1935

1935. urtea
Kronologia
Mendeak	XIX.a • XX.a • XXI.a
Hamarkadak	1910(e)koa • 1920(e)koa • 1930(e)koa • 1940(e)koa • 1950(e)koa
Urteak	1932 • 1933 • 1934 • 1935 • 1936 • 1937 • 1938
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1935 ; MCMXXXV
Ab urbe condita	2688
Armeniar egutegia	1384 ; ԹՎ ՌՅՁԴ
Bahá'í egutegia	91 – 92
Bengaliar egutegia	1342
Berber egutegia	2885
Egutegi budista	2479
Myanmarko egutegia	1297
Bizantziar egutegia	7443 – 7444
Koptoen egutegia	1651 – 1652
Etiopiar egutegia	1927 – 1928
Hebrear egutegia	5695 – 5696
	Egutegi hinduak
Bikram Samwat	1991 – 1992
Shaka Samvat	1857 – 1858
Kali Yuga	5036 – 5037
Iraniar egutegia	1313 – 1314
Islamiar egutegia	1353 – 1354
Japoniar egutegia	Shōwa 10; (昭和10年)
Korear egutegia	4268
Thailandiar eguzki egutegia	2478
Holozeniar egutegia	11935

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

Gertaerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azaroaren 10a – “Nahiago Espainia gorria, Espainia zatitua baino”, esan zuen José Calvo Sotelok Donostian. Urumeako frontoian izan zen, Bloke Nazional espainiarrak egindako ekitaldian.

Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtarrilaren 7 – Nazioen Ligak 1935eko Sarreko egoerari buruzko erreferendumaren emaitza onartu zuen, Sarre Alemaniaren mugen barruan sartuz.
Urtarrilaren 28a – Islandia abortua legeztatu zuen aurreneko herrialde bihurtu zen.
Otsailaren 1a – Espainiako militarrek Jesús Argüelles Fernández «Pichilatu» iraultzaileari (1900-1935) heriotza-zigorra ezarri zioten, 1934ko Asturiasko Iraultzan parte hartzeagatik.
Ekainaren 6a – Generalitateko presidente Lluis Companys eta sei kontseilari espetxeratu zituzten Espainiako epaitegiek. “Matxinada militarra” egotzita, 30 urteko zigorra ezarri zieten, 1934ko urriaren 6an Estatu Kataluniarra aldarrikatzeatik.
Ekainaren 18: Ingalaterra-Alemania itsas-armadari buruzko ituna sinatu zen. Alemaniako itsas-armadak Erresuma Batuaren halako %35 izan zitekeen tona kopuruan. Honela, Erresuma Batuak espero zuen Alemaniaren itsas-armada mugatzea.
Abuztuaren 31: 1935eko Neutraltasun Legea onartu zuen AEBk, enbargo orokor bat sartuz armen salerosketari gerra egonez gero.
Irailaren 15a – Alemania naziak Nurembergeko legeak onartu zituen, judu alemaniarrei herritartasuna ebazteko eta bandera nazional esbastikaduna onartzeko.
Urriaren 3: Italiak Etiopia inbaditu zuen, Bigarren Italo-Etiopiar Gerra abiatuz. Nazioen Ligak Italia salatu zuen eta petrolio enbargo bat proposatu zuen, arrakastarik gabe.
Azaroaren 14: 1945ra arte egindako azken Erresuma Batuko hauteskundeak. Stanley Baldwinek irabazi zituen.

Arte eta kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtarrilaren 20a – Lehenengo Bertsolari Txapelketa Nagusia ospatu zen, Euskaltzaleak elkarteak antolatua Eusko Gaztedirekin batera. Inazio Eizmendi Basarri izan zen irabazlea.

Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Irailaren 30a – Porgy and Bess (euskaraz: Porgy eta Bess), George Gershwinen musika eta DuBose Heywarden libretoa duen opera estreinatu zen Bostongo Colonial Theatren.

Zientzia eta teknologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtarrilaren 24a – Richmond (Virginia) hirian garagardoa latontzi baten barruan saldu zuten lehen aldiz.

Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Maiatzaren 12a – Biarritz Olympique errugbi taldea Frantziako txapelduna izan zen finala 3-0 irabaziz U.S.A.Perpignan taldearen aurka.
Maiatzaren 15a – Espainiako Vueltaren lehen edizioa bukatu zen. Garailea Gustave Deloor flandriar txirrindularia izan zen.
Uztailaren 14a – Francisco Cepeda bizkaitar txirrindularia Col du Galibier jaisten ari zela hil zen 1935eko Frantziako Tourrean. Frantziako Tourrean hil zen lehendabiziko txirrindularia izan zen.

Jaiotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtarrila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtarrilaren 2a – David McKee, britainiar idazlea eta ilustratzailea (h. 2022).
Urtarrilaren 4a – Floyd Patterson, estatubatuar boxeolaria (h. 2006).
Urtarrilaren 6a – Federico Bilbao, bizkaitar futbolaria eta poeta.
Urtarrilaren 7a – Roberto Rodríguez Fernández, El Vaquerito, kubatar gerrillaria, Kubako Iraultzan parte-hartzailea (h. 1958).
Urtarrilaren 8a – Elvis Presley, estatubatuar rock abeslaria eta aktorea, historiako musikaririk garrantzitsuenetakotzat hartua (h. 1977).
Urtarrilaren 14a – Pio Berasategi, gipuzkoar idazlea (h. 2020).
Urtarrilaren 19a – Pupetta Maresca, Italiako Camorraren partaidea (h. 2021).
Urtarrilaren 20a – Sándor Balassa, hungariar musikagilea (h. 2021).
Urtarrilaren 23 – Pierre Lacroix, frantziar errugbilaria (h. 2019).
Urtarrilaren 25a – J. G. Farrell, Ingalaterran jaiotako irlandar idazlea (h. 1979).
Urtarrilaren 25a – Antonio Ramalho Eanes, Portugalgo presidentea.
Urtarrilaren 26a – Ramon Carrera, bizkaitar eskultorea (h. 2013).
Urtarrilaren 26a – Friðrik Ólafsson, islandiar xakelaria.
Urtarrilaren 26a – Paula Rego, portugaldar-britainiar margolari eta artista bisuala (h. 2022).
Urtarrilaren 27a – Léon Pressouyre, lapurtar historialaria, Erdi Aroko artean aditua (h. 2009).
Urtarrilaren 28a – Dominique Bozo, frantziar museo-arduraduna (h. 1993).
Urtarrilaren 28a – David Lodge, ingeles idazlea.
Urtarrilaren 29a – Luboš Kohoutek, txekiar astronomoa (h. 2023).
Urtarrilaren 30a – Richard Brautigan, estatubatuar idazlea (h. 1984).
Urtarrilaren 30a – Ida Holz, uruguaitar ingeniari, informatikari, irakasle eta ikertzailea.
Urtarrilaren 30a – Elsa Martinelli, italiar aktore eta modeloa (h. 2017).
Urtarrilaren 30a – Pedro Schwartz, espainiar legelaria eta ekonomista.
Urtarrilaren 31a – Kenzaburo Oe, japoniar idazlea, 1994ko Literaturako Nobel Saria (h. 2023).

Otsaila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Otsailaren 1a – Vladimir Aksionov, sobietar kosmonauta (h. 2024).
Otsailaren 1a – Dieter Kühn, alemaniar idazlea (h. 2015).
Otsailaren 4a – Antonina Rodrigo, espainiar idazle eta historialaria.
Otsailaren 5a – Saturnino García, bizkaitar antzezlea.
Otsailaren 7a – Publio Cordón, GRAPOk bahitu eta bahiketan zehar hildako espainiar enpresaburua (h. 1995).
Otsailaren 8a – Luis María Anson, espainiar kazetari eta idazlea.
Otsailaren 10a – Miroslav Blažević, kroaziar futbolari eta entrenatzailea (h. 2023).
Otsailaren 11 – Gene Vincent, estatubatuar musikaria, rock and rollaren eta rockabillyaren aitzindarietako bat (h. 1971).
Otsailaren 13a – Marcelino Oreja Agirre, euskal herritar legelari, politikari eta diplomatikoa.
Otsailaren 15a – Roger B. Chaffee, estatubatuar astronauta (h. 1967).
Otsailaren 16a – Sonny Bono, estatubatuar musikari, aktore eta politikaria (h. 1998).
Otsailaren 16a – Graciela Rodo Boulanger, boliviar margolari eta grabatzailea.
Otsailaren 17a – Hrvoje Šarinić, Kroaziako lehen ministroa (h. 2017).
Otsailaren 18a – Ciaran Bourke, irlandar abeslaria eta musikaria, The Dubliners taldeko kidea (h. 1986).
Otsailaren 22a – Danilo Kiš, jugoslaviar idazle eta itzultzailea (h. 1989).
Otsailaren 22a – Mercedes Villacián, arabar irakasle eta politikaria (h. 2002).
Otsailaren 25a – Tomás Caballero, nafar politikaria (h. 1998).
Otsailaren 25a – José Macia, Pepe, brasildar futbolari ohia eta entrenatzailea.
Otsailaren 26a – António da Cunha Telles, portugaldar zinemagilea eta ekoizlea (h. 2022).
Otsailaren 27a – Mirella Freni, italiar opera sopranoa (h. 2020).

Martxoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Martxoaren 3a – Susan McKenna-Lawlor, irlandar astrofisikaria.
Martxoaren 3a – Zhelyu Zhelev, Bulgariako presidentea (h. 2015).
Martxoaren 4a – Bent Larsen, danimarkar xakelaria (h. 2010).
Martxoaren 6a – Javier Arozena, gipuzkoar margolaria (h. 2016).
Martxoaren 6a – Pedro Manterola, nafar margolari, idazle eta arte-teorilaria (h. 2016).
Martxoaren 7a – Jesus Mari Elejalde, arabar apaiza eta euskal idazlea (h. 2020).
Martxoaren 7a – Xabier Sánchez Erauskin, arabar kazetaria.
Martxoaren 8a – Akira Kitaguchi, japoniar futbolaria.
Martxoaren 9a – Angel Segurola, gipuzkoar futbolari eta entrenatzailea (h. 2017).
Martxoaren 10a – José Antonio Labordeta, aragoiar poeta, abeslari, irakasle, idazle eta politikaria (h. 2010).
Martxoaren 14a – Jose Luis Elkoro, gipuzkoar politikari ezkertiar eta abertzalea.
Martxoaren 15a – David Andrews, irlandar politikaria.
Martxoaren 17a – Valerio Adami, italiar margolaria.
Martxoaren 17a – Luis Goytisolo, espainiar idazlea.
Martxoaren 17a – Oscar Panno, argentinar xakelaria.
Martxoaren 18a – Antonios Naguib, egiptoar kardinala eta Eliza Katoliko Koptoaren patriarka (h. 2022).
Martxoaren 19a – José Segú, kataluniar txirrindularia (h. 2010).
Martxoaren 21a – Brian Clough, ingeleses futbolari eta entrenatzailea, historiako entrenatzaile hoberenetakoa (h. 2004).
Martxoaren 22a – M. Emmet Walsh, estatubatuar aktorea (h. 2024).
Martxoaren 24a – Peter Bichsel, alemanieraz idazten duen suitzar idazlea.
Martxoaren 24a – Carol Kaye, estatubatuar musikaria, rock eta pop musikan grabazio gehienetarikoa duen baxu-jotzailea.
Martxoaren 24a – Peret, kataluniar abeslari, gitarrajole eta konposatzaile ijitoa, kataluniar errunbaren ikur nagusienetakoa (h. 2014).
Martxoaren 25a – Gabriel Elorde, ilipinar boxeolaria (h. 1985).
Martxoaren 25a – Josep Soler i Sardà, kataluniar musikagilea (h. 2022).
Martxoaren 26a – Mahmoud Abbas, Palestinako presidentea.
Martxoaren 28a – Eusebio Vélez, arabar txirrindularia (h. 2020).
Martxoaren 30a – Eusebio Ríos, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 2008).
Martxoaren 30a – John Thornett, australiar errugbilaria (h. 2019).
Martxoaren 31 – Herb Alpert, estatubatuar musikari eta musika-industrialaria.
Martxoaren 31 – Adolfo Pérez Marañón, Marañón, nafar futbolari ohia.

Apirila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Apirilaren 1a – Fernando del Paso, mexikar idazlea (h. 2018).
Apirilaren 4a – Jon Gisasola, Begoñes VII.a, bizkaitar palaria (h. 2000).
Apirilaren 4a – Raúl Guerra Garrido, Euskal Herrian errotutako madrildar idazlea (h. 2022).
Apirilaren 6a – Mago Larraín, txiletar ilusionista, idazlea, aktorea, eraikitzaile zibila eta esataria (h. 2011).
Apirilaren 6a – Luis del Sol, espainiar futbolari eta entrenatzailea (h. 2021).
Apirilaren 10a – Álvaro de Luna, espianiar aktorea (h. 2018).
Apirilaren 11 – Pierre Kartner, Aita Abraham, herbeheretar musikari, egile abeslari eta disko ekoizlea (h. 2022).
Apirilaren 11 – Richard Kuklinski, soldatapeko estatubatuar hiltzailea (h. 2006).
Apirilaren 14a – Erich von Däniken, alemanezko suitzar idazlea.
Apirilaren 16a – Sarah Kirsch, alemaniar idazlea (h. 2013).
Apirilaren 19a – Dudley Moore, ingeles aktorea, umorista eta musikaria (h. 2002).
Apirilaren 19a – Josef Vojta, txekiar futbolaria (h. 2023).
Apirilaren 20a – Mario Camus, espainiar zinema zuzendaria (h. 2021).
Apirilaren 22a – Dick Conway, zeelandaberritar errugbilaria (h. 2022).
Apirilaren 22a – Fiorenza Cossotto, italiar mezzosopranoa, XX. mendeko onenetakoa.
Apirilaren 22a – Mac Maharaj, ANCko hegoafrikar politikaria.
Apirilaren 22a – Bhama Srinivasan, indiar matematikaria.
Apirilaren 25a – Garbiñe Balerdi, Irura II, gipuzkoar erraketista.
Apirilaren 25a – James Peebles, kanadar kosmologo eta astrofisikaria, 2019ko Fisikako Nobel Saria.
Apirilaren 26a - Sheila Tobias, unibertsitateko administratzaile estatubatuarra, matematika eta zientzietako genero-arrakala aztertu zuena unibertsitate mailan (h. 2021).
Apirilaren 27a – Theo Angelopoulos, greziar zinema zuzendaria (h. 2012).
Apirilaren 29a – April Ashley, britainiar modeloa (h. 2021).
Apirilaren 29a – Serafin Basauri, gipuzkoar euskaltzalea.
Apirilaren 29a – Lourdes Van-Dúnem, angolar abeslaria (h. 2006).

Maiatza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Maiatzaren 2a – Faisal II.a, Irakeko erregea (h. 1958).
Maiatzaren 2a – Luis Suárez, espainiar futbolari eta entrenatzailea (h. 2023).
Maiatzaren 5a – Bernard Pivot, frantziar literatura-kritikaria.
Maiatzaren 8a – Jack Charlton, ingeles futbolari eta entrenatzailea (h. 2020).
Maiatzaren 14a – Roque Dalton, salvadortar kazetari, idazle eta iraultzailea (h. 1975).
Maiatzaren 14a – Elena Frías de Chávez, venezuelar maistra, Hugo Chávezen ama.
Maiatzaren 15a – José Francisco Arakistain, gipuzkoar futbolari ohia.
Maiatzaren 15a – Isidro Eskisabel, Eskisabel II , nafar futbolaria (h. 2009).
Maiatzaren 16a – Yvon Douis, frantziar futbolaria (h. 2021).
Maiatzaren 17a – Rafael Canogar, espainiar margolari eta eskultorea.
Maiatzaren 19a - Teresa Rivero, espainiar enpresaburua, Espainiako Lehen Mailako futbol-klub bateko lehendakaritzara iritsi zen lehen emakumea .
Maiatzaren 19a – Fritz Rudolf Fries, alemaniar eleberrigile eta itzultzailea (h. 2014).
Maiatzaren 20a – José Mujica, Uruguaiko presidentea.
Maiatzaren 27a – John Goldthorpe, britainiar soziologoa, Britainiar Akademiako kidea eta Oxford unibertsitateko irakasle emeritua.
Maiatzaren 28a – Bepi De Marzi, italiar konpositore, organista, orkestra-zuzendari eta koru-zuzendaria.
Maiatzaren 29a – Xabier Añua, arabar saskibaloi entrenatzaile ohi eta abokatua.
Maiatzaren 29a – André Brink, hegoafrikar idazlea, afrikaans hizkuntzaz eta ingelesez idazten zuena (h. 2015).
Maiatzaren 31 – Jim Bolger, Zeelanda Berriko lehen ministroa.
Maiatzaren 31 – María Galiana, andaluziar aktorea.

Ekaina[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ekainaren 1a – Percy Adlon, alemaniar zinema-zuzendari, gidoigile eta ekoizlea (h. 2024).
Ekainaren 1a – Norman Foster, ingeles arkitektoa.
Ekainaren 3a – Imanol Murua Arregi, euskal idazle, irakasle, kazetaria eta politikaria (h. 2008).
Ekainaren 8a – Fernando Aiuti, italiar immunologoa eta politikaria, Italiako ANLAIDS elkartearen sortzailea eta lehenengo lehendakaria (h. 2019).
Ekainaren 11 – Núria Espert, kataluniar antzezlea eta antzerki- eta opera-zuzendaria.
Ekainaren 13a – Javier Aguirre Fernández, gipuzkoar zinema zuzendari eta gidoigilea (h. 2019).
Ekainaren 13a – Christo, bulgariar-estatubatuar artista (h. 2020).
Ekainaren 13a – Ugné Karvelis, lituaniar idazle, literatura-kritikaria, itzultzailea eta diplomazialaria (h. 2002).
Ekainaren 13a – Samak Sundaravej, Thailandiako lehen ministroa (h. 2009).
Ekainaren 13a – Liudmila Txernikh, errusiar astronomoa (h. 2017).
Ekainaren 14a – Dieter Forte, alemaniar idazlea (h. 2019).
Ekainaren 14a – Vivian Gornick, estatubatuar kazetari, idazle eta aktibista feminista.
Ekainaren 16a – Jim Dine, estatubatuar margolaria.
Ekainaren 17a – José María Gil-Robles y Gil-Delgado, Europako Parlamentuko lehendakaria (h. 2023).
Ekainaren 18a – Juri Solomin, errusiar aktore eta zuzendaria (h. 2024).
Ekainaren 21a – Françoise Sagan, frantziar idazlea (h. 2004).
Ekainaren 22a – Matilde Coral, espainiar flamenko-dantzaria.
Ekainaren 27a – Laurent Terzieff, frantziar antzezlea eta antzerki-zuzendaria (h. 2010).
Ekainaren 29a – José María Cuevas, espainiar enpresaburua, Espainiako Enpresaburu Elkarteen Konfederazioaren (CEOE) presidentea (h. 2008).
Ekainaren 30a – Lola Herrera, espainiar aktorea.

Uztaila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Uztailaren 1a – Josefina Castellví, kataluniar itsas biologo eta ozeanografoa.
Uztailaren 1a – David Prowse, ingeles kulturista, pisu jasotzailea eta aktorea, jatorrizko Star Wars trilogian Darth Vaderren antzezlea (h. 2020).
Uztailaren 3a – Harrison Schmitt, estatubatuar geologo, astronauta eta senatari ohia.
Uztailaren 4a – Chicho Ibáñez Serrador, uruguaiar-espainiar zinema- eta telebista-zuzendaria (h. 2019).
Uztailaren 5a – Jean Louis Davant, zuberoar idazlea eta Euskaltzain urgazle eta osoa.
Uztailaren 5a – Hans Tilkowski, alemaniar futbolari eta entrenatzailea (h. 2020).
Uztailaren 6a – Tenzin Gyatso, Tibeteko XIV. Dalai Lama.
Uztailaren 9a – Wim Duisenberg, herbeheretar ekonomista eta politikaria, Europako Banku Zentralaren lehen lehendakaria (h. 2005).
Uztailaren 9a – Mercedes Sosa, Argentinako folkloreari zabalkundea eta berrikuntza eskaini zizkion abeslaria (h. 2009).
Uztailaren 10a – Anton Lasheras, bizkaitar futbolaria (h. 2021).
Uztailaren 10a – Wilson Whineray, zeelandaberritar errugbilaria (h. 2012).
Uztailaren 12a – Satoshi Ōmura, japoniar biokimikaria, 2015eko Medikuntzako Nobel Saria.
Uztailaren 13a – Kurt Westergaard, daniar karikaturagilea (h. 2021).
Uztailaren 13a – Monique Wittig, frantziar idazlea eta teoriko feminista, lesbofeminismoari funtsezko ekarpena egin ziona (h. 2003).
Uztailaren 14a – Rafael Eguskiza, bizkaitar belar hockey jokalaria (h. 2017).
Uztailaren 14a – Ei-ichi Negishi, japoniar kimikaria, 2010eko Kimikako Nobel Saria (h. 2021).
Uztailaren 15a – Mohamed Xukri, Rif aldeko idazle eta eleberrigilea (h. 2003).
Uztailaren 17a – Diahann Carrol, estatubatuar aktore, abeslari, modelo eta ekintzailea (h. 2019).
Uztailaren 17a – Donald Sutherland, kanadar aktorea.
Uztailaren 18a – Julen Kaltzada, bizkaitar apaiza eta euskal idazlea (h. 2017).
Uztailaren 18a – Ben Vautier, suitzar jatorriko frantziar artista.
Uztailaren 19a – Harvey Sacks, estatubatuar soziologoa, etnometodologiaren ordezkari nabarietakoa (h. 1975).
Uztailaren 20a – André Isoir, frantziar organo-jotzailea (h. 2016).
Uztailaren 21a – Ramón Chao, galiziar kazetari eta idazlea (h. 2018).
Uztailaren 22a – Ron Springett, ingeles futbolaria (h. 2015).
Uztailaren 24a – Mari Tere Elola, Donostiako ikastolak sortu zituen mugimenduan andereño aitzindarietako bat..
Uztailaren 25a – Adnan Khashoggi, saudiarabiar enpresaburu, arma trafikatzaile eta munduko gizon aberatsenetarikoa (h. 2017).
Uztailaren 27a – Aurelio Sagaseta Ariztegi, nafar apaiza eta musikaria.
Uztailaren 28a – Lisa Gastoni, italiar aktorea.
Uztailaren 28a – José María Iraburu, nafar teologo eta Iruñeko eliz presbiteroa.
Uztailaren 30a – Iñaki Irigoien, bizkaitar dantzari, irakasle, ikertzaile eta dantza bultzatzailea.
Uztailaren 31 – Geoffrey Lewis, estatubatuar aktorea (h. 2015).

Abuztua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Abuztuaren 3a – Omero Antonutti, italiar aktorea (h. 2019).
Abuztuaren 6a – Trini Tinturé, kataluniar komimilari eta ilustratzailea (h. 2024).
Abuztuaren 12a – John Cazale, estatubatuar aktorea (h. 1978).
Abuztuaren 16a – Carmelo Borobia, nafar apaiza, Tarazonako apezpikua (h. 2022).
Abuztuaren 16a – Arnaldo Pambianco, italiar txirrindularia (h. 2022).
Abuztuaren 18a – Rafer Johnson, dekatloian espezializatutako estatubatuar atleta (h. 2020).
Abuztuaren 20a – Dulcie September, apartheidaren aurkako hegoafrikar ekintzaile politikoa (h. 1988).
Abuztuaren 21a – Al Erkiaga, euskal emigranteen semea, euskaltzalea eta euskal dantzen bultzatzailea Ameriketako Estatu Batuetan (h. 2022).
Abuztuaren 22a – Eñaut Etxamendi, baxenafar idazle, irakasle, laborari eta abeslaria.
Abuztuaren 22a – Annie Proulx, estatubatuar eleberrigile, istorio idazle eta kazetaria.
Abuztuaren 23a – Armando Merodio, bizkaitar futbolaria (h. 2018).
Abuztuaren 23a – Mixel Oronoz, baxenafar idazle, irakasle eta apaiz euskaltzalea (h. 2023).
Abuztuaren 23a – Jose Zufiaurre, gipuzkoar etnografo ikertzailea.
Abuztuaren 24a – Tsutomu Hata, Japoniako lehen ministroa (h. 2017).
Abuztuaren 26a – Karen Spärck Jones, britainiar zientzialaria eta informatikaria, hizkuntzalaritza konputazionalean ekarpen handia egin zuena (h. 2007).
Abuztuaren 29a – William Friedkin, estatubatuar zinema eta telebista zuzendaria zein ekoizlea (h. 2023).
Abuztuaren 30a - Sylvia Earle, estatubatuar itsas biologoa, esploratzailea, botanikaria eta idazlea.
Abuztuaren 30a – John Phillips, Papa John, estatubatuar musikari, gitarra jotzaile eta abeslaria, The Mamas & the Papas taldeko kidea (h. 2001).
Abuztuaren 31 – Eldridge Cleaver, estatubatuar politikaria eta beltzen aldeko aktibista (h. 1998).

Iraila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Irailaren 1a – Seiji Ozawa, japoniar orkestra-zuzendaria (h. 2024).
Irailaren 2a – Yıldırım Akbulut, Turkiako lehen ministroa (h. 2021).
Irailaren 2a – Jose Maria Palacios, Ogeta, gasteiztar pilotaria (h. 2002).
Irailaren 3a – Fernando de Trazegnies Granda, Perutar abokatu, idazle, historialari eta genealogista.
Irailaren 7a – Abdou Diouf, Senegalgo presidentea.
Irailaren 8a – William Vance, belgikar komikigilea (h. 2018).
Irailaren 9a – Pakita Arregi, EHUko nafar irakaslea, Soziologia eta Politika Zientzietan Doktorea eta ohorezko euskaltzaina.
Irailaren 9a – Hilario Azkarate, bizkaitar esku pilotaria (h. 2012).
Irailaren 9a – Chaim Topol, israeldar aktore eta abeslaria (h. 2023).
Irailaren 11 – Arvo Pärt, estoniar musikagilea.
Irailaren 11 – Jazinto Sagarna, Gorbeiako artzaina, bizkaitar artzain eta eguraldi iragarlea (h. 2018).
Irailaren 11 – German Titov, sobietar kosmonauta, Lurra orbitatu zuen bigarren gizakia (h. 2000).
Irailaren 12a – Rafael Anson, madrildar enpresaburua, RTVEko zuzendari nagusia.
Irailaren 12a – Harvey J. Alter, estatubatuar mediku, ikertzaile eta birologoa, 2020ko Medikuntzako Nobel Saria.
Irailaren 14a – Antxon Ezeiza, euskal zinema zuzendari, ekoizle eta gidoigilea (h. 2011).
Irailaren 16a – Carl Andre, estatubatuar eskultorea (h. 2024).
Irailaren 16a – Benito Joanet, kataluniar futbol-atezaina eta entrenatzailea (h. 2020).
Irailaren 17a – Ken Kesey, estatubatuar idazlea (h. 2001).
Irailaren 19a – Niall Brophy, irlandar errugbilaria (h. 2023).
Irailaren 21a – Jimmy Armfield, ingeles futbolari eta entrenatzailea (h. 2018).
Irailaren 25a – Maj Sjöwall, suediar idazle eta itzultzailea (h. 2020).
Irailaren 26a – Viktor Txizhikov, errusiar marrazkilari, diseinatzaile eta haurrentzako liburuen ilustratzailea (h. 2020).
Irailaren 28a – David D. Kpormakpor, Liberiako estatuburua (h. 2010).
Irailaren 29a – Mylène Demongeot, frantziar aktore eta modeloa (h. 2022).
Irailaren 29a – Jerry Lee Lewis, estatubatuar pianista eta abeslaria, rock and rollaren aitzindari garrantzitsu bat (h. 2022).

Urria[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urriaren 1a – Julie Andrews, ingeles aktore eta abeslaria.
Urriaren 2a – Omar Sívori, argentinar futbolari eta entrenatzailea (h. 2005).
Urriaren 3a – Charles Duke, estatubatuar NASAko astronauta, ingeniari eta militar ohia.
Urriaren 4a – Maruja Lozano, espainiar bolero eta kopla-kantaria (h. 2022).
Urriaren 7a – Thomas Keneally, australiar eleberrigile, antzerkigile eta saiakeragilea.
Urriaren 12a – Luciano Pavarotti, italiar tenorra, XX. mendearen bigarren erdialdeko operako abeslarien artean ospetsuena (h. 2007).
Urriaren 14a – La Monte Young, estatubatuar musikagilea.
Urriaren 15a – Barry McGuire, estatubatuar abeslaria.
Urriaren 15a – Bobby Morrow, estatubatuar atleta, 1950eko hamarkadako esprinter nagusia (h. 2020).
Urriaren 19a – Tomás Aragüés Bernad, euskal musikagilea (h. 2022).
Urriaren 19a – Agne Simonsson, suediar futbolaria (h. 2020).
Urriaren 23a – Juan Jose Etxeberria, gipuzkoar ikertzailea eta ekonomista.
Urriaren 23a – Egon Franke, poloniar eskrimalaria, florete modalitatekoa (h. 2022).
Urriaren 25a – María Teresa Mirabal, Mirabal ahizpetako bat (h. 1960).
Urriaren 26a – Gloria Conyers Hewitt, estatubatuar matematikaria, Matematika doktoregoa lortu zuen afrikar jatorriko hirugarren emakumea.
Urriaren 27a – Giorgio Grassi, italiar arkitektoa.
Urriaren 29a – Javier Gato, gipuzkoar futbolaria (h. 2014).
Urriaren 29a – Michael Jayston, ingeles aktorea (h. 2024).
Urriaren 29a – Iain Laughland, eskoziar errugbilaria (h. 2020).
Urriaren 29a – Isao Takahata, japoniar zinema zuzendari eta ekoizlea (h. 2018).
Urriaren 30a – Agota Kristof, frantsesezko hungariar idazlea (h. 2011).
Urriaren 31 – Mohamed Hussein Tantawi, Egiptoko Arabiar Errepublikako presidentea (h. 2021).

Azaroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Azaroaren 1a – Gary Player, hegoafrikar golfaria.
Azaroaren 1a – Edward Said, estatubatuar arte-kritikari eta aktibista (h. 2003).
Azaroaren 2a – Claudio Etxeberria, gipuzkoar traineru patroia (h. 2000).
Azaroaren 4a – Manfredo Tafuri, italiar arkitektoa eta arkitekturaren historialaria (h. 1994).
Azaroaren 8a – Alain Delon, frantziar aktorea.
Azaroaren 11 – Bibi Andersson, suediar aktorea (h. 2019).
Azaroaren 11 – Marie-Pierre Pruvot, aljeriar-frantziar artista eszenikoa.
Azaroaren 12a – Liudmila Gurtxenko, ukrainar jatorriko sobietar eta errusiar aktore eta abeslaria (h. 2011).
Azaroaren 14a – Hussein I.a Jordaniakoa, Jordaniako erregea (h. 1999).
Azaroaren 16a – France-Albert René, Seychelleetako presidentea (h. 2019).
Azaroaren 17a – Toni Sailer, austriar alpetar eskiatzailea, garai guztietako handienetakotzat hartua (h. 2009).
Azaroaren 20a – Leo Falcam, Mikronesiako Estatu Federatuetako presidentea (h. 2018).
Azaroaren 21a – Xabier Azurmendi, euskal idazle eta elizgizona (h. 1996).
Azaroaren 22a – Esperanza Roy, espainiar vedette eta aktorea.
Azaroaren 23a – Miren Alazne Iruretagoiena, gipuzkoar euskaltzalea eta abertzalea, euskal erreferentea Panpan (h. 2018).
Azaroaren 24a – Khalifa bin Salman Al Khalifa, Bahraingo lehen ministroa (h. 2020).
Azaroaren 26a – Jon Azpillaga, euskal bertsolari eta bertso-eskolako irakaslea (h. 2017).
Azaroaren 26a – Michel Freitag, suitzar jatorriko quebectar soziologo eta filosofoa (h. 2009).
Azaroaren 27a – Michel Portal, lapurtar konpositore eta musikaria, Europako jazz musikaririk garrantzitsuenetakotzat joa.

Abendua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Abenduaren 1a – Woody Allen, estastubatuar zinema zuzendari, gidoilari eta aktorea.
Abenduaren 3a – Javier Chourraut, nafar politikaria, Iruñeko Alkate ohia.
Abenduaren 3a – Armando Llanos, arabar diseinatzaile eta arkeologoa.
Abenduaren 7a – Armando Manzanero, mexikar abeslari, musikagile eta aktorea (h. 2020).
Abenduaren 8a – Hans-Jürgen Syberberg, alemaniar zinema-zuzendaria.
Abenduaren 10a – Jose Luis Orella, nafar ikerlaria, historialari eta irakaslea, Nafarroako Erresumaren historia eta zuzenbidean aditua.
Abenduaren 11 – Pranab Mukherjee, Indiako 13. presidentea (h. 2020).
Abenduaren 11 – Ferdinand Alexander Porsche, alemaniar ingeniaria, Porsche 911 modeloaren diseinatzailea (h. 2012).
Abenduaren 12a – Bolao, bizkaitar futbolaria (h. 2021).
Abenduaren 13a – Lidia Falcón, espainiar politikari eta idazlea.
Abenduaren 13a – Arthur Summons, australiar errugbilari eta entrenatzailea (h. 2020).
Abenduaren 14a – Lee Remick, estatubatuar aktorea (h. 1991).
Abenduaren 16a – Nikos Sampson, Zipreko presidentea (h. 2001).
Abenduaren 21a – John G. Avildsen, estatubatuar zinema zuzendaria (h. 2017).
Abenduaren 21a – Koldo Zabala, bizkaitar dantzaria eta koreografoa (h. 2014).
Abenduaren 23a – Esther Phillips, estatubatuar R&B abeslaria (h. 1984).
Abenduaren 25a – Sadiq al-Mahdi, Sudango lehen ministroa (h. 2020).
Abenduaren 25a – Remei Margarit i Tayà, kataluniar psikologoa, kantautorea, irakaslea eta idazlea (h. 2023).
Abenduaren 25a – Susana Rinaldi, argentinar aktorea, tango-abeslaria eta Giza Eskubideen defendatzailea.
Abenduaren 25a – Tamara Smirnova, errusiar astronomoa (h. 2001).
Abenduaren 26a – Étienne Gnassingbé Eyadema, Togoko diktadorea (h. 2005).
Abenduaren 28a – Josu Bergara, bizkaitar politikaria, Bizkaiko Ahaldun Nagusi ohia.
Abenduaren 30a – Omar Bongo, Gabongo presidentea (h. 2009).
Abenduaren 31 – Salman Saudi Arabiakoa, Saudi Arabiako erregea.

Egun ezezaguna edo zehaztugabea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Angel Landa, bizkaitar alpinista (h. 2020).
Anton Totorikaguena, Markinako Lehoia, bizkaitar herri kirolaria (h. 2017).
Dolores Aguirre, bizkaitar enpresaburua (h. 2013).
Esperanza Nuere, bizkaitar artista, margolaria.
Iñaki Bergara, Pio, azpeitiar aktorea (h. 2016).
Jesus Osteriz, nafar politikaria.
Jose Mensuro, Mensu, gipuzkoar margolaria.
Josetxo Etxebeste, Errenteriako basagizona, baserriko ukuiluan -animalien artean- hazitako gizabanako gaigabea (h. 2001).
Josu Zubiaur, bizkaitar ingeniaria, arkitektoa eta unibertsitateko irakaslea, EiTBko lehenbiziko zuzendaria (h. 2015).
Joxe Luis Zurutuza, gipuzkoar idazlea (h. 2023).
María Teresa Castells, gipuzkoar liburu-saltzailea (h. 2017).
Patxi Zapiain, gipuzkoar ekintzaile kulturala (h. 2011).
Pedro Toledo, bizkaitar bankaria, Banco de Vizcayako presidentea eta Banco Bilbao Vizcayaren sortzaileetakoa (h. 1989).
Rafael Ortiz Alfau, euskal herritar margolari eta ilustratzailea (h. 2000).
Xabier Gorostiaga, bilbotar jesuita, irakaslea eta garapenari lotutako gaietan aditua (h. 2003).
Rafael Castro, espainiar musikagilea.
Dimitris Christoulas, Atzerakada Handiaren ondorioz sorrarazitako egoera sozioekonomikoaren aurka protesta moduan bere buruaz beste egin zuen greziar botikaria (h. 2012).
James Cantrell, estatubatuar artista.
Joana Biarnés, kataluniar argazkilaria eta lehen emakume argazkilari-kazetaria (h. 2018).
Lolo Rico, espainiar kazetari eta telebista zuzendaria (h. 2019).
Susana Thénon, argentinar poeta, itzultzaile eta argazkilaria (h. 1991).
Teresa Burga, perutar artista multimedia eta kontzeptuala (h. 2021).
Mifta al-Usta Umar, Libiako estatuburua (h. 2010).

Heriotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtarrila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtarrilaren 9a – Jean Etxepare Bidegorri, medikua, Argentinan jaiotako euskal idazlea (j. 1877).
Urtarrilaren 10a – Virginie Demont-Breton, frantziar margolaria (j. 1859).
Urtarrilaren 17a – Martin Elola Berasategi, Begoñako Udaleko azken txistularia, maixu, zuzendari eta txistu-egilea (j. 1867).

Otsaila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Otsailaren 3a – Hugo Junkers, alemaniar aeronautikoa (j. 1859).
Otsailaren 7a – Ramon Bikuña, bizkaitar politikari eta enpresaburua (j. 1886).
Otsailaren 8a – Jenaro Larratxe, nafar enpresaburu eta politikaria, Euskeraren Adiskideak elkarte euskaltzalearen presidente eta sortzailea (j. 1870).
Otsailaren 8a – Max Liebermann, alemaniar margolaria (j. 1847).
Otsailaren 12a – Auguste Escoffier, frantziar sukaldari eta sukaldaritza liburuen idazlea (j. 1846).
Otsailaren 28a – Tsubouchi Shōyō, japoniar idazlea eta itzultzailea (j. 1859).

Martxoa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Martxoaren 9a – Prosper Boissonnade, frantziar historialaria eta unibertsitateko irakaslea (j. 1862).
Martxoaren 12a – Patricio Arabolaza, euskal herritar futbolaria (j. 1897).
Martxoaren 12a – Mihajlo Pupin, serbiar-estatubatuar fisikaria (j. 1858).
Martxoaren 16a – John James Rickard Macleod, ingeles sendagilea, 1923ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1876).
Martxoaren 16a – Aron Nimzowitsch, errusiar-daniar xakelaria, hipermodernismoaren xakelari nabarmenetakoa (j. 1886).
Martxoaren 17a – Julian Irizar, euskal jatorriko Argentinako Itsas Armadako almirantea (j. 1869).
Martxoaren 23a – Ana de Castro Osório, portugaldar idazlea, kazetaria, pedagogoa, feminista eta militante errepublikanoa (j. 1872).

Apirila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Apirilaren 9a – Matxin Irabola, lapurtar bertsolaria (j. 1879).
Apirilaren 13a – François Simiand, frantziar soziologoa, historialaria eta ekonomista, frantziar soziologia eskolaren sortzailetakoa (j. 1873).
Apirilaren 14a – Antônio de Alcântara Machado, brasildar literatura kritikoa eta idazlea, Brasilgo modernismoaren idazle garrantzitsuenetarikoa (j. 1901).
Apirilaren 14a – Emmy Noether, alemaniar matematikaria, XX. mendeko algebran aditu garrantzitsuenetakoa (j. 1882).
Apirilaren 15a – Anna Ancher, daniar margolaria (j. 1859).
Apirilaren 16a – Panait Istrati, errumaniar idazlea (j. 1884).
Apirilaren 29a – Facundo Perezagua, espainiar politikari sozialista eta sindikalista (j. 1860).

Maiatza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Maiatzaren 1a – Henri Pélissier, frantziar txirrindularia (j. 1889).
Maiatzaren 4a – Julio Altadill, nafar historialaria eta espainiko militarra (j. 1858).
Maiatzaren 7a – Jose Antonio Ugarte, gipuzkoar frantzizkotar fraidea eta euskal idazlea (j. 1860).
Maiatzaren 12a – Jozef Pilsudski, poloniako Bigarren Errepublikako lehen estatuburua eta diktadorea (j. 1867).
Maiatzaren 14a – Edwin Brant Frost, estatubatuar astronomoa (j. 1866).
Maiatzaren 15a – Kazimir Malevitx, ukrainiar margolaria eta artearen teorikoa (j. 1878).
Maiatzaren 17a – Paul Dukas, frantziar musikagilea (j. 1865).
Maiatzaren 19a – T. E. Lawrence, Lawrence Arabiakoa, britainiar militar, arkeologo eta idazlea (j. 1888).
Maiatzaren 21a – Jane Addams, AEBetako soziologo, filosofo eta idazlea (j. 1860).
Maiatzaren 21a – Hugo de Vries, herbeheretar botanikoa (j. 1848).
Maiatzaren 23a – Jane Misme, frantziar kazetari eta feminista (j. 1865).

Ekaina[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ekainaren 5a – James Edward Quibell, britainiar egiptologoa (j. 1867).
Ekainaren 7a – Ivan Mitxurin, sobietar agronomoa (j. 1855).
Ekainaren 24an, abizazio-istripuan:
- Carlos Gardel, argentinar tango abeslaria (j. 1887?/1890?).
- Alfredo Le Pera, argentinar legelaria, idazlea, gidoilaria, itzultzailea, eta kazetaria.

Uztaila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Uztailaren 3a – André Citroën, frantziar ingeniaria eta industrialaria, Citroën automobil fabrikatzailearen sortzailea (j. 1878).
Uztailaren 9a – Daniel Edward Howard, Liberiako 16. presidentea (j. 1861).
Uztailaren 11 – Jenny Morris, ingeles brodatzailea (j. 1861).
Uztailaren 12a – Alfred Dreyfus, frantziar militarra (j. 1859).
Uztailaren 14a – Francisco Cepeda, euskal txirrindularia, Frantziako Tourrean hil zen lehendabiziko txirrindularia (j. 1906).
Uztailaren 15a – Pieter Cort van der Linden, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1846).
Uztailaren 25a – José Adriano Lizarralde, euskal elizgizon frantziskotarra, idazle eta historialaria (j. 1884).

Abuztua[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Abuztuaren 15a – Paul Signac, frantziar margolaria (j. 1863).
Abuztuaren 17a – Charlotte Perkins Gilman, estatubatuar feminista, soziologoa, eleberrigilea, poeta eta gizarte erreformarako irakurlea (j. 1860).
Abuztuaren 22a – Pavlos Kountouriotis, Greziako presidentea (j. 1855).
Abuztuaren 22a – Rashid Rida, erreformatzaile musulmana (j. 1865).
Abuztuaren 29a – Astrid Suediakoa, Belgikako erregina ezkontidea (j. 1905).
Abuztuaren 29a – Childe Hassam, estatubatuar margolari inpresionista (j. 1859).
Abuztuaren 30a – Henri Barbusse, frantziar idazlea eta kazetaria (j. 1873).

Iraila[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Irailaren 14a – Adelaide Cabete, XX. mendeko lider feminista portugaldar garrantzitsuenetarikoa (j. 1867).
Irailaren 19a – Konstantin Tsiolkovski, errusiar zientzialaria eta asmatzailea (j. 1857).
Irailaren 25a – Inocencia Arangoa, gipuzkoar margolaria (j. 1884).