Otsailaren 23

Otsailaren 23a gregoriotar egutegiaren urteko berrogeita hamalaugarren eguna da. 311 egun falta dira urtea amaitzeko, 312 egun bisurteetan.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 2009 - ETAk 5 eta 10 Kg bitarteko lehergailua zartarazi zuen Lazkaoko PSE-EEren egoitzan, kalte material handiak sortuz.

Mundua

• 303 - Diokleziano enperadoreak kristauen kontrako jazarraldia abiarazi zuen.
• 1821 - Greziako Independentzia Gerra hasi zen.
• 1854 - Orange Estatu Askeak independentzia aldarrikatu zuen.
• 1898 - Emile Zola idazle frantziarra atxilotu zuten, gobernuaren aurkako J'accuse lana idazteagatik.
• 1903 - Kubak Amerikako Estatu Batuei eman zien "betirako" Guantanamoko Badia Basea.
• 1917 - Otsaileko Iraultza hasi zen San Petersburgon (Errusia).
• 1918 - Armada Gorriaren lehen garaipen militarra, Kaiserraren Alemaniaren aurka.
• 1947 - Estandarizaziorako Nazioarteko Erakundea sortu zen.
• 1981 - Espainiako militar talde batek estatu kolpea eman zuen. Kolpearen ekintza nagusia Madrilgo Kongresua, kongresukideekin batera, armaz hartzea izan zen. Kongresua goardia zibil talde batek hartu zuen Antonio Tejero teniente koronela buru zutela. Kolpeak egonezin handia sortarazi zuen otsailaren 23tik 24rako gauean. Juan Carlos I.aren interbentzioaren ondoren, kolpeak porrot egin zuen. Kongresukideak otsailaren 24ko goizean geratu ziren aske, goardia zibilen errendizioarekin batera.
• 1991 - Golkoko Gerran, lurreko erasoak hasi ziren, tropek Saudi Arabia eta Irak arteko muga igaro ostean.
• 1998 - Osama bin Ladenek fatua bat argitaratu zuen juduen eta gurutzatuen aurka. Azken kontzeptu horrekin, Europa eta Amerikako Estatu Batuak aipatu nahi zituela uste da.
• 2011 - Libia ekialdeko hiri gehienak Muammar al Kadafiren aurkarien esku geratu ziren.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2008 - Karmele Mitxelena irabazi zuen bertsolari gazteentzako Abra saria.

Mundua

• 1455 - Gutenbergen Biblia argitaratu zen.
• 2015 - 87. Oscar Sariak: Film onenaren Oscar Saria (Birdman), Zuzendari onenaren Oscar Saria (Alejandro González Iñárritu), Gizonezko aktore onenaren Oscar Saria (Eddie Redmayne), Emakumezko aktore onenaren Oscar Saria (Julianne Moore), Gizonezko bigarren aktore onenaren Oscar Saria (J. K. Simmons) eta Emakumezko bigarren aktore onenaren Oscar Saria (Patricia Arquette).

Zientzia eta teknologia

• 1941 - Glenn T. Seaborgek lehen aldiz plutonioa ekoiztu eta isolatu zuen.
• 1997 - Dolly ardiaren klonazioa.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1900 - Amédée Artze, baxenafar pilotaria (h. 1984).
• 1910 - Pello Irujo, nafar politikari abertzalea (h. 1983).
• 1926 - Pako Iriondo, Euskal Mendizale Federazioko presidentea eta Euskal Herriko mendizaletasunaren bultzatzaile handia (h. 2014).
• 1951 - Gabriel Korta, euskal idazlea.
• 1965 - Mikel Erentxun, euskal abeslaria.

Mundua

• 1417 - Paulo II.a, Aita santua (h. 1471).
• 1443 - Matias I.a Hungariakoa, Hungariako erregea (h. 1490).
• 1633 - Samuel Pepys, Britainia Handiko idazlea (h. 1703).
• 1646 - Tokugawa Tsunayoshi, Tokugawa shogunerriko bosgarren shoguna (h. 1709).
• 1685 - George Frideric Handel, konpositore britainiar-alemaniarra (h. 1759).
• 1850 - César Ritz, ostalari suitzarra (h. 1918).
• 1869 - William Edward Burghardt Du Bois, estatubatuar politikari eta idazle mestizoa (h. 1963).
• 1873 - Liang Qichao, txinatar politikaria (h. 1929).
• 1878 - Kazimir Malevitx, ukrainiar margolaria eta artearen teorikoa (h. 1935).
• 1883 - Karl Jaspers, alemaniar psikiatra eta filosofo existentzialista (h. 1969).
• 1884 - Casimir Funk, poloniar biokimikoa (h. 1967).
• 1889 - Victor Fleming, estatubatuar zinema zuzendaria (h. 1949).
• 1903 - Giulio Natta, italiar kimikaria, 1963ko Kimikako Nobel Saria (h. 1979).
• 1913 - Salvador Artigas, espainiar futbolari eta entrenatzailea (h. 1997).
• 1927 - Robert Bellah, estatubatuar soziologoa, Kaliforniako Unibertsitateko (Berkeley) irakaslea (h. 2013).
• 1940 - Peter Fonda, estatubatuar aktorea, gidoigilea eta zuzendaria.
• 1944 - Johnny Winter, estatubatuar blues eta rock gitarra-jotzailea (h. 2014).

Heriotzak

Euskal Herria

• 1824 - Jose Ignazio Gerriko Enatarriaga, gipuzkoar idazlea eta apaiza (j. 1740).
• 1916 - Jose Antonio Iturriotz, eibartar politikari eta armagilea (j. 1856).
• 1925 - Manuel Aranatz, bizkaitar kazetari eta idazlea (j. 1875).
• 1937 - Cándido Saseta, Eusko Gudarosteko komandantea, Asturiasen (j. 1904).
• 1953 - Jesus Gartzia Leoz, nafar musikagilea, Madrilen (j. 1904).
• 1958 - Carlos Sáenz de Tejada, arabar margolari, kartelgile, figuringile eta e ilustratzailea, Madrilen (j. 1897).
• 1985 - Piarres Lafitte, lapurtar apaiza, idazlea, kazetaria eta euskalaria (j. 1901).
• 1991 - Fidela Bernat, erronkariera edo Erronkariko euskalkia hitz egiteko gai zen azken pertsona (h. 1898).
• 2006 - Telmo Zarraonandia, Zarra, Bilboko Athletic Klubeko futbolaria, bere garaian eta luzaroan Espainiako ligako goleatzailerik handiena (j. 1921).

Mundua

• 1447 - Eugenio IV.a, Aita santua (j. 1383).
• 1507 - Gentile Bellini, italiar margolaria.
• 1602 - Agostino Carracci, italiar margolari eta grabatzailea (j. 1557).
• 1603 -
  • Andrea Cesalpino, Pisako lorategi botanikoko zuzendaria (j. 1519).
  • François Viète, abokatu, kontseilari eta matematikari frantsesa (j. 1540).
• 1792 - Joshua Reynolds, ingeles pintorea (j. 1723).
• 1821 - John Keats, ingeles poeta erromantikoa (j. 1795).
• 1848 - John Quincy Adams, AEBetako 6. Presidentea (j. 1767).
• 1855 - Carl Friedrich Gauss, matematikari, astronomo eta fisikari alemaniarra (j. 1777).
• 1859 - Zygmunt Krasinski, poloniar idazlea (j. 1812).
• 1908 - Svatopluk Čech, txekiar poeta eta eleberrigilea (j. 1846).
• 1917 - Jean Gaston Darboux, matematikari frantsesa (j. 1842).
• 1925 - Joel Hastings Metcalf, estatubatuar astronomoa (j. 1866).
• 1932 - Julieta Lanteri, italo-argentinar medikua, politikaria eta feminista (j. 1873).
• 1934 - Edward Elgar, ingeles musikagile eta orkestra-zuzendaria (j. 1857).
• 1944 - Leo Baekeland, belgikar kimikaria (j. 1863).
• 1945 - Aleksei Nikolaievitx Tolstoi, errusiar idazlea (j. 1883).
• 1946 - Tomoyuki Yamashita, japoniar jenerala (j. 1885).
• 1955 - Paul Claudel, frantsesezko olerkaria eta antzerkigilea (j. 1868).
• 1965 - Stan Laurel, ingeles aktorea, Laurel eta Hardy komiko bikote ospetsuko kidea (j. 1890).
• 1969 - Saud Saudi Arabiakoa, Saudi Arabiako erregea (j. 1902).
• 1990 - José Napoleón Duarte, El Salvadorko presidentea (j. 1925).
• 1995 - James Herriot, eskoziar albaitari eta idazlea (j. 1916).
• 2003 - Robert King Merton, estatubatuar soziologoa (j. 1910).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Araitz, Laxari/Lazaro eta Mendaur.

Otsailaren 22 | Urteko egutegi | Otsailaren 24