Abuztuaren 30

Abuztuaren 30a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta berrogeita bigarren eguna da, 243.a bisurteetan. 123 egun falta dira urtea amaitzeko.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1979 - ETAk polizia nazional bat hil zuen Zumarragan, eta beste bat Donostian.

Mundua

• 1848 - Costa Ricak bere independentzia aldarrikatu zuen.
• 1874 - Erresuma Batuan gehienez 10 orduko laneguna ezarri zuten, baita 9 urtetik beherakoek lanik ez egitea ere.
• 1902 - Pelée sumendiko isuri piroklastikoak 1.300 lagun hil zituen Morne Rouge herrian, Martinikan.
• 1918 - Vladimir Leninek atentatu politiko bat pairatu zuen eta bizitza osorako lesioak geratu zitzaizkion.
• 1923 - Dolar estatubatuar bat 10 milioi marko alemaniarrengatik aldatzen zen.
• 1991 - Azerbaijanek SESBrekiko independentzia lortu zuen.
• 1993 - Hassan II.a Marokoko erregeak bere izeneko Meskita Handia inauguratu zuen Casablancan, munduko handiena Mekaren ondoren.
• 1996 - FARCek base militar bat hartu zuten Kolonbian. 28 militar hil ziren, 16 zauritu eta 60 lagun bahitu zituzten.
• 1999 - Ekialdeko Timorreko (orduan Indonesiak okupatua) biztanleen %95ak independentziaren alde bozkatu zuen.
• 2009 - ETAk Calviàn patruila auto bati lapa-bonba jartzean bi goardia zibil hil zituen.

Arte eta kultura

• 1946 - The Killers ("Hiltzaileak") filma estreinatu zen, Robert Siodmakek zuzendu eta Burt Lancaster, Ava Gardner, Edmond O'Brien eta Sam Levene aktoreek antzeztu zuten.
• 2013 - 12 Years a Slave ("12 Urteko Eslabotza") filma estreinatu zen, Steve McQueenek zuzendu eta Chiwetel Ejiofor, Michael Fassbender, Benedict Cumberbatch, Paul Dano, Paul Giamatti, Lupita Nyong'o, Sarah Paulson, Brad Pitt eta Alfre Woodard aktoreek antzeztu zuten.

Zientzia eta teknologia

• 1857 - Lehenengo trenbidea inauguratu zuten Argentinan.
• 1879 - Thomas Alva Edisonek bere lehen aparatu telefonikoa aurkeztu zuen, Felipe Heissen aurreko sistema hobetu zuena, Antonio Meuccik perfekzionatua (baina Bellek hartu zuen bere gain lorpena).
• 1984 - NASAren Discovery transbordadore espaziala lehen aldiz jaurti zen.

Kirolak

• 1926 - Ernst Vierkotter igerilari alemaniarrak Mantxako itsasoa zeharkatu zuen errekorra jarriz: 12 ordu eta 42 minutu.
• 1987 - Ben Johnson atleta kanadarra munduko gizonik lasterrena bihurtu zen Erroman, 100 metro libreen proban 9,83 segundoko marka ezarriz.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1856 - Kaietano Sanchez Irure, euskal idazlea (h. 1916).
• 1890 - Pedro Asua, bizkaitar apaiza eta arkitektoa (h. 1936).
• 1960 - Jabier Muguruza, euskal idazle eta musikagilea.
• 1974 - Ricardo Otxoa, euskal txirrindularia (h. 2001).
• 1974 - Javier Otxoa, euskal txirrindularia.
• 1978 - Veronica Moral, euskal aktorea.
• 1985 - Aritz Aranburu, zarauztar surflaria.

Mundua

• 1334 - Petri I.a Gaztelakoa Ankerra, Gaztelako erregea (h. 1369).
• 1609 - Artus Quellinus Zaharra, flandriar eskultorea, barroko garaiko Hego Herbehereetako eskultore adierazgarrienetakoa (h. 1668).
• 1727 - Giandomenico Tiepolo, italiar margolaria (h. 1804).
• 1748 - Jacques-Louis David, frantziar margolaria (h. 1825).
• 1797 - Mary Shelley, ingeles idazlea (h. 1851).
• 1811 - Théophile Gautier, frantziar idazlea (h. 1872).
• 1844 - Friedrich Ratzel, alemaniar geografoa (h. 1904).
• 1852 - Jacobus Henricus van't Hoff, herbeheretar kimikaria, 1901eko Kimikako Nobel Saria (h. 1911).
• 1870 - Lavr Kornilov, Errusiar Inperioko Armadako jenerala (h. 1918).
• 1871 - Ernest Rutherford, zeelandaberritar fisikari eta kimikaria, fisika nuklearraren aita eta 1908ko Kimikako Nobel Saria (h. 1937).
• 1884 - Theodor Svedberg, suediar kimikaria, 1926ko Kimikako Nobel Saria.
• 1906 - Joan Blondell, zinemako eta telebistako estatubatuar aktorea (h. 1979).
• 1907 - Leonor Fini, argentinar-frantziar margolaria (h. 1996).
• 1908 - Fred MacMurray, estatubatuar aktorea (h. 1991).
• 1912 -
  • Edward Mills Purcell, estatubatuar fisikaria, 1952ko Fisikako Nobel Saria (h. 1997).
  • Nancy Wake, Sagu zuria, Bigarren Mundu Gerran aliatuen armadako ohore-domina gehien lortu zituen emakumea (h. 2011).
• 1913 - Richard Stone, britainiar ekonomialaria, 1984ko Ekonomiako Nobel Saria (h. 1991).
• 1930 - Warren Buffett, estatubatuar finantza-gizona.
• 1937 - Bruce McLaren, 1 Formulako gidari zeelandarra.
• 1943 - Robert Crumb, estatubatuar komikigilea.
• 1948 - Mari Luz Cristóbal Caunedo, asturiar abeslaria.
• 1958 - Anna Politkovskaia, errusiar kazetaria (h. 2006).
• 1972:
  • Cameron Diaz, estatubatuar aktorea.
  • Pavel Nedved, txekiar futbolaria.
• 1982 - Andy Roddick, estatubatuar tenislaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1940 - Francisco Durrio, bilbotar eskultore eta zeramikagilea, Parisen (j. 1868).
• 1956 - Jose Gontzalo Zulaika, Aita Donostia, gipuzkoar apaiz, idazle eta musikari ospetsua (j. 1886).
• 2016 - Julen Madina, Hezkuntza Fisikoko gipuzkoar irakaslea, Iruñeko entzierroetan lasterkari izateagatik ezaguna (j. 1955).

Mundua

• 526 - Teodoriko Handia, ostrogodoen erregea.
• 1181 - Alexandro III.a, Aita santua.
• 1483 - Luis XI.a Frantziakoa, Frantziako erregea (j. 1423).
• 1580 - Emanuel Filiberto, Saboiako dukea (j. 1528).
• 1625 - Ana Prusiakoa, Prusiako dukesa (j. 1576).
• 1855 - Feargus O'Connor, langile klasearen aldeko irlandar politikaria (j. 1794).
• 1856 - Sir John Ross, eskoziar itsasgizona eta esploratzailea (j. 1777).
• 1928 - Wilhelm Wien, alemaniar fisikaria, 1911ko Fisikako Nobel Saria.
• 1935 - Henri Barbusse, frantziar idazle eta kazetaria (j. 1873).
• 1940 - Joseph John Thomson, britainiar fisikaria, 1906ko Fisikako Nobel Saria (j. 1856).
• 1946 - Konstantin Rodzaevsky, errusiar faxista, exekutatua (j. 1907).
• 2003 - Charles Bronson, estatubatuar aktorea (j. 1921).
• 2004 - Fred Lawrence Whipple, estatubatuar astronomoa (j. 1906).
• 2006 -
  • Glenn Ford, estatubatuar aktorea (j. 1916).
  • Nagib Mahfuz, arabierazko egiptoar idazlea, 1988ko Literaturako Nobel Saria (j. 1911).
• 2007 - José Luis de Vilallonga, Castellbelleko markesa, espainiar idazle eta antzezlea (j. 1920).
• 2012 - Carlos Larrañaga, kataluniar aktorea (j. 1937).
• 2013 - Seamus Heaney, irlandar olerkaria eta saiakeragilea (j. 1939).
• 2015 -
  • Wes Craven, estatubatuar zinema zuzendaria, gidoigilea eta ekoizlea (j. 1939).
  • Oliver Sacks, ingeles neurologoa eta idazlea (j. 1933).

Jaiak eta urteurrenak

• Santu kristauak: Arrosa, Bonifazio, Dasio, Felix eta Tekla.
• Sehaska egutegiko izendegia: Arrosa, Larrosa, Arrosane eta Lorena.

Abuztuaren 29 | Urteko egutegi | Abuztuaren 31