Azagrako gaztelua

Azagrako gaztelua
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Nafarroa Garaia
Udalerria	Azagra
Koordenatuak	42°18′32″N 1°53′33″W

Azagrako gaztelua Nafarroa Garaiko Ebroko Erriberako Azagra udalerrian kokatutako gaztelu bat da. Erdi Aroan, gaztelu honek eta haitzean induskatutako kobazulo batzuek babestu zuten Azagra. Haitzulo horiek babes-gordailu gisa erabiltzen ziren gerra gertatuz gero. Aro Modernoan abandonatua izan ondoren, 1920ko hamarkadan eraitsia izan zen, luizi arriskuagatik, egitura guztia herriaren gainera eroriz.

Historia

1265ean defentsa talde hau Semeno Peritz Azagraren ardurapean zegoen. Geroago, 1276an, Lope Gontzalitz Andosillak omenaldia egin zion Joana I.a erreginari, Imbert de Belpuchen eskuetan. 1280an, Ramiro Gil Lerin alkaide gisa agertzen da, eta 8 libera, 20 kahitze gari eta herriko labearen zerga jasotzen zituen. 1300. urte inguruan Remiru Martinitz Arroitz agertzen da, bere seme Gartzea Ramiritz Arroitz oinordekoa, 1321ean 6 libera eta 30 kahitzeko esleitu zizkiona. Merinoak 1357an jakinarazi zion harrerari Juan Fernández de Roses alkaidea gazteluan bizi zela bere konpainiekin, eta ikuskapen horiek aldizka egiten ziren, arduragabekeriarik gerta ez zedin. 1371n Jimeno Martínez de Medrano guardiak 8 libera eta 40 kajitze zituen. Karlos III.a Nobleak Diego Perez de Mirafuentesen (Mueseko kaparea) esku utzi zuen alkatetza 1387an.

1430ean, Gaztelaren aurkako gerra zela eta, Pedro Martinez Amatriain gaztelua defendatu zuen, Vianako Printzearen maisu-ostatua, 3 arma-gizonekin eta 10 baleztarirekin. Urte horretan bertan, Joan II.a erregeak herriari eman zion gotorlekua, primiziaren emaitzaz konpon zezaten. 1455ean García de Falces alkaidea zen.

Hiribildua eta gaztelua Piarres Azkoiengoak bahituran eman zizkien gaztelarrei, handik Nafarroari kalterik egingo ez ziotela bermatzeko eskatuz. Bestalde, kontraforua izanez gero, ahaleginak gaztelarrak bota beharko lituzkeela erabaki zen.

XVI. mendearen lehen urteetan, jaurerria Isabel Foixkoa andrearena zen, Piarres Azkoiengoaren alarguna, eta 1503-1505ean, aipatu andrearen albazeek gaztelua konpontzeko egindako gastuak kontuan hartu ziren. Lehenago, Leringo kondearena izan zen, eta Joanes III.a Nafarroakoak konfiskatu egin zion, Azkoiengo kondeari emateko, agramontar leial gisa. 1511n Alonso Azkoiengoa jauna, San Estebango kondea, jaurerriaren titularra zen. Fernando Katolikoak Nafarroa konkistatu zuenean, Erresumaren gotorlekuei buruzko isilpeko txosten batek Azagrako hiribildua eta Faltzesko markesaren dorre gotorra biltzen zituen.

Gazteluko dorre zaharra, defentsarako hormen aztarna batzuekin, hiribilduaren jabe izan zen 1874 arte, haitzaren luizi batean desagertu zen arte. Gazteluko sotoetan XIV. mendeko aulki bat eta beste objekturen bat aurkitu ziren, gaur egun Nafarroako Museoan kontserbatuta daudenak.

Erreferentziak

• Nafarroako Entziklopedia Handia | AZAGRA. (Noiz kontsultatua: 2022-01-09).

Ikus, gainera

• Azagra
• Ebroko Erribera
• Nafarroako Erresuma

Kanpo estekak

• Datuak: Q112862045