izendatu eta gaztelaniarekin batera ofiziala egin zuen Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan (Trebiñuko Konderrian eta Turtzioz-Billaberden izan ezik). Nafarroa Garaian, Euskararen Legearen eraginez, herrialdeko ipar-mendebaldean (Eremu euskalduna) soilik da koofiziala. Iruñean eta erdialdeko beste hiri garrantzitsuetan (Eremu mistoa), onarpen maila txikiagoa eta traba handiagoak ditu. Nafarroa hegoaldean (Eremu ez-euskalduna), berriz, euskara ez dago onartuta. Ipar Euskal Herriari dagokionez, euskarak ez du onarpen instituzionalik, frantsesa hizkuntza ofizial bakarra izanik.
XX. mendean euskara batua sortu zen euskalkiak batzeko beharrari erantzunez; gaur egun, hizkuntza koofiziala da Euskal Herriko lurralde batzuetan. Komunikabide, ikaskuntza, administrazio eta aisian erabiltzen da, lurralde eta eremuen arabera gorabehera handiak dauden arren.
Musika
Bertsolaritza
Nahiz eta lehenagoko aztarnak ere badiren, bertsolaritza XIX. mendetik aurrera garatu zen Euskal Herrian. Ez zen lurralde guztietan indar berarekin hedatu, ordea. Gipuzkoako eskualde batzuek eman zituzten bertsolaririk ezagunenak. XIX. mendeko gerra eta gatazka ugariek eskaini zuten bertsotarako gairik. Hori dela eta, frantsesen aurkako, karlisten garaiko eta Kubako gerrei buruzko bertso mordoxkak iritsi zaizkigu: ahoz aho banaka batzuk, idatziz gehienak. Kanta paperen bidez zabaldutako bertsoak oso modan egon ziren, zenbait kasutan orduko gertaera eta albisteak jakinarazteko modurik herrikoienetako bat zelarik.
Mende hartako bertsolari zaharrenen artean Xenpelar errenteriarra dugu ospetsuena. Haren bertso-sorta askok bizirik diraute euskal kantutegian: Betroiarenak, Pasaiako zezenarenak edo Ia guriak egin du, esaterako. Bat-bateko bertsolari moduan nabarmendu ez baziren ere, Jose Mari Iparragirre eta eta Bilintxen bertsoak ere aipagarriak dira. Lehenaren Ume eder bat eta Gernikako arbola edo bigarrenaren Bein batian Loiolan eta Loriak udan intza bezela, oso ezagunak dira. Azpimarratzekoak dira Iparraldeko koblakariak ere, hala nola Zuberoako Piarres Topet "Etxahun" barkoxtarra (Ürx'aphal bat badügü, Maria Solt eta Kastero...) eta Nafarroa Behereko Joanes Oxalde bidarraitarra (Lurreko ene bizia, Iruiñeko ferietan...).
Euskal dantzak
Euskal dantzak euskal kultura eta folklorearen osagai garrantzitsuak dira. Herri, eskualde edo lurralde batetik bestera dantza hauek aldatu egiten dira, baita esanahia eta dantza egiteko modua ere (jantziak, partaideak, etab.). Dantza batzuk oso zaharrak dira, ia betidanik egin dituzte euskaldunek, baina badago antzinako dantzen bertsio eraberritu ugari ere.
Erlijioa
Euskaldunen gehiengoa katolikoa da gaur egun. Hala ere, Elizaren eragina ez da antzina bezain handia euskaldunengan, zeinak XIX. mendean katolizismoari erabat lotzen baitziren, euskaldun fededun esamoldeak dioen moduan.
Euskal mitologia
Gainerako herri eta kulturen antzera euskal mitologia alegiazko kontakizun, antzinako balizko jainko edo heroien egintzetan edo egiazko gertaeretan oinarritzen da, gehienetan, izadiaren indarren edo giza izaeraren alderdien oihartzuna dakarrena.
Kondaira sinbolikoa, munduaren hasierako edo denbora historikotik kanpoko gertakari harrigarriren baten berri ematen du askotan. Antzinako jainko edo heroien ekintzetan edo egiazko gertaeretan oinarritzen dira alegiazko kontakizunak, jatorri ezezagunekoak eta herri baten tradiziozko pentsamendu kolektiboaren osagai direnak, naturaren indarrari edo giza izaeraren zenbait alderdiri buruzko ikuspegia eta sinesteak islatzen ditu.
Euskal Herriko kirolak
Pilota
Pilota —edo, Euskal Herritik kanpo, eusko pilota— Euskal Herriko kirola da. Orokorrean bi edo lau pilotarik (bi taldetan banatuta) txandaka pilota frontis izeneko aurreko hormaren kontra jotzen dute, tantoa lortu nahian. Pilota jotzeko erabiltzen den tresnaren arabera ezberdintzen dira joko motak: eskuz, palaz, xarez, etab.
Pilota joko asko egon arren eta herri askok pilota jokoak izan arren, euskaldunek beste hainbat gauzekin bezala ederki jakin dute pilota jokoa jasotzen. Beren tokira moldatu dute pilota euskaldunek eta gauza aldatu dituzte: plaza, leku, arau, pilota, jotzeko pala eta beste gauzak, instalazioak, materialak, etab. Ondorioz, gaur egungo joko horiei pilota jokoak esaten zaizkie.
Herri kirolak
Herri kirolak Euskal Herrian antzinatik jokatu izan diren kirolei deitzen zaie normalean. Horietako asko bertan sortutakoak eta bereziak dira. Herri kirolen jatorria garai bateko hainbat lan jarduera aisialdira bideratzean dago. Baserritarrak nahitaez egin behar zituen eguneroko betebeharrak kirol bilakatu ziren denborarekin.
Abertzaletasuna
Euskaldunen gizataldearen edo talde etnokulturalaren aldarrikapen politikoa egiten duen mugimendua euskal nazionalismoa edo (eurek erabilitako terminoa erabiliz) abertzaletasuna da. Mugimendu horren arabera, euskaldunen herria, Euskal Herria, errealitate kulturala ez ezik, errealitate politikoa ere bada eta, hortaz, nazio bat osatzen du.
Historian zehar, egile desberdinek euskal lurraldeen nazio izaera goraipatu bazuten ere, eta historiagile batzuek sustraiak askoz lehenago ipintzen badituzte ere, euskaldunen aldarrikapen politiko zehatza egin zuen lehena Sabino Arana izan zen, zeina euskal nazionalismoa eta Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) sortu baitzituen. Horrek, XIX. mende bukaeran eta XX.aren hasieran, besteak beste euskalduntasuna arrazan oinarritu zuen. 1959an Euskadi Ta Askatasuna (ETA) sortu zen, zeinak, oro har eta aurretik izandako saiakera batzuen erreleboa hartuz, ezkerreko euskal nazionalismo baten oinarriak ezarri baitzituen.
Euskaldun ezagunak
- Gabriel Aresti (1933-1975), idazlea.
- Bernardo Atxaga (1951-), idazlea.
- Ainhoa Arteta (1964-), sopranoa.
- Pio Baroja (1872-1956), idazlea.
- Juan Sebastian Elkano (1480-1526), esploratzailea.
- Katalina Erauso (1592-1650).
- Gotzon Garate (1934-2008), Jesusen Konpainiakoa, idazlea eta filologoa.
- Inazio Loiolakoa (1491-1556), Jesusen Konpainiaren sortzailea.
- Frantzisko Xabierkoa (1506-1552), Jesusen Konpainiaren sortzailea.
- Miguel de Unamuno (1864-1936), idazle eta filosofoa.
- Miguel Indurain (1964- ), txirrindularia
Erreferentziak
- ↑ Yagoba Albillos Taracena turismo gidariari eginiko elkarrizketa.
- ↑ Euskal jatorriko enpresaburuen Emprebask elkarteko presidente Alejandro Sande Hitschfeldi eginiko elkarrizketa.
- ↑ Imaginarios vascos desde Chile. La construcción de imaginarios vascos en Chile durante el siglo XX ikerlanaren egile Ainara Madariagari eginiko elkarrizketa.
- ↑ «Un 20% de la población chilena tiene su origen en el País Vasco». Contacto interlingüístico e intercultural en el mundo hispano. Universitat de València, 2001.
- ↑ "Euskaldunak Kolonbian"
- ↑ Ethnic groups - Costa Rica
- ↑ Ethnic groups - Venezuela
- ↑ Ethnic groups - Philippines
- ↑ (Gaztelaniaz) Koldo Mitxelenaren «Los vascos y su nombre» izenburuko artikulua
- ↑ «Aberrijaren bijotzarentzat euzkerea eztakijan euzkotar bakotxa da arantza bat; abertzalia eztan euzkeldun euzkotar bakotxa da arantza bi.» Sabino Arana Goiri: Obras completas de Arana-Goiri’tar Sabin. Buenos Aires, 1965.
- ↑ parla: 1. f. Verbosidad insustancial. Todo cuanto dijo no fue más que parla. 2. f. coloq. labia. 3. f. p. us. Acción de parlar (hablar con desembarazo o expedición).