Leon Trotski

Leon Trotski
Irudi gehiago
Member of the Politburo of the CPSU Central Committee (en) 1919ko martxoaren 25a - 1926ko urriaren 23a Sobietar Batasuneko Defentsa ministro 1918ko martxoaren 13a - 1925eko urtarrilaren 15a ← Mikola Podvoiski - Mikhail Frunze → Member of the Politburo of the CPSU Central Committee (en) 1917ko azaroaren 29a (juliotar egutegia) - 1919ko martxoaren 25a 1918ko Errusiako Batzar Konstituziogileko diputatu 1917ko azaroaren 25a - 1918ko urtarrilaren 20a People's Commissar (en) 1917ko azaroaren 8a - 1918ko apirilaren 9a ← Mikhail Terestxenko - Georgi Vasilievitx Txitxerin → Member of the Politburo of the CPSU Central Committee (en) 1917ko urriaren 10a (juliotar egutegia) - 1917ko urriaren 23a (juliotar egutegia)
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturak	Лейб Давидович Бронштейн
Jaiotza	Bereslavka (en) , 1879ko urriaren 26a (juliotar egutegia)
Herrialdea	Errusiar Inperioa Errusiako Sobietar Errepublika Sozialista Federatiboa Sobietar Errepublika Sozialisten Batasuna  1932) Ukrainako Sobietar Errepublika Sozialista  (1919ko martxoaren 10a -  1922ko abenduaren 30a) Mexiko  (1937 -  1940)
Talde etnikoa	Ukrainian Jews (en) Russian Jews (en)
Heriotza	Coyoacán, 1940ko abuztuaren 21a (60 urte)
Hobiratze lekua	Grave of Leon Trotsky and Natalia Sedova (en) Coyoacán
Heriotza modua	giza hilketa: garuneko odoljarioa
Hiltzailea	Ramon Mercader Iosif Stalin
Familia
Aita	David Bronstein
Ama	Anna Bronstein
Ezkontidea(k)	Natalia Sedova (en) Aleksandra Sokolovskaia
Seme-alabak	ikusi Sergei Sedov (en) Zinaida Volkova (en) Lev Sedov (en)
Anai-arrebak	ikusi Olga Kameneva
Familia	ikusi Semen Semkovski (en) (izter-lehengusu)
Hezkuntza
Heziketa	Odesa University (en)
Hizkuntzak	errusiera ukrainera alemana ingelesa frantsesa
Jarduerak
Jarduerak	politikaria, diplomazialaria, autobiografialaria, filosofoa, iraultzailea, militarra, historialaria, kazetaria eta idazlea
Parte-hartzailea 2nd Congress of the Russian Social Democratic Labour Party (en) 5th Congress of the Russian Social Democratic Labour Party (en) 7th Congress of the Russian Communist Party (en) 11th Congress of the Russian Communist Party (en) 12th Congress of the Russian Communist Party (en)
Altuera	174 zentimetro
Lantokia(k)	San Petersburgo eta Mosku
Lan nabarmenak	ikusi trotskismo The Permanent Revolution (en)
Jasotako sariak	ikusi Bandera Gorriaren Ordena
Kidetza	Left Opposition (en)
Mugimendua	trotskismoa
Izengoitia(k)	Троцкий, Перо, Антид Ото, Л. Седов eta Старик
Zerbitzu militarra
Adar militarra	Armada Gorria
Gradua	jeneral
Parte hartutako gatazkak	Errusiako Gerra Zibila Errusiako Iraultza Urriko Iraultza Polonia-Sobietar Batasuna Gerra
Sinesmenak eta ideologia
Alderdi politikoa	Errusiako Langile Alderdi Sozialdemokrata Sobietar Batasuneko Alderdi Komunista Russian Social Democratic Labour Party (bolshevik) (en) Suitzako Alderdi Sozialista

Lev Davidovitx Bronstein —errusieraz: Лев Дави́дович Тро́цкий; Lev Trotski, Троцкий), Leon Trotski izenaz ezagunagoa— (1879ko urriaren 26a [azaroaren 7a, gregoriotar egutegian] – Coyoacan, Mexiko, 1940ko abuztuaren 21a) errusiar-ukrainar iraultzaile komunista bat izan zen, judutar jatorrikoa.

Hasierako urteak

Nekazaritzan ziharduen eta jabetzak zituen familia bateko bosgarren semea zen. Familia judua zen, erlijioa praktikatzen ez zuten arren. Etxeko hizkuntzak errusiera eta ukrainera ziren.

Odesako unibertsitatean Zuzenbidea ikasi zuen. 1897. urtean hasi zen bere jarduera politikoa, Nikolaiev-era ikastera joan eta Errusia Hegoaldeko Langile Liga antolatu zuenean. Tsarraren erregimenak hainbat aldiz atxilotu zuen eta Siberiara bidali. 1902an Siberiatik ihes egin eta Londresera joan zen; han Lenin ezagutu zuen, Errusiako sozialdemokraziako (garaiko komunisten izena) boltxevikeen burua. Hala ere, Trotskik mentxevikeekin —Errusiako Alderdi Sozialdemokratako gehiengoa zen fakzioarekin— bat egin zuen .

Errusiara itzuli zen 1905eko Iraultzan parte hartzeko, eta lehen sobieta antolatu zuen. Iraultzak porrot egindakoan, atxilotu eta Siberiara bidali zuten. Hala ere, 1906an berriro ihes egin zuen.

1917ko Iraultza eta gobernu sobietarra

Leon Trotski Siberiako erbestean.

1917ko otsaileko iraultza (Nikolas II tsarra boteretik kendu zuen iraultza) gertatu eta berehala Errusiara joan zen. Mentxevikeak utzi eta boltxevikeekin bat egin zuen eta Petrogradoko Sobieteko presidente izendatu zuten. 1917ko urriko iraultzan, Neguko Jauregia hartzeko operazioetan parte hartu zuen. Handik aurrera, boltxevikeek boterea eskuratu eta komunismoaren printzipioetan oinarritutako estatua eraiki zuten.

Trotski Kanpo Arazoetako komisarioa izan zen (1917-1918): Alemaniarekin Brest-Litovsk ituna izenpetu eta, horren ondorioz, Errusia Lehen Mundu Gerratik atera zen. 1918tik 1925era Gerra komisarioa izan zenean, Armada Gorria antolatu zuen eta gerra zibila (1918-1920) irabazi. Era berean, Ukrainan Nestor Makhno eta haren jarraitzaileek anarkismoan oinarrituz garatu zituzten komuna federatuak gogor zapaldu zituen.

Zatiketa eta hilketa

Trotskik Iraultza jarraitua-ren printzipioa garatu zuen, Stalinen Sozialismoa herrialde bakarrean tesiaren aurka. Lenin hil eta gero, Stalinek boterea eskuratu zuenean Trotskiren gainbehera azkartu zen: 1925ean Alderdi Komunistako zuzendaritzatik bota zuten, 1927an alderditik kanporatu, 1928an Kazakhstanera deportatu eta 1929an Errusiatik erbesteratu zuten.

IV. Internazionalaren ikurra

Erbestean, Mexikon batez ere, Trotskik bere ideiak defendatzen segitu zuen. Lan ugari idatzi zuen, besteak beste, Iraultza jarraitua (1930) Errusiako Iraultzaren Historia (1932). Haren jarraitzaileek Stalinekin bat egiten ez zuten alderdi komunistak sortu zituzten hainbat herrialdetan. Ezkerreko Oposizio Komunista aldarrikatzen zuten eta trotskismoa deritzan korrontea garatu, 1938an IV. Internazionalaren baitan egituratu zena. Komunista anitzek trotskismoa zatiketa eta traizioarekin identifikatu zuten. Trotskistek estalinismo izena darabilte beren arerio komunistak izendatzeko.

1940an, Ramon Mercader Stalinen agente eta PSUC Kataluniako Alderdi Sozialista Batuko militanteak piolet bat erabiliz hil zuen Trotski Mexikon, Diego Rivera eta Frida Kahlo artista mexikarren etxean bizi zela.

Kanpo estekak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Leon Trotski

• Troskiren idatziak, MIA
• (Gaztelaniaz) Archivo León Trotsky, MIA

• Datuak: Q33391
• Multimedia: Leon Trotsky
• Jatorrizko testuak: Egilea:Leon Trotski