Larragako gaztelua

Larragako gaztelua
Kokapena
Herrialdea	Euskal Herria
Probintzia	Nafarroa Garaia
Udalerria	Larraga
Koordenatuak	42°33′33″N 1°50′44″W

Larragako gaztelua Nafarroa Garaiko Argako Erriberako Larraga udalerrian kokatutako gaztelu bat da. Larraga hiribildua menderatuz, elizaren atzeko muinoan, Erdi Aroan XII. mendean zegoen gaztelu bat zegoen, baina gaur egun ez dago haren aztarnarik.

Historia

1260an, Tibalt II.a Nafarroakoaren erregealdian, Gartzia Almorabide jaunak hartu zuen haren ardura, eta, behin-behinean, hiribilduko epaimahaietara igaro zen 1276an, eta haiek omenaldia egin zioten Joana I.a Nafarroakoa erreginari, Imberto de Belpuch kondestablearen aurrean. Handik gutxira, 1280an, Gartzia Martinitz Uritzekoa agertu zen alkaide gisa, 10 libera eta 50 kahitzeko atxikipenarekin. Bere oinordekoa Petri Balant izan zen, 1297an postuan zegoena. Hurrengo urtean, gaztelua Alphonse de Robray gobernadoreak utzi zuen berriro kontzejuaren eta auzoen esku, behar zen guztia konpontzeko baldintzarekin.

1335 inguruan, erregeak berriro jarri zuen alkaidea: Antso Lizarazukoa. 1350ean obrak egin ziren barrutian. Karlos II.a Nafarroakoak 1351n Martin Santxitz Lizoaingoari eman zion zaintza, 4 libera eta 20 kahitzerekin. Lanak 1357an egin ziren, Jean de Bussy alkate berriak eskatuta. 1361ean, Gillen Peritz mazoneroak ataka bat egin zuen barrutian, lau dorre eta ate nagusia jaso zituen eta beste konponketa batzuk egin zituen. Bortz urte geroago, hesia eta lubakia konpondu zituzten. 1368 eta 1372 urteen artean, Migel Garroze agertu zen alkaide gisa, eta hark ere hainbat obra egin zituen.

1378an, Larragako jaurerria izanik, Roger Bernart de Foix, Castellboiko bizkondea, gaztelarrek hiria eta gaztelua okupatu zituzten. Karlos II.ak Charlot de Beaumont alferezari eman zion hiribilduaren bularra eta gazteluaren zaindaria 1385ean, eta dohaintzan adierazi zuen grazia eraginkorra izango zela Gaztelako erregeak, itun baten arabera zeukanak, hiribildua Nafarroako koroari itzultzen zionean. Lau urte geroago, Karlos III.ak berreskuratua zuen, gaztelua Mattin Arraioz ezkutariaren esku utziz. Erregealdi horretan, Eneko Gartzia Lizarazu kondestablearen izenean, 1395 eta 1401 artean, eta Remiro Lizarazu, 1402 eta 1422 artean, zaintza edo atxikipena izan zuten. Azken urte horretatik aurrera, Karlos Beaumontekoa Nafarroako alfereza agertu zen alkate. 1437an Luis Beaumontekoa kondestable berria izan zuen oinordeko, eta Joan II.a eta Zuria II.a izan ziren errege. 1450ean Martin Semenoitz Barasoaingoa izendatu zuten. Nafarroako Gerra Zibiletako garai nahaspilatsu honetako beste alkaide batzuk Migel Egozkuekoa, 1458an hala zena, eta Xerles Maulekoa, 1461ean, Kaparrotsuk ere gordetzen zuena, 30 baleztariren laguntzarekin.

Leonor I.a Nafarroakoak Luis Beaumontekoa Leringo kondeari Larragako hiribildua eman zion 1468an, bere gaztelu, jurisdikzio eta errentekin, Joan II.aren mesedea berretsiz. Ondoren, ondorengo erregeek hainbat berrespen egin zituzten. 1494an, Joanes III.a Nafarroakoa erregeak hiribildua inguratu zuen, kondearen beaumontarrak gazteluan indartsu bihurtu zirelarik.

Nafarroa konkistatu ondoren, gaztelua Cisneros eta Karlos V.aren eraiste-aginduetatik libratu zen, gaztelarren aliatu aktiboa zen kondestablearen jabetza baitzen. Urte asko geroago, 1788an, hiribilduak gaztelu zaharra eraisteko eskatu zion Albako dukeari, kondestable gisa. Karlistaldietan, gazteluaren kokalekua berriro gotortu zen, bertako materialak aprobetxatuz. Gaur egun, Gaztelua izenak baino ez du irauten, hartu zuen lekua izendatzeko.

Erreferentziak

• Nafarroako Entziklopedia Handia | LARRAGA. (Noiz kontsultatua: 2022-01-09).

Ikus, gainera

• Larraga
• Argako Erribera
• Nafarroako Erresuma

Kanpo estekak

• Datuak: Q113174716