Kaledonia Berria: berrikuspenen arteko aldeak
t r2.7.3) (robota Erantsia: tl:Bagong Caledonia |
No edit summary |
||
| 21. lerroa: | 21. lerroa: | ||
[[Nouméa]] da hiriburua. |
[[Nouméa]] da hiriburua. |
||
[[ |
[[1853]] urtetik da Frantziako zati da. |
||
== Historia== |
|||
Kaledonia Berriko lehen biztanlea Lapita kulturakoak izan ziren, [[Pazifiko]]an kokatutako artisau kultura garrantzitsuenekoak. |
|||
[[James Cook]] izan zen bertara iritsitako lehen europarra, [[1774]]ko [[irailaren 4]]an. [[Eskozia]] iparraldeko Kaledonia eskualdearen omenez jarri zion "Kaledonia Berria" izena. Ondorengo urteetan, beste zenbait esploratzailek inguruko beste irlak arakatu zituzten, nahiz eta [[1840]]ra arte ez zen europarren jomuga garrantzitsu izan. Urte horretan, sandaloaren merkataritza zela eta, merkatarien begiko izatera igaro zen. |
|||
Sandaloa urritzen joan ahala, [[esklabu]]en salerosketa handitzen joan zen; hala, Kaledonia Berriko hainbat biztanle [[Queensland]]eko ([[Australia]]) eta [[Fiji]]ko azukre-kanabera sailetan lan egitera behartu zituzten. |
|||
Lehen [[kristau]] misiolariak [[1840]]ko hamarkadan iritsi ziren. [[Kristautasuna]] zabaltzeaz bat, bertako hainbat ohitura ([[kanibalismoa]] esaterako) ezabatzeko ahalegina egin zuten. |
|||
[[1853]]ko [[irailaren 24]]an, Febvrier Despointes almiranteak [[Frantzia]]ren esku utzi zuen, [[Napoleon III.a]]ren aginduz. Ondorengo urtetan, [[1897]]ra arte, presoen kolonia izan zen; gehienbat preso politikoak eramaten zituzten bertara. |
|||
[[1864]]an [[nikel]]a aurkitu zuten, eta Frantziako gobernuak inguruko uharte eta estatuetatik jendea joanarazi zuen lanera. Bertako jatorrizko biztanleak, aldiz, jarduera ekonomiko orotatik baztertu eta erreserbetan bizi izatera behartu zituzten. Baldintza gogor horien eta Europatik etorritako gaixotasun berrien ondorioz, jatorrizko biztanleen kopurua erdira jaitsi zen 40 urteko epean ([[1878]]-[[1921]]). |
|||
[[1940]]an, [[Frantziako gudua]]n, Kaledonia Berriko kontseilu orokorrak [[Frantzia Askea]]ren alde lerratu ziren. Horregatik, [[Vichyko gobernua]]k izendatutako gobernariak alde egin eta [[Indotxina]] babes hartu behar izan zuen. [[Australia]]ren eraginez, [[Bigarren Mundu Gerrako aliatuak|aliatuen]] base garrantzitsu bihurtu zen [[Pazifikoko Gerra]]n. Bertan egindako lanaren ondorioz, Frantziak [[Itsasoz haraindiko Frantzia|Itsasoz haraindiko lurralde]] izendatu zuen [[1946]]an, eta [[1953]]an herritartasun frantziarra eman zien bertako biztanle guztiei, jatorri etnikoez gaindi. |
|||
== Erreferentziak == |
== Erreferentziak == |
||
{{erreferentzia_zerrenda}} |
{{erreferentzia_zerrenda}} |
||
20:41, 10 otsaila 2013ko berrikusketa
| Kaledonia Berria (988) | |
|---|---|
| Frantziako departamendua | |
 | |
| Administrazioa | |
| Estatua |  Frantzia |
| Eskualdea | - |
| Prefetura | Nouméa |
| Prefeta | Marie-Noëlle Thémereau Gobernu burua Michel Mathieu Komisario Gorena web=http://www.gouv.nc |
| Azpiprefeturak | - |
| Barrutiak | - |
| Kantonamenduak | - |
| Udalerriak | - |
| Kokapena | |
| Koordenatuak | 21°15′S 165°18′E / 21.25°S 165.3°E |
 | |
| Azalera | 19 058 km² |
| Demografia | |
| Biztanleria | 278500 |
| Dentsitatea | Adierazpen errorea: Ustekabeko zenbakia bizt/km² |
| [{{{web}}} Kontseilu Orokorraren webgunea] | |
Kaledonia Berria[1] (frantsesez Nouvelle-Calédonie, kanakeraz Kanaky) Frantziaren itsasoz haraindiko kolektibitatea da, Ozeano Barearen hego-ekialdean kokatua, uharte nagusi batez eta zenbait txikiz osatua.
Nouméa da hiriburua.
1853 urtetik da Frantziako zati da.
Historia
Kaledonia Berriko lehen biztanlea Lapita kulturakoak izan ziren, Pazifikoan kokatutako artisau kultura garrantzitsuenekoak.
James Cook izan zen bertara iritsitako lehen europarra, 1774ko irailaren 4an. Eskozia iparraldeko Kaledonia eskualdearen omenez jarri zion "Kaledonia Berria" izena. Ondorengo urteetan, beste zenbait esploratzailek inguruko beste irlak arakatu zituzten, nahiz eta 1840ra arte ez zen europarren jomuga garrantzitsu izan. Urte horretan, sandaloaren merkataritza zela eta, merkatarien begiko izatera igaro zen.
Sandaloa urritzen joan ahala, esklabuen salerosketa handitzen joan zen; hala, Kaledonia Berriko hainbat biztanle Queenslandeko (Australia) eta Fijiko azukre-kanabera sailetan lan egitera behartu zituzten.
Lehen kristau misiolariak 1840ko hamarkadan iritsi ziren. Kristautasuna zabaltzeaz bat, bertako hainbat ohitura (kanibalismoa esaterako) ezabatzeko ahalegina egin zuten.
1853ko irailaren 24an, Febvrier Despointes almiranteak Frantziaren esku utzi zuen, Napoleon III.aren aginduz. Ondorengo urtetan, 1897ra arte, presoen kolonia izan zen; gehienbat preso politikoak eramaten zituzten bertara.
1864an nikela aurkitu zuten, eta Frantziako gobernuak inguruko uharte eta estatuetatik jendea joanarazi zuen lanera. Bertako jatorrizko biztanleak, aldiz, jarduera ekonomiko orotatik baztertu eta erreserbetan bizi izatera behartu zituzten. Baldintza gogor horien eta Europatik etorritako gaixotasun berrien ondorioz, jatorrizko biztanleen kopurua erdira jaitsi zen 40 urteko epean (1878-1921).
1940an, Frantziako guduan, Kaledonia Berriko kontseilu orokorrak Frantzia Askearen alde lerratu ziren. Horregatik, Vichyko gobernuak izendatutako gobernariak alde egin eta Indotxina babes hartu behar izan zuen. Australiaren eraginez, aliatuen base garrantzitsu bihurtu zen Pazifikoko Gerran. Bertan egindako lanaren ondorioz, Frantziak Itsasoz haraindiko lurralde izendatu zuen 1946an, eta 1953an herritartasun frantziarra eman zien bertako biztanle guztiei, jatorri etnikoez gaindi.
Erreferentziak
- ↑ Euskaltzaindia. (2012-03-30). 168. araua: Ozeaniako toponimia. .
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Kaledonia Berria |