Ekainaren 19

Ekainaren 19a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta hirurogeita hamargarren eguna da, 171garrena bisurteetan. 195 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Mario Duplantier Jaiotza: Baiona, 1981 Bonifacio Alfonso Jaiotza: Donostia, 1933 Heriotza: , 2011ko abenduaren 16a Fernando Aire Jaiotza: Urepele, 1920 Heriotza: Urepele, 1976ko azaroaren 7a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Blaise Pascal Jaiotza: birth house of Blaise Pascal (en) eta Clairmont, 1623 Heriotza: Paris, 1662ko abuztuaren 19a Salman Rushdie Jaiotza: Mumbai, 1947 Aung San Suu Kyi Jaiotza: Yangon, 1945 Boris Johnson Jaiotza: New York, 1964 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Ekainaren 19ko jaiotzak Osamu Dazai • John Heartfield • Vasil Bykaŭ • Emperor Gaozong of Song • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Noël Vandernotte Jaiotza: Angelu, 1923ko abenduaren 25a Heriotza: Saint-Étienne-du-Grès, 2020 Pascal Mazzotti Jaiotza: Baigorri, 1923ko abenduaren 16a Heriotza: Saint-Ouen-l'Aumône, 2002 Segundo Ispizua Jaiotza: Bermeo, 1869ko ekainaren 2a Heriotza: Madril, 1924 Francisco Esteban Aedo Jaiotza: Portugalete, 1938ko urtarrilaren 10a Heriotza: , 2015 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan James Matthew Barrie Jaiotza: Kirriemuir, 1860ko maiatzaren 9a eta 1860 Heriotza: Marylebone, 1937 William Golding Jaiotza: Newquay, 1911ko irailaren 19a Heriotza: Perranarworthal, 1993 Maximiliano I.a Mexikokoa Jaiotza: Schönbrunn jauregia, 1832ko uztailaren 6a eta 1832 Heriotza: Santiago de Querétaro, 1867 Joseph Banks Jaiotza: Soho, 1743ko otsailaren 13a Heriotza: Isleworth (en) , 1820 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Ekainaren 19ko heriotzak Matthäus Merian • Anton Yelchin • Jules Janin • Claes Janszoon Visscher II • Vladimir A. Obruchev • Ali Shariati • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Gatazketan Indarkeria Sexuala Amaitzeko Nazioarteko Eguna 1269 - Luis IX.a Frantziako Erregeak juduek jendaurrean lauki hori bat soinean josita eramateko agindu zuen, zilarrezko hamar liberako isunpean. 1790 - Noblezia eta kleroa ezeztatu ziren Frantzian. 1846 - AEBtako New Jersey hirian erregistratutako lehenbiziko beisbol partidua (irudian) jokatu zen. 1978 - Garfield katuaren lehen zirri-marra argitaratu zen. 2014 - Espainiako Erresuman Filipe VI.a errege koroatu zuten. + Gertaera gehiago... Egutegia << Ekaina >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 2025 Aurreko eta hurrengo urteetan 2022: Igandea 2023: Astelehena 2024: Asteazkena 2026: Ostirala 2027: Larunbata 2028: Astelehena Izendegia Santutegia: Juliana Falconieri, Romualdo Camaldolikoa, Gerbasio eta Protasio Seaska egutegia: Ur/Hur eta Zihiga.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1521 – Gaztelar-aragoiar kontraerasoaren hasiera, nafarrek Viana galdu zuten.
• 1979 – ETAk, Hector Muñoz Espinoza enpresaburua erail zuen Irunen.
• 1980 – ETAk Jose Pablo Garcia Lorenzo zibila hil zuen Zornotzan.
• 2009 – ETAk Eduardo Puelles polizia inspektore barakaldarra hil zuen lapa-bonba batekin, Arrigorriagako Santa Isabel auzoan.

Mundua

• 1953 – Estatu Batuak: Julius Rosenberg eta Ethel Rosenberg komunista estatubatuarrak exekutatuak izan ziren SESBri Arma nuklearrei buruzko informazioa bidaltzen ziotelakoan.
• 1961 – Kuwait Erresuma Batutik independentzia aldarrikatu zuen.
• 1999 – Hegoaldeko udalek euskara hutsez jardutea legez kanpoko jo zuen Espainiako Auzitegi Gorenak.
• 2001 – Ameriketako Estatu Batuetako ejerzitoak akatsez jaurtitako misil batek 23 pertsona hil zituen Irakeko iparraldeko futbol zelai batean.
• 2014 – Espainiako Erresuman Filipe VI.a errege koroatu zuten.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 1979ko Nafarroako Bertsolari Txapelketan Joxe Migel Argiñarenak bere lehen txapela jantzi zuen.
• 2011 – Araba Euskaraz 2011 Laudio udalerrian ospatu zuten.

Mundua

• 1963 – Jason and the Argonauts (Jason eta Argonautak) filma estreinatu zen, Don Chaffeyk zuzendu eta Todd Armstrong, Nancy Kovack, Honor Blackman eta Gary Raymond aktoreek antzeztu zuten.

Kirolak

Euskal Herria

• 1988ko Arrateko Igoera-Eibarko Bizikleta amaitu zen. Jokin Mujika gipuzkoarra izan zen garailea.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1675 – Martin Arzadun, apaiz eta euskal idazlea (h. 1741).
• 1920 – Fernando Aire Etxart, Xalbador, baxenafar bertsolaria eta artzaina (h. 1976).
• 1921 – Imanol Viar, bizkaitar futbolaria (h. 2007).
• 1933 – Bonifacio Alfonso, gipuzkoar margolari eta irarlea (h. 2011).
• 1953 – Gema Sistiaga Agirregomezkorta, gipuzkoar euskaltzalea, andereñoa, trikitilaria eta nabigatzailea.
• 1962 – Miguel Ángel Calvo Buttini, nafar zinema zuzendari, gidoigile eta ekoizlea.
• 1966 – Iñaki Oyarzábal, Arabako PPko idazkari nagusia.
• 1967 – Itxaso Atutxa, bizkaitar politikari jeltzalea, Bizkai Buru Batzarreko lehendakaria.
• 1977 – Iker Sastre, bizkaitar mahai-tenislari paralinpikoa.
• 1981 – Mario Duplantier, lapurtar musikaria, Gojira death metal taldekoa.
• 1987 – Olatz Perez de Viñaspre, nafar EHUko irakasle eta IXA taldeko ikerlaria.
• 1995 –
  • Ainara Manterola, gipuzkoar futbolaria.
  • Gorka Pérez, bizkaitar futbolaria.
• 2000 – Unai Ruiz-Zeberio, gipuzkoar futbolaria.
• 2001 – Nahuel del Val, bizkaitar saskibaloi jokalaria.

Mundua

• 1417 – Sigismundo Pandolfo Malatesta, Rimini, Fano eta Cesenako jauna eta poeta eta mezenasa (h. 1468).
• 1566 – Jakue I.a Ingalaterrakoa eta VI.a Eskoziakoa, Eskoziako erregea eta Ingalaterra eta Irlandako erregea (h. 1625).
• 1623 – Blaise Pascal, frantziar matematikari eta fisikaria (h. 1662).
• 1782 – Félicité Robert de Lamennais, frantziar idazlea eta pentsalaria (h. 1854).
• 1783 – Thomas Sully, estatubatuar margolari erretratugilea (h. 1872).
• 1795 – James Braid, eskoziar neurozirujaua, hipnotismoa modu zientifikoan lehenbizikoz ikertu zuena (h. 1860).
• 1805 – Auguste Dariste, frantziar politikaria (h. 1875).
• 1824 – Emma Maria Macfarren, ingeles piano-jotzaile eta musikagilea (h. 1895).
• 1846 – Harvey du Cros, britainiar finantzaria, pneumatikoen industriaren sortzailea (h. 1918).
• 1854 – Alfredo Catalani, italiar musikagilea (h. 1893).
• 1856 – Elbert Hubbard, estatubatuar idazle eta filosofoa (h. 1915).
• 1861 –
  • Douglas Haig, Britainiar armadako ofizial nagusia (h. 1928).
  • José Rizal, filipinetako heroi nazionala (h. 1896).
• 1877 – Charles Coburn, estatubatuar aktorea (h. 1961).
• 1878 –
  • Adolphe Buhl, frantziar matematikari eta astronomoa (h. 1949).
  • Edmond Jaloux, frantziar eleberrigile eta literatura-kritikaria (h. 1949).
• 1889 – Enrico Celio, Suitzako Konfederazioko presidentea (h. 1980).
• 1896 – Wallis Simpson, Windsorko dukesa,, estatubatuar socialitea, Eduardo VIII.a Erresuma Batukoarekin ezkondu zena (h. 1986).
• 1897 – Cyril Norman Hinshelwood, britainiar kimikari fisikoa, 1956ko Kimikako Nobel Saria (h. 1967).
• 1899 – George Călinescu, errumaniar idazlea (h. 1965).
• 1903 – Lou Gehrig, estatubatuar beisbol jokalaria (h. 1941).
• 1904 – Lester Cole, estatubatuar zinema-gidoilaria (h. 1985).
• 1906 – Ernst Chain, germano-britainiar biokimikaria, 1945eko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1979).
• 1907 – Georges de Mestral, velcroaren asmatzailea (h. 1990).
• 1908 – Eduardo Guzmán, espainiar kazetari eta idazlea (h. 1991).
• 1910 – Paul John Flory, estatubatuar kimikaria, 1974ko Kimikako Nobel Saria (h. 1985).
• 1911 –
  • Sigvard Eklund, suediar fisikaria (h. 2000).
  • Dudley Shelton Senanayake, Sri Lankako lehen ministroa (h. 1973).
• 1917 – Joshua Nkomo, Zimbabweko politikari beltz abertzalea (h. 1999).
• 1921 – Louis Jourdan, frantziar aktorea (h. 2015).
• 1922 – Aage Niels Bohr, daniar fisikari nuklearra, 1975eko Fisikako Nobel Saria (h. 2009).
• 1923 – Andrés Rodríguez Pedotti, Paraguaiko presidentea (h. 1997).
• 1926 –
  • Giangiacomo Feltrinelli, italiar argitaratzaile, politikari eta aktibista (h. 1972).
  • Erna Schneider, estatubatuar ingeniari eta asmatzailea.
• 1927 - Carmina Virgili, kataluniar geologo, kudeatzaile zientifiko eta politikaria (h. 2014).
• 1930 – Gena Rowlands, estatubatuar zinema-, antzerki- eta telebista-antzezlea (h. 2024).
• 1932 – Anna Maria Pierangeli, italiar aktorea (h. 1971).
• 1934 –
  • Gérard Latortue, Haitiko lehen ministroa (h. 2023).
  • Arcadia Olenska-Petryshyn, ukrainar-estatubatuar artista, arte kritikari eta argitaratzailea (h. 1996).
• 1937 – André Glucksmann, frantziar filosofo, ekintzaile eta idazlea (h. 2015).
• 1938 – Charles Gwathmey, estatubatuar arkitektoa (h. 2009).
• 1941 – Václav Klaus, Txekiar Errepublikako presidente ohia.
• 1944 – Chico Buarque, brasildar musikari, aktore eta idazlea.
• 1945 –
  • Radovan Karadžić, lehendabiziko Bosniako Serbiar Errepublikako presidentea.
  • André Lefevere, belgikar itzulpen teorialaria (h. 1996).
  • Aung San Suu Kyi, birmaniar politikaria, kontzientzia presoen eta erresistentzia zibil baketsuaren sinboloa eta 1991ko Bakearen Nobel Saria.
• 1946 – Mikhail Fedonkin, errusiar paleontologoa, animalia goiztiarrenen fosilak eta aztarnak dokumentatzeagatik ezaguna.
• 1947 –
  • Salman Rushdie, ingelesezko indiar idazlea.
  • Youn Yuh-jung, hegokorear aktorea.
• 1948 – Nick Drake, ingeles abeslari eta abesti egilea (h. 1974).
• 1951 –
  • Francesco Moser, italiar txirrindulari ohia.
  • Aiman al-Zawahiri, egiptoar medikua eta Al Kaida erakunde terrorista islamistaren burua (h. 2022).
• 1954 – Kathleen Turner, estatubatuar aktorea.
• 1957 –
  • Anna Lindh, suediar politikaria (h. 2003).
  • Marcos komandanteordea, Askapen Nazionaleko Armada Zapatistako (EZLN) bozeramaile nagusia.
• 1958 – Sergei Makarov, errusiar izotz hockey jokalaria.
• 1959 –
  • Anne Hidalgo, frantziar politikaria, Parisko alkatea.
  • Christian Wulff, Alemaniako presidentea.
• 1961 – Bidhya Devi Bhandari, Nepalgo presidentea.
• 1962 –
  • Paula Abdul, estatubatuar abeslari, aktore eta koreografoa.
  • Alejandra Darín, argentinar aktore eta ordezkari sindikala (h. 2025).
  • Masanao Sasaki, japoniar futbolari ohia.
• 1964 –
  • Boris Johnson, britainiar politikaria, Londresko alkate ohia.
  • Omowunmi Sadik, nigeriar asmatzailea, kimikaria eta irakaslea.
  • Kevin Schwantz, estatubatuar motoziklismoko-pilotu ohia.
• 1965 –
  • Sabine Braun, alemaniar atleta ohia, heptatloian aditua.
  • Sadie Frost, ingeles aktore, ekoizle eta moda-diseinugilea.
  • Ronaldo Rodrigues de Jesus, brasildar futbolari ohia.
• 1969 –
  • Kaba-chan, japoniar emakumezko tarento eta koreografo transgeneroa.
  • Yoshiaki Sato, japoniar futbolari ohia.
• 1970 – David Gistau, espainiar telebista-gidoilaria, bidaia berri-emailea, zutabegilea eta eleberrigilea (h. 2020).
• 1971 – Eva Isanta, espainiar telebista, antzerki eta zinemako aktorea.
• 1972 –
  • Jean Dujardin, frantziar aktorea.
  • Teresa Jordà, Kataluniako Generalitatearen Nekazaritza, Abeltzaintza eta Arrantza Kontseilaria.
  • Robin Tunney, estatubatuar aktorea.
• 1974 - Sandra Golpe, espainiar kazetaria eta telebistako aurkezlea.
• 1975 –
  • Meritxell Serret, kataluniar politologo eta politikaria.
  • Oksana Txusovitina, SESB, Uzbekistan eta Alemaniaren izenean lehiatu den gimnasta olinpikoa eta munduko txapelduna.
• 1978 –
  • Mía Maestro, argentinar aktorea.
  • Dirk Nowitzki, alemaniar saskibaloi jokalari ohia.
  • Marina Ovsianikova, errusiar telebista produktorea, Ukrainako inbasioaren aurka protesta egiteagatik ezaguna.
  • Zoe Saldana, estatubatuar aktorea.
• 1982 - Ana Sofía Henao, modeloa, idazlea eta ilustratzailea.
• 1983 –
  • Macklemore, estatubatuar raperoa.
  • Tatjana Mihhailova-Saar, Tanja, estoniar abeslari eta aktorea.
• 1984 – Paul Dano, estatubatuar aktorea.
• 1985 –
  • Chikashi Masuda, japoniar futbolaria.
  • Ai Miyazato, japoniar golflaria.
• 1989 – Christopher Wylie, kanadar barneko salatzailea, Facebook eta Cambridge Analytica enpresen arteko eskandalua salatu zuena.
• 2004 – Millie Gibson, ingeles aktorea.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1924 – Segundo Ispizua, bizkaitar historialaria (j. 1869).
• 1948 – Francisco Etxenike, Patxiko, nafar argazkilari, marrazkilari eta margolaria (j. 1880).
• 1974 - Vicente Abreu, arabar miltarra (j. 1879).
• 1981 – Juan José Crespo Galende, PCE (r)-ko eta GRAPOko bizkaitar militantea, 97 egun gose-greban igaro ondoren, Madrilen (j. 1953).
• 1986 – Felix Arteta, euskal margolari, marrazkilari eta karikaturista (j. 1890).
• 2002 – Pascal Mazzotti, euskal aktorea (j. 1923).
• 2005 – Angel Cruz Jaka, gipuzkoar historialaria (j. 1914).
• 2006 – Jose Luis Lekuona, Lexoti, gipuzkoar bertsolaria (j. 1925).
• 2009 – Eduardo Puelles, Espainiako Polizia Nazionaleko inspektore buru bizkaitarra, ETAk eraila (j. 1960).
• 2015 - Francisco Esteban Aedo, bizkaitar futbolaria (j. 1938).
• 2020 – Noël Vandernotte, lapurtar arraunlaria, Joko Olinpikoetan domina bat lortzen gizonezko gazteena, Okzitanian (j. 1923).
• 1024 – Kike Diaz de Rada, gipuzkoar aktorea (j. 1959).

Mundua

• 1688 – Gaspard de Prielé, frantziar gomendiozko abadea, Baionako apezpikua izandakoa (j. c. 1623).
• 1716 – Tokugawa Ietsugu, Tokugawa shogunerriko zazpigarren shoguna (j. 1709).
• 1747 – Nädir Shäh, Persiako erregea (j. 1688).
• 1770 – Diego de Torres Villarroel, espainiar idazlea (j. 1693).
• 1820 – Joseph Banks, ingeles naturalista, botanikoa eta esploratzailea (j. 1743).
• 1840 – Pierre-Joseph Redouté, belgikar botanikari eta margolaria (j. 1759).
• 1844 – Étienne Geoffroy Saint-Hilaire, frantziar naturalista, enbriologiaren aitzindaria (j. 1772).
• 1867 – Maximiliano I.a Mexikokoa, Austriako artxidukea eta Mexikoko enperadorea (j. 1832).
• 1884 –
  • Johann Gustav Droysen, alemaniar filologoa, historialaria eta politikaria (j. 1808).
  • Philippe Langlois, normandiar idazlea (j. 1817).
  • Ludwig Richter, alemaniar margolaria (j. 1803).
• 1902 –
  • Alberto Saxoniakoa, Saxoniako erregea (j. 1828).
  • John Dalberg-Acton (Acton I. baroia), ingeles historialari, politikari eta idazlea (j. 1834).
• 1915 – Sergei Taneiev, errusiar musikagilea (j. 1856).
• 1936 – William Hall-Jones, Zeelanda Berriko lehen ministroa (j. 1851).
• 1937 – James Matthew Barrie, eskoziar idazlea (j. 1860).
• 1949 – Vladimir Nazor, kroaziar gerrillaria, olerkaria eta politikaria (j. 1876).
• 1951 – Angelos Sikelianos, greziar olerkaria (j. 1884).
• 1953 – Julius eta Ethel Rosenberg, estatubatuar senar-emazte komunistak (j. 1915 eta 1918 hurrenez hurren).
• 1956 – María Sorolla, espainiar margolaria (j. 1889).
• 1961 – Augusto Barcia Trelles, espainiar abokatu, idazle, kazetari eta politikari errepublikanoa (j. 1881).
• 1962 – Frank Borzage, estatubatuar zinema zuzendari eta aktorea (j. 1894).
• 1980 –
  • Torcuato Fernández-Miranda, espainiar politikari eta legelaria, Espainiako trantsizioaren estrategatzat joa (j. 1915).
  • Jijé, belgikar komikigile eta marrazkilaria (j. 1913).
• 1981 – Lotte Reiniger, alemaniar zinema zuzendaria, marrazki bizidunen egilea (j. 1899).
• 1984 – Lee Krasner, estatubatuar margolari espresionista abstraktua (j. 1908).
• 1988 – Fernand Seguin, kanadar biokimikaria (j. 1922).
• 1990 – Steen Eiler Rasmussen, daniar arkitektoa (j. 1898).
• 1991 – Gladys Greene, estatubatuar aktorea (j. 1900).
• 1993 –
  • Marcel Béalu, frantziar poeta (j. 1908).
  • William Golding, ingeles idazle, saiolari eta poeta, 1983ko Literaturako Nobel Saria (j. 1911).
• 1994 – Lauro Olmo, galiziar idazlea (j. 1922).
• 1999 –
  • Jean-Baptiste Gahamanyi, ruandar apezpiku katolikoa (j. 1920).
  • Mario Soldati, italiar zinemagile eta idazlea (j. 1906).
• 2000 – Noboru Takeshita, Japoniako lehen ministroa (j. 1924).
• 2004 – Esther Nirina, madagaskartar poeta (j. 1932).
• 2007 – Jose Luis Cantero, El Fary, espainiar abeslari eta aktorea (j. 1937).
• 2009 – Vicente Ferrer i Moncho, kataluniar filantropoa, txirotasunean bizi zirenak laguntzen konprometitua (j. 1920).
• 2010 –
  • Manute Bol, NBA saskibaloi ligako sudandar jokalaria (j. 1962).
  • Carlos Monsiváis, mexikar idazlea (j. 1938).
  • Militana Salustino do Nascimento, Dona Militana, brasildar folk abeslaria (j. 1925).
• 2013 –
  • James Gandolfini, estatubatuar aktorea (j. 1961).
  • Gyula Horn, Hungariako lehen ministroa (j. 1932).
• 2016 – Nicolás García Uriburu, argentinar pintorea eta arkitektoa (j. 1937).
• 2018 – Sergio Gonella, italiar futbol epailea (j. 1933).
• 2020 –
  • Mario Corso, italiar futbolaria (j. 1941).
  • Ian Holm, ingeles aktorea (j. 1931).
  • Carlos Ruiz Zafón, kataluniar idazlea (j. 1964).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Ur/Hur eta Zihiga.
• Gatazketan Indarkeria Sexuala Amaitzeko Nazioarteko Eguna

Kanpo estekak

• Datuak: Q2669
• Multimedia: 19 June / Q2669

Ekainaren 18 | Urteko egutegi | Ekainaren 20