Zainzuri

Zainzuri
	Irudi gehiago
Iraute egoera
	; Arrisku txikia (IUCN 3.1)
Sailkapen zientifikoa
Erreinua	Plantae
Ordena	Asparagales
Familia	Asparagaceae
Generoa	Asparagus
Espeziea	Asparagus officinalis; L.
Datu orokorrak
Gizakiak ateratzen dizkion produktuak	esparrago
Genomaren kokapena	plants.ensembl.org…

Zainzuri berdeak beurre blanc saltsan.

Zainzuriak urdaiazpikoarekin.

Zainzuria edo frantses-porrua Asparagaceae familiako barazki luzea eta haritsua da, zuri edo berde kolorekoa eta lodiera desberdinetakoa.

Gurean, Nafarroako Erriberakoa preziatua da.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zainzuria Afrikatik eta Ekialde Hurbiletik etorritako landarea da^[1]. Duela 6.000 urte baino gehiago lantzen zuten egiptoarrek, eta horien bidez iritsi zen Greziara eta Erromara.

Deskribapena[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urteko landare belarkara bat da. 100-150 cm-ko altuera hartzen duena. Hostoek orratz itxura hartzen dute, kimu moldatuak dira. Loreek kanpai itura dute eta berde argiak edo horixkak izaten dira. Handik sortzen den fruitua baia gorri bat da, gizakientzako toxikoa^[2]. Sustraiak koroa baten antzera zabaltzen dira.

Nutrizio balioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Elikaduraren ikuspuntutik, oso kaloria gutxi dituen janaria dugu (10-20 kcal 100 g-ko): ez du koiperik eta karbohidratoak ere gutxi, proteinetan barazki aberatsenetako bat bada ere (% 2,28). Zuntz dezente du (% 2,1), A, C eta E bitaminak ere bai, eta B taldekoetan azido foliko ugari du. Gatz mineraletan, potasioa, fosforoa, burdina eta magnesioa ditu batik bat.

Kimuek asparagina eta tironina (aminoazido usaintsu bat) dauka. Asparagina gernura pasatzen da eta usain nabarmena ateratzen du pixa egiterakoan. Nitrogenoa, sufrea, koniferina deritzan glukosido bat, bainilina, azido sukzinikoa, azukrea, etab ere baditu^[3].