Paladio

Wikipedia, Entziklopedia askea
Paladioa
46 RodioaPaladioaZilarra
   
 
46
Pd
 
               
               
                                   
                                   
                                                               
                                                               
Ezaugarri orokorrak
Izena, ikurra, zenbakiaPaladioa, Pd, 46
Serie kimikoatrantsizio-metalak
Taldea, periodoa, orbitala10, 5, d
Masa atomikoa106,42(1) g/mol
Konfigurazio elektronikoa[Kr] 4d10
Elektroiak orbitaleko2, 8, 18, 18, 0
Propietate fisikoak
Egoerasolidoa
Dentsitatea(0 °C, 101,325 kPa) 12,023 g/L
Urtze-puntua1.828,05 K
(1.554,9 °C, 2.830,82 °F)
Irakite-puntua3.236 K
(2.963 °C, 5.365 °F)
Urtze-entalpia16,74 kJ·mol−1
Irakite-entalpia362 kJ·mol−1
Bero espezifikoa(25 °C) 25,98 J·mol−1·K−1
Lurrun-presioa
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k
T/K 1.721 1.897 2.117 2.395 2.753 3.234
Propietate atomikoak
Kristal-egiturakubikoa, aurpegietan zentratua
Oxidazio-zenbakia(k)2, 4
(oxido basiko ahula)
Elektronegatibotasuna2,20 (Paulingen eskala)
Ionizazio-potentziala1.a: 804,4 kJ/mol
2.a: 1.870 kJ/mol
3.a: 3.177 kJ/mol
Erradio atomikoa (batezbestekoa)140 pm
Erradio atomikoa (kalkulatua)169 pm
Erradio kobalentea131 pm
Van der Waalsen erradioa163 pm
Datu gehiago
Eroankortasun termikoa(300 K) 71,8
Soinuaren abiadura3.070 m/s
Isotopo egonkorrenak
Paladioaren isotopoak
iso UN Sd-P D DE (MeV) DP
100Pd Sintetikoa 3,63 e ε - 107Rh
γ 0,084, 0,074, 0,126 -
102Pd %1,02 Pd egonkorra da 56 neutroirekin
103Pd Sintetikoa 16,991 e ε - 103Rh
103Pd %11,14 Pd egonkorra da 58 neutroirekin
104Pd %22,33 Pd egonkorra da 59 neutroirekin
105Pd %27,33 Pd egonkorra da 60 neutroirekin
107Pd Sintetikoa 6,5x106 u β- 0,033 107Ag
108Pd %26,46 Pd egonkorra da 62 neutroirekin
110Pd %11,72 Pd egonkorra da 64 neutroirekin
Artikulu hau elementu kimikoari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Andrea Palladio».

Paladioa elementu kimiko bat da, Pd ikurra eta 46 zenbaki atomikoa dituena. Platinoaren antzeko egitura kimikoa daukan trantsizio-metal zuri zilarkara arraroa da. Platino-meetan aurkitu zen 1803an, eta izena Pallas asteroidearen omenez eman zitzaion izena.

Normalean metal aske gisa ageri da, beste metal batzuekin aleazioak eratuz. Merkataritza-erabilerarako, kobrez eta nikelez osatutako meetatik erauzten da. Hidrogenoarekiko afinitate handia dauka: bere bolumena baino 900 aldiz hidrogeno gehiago xurga dezake. Paladio-konplexuak katalisietan erabiltzen dira (esaterako, autoen katalizatzaileetan). metal bitxi gisa, bitxigintzan erabiltzen da batzuetan. Berriki, metal honek hainbat inbertsio erakarri ditu; 2007an, zenbait ETFk (exchange-traded fund) paladio fisikoa erabili zuten berme gisa.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]