Pablo Picasso: berrikuspenen arteko aldeak

Aldatu loturak
Artikulu hau Wikipedia guztiek izan beharreko artikuluen zerrendaren parte da
Wikipedia, Entziklopedia askea
Nabigazio historia interaktiboa
← Aurreko ezberdintasunaHurrengo ezberdintasuna →
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
IkusizkoaWikitestua
No edit summary
No edit summary
2. lerroa: 2. lerroa:
{{biografia infotaula automatikoa}}
{{biografia infotaula automatikoa}}


'''Pablo Ruiz Picasso''' ([[Málaga]], [[Espainia]], [[1881]]eko [[urriaren 25]]a - Mougins, [[Itsas Alpeak]], [[Frantzia]], [[1973]]ko [[apirilaren 8]]a),<ref>{{erreferentzia|izena=Pierre, Georges, Joan|abizena=Daix, Boudaille, Rosselet|urtea=1988|izenburua=Picasso, 1900–1906: catalogue raisonné de l'oeuvre peint|argitaletxea=Éditions Ides et Calendes|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Espainiako margolari, eskultore, inprimatzaile, zeramikari eta antzerki diseinatzailea, Frantzian izan zuen artista bizitzaren zatirik handiena. XX. mendeko artistarik garrantzitsuenetariko bat izan zen, eta ezaguna da Gorges Braque frantsesarekin mugimendu [[Kubismo|kubista]] sortzeagatik, eskultura eraikia asmatu izanagatik, [[collage]]<nowiki/>en asmakizunagatik, eta estilo desberdin asko garatzen eta arakatzen lagundu zuelako.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2012|izenburua="The Guitar, MoMA"|argitaletxea=Moma.org|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Bere obrarik ospetsuenen artean daude ''Avignongo andereñoak'' (1907) proto-kubista, eta [[Gernika (margolana)|''Gernika'' margolana]]<nowiki/>k (1937), [[Espainiako Gerra Zibila|Espainiako Gerra Zibilea]]<nowiki/>n alemaniar eta italiar armaden [[Gernika-Lumo|Gernika]]<nowiki/>ko bonbardaketaren erretratu dramatikoa.
'''Pablo Ruiz Picasso''' ([[Málaga]], [[Espainia]], [[1881]]eko [[urriaren 25]]a - Mougins, [[Itsas Alpeak]], [[Frantzia]], [[1973]]ko [[apirilaren 8]]a),<ref>{{erreferentzia|izena=Pierre, Georges, Joan|abizena=Daix, Boudaille, Rosselet|urtea=1988|izenburua=Picasso, 1900–1906: catalogue raisonné de l'oeuvre peint|argitaletxea=Éditions Ides et Calendes|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Espainiako margolari, eskultore, inprimatzaile, zeramikari eta antzerki diseinatzailea, Frantzian izan zuen artista bizitzaren zatirik handiena. XX. mendeko artistarik garrantzitsuenetariko bat izan zen, eta ezaguna da Gorges Braque frantsesarekin mugimendu [[Kubismo|kubista]] sortzeagatik, eskultura eraikia asmatu izanagatik, [[collage]]<nowiki/>en asmakizunagatik, eta estilo desberdin asko garatzen eta arakatzen lagundu zuelako.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2012|izenburua="The Guitar, MoMA"|argitaletxea=Moma.org|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Bere obrarik ospetsuenen artean daude ''Avignongo andereñoak'' (1907) proto-kubista, eta [[Gernika (margolana)|''Gernika'' margolana]]<nowiki/>k (1937), [[Espainiako Gerra Zibila|Espainiako Gerra Zibilea]]<nowiki/>n alemaniar eta italiar armaden [[Gernika-Lumo|Gernika]]<nowiki/>ko bonbardaketaren erretratu dramatikoa.


Picassok aparteko [[Talentu (argipena)|talentu]]<nowiki/>a erakutsi zuen bere lehen urteetan, modu naturalean margotuz bere haurtzaroan eta nerabezaroan. XX. mendearen lehen hamarkadan, bere estiloa aldatu egin zen teoria, teknika eta ideia ezberdinekin esperimentatu zuenean. 1906. urtearen ondoren, [[Henri Matisse]] artista zaharragoaren obra fauvistak motibatu zuen Picassok estilo erradikalagoak esploratzera, bi artisten arteko lehia emankorra hasiz, gerora kritikoek sarritan [[arte modernoa]]<nowiki/>ren aitzindari izan zirela aitortuz<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua="Matisse Picasso – Exhibition at Tate Modern"|argitaletxea=Tate|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Christopher|abizena=Green|urtea=2003|izenburua=Art in France: 1900–1940|argitaletxea=New Haven, Conn: Yale University Press|orrialdea=p. 77|orrialdeak=|ISBN=0-300-09908-8|hizkuntza=En}}</ref> <ref>{{erreferentzia|izena=Adrian|abizena=Searle|urtea=2002|izenburua="A momentous, tremendous exhibition"|argitaletxea=Guardian. UK|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Paul|abizena=Trachtman|urtea=2003|izenburua="Matisse and Picasso"|argitaletxea=Smithsonian|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
Picassok aparteko [[Talentu (argipena)|talentu]]<nowiki/>a erakutsi zuen bere lehen urteetan, modu naturalean margotuz bere haurtzaroan eta nerabezaroan. XX. mendearen lehen hamarkadan, bere estiloa aldatu egin zen teoria, teknika eta ideia ezberdinekin esperimentatu zuenean. 1906. urtearen ondoren, [[Henri Matisse]] artista zaharragoaren obra fauvistak motibatu zuen Picassok estilo erradikalagoak esploratzera, bi artisten arteko lehia emankorra hasiz, gerora kritikoek sarritan [[arte modernoa]]<nowiki/>ren aitzindari izan zirela aitortuz<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua="Matisse Picasso – Exhibition at Tate Modern"|argitaletxea=Tate|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Christopher|abizena=Green|urtea=2003|izenburua=Art in France: 1900–1940|argitaletxea=New Haven, Conn: Yale University Press|orrialdea=p. 77|orrialdeak=|ISBN=0-300-09908-8|hizkuntza=En}}</ref> <ref>{{erreferentzia|izena=Adrian|abizena=Searle|urtea=2002|izenburua="A momentous, tremendous exhibition"|argitaletxea=Guardian. UK|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref><ref>{{erreferentzia|izena=Paul|abizena=Trachtman|urtea=2003|izenburua="Matisse and Picasso"|argitaletxea=Smithsonian|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
16. lerroa: 16. lerroa:
Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno Cipriano de la Santísima Trinidad Ruiz Picasso (bere jaiotza agiriaren arabera) edo Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno María de los Remedios Crispiniano de la Santísima Trinidad Ruiz y Picasso (bere bataio ziurtagiriaren arabera),<ref>{{erreferentzia|izena=Irene|abizena=Hernández Velasco|urtea=2008|izenburua=«El pueblo donde ser Picasso es muy común»|argitaletxea=El Mundo (655)|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=Es}}</ref> hainbat santu eta senideen ohorez osatutako izen sorta.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua="On-line Picasso Project"|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> José Ruiz y Blasco eta María Picasso Lópezen lehen semea izan zen. 1881eko urriaren 25ean jaio zen [[Málaga|Malaga]]<nowiki/>n, familia burges batean. Picassok bi arreba izan zituen, Dolores (1884-1958) eta Concepción (1887-1895). Katolikoa bataiatu bazuten ere, Picasso ateo bihurtuko zen geroago.<ref>{{erreferentzia|izena=Neil|abizena=Cox|urtea=2010|izenburua=The Picasso Book. "Unlike Matisse's chapel, the ruined Vallauris building had long since ceased to fulfill a religious function, so the atheist Picasso no doubt delighted in reinventing its use for the secular Communist cause of 'Peace'."|argitaletxea=Tate Publishing|orrialdea=p. 124|orrialdeak=|ISBN=978-1-85437-843-9|hizkuntza=En}}</ref> Bere birraitona amaren aldetik, Tommaso Picasso [[Italia]]<nowiki/>ko Sori udalerrian 1787an jaioa, Espainiara joan zen bizitzera 1807an. <ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua="Antepasados y familiares de Picasso"|argitaletxea=Fundación Picasso Málaga|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=Es}}</ref>
Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno Cipriano de la Santísima Trinidad Ruiz Picasso (bere jaiotza agiriaren arabera) edo Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno María de los Remedios Crispiniano de la Santísima Trinidad Ruiz y Picasso (bere bataio ziurtagiriaren arabera),<ref>{{erreferentzia|izena=Irene|abizena=Hernández Velasco|urtea=2008|izenburua=«El pueblo donde ser Picasso es muy común»|argitaletxea=El Mundo (655)|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=Es}}</ref> hainbat santu eta senideen ohorez osatutako izen sorta.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua="On-line Picasso Project"|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> José Ruiz y Blasco eta María Picasso Lópezen lehen semea izan zen. 1881eko urriaren 25ean jaio zen [[Málaga|Malaga]]<nowiki/>n, familia burges batean. Picassok bi arreba izan zituen, Dolores (1884-1958) eta Concepción (1887-1895). Katolikoa bataiatu bazuten ere, Picasso ateo bihurtuko zen geroago.<ref>{{erreferentzia|izena=Neil|abizena=Cox|urtea=2010|izenburua=The Picasso Book. "Unlike Matisse's chapel, the ruined Vallauris building had long since ceased to fulfill a religious function, so the atheist Picasso no doubt delighted in reinventing its use for the secular Communist cause of 'Peace'."|argitaletxea=Tate Publishing|orrialdea=p. 124|orrialdeak=|ISBN=978-1-85437-843-9|hizkuntza=En}}</ref> Bere birraitona amaren aldetik, Tommaso Picasso [[Italia]]<nowiki/>ko Sori udalerrian 1787an jaioa, Espainiara joan zen bizitzera 1807an. <ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua="Antepasados y familiares de Picasso"|argitaletxea=Fundación Picasso Málaga|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=Es}}</ref>


Picassoren familia, sozial maila ertainekoa zen. Aita [[Margolaritza|margolari]]<nowiki/>a zen, eta hegaztien irudikapen naturalistetan espezializatu zen. Bizitza osoan, Ruiz arte irakaslea izan zen [[Eskulangintza]] Eskoletan, eta baita museoetako zaharberritzailea. Ruizen arbasoak [[Aristokrazia|aristokrata]] txikiak izan ziren.
Picassoren familia, sozial maila ertainekoa zen. Aita [[Margolaritza|margolari]]<nowiki/>a zen, eta hegaztien irudikapen naturalistetan espezializatu zen. Bizitza osoan, Ruiz arte irakaslea izan zen [[Eskulangintza]] Eskoletan, eta baita museoetako zaharberritzailea. Ruizen arbasoak [[Aristokrazia|aristokrata]] txikiak izan ziren.


Picassok gaztetatik marrazteko grina eta trebetasuna erakutsi zituen. Bere amaren arabera, lehen hitzak "piz, piz" izan ziren, lapitzaren laburtzearena.<ref name=":1">{{erreferentzia|izena=Richard J|abizena=Wattenmaker|urtea=1993|izenburua=Great French Paintings from the Barnes Foundation: Impressionist, Post-impressionist, and Early Modern|argitaletxea=New York: Alfred A. Knopf|orrialdea=p. 304|orrialdeak=|ISBN=978-0-679-40963-2|hizkuntza=En}}</ref> Zazpi urtetik aurrera, Picassok bere aitaren prestakuntza artistiko formala jaso zuen, figuraren marrazkian eta olio-pinturan. Ruiz artista akademiko eta hezitzaile tradizionala zen, eta bere ustez, trebakuntza egokia maisuen kopia diziplinatua eginaz lortu behar zen, eta giza gorputza igeltsu-roletatik eta modelo bizidunetatik margotuz. Semea artearekin bakartua agertu zen, beste klaseko lanen kalterako.
Picassok gaztetatik marrazteko grina eta trebetasuna erakutsi zituen. Bere amaren arabera, lehen hitzak "piz, piz" izan ziren, lapitzaren laburtzearena.<ref name=":1">{{erreferentzia|izena=Richard J|abizena=Wattenmaker|urtea=1993|izenburua=Great French Paintings from the Barnes Foundation: Impressionist, Post-impressionist, and Early Modern|argitaletxea=New York: Alfred A. Knopf|orrialdea=p. 304|orrialdeak=|ISBN=978-0-679-40963-2|hizkuntza=En}}</ref> Zazpi urtetik aurrera, Picassok bere aitaren prestakuntza artistiko formala jaso zuen, figuraren marrazkian eta olio-pinturan. Ruiz artista akademiko eta hezitzaile tradizionala zen, eta bere ustez, trebakuntza egokia maisuen kopia diziplinatua eginaz lortu behar zen, eta giza gorputza igeltsu-roletatik eta modelo bizidunetatik margotuz. Semea artearekin bakartua agertu zen, beste klaseko lanen kalterako.


Familia [[Coruña|A Coruña]]<nowiki/>ra aldatu zen 1891n, aita irakasle aritu baitzen bertako Arte Ederretako Eskolan. Ia lau urte eman zuten bertan. Halako batean, aitak semea margotzen aurkitu zuen, uso baten zirriborro amaitu gabearen gainean. Bere semearen teknikaren zehaztasuna ikusita, istorio [[Apokrifoak|apokrifo]] batek kontatzen du Ruizek sentitu zuela hamahiru urteko Picassok bera gainditua zuela,<ref name=":1" /> eta margolaritzari uko egitea erabaki zuen, nahiz eta geroagoko margolan batzuk badira.
Familia [[Coruña|A Coruña]]<nowiki/>ra aldatu zen 1891n, aita irakasle aritu baitzen bertako Arte Ederretako Eskolan. Ia lau urte eman zuten bertan. Halako batean, aitak semea margotzen aurkitu zuen, uso baten zirriborro amaitu gabearen gainean. Bere semearen teknikaren zehaztasuna ikusita, istorio [[Apokrifoak|apokrifo]] batek kontatzen du Ruizek sentitu zuela hamahiru urteko Picassok bera gainditua zuela,<ref name=":1" /> eta margolaritzari uko egitea erabaki zuen, nahiz eta geroagoko margolan batzuk badira.


1895ean, Picasso traumatizatuta geratu zen bere zazpi urteko arreba Conchita [[difteria]]<nowiki/>gatik hil zenean.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2009|izenburua="Picasso: Creator and Destroyer – 88.06".|argitaletxea=Theatlantic.com|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Qndorioz, familia [[Bartzelona]]<nowiki/>ra joan zen bizitzera, eta Ruizek Arte Ederretako Eskolan lanpostu bat lortu zuen. Picasso hirian hazten joan zen, eta tristura edo nostalgia garaietan bere benetako etxea zela esaten zuen.<ref name=":1" /> Ruizek konbentzitu egin zituen Eskolako administratzaileak, bere semeak klase aurreratuan sartzeko azterketa egin zezan. Prozesu honek maiz hilabete bat hartzen zuen ikasleentzat, baina Picassok aste baten burutu zuen eta epaimahaiak onartu egin zuen 13 urterekin. Ikasle bezala, Picassok ez zuen diziplinarik, baina geroagoko bizitzan eragina izango zuten adiskidetasunak egin zituen. Aitak estudio txiki bat alokatu zion etxetik gertu, berak bakarrik lan egin ahal izateko. Hala ere, egunero joaten zitzaion bisitan, marrazkiak epaitzera. Eta maiz eztabaidatzen zuten.<ref>{{erreferentzia|izena=Isabelle|abizena=de Maison Rouge|urtea=2005|izenburua=Picasso, Le Cavalier Bleu|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
1895ean, Picasso traumatizatuta geratu zen bere zazpi urteko arreba Conchita [[difteria]]<nowiki/>gatik hil zenean.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2009|izenburua="Picasso: Creator and Destroyer – 88.06".|argitaletxea=Theatlantic.com|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Qndorioz, familia [[Bartzelona]]<nowiki/>ra joan zen bizitzera, eta Ruizek Arte Ederretako Eskolan lanpostu bat lortu zuen. Picasso hirian hazten joan zen, eta tristura edo nostalgia garaietan bere benetako etxea zela esaten zuen.<ref name=":1" /> Ruizek konbentzitu egin zituen Eskolako administratzaileak, bere semeak klase aurreratuan sartzeko azterketa egin zezan. Prozesu honek maiz hilabete bat hartzen zuen ikasleentzat, baina Picassok aste baten burutu zuen eta epaimahaiak onartu egin zuen 13 urterekin. Ikasle bezala, Picassok ez zuen diziplinarik, baina geroagoko bizitzan eragina izango zuten adiskidetasunak egin zituen. Aitak estudio txiki bat alokatu zion etxetik gertu, berak bakarrik lan egin ahal izateko. Hala ere, egunero joaten zitzaion bisitan, marrazkiak epaitzera. Eta maiz eztabaidatzen zuten.<ref>{{erreferentzia|izena=Isabelle|abizena=de Maison Rouge|urtea=2005|izenburua=Picasso, Le Cavalier Bleu|argitaletxea=|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref>
33. lerroa: 33. lerroa:
Bederatzi urte inguru bizi izan zen Bartzelona hirian, nahiz eta udako opor batzuk eta egonaldiak eman [[Madril]]<nowiki/>en eta Parisen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=«Biografía, 1896»|argitaletxea=Online Picasso Project|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> 1897an ''Zientzia eta Karitatea'' mihisea (Picasso museoa, Bartzelona) aurkeztu zuen Madrilgo Arte Ederretako Erakusketa Orokorrean.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=«Ciencia y caridad, 1897»|argitaletxea=Online Picasso Project|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Bestalde, 1897an bere [[errealismo]]<nowiki/>an sinbolismoaren eragina erakusten hasi zen, adibidez, naturalistak ez ziren tonu [[Bioleta (argipena)|bioleta]] eta [[berde]]<nowiki/>ekin egindako paisaia-pintura multzo baten. Ondoren, batzuk diotenez bere aro [[modernista]] izan zen 1899-1900. urteetan. Bestalde, [[Dante Gabriel Rossetti]], Théophile Steinlen, [[Henri de Toulouse-Lautrec|Toulouse-Lautrec]] eta [[Edvard Munch]]<nowiki/>en lanen aurrean egoteak, [[El Greco|Grekoa]] bezalako maisu zaharrekiko mirespenarekin batera, garai hartako lanetan modernismoaren bertsio pertsonala izatera eraman zuten.<ref name=":2" />
Bederatzi urte inguru bizi izan zen Bartzelona hirian, nahiz eta udako opor batzuk eta egonaldiak eman [[Madril]]<nowiki/>en eta Parisen.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=«Biografía, 1896»|argitaletxea=Online Picasso Project|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> 1897an ''Zientzia eta Karitatea'' mihisea (Picasso museoa, Bartzelona) aurkeztu zuen Madrilgo Arte Ederretako Erakusketa Orokorrean.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=|izenburua=«Ciencia y caridad, 1897»|argitaletxea=Online Picasso Project|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> Bestalde, 1897an bere [[errealismo]]<nowiki/>an sinbolismoaren eragina erakusten hasi zen, adibidez, naturalistak ez ziren tonu [[Bioleta (argipena)|bioleta]] eta [[berde]]<nowiki/>ekin egindako paisaia-pintura multzo baten. Ondoren, batzuk diotenez bere aro [[modernista]] izan zen 1899-1900. urteetan. Bestalde, [[Dante Gabriel Rossetti]], Théophile Steinlen, [[Henri de Toulouse-Lautrec|Toulouse-Lautrec]] eta [[Edvard Munch]]<nowiki/>en lanen aurrean egoteak, [[El Greco|Grekoa]] bezalako maisu zaharrekiko mirespenarekin batera, garai hartako lanetan modernismoaren bertsio pertsonala izatera eraman zuten.<ref name=":2" />


Picassok 1900. urtean orduko [[Europa]]<nowiki/>ko arte hiriburua zen [[Paris]]<nowiki/>era aurreneko bidaia egin zuen. Bertan, lehen adiskide paristarra ezagutu zuen, [[Max Jacob]] kazetari eta poeta, [[Frantses Hizkuntzaren Karta|frantses hizkuntza]] eta bere literatura ikasten lagunduko ziona. Laster [[apartamentu]] bat partekatu zuten; Maxek gauez lo egiten zuen, Picassok egunez lo eta gauez lanean aritzen zuen bitartean. Garai horretan [[pobrezia]], [[Hotz|hotza]] eta etsipen larriak izan zituen. Bere lanaren zati handi bat erre egiten zuen gela txikia berotzeko. 1901eko lehen bost hilabeteetan, Picasso Madrilen bizi izan zen, eta bertan, Francisco de Asís Soler adiskide [[Anarkismo|anarkista]]<nowiki/>rekin ''Arte Gaztea'' aldizkaria sortu zuen, bost ale argitaratzea lortuz. Solerrek artikuluak eskatzen zituen eta Picassok aldizkaria ilustratu, gehienetan pobreen egoera irudikatzen eta kidetzen zuten marrazki ilunekin. Lehen alea 1901ko martxoan argitaratu zen, eta orduan hasi zen artista ''Picasso'' izenarekin sinatzen.<ref name=":2" /> 1898tik aurrera "Pablo Ruiz Picasso" bezala izenpetzen zituen lanak, eta gero "Pablo R. Picasso" bezala 1901. urtera arte. Aldaketa ez dirudi aitaren figura arbuiatzeko egiten zuenik, baizik eta besteengandik bereizi nahi zuelako. Izan ere, [[Kataluniako Autonomia Erkidegoa|Katalunia]]<nowiki/>ko lagunek hasieratik deitzen zioten amaren abizenarekin, Ruiz aitarena baino askoz ezohikoagoa zelako.<ref>{{erreferentzia|izena=André|abizena=Fermigier|urtea=1969|izenburua=Picasso, Le Livre de Poche, Série Art|argitaletxea=Paris, Librairie Génerale Française|orrialdea=p. 9|orrialdeak=|ISBN=2-253-02455-4|hizkuntza=Fr}}</ref>
Picassok 1900. urtean orduko [[Europa]]<nowiki/>ko arte hiriburua zen [[Paris]]<nowiki/>era aurreneko bidaia egin zuen. Bertan, lehen adiskide paristarra ezagutu zuen, [[Max Jacob]] kazetari eta poeta, [[Frantses Hizkuntzaren Karta|frantses hizkuntza]] eta bere literatura ikasten lagunduko ziona. Laster [[apartamentu]] bat partekatu zuten; Maxek gauez lo egiten zuen, Picassok egunez lo eta gauez lanean aritzen zuen bitartean. Garai horretan [[pobrezia]], [[Hotz|hotza]] eta etsipen larriak izan zituen. Bere lanaren zati handi bat erre egiten zuen gela txikia berotzeko. 1901eko lehen bost hilabeteetan, Picasso Madrilen bizi izan zen, eta bertan, Francisco de Asís Soler adiskide [[Anarkismo|anarkista]]<nowiki/>rekin ''Arte Gaztea'' aldizkaria sortu zuen, bost ale argitaratzea lortuz. Solerrek artikuluak eskatzen zituen eta Picassok aldizkaria ilustratu, gehienetan pobreen egoera irudikatzen eta kidetzen zuten marrazki ilunekin. Lehen alea 1901ko martxoan argitaratu zen, eta orduan hasi zen artista ''Picasso'' izenarekin sinatzen.<ref name=":2" /> 1898tik aurrera "Pablo Ruiz Picasso" bezala izenpetzen zituen lanak, eta gero "Pablo R. Picasso" bezala 1901. urtera arte. Aldaketa ez dirudi aitaren figura arbuiatzeko egiten zuenik, baizik eta besteengandik bereizi nahi zuelako. Izan ere, [[Kataluniako Autonomia Erkidegoa|Katalunia]]<nowiki/>ko lagunek hasieratik deitzen zioten amaren abizenarekin, Ruiz aitarena baino askoz ezohikoagoa zelako.<ref>{{erreferentzia|izena=André|abizena=Fermigier|urtea=1969|izenburua=Picasso, Le Livre de Poche, Série Art|argitaletxea=Paris, Librairie Génerale Française|orrialdea=p. 9|orrialdeak=|ISBN=2-253-02455-4|hizkuntza=Fr}}</ref>
[[Fitxategi:The Old Guitarist.jpg|thumb|Gitarra-jotzaile zaharra (1903), Chicagoko Arte Institutua. ]]

=== Garai urdina: 1901-1904 ===
=== Garai urdina: 1901-1904 ===
Picassoren garai urdina (1901–1904), tonu [[urdin]] eta urdin-berdeetan margotutako irudiengatik bereizten da, noizean behin beste kolore batzuekin berotu arren. Garaia [[Espainia]]<nowiki/>n hasi zen 1901eko hasieran, edo [[Paris]]<nowiki/>en urtearen bigarren erdian.<ref name=":2" /> Ama argalak umeekin osatutako margolan asko, garai urdinekoak dira, Picassok denbora [[Bartzelona]] eta Parisen artean banatzen zuenekoa. Kolorearen soiltasuna eta zenbaitetan gai tristeak erabiltzea - prostitutak eta eskaleak maiz ziren bere pertsonaiak- Picassok Espainian zehar egindako bidaiaren eta Carles Casagemas adiskidearen suizidioaren eragina zela uste da.<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=André|abizena=Fermigier|urtea=1969|izenburua=Picasso.|argitaletxea=Le Livre de Poche, Série Art. París, Librairie Génerale Française|orrialdea=p. 58|orrialdeak=|ISBN=2-253-02455-4|hizkuntza=Fr}}</ref> 1901eko udazkenean hasita, Casagemasen hainbat erretratu margotu zituen, ''La Vie'' (1903) koadro alegoriko goibelarekin amaituz, gaur egun [[Cleveland]]<nowiki/>eko Arte Museoan dagoena.<ref name=":1" />
Picassoren garai urdina (1901–1904), tonu [[urdin]] eta urdin-berdeetan margotutako irudiengatik bereizten da, noizean behin beste kolore batzuekin berotu arren. Garaia [[Espainia]]<nowiki/>n hasi zen 1901eko hasieran, edo [[Paris]]<nowiki/>en urtearen bigarren erdian.<ref name=":2" /> Ama argalak umeekin osatutako margolan asko, garai urdinekoak dira, Picassok denbora [[Bartzelona]] eta Parisen artean banatzen zuenekoa. Kolorearen soiltasuna eta zenbaitetan gai tristeak erabiltzea - prostitutak eta eskaleak maiz ziren bere pertsonaiak- Picassok Espainian zehar egindako bidaiaren eta Carles Casagemas adiskidearen suizidioaren eragina zela uste da.<ref name=":0">{{erreferentzia|izena=André|abizena=Fermigier|urtea=1969|izenburua=Picasso.|argitaletxea=Le Livre de Poche, Série Art. París, Librairie Génerale Française|orrialdea=p. 58|orrialdeak=|ISBN=2-253-02455-4|hizkuntza=Fr}}</ref> 1901eko udazkenean hasita, Casagemasen hainbat erretratu margotu zituen, ''La Vie'' (1903) koadro alegoriko goibelarekin amaituz, gaur egun [[Cleveland]]<nowiki/>eko Arte Museoan dagoena.<ref name=":1" />


Aldarte bera zuen ''Otordu arina'' (1904) grabaketa ezagunak, gizon itsu bat eta ikusten duen emakumea, biak zargalduak, mahai ia hutsean eserita.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2010|izenburua=The Frugal Repast|argitaletxea=Metropolitan Museum of Art|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> [[Itsutasun|Itsutasuna]] garai hartako Picassoren lanetan errepikatzen den gaia da, ''Gizon itsuaren bazkaria'' (1903, Metropolitan Arte Museoa) eta baita ''Zelestina''ren erretratuan (1903). Garai urdineko beste lan batzuk ''Solerren erretratua'' eta ''Suzanne Blochen erretratua'' dira.
Aldarte bera zuen ''Otordu arina'' (1904) grabaketa ezagunak, gizon itsu bat eta ikusten duen emakumea, biak zargalduak, mahai ia hutsean eserita.<ref>{{erreferentzia|izena=|abizena=|urtea=2010|izenburua=The Frugal Repast|argitaletxea=Metropolitan Museum of Art|orrialdea=|orrialdeak=|ISBN=|hizkuntza=En}}</ref> [[Itsutasun|Itsutasuna]] garai hartako Picassoren lanetan errepikatzen den gaia da, ''Gizon itsuaren bazkaria'' (1903, Metropolitan Arte Museoa) eta baita ''Zelestina''ren erretratuan (1903). Garai urdineko beste lan batzuk ''Solerren erretratua'' eta ''Suzanne Blochen erretratua'' dira.
[[Fitxategi:Pablo Picasso, 1904, Paris, photograph by Ricard Canals i Llambí.jpg|ezkerrera|thumb|Pablo Picasso 1904an Parisen, Ricard Canals i Llambíren argazkian.]]


=== Garai arrosa: 1904-1906 ===
=== Garai arrosa: 1904-1906 ===

17:31, 11 uztaila 2020ko berrikusketa

Pablo Picasso

(1962)
Ahotsa
director of Museo del Prado (en) Itzuli

Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakPablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno María de los Remedios Cipriano de la Santísima Trinidad Ruiz y Picasso
JaiotzaMálaga, 1881eko urriaren 25a
Herrialdea Espainia
BizilekuaChâteau of Vauvenarg (en) Itzuli
Mas Notre-Dame-de-Vie de Mougins (en) Itzuli
rue des Grands-Augustins (en) Itzuli
Talde etnikoaespainiarra
Lehen hizkuntzagaztelania
HeriotzaMas Notre-Dame-de-Vie de Mougins (en) Itzuli, 1973ko apirilaren 8a (91 urte)
Hobiratze lekuaChâteau of Vauvenarg (en) Itzuli
Heriotza moduaberezko heriotza: biriketako edema
bihotz-gutxiegitasuna
Familia
AitaJosé Ruiz y Blanco
AmaMaria Picasso y López
Ezkontidea(k)Olga Jojlova  (1918ko uztailaren 12a -  1955eko otsailaren 11)
Jacqueline Roque (en) Itzuli  (1961eko martxoaren 2a -  1973)
Bikotekidea(k)
Seme-alabak
Anai-arrebak
Familia
Hezkuntza
HeziketaEscola de Arte e Superior de Deseño Pablo Picasso (en) Itzuli
San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia
(1897 -
Hizkuntzakkatalana
frantsesa
gaztelania
Irakaslea(k)José Ruiz y Blanco (en) Itzuli
Isidoro Brocos (en) Itzuli
Antonio Muñoz Degrain (en) Itzuli
Ikaslea(k)
Jarduerak
Jarduerakmargolaria, eskultorea, diseinatzaile grafikoa, grabatzailea, koreografoa, zeramikaria, kartelgilea, ilustratzailea, argazkilaria, jantzi-diseinatzailea, diseinatzailea, bitxi diseinatzailea, artista grafikoa, arkitektura proiektuen marrazkilaria, muralist (en) Itzuli, assemblage artist (en) Itzuli, collagist (en) Itzuli, eszenografoa, marrazkilaria eta gidoilaria
Lateralitateaezkerra
Lantokia(k)Paris
Royan
Aix-en-Provence
Avignon
Antibes
Schoorl (en) Itzuli
Coruña
Bartzelona eta Madril
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
InfluentziakHenri Rousseau, Paul Cézanne, African sculpture (en) Itzuli eta Maria Prymachenko (en) Itzuli
KidetzaAlemaniako Errepublika Demokratikoko Artearen Akademia
Accademia delle Arti del Disegno (en) Itzuli
Mugimenduakubismoa
surrealismoa
postinpresionismoa
Izengoitia(k)Pau de Gósol
Genero artistikoamargolaria
eskultorea
Eskulturagintza
grafikoa
Zeramika
diseinatzailea
Arte figuratiboa
Autorretratua
erretratua
biluzia
figure (en) Itzuli
margolaritza historikoa
margolaritza mitologikoa
allegory (en) Itzuli
animal art (en) Itzuli
arte abstraktua
paisaia margolaritza
Itsas ikuspegia
izadi hila
Vanitasa
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioaateismoa
katoliko ez-elizkoia
Alderdi politikoa Frantziako Alderdi Komunista
IMDB: nm0681444 Allocine: 898 Allmovie: p56661 IBDB: 25216
Musicbrainz: 9d5f2c22-e2d2-40be-9919-534437143bb3 Discogs: 1397208 IMSLP: Category:Picasso,_Pablo Find a Grave: 7374 Edit the value on Wikidata

Pablo Ruiz Picasso (Málaga, Espainia, 1881eko urriaren 25a - Mougins, Itsas Alpeak, Frantzia, 1973ko apirilaren 8a),[1] Espainiako margolari, eskultore, inprimatzaile, zeramikari eta antzerki diseinatzailea, Frantzian izan zuen artista bizitzaren zatirik handiena. XX. mendeko artistarik garrantzitsuenetariko bat izan zen, eta ezaguna da Gorges Braque frantsesarekin mugimendu kubista sortzeagatik, eskultura eraikia asmatu izanagatik, collageen asmakizunagatik, eta estilo desberdin asko garatzen eta arakatzen lagundu zuelako.[2] Bere obrarik ospetsuenen artean daude Avignongo andereñoak (1907) proto-kubista, eta Gernika margolanak (1937), Espainiako Gerra Zibilean alemaniar eta italiar armaden Gernikako bonbardaketaren erretratu dramatikoa.

Picassok aparteko talentua erakutsi zuen bere lehen urteetan, modu naturalean margotuz bere haurtzaroan eta nerabezaroan. XX. mendearen lehen hamarkadan, bere estiloa aldatu egin zen teoria, teknika eta ideia ezberdinekin esperimentatu zuenean. 1906. urtearen ondoren, Henri Matisse artista zaharragoaren obra fauvistak motibatu zuen Picassok estilo erradikalagoak esploratzera, bi artisten arteko lehia emankorra hasiz, gerora kritikoek sarritan arte modernoaren aitzindari izan zirela aitortuz[3][4] [5][6]

Picassoren lana garai ezberdinetan sailkatu ohi da. Geroago izen asko eztabaidatu diren arren, bere obran gehien onartu diren garaiak honakoak dira: Urdina (1901-1904), Arrosa garaia (1904-1906), Afrikako eragina izan zuen garaia (1907-1909), kubismo analitikoa (1909-1912), eta kubismo sintetikoa (1912-1919) edo kristal garaia ere deitua. 1910eko hamarkada amaierako eta 1920ko hamarkada hasierako Picassoren lanen zati handi bat estilo neoklasikokoa da, eta 1920ko hamarkadaren erdialdeko lanek sarritan surrealismoaren ezaugarriak dituzte. Azken aldera egindako artelanek, lehenagoko estiloetako elementuak uztartzen dituzte. Bere lanak Europa eta mundu osoko museo eta bildumetan daude. Horrez gain, beste genero batzuk ere jorratu zituen, hala nola marrazkia, grabatua, liburuen ilustrazioa, eskultura, zeramika, eta antzerki produkzioetarako jantzien eta eszenografiaren diseinua. Literatura lan labur bat ere badu.

Bere bizitza luzean aparteko emankortasuna izan zuen, eta ospe unibertsala eta dirutza izugarria lortu zuen bere lorpen artistiko iraultzaileengatik, XX. mendeko artearen pertsonaiarik ezagunenetako bat bilakatuz.

Arlo politikoan, Picassok bakezale eta komunistatzat zuen bere burua. Espainiako Alderdi Komunistako eta Frantziako Alderdi Komunistako kidea izan zen hil arte,[7] 1973ko apirilean gertatu zena, laurogeita bat urte zituela, "Notre-Dame-de-Vie" izeneko bere etxean,[8][9] Frantziako Mougins herrian. Vauvenargako (Bouches-du-Rhone)  gazteluko parkean lurperatuta dago.[10]

Gaztaroa

Pablo Picasso Lola arrebarekin 1889an.

Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno Cipriano de la Santísima Trinidad Ruiz Picasso (bere jaiotza agiriaren arabera) edo Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno María de los Remedios Crispiniano de la Santísima Trinidad Ruiz y Picasso (bere bataio ziurtagiriaren arabera),[11] hainbat santu eta senideen ohorez osatutako izen sorta.[12] José Ruiz y Blasco eta María Picasso Lópezen lehen semea izan zen. 1881eko urriaren 25ean jaio zen Malagan, familia burges batean. Picassok bi arreba izan zituen, Dolores (1884-1958) eta Concepción (1887-1895). Katolikoa bataiatu bazuten ere, Picasso ateo bihurtuko zen geroago.[13] Bere birraitona amaren aldetik, Tommaso Picasso Italiako Sori udalerrian 1787an jaioa, Espainiara joan zen bizitzera 1807an. [14]

Picassoren familia, sozial maila ertainekoa zen. Aita margolaria zen, eta hegaztien irudikapen naturalistetan espezializatu zen. Bizitza osoan, Ruiz arte irakaslea izan zen Eskulangintza Eskoletan, eta baita museoetako zaharberritzailea. Ruizen arbasoak aristokrata txikiak izan ziren.

Picassok gaztetatik marrazteko grina eta trebetasuna erakutsi zituen. Bere amaren arabera, lehen hitzak "piz, piz" izan ziren, lapitzaren laburtzearena.[15] Zazpi urtetik aurrera, Picassok bere aitaren prestakuntza artistiko formala jaso zuen, figuraren marrazkian eta olio-pinturan. Ruiz artista akademiko eta hezitzaile tradizionala zen, eta bere ustez, trebakuntza egokia maisuen kopia diziplinatua eginaz lortu behar zen, eta giza gorputza igeltsu-roletatik eta modelo bizidunetatik margotuz. Semea artearekin bakartua agertu zen, beste klaseko lanen kalterako.

Familia A Coruñara aldatu zen 1891n, aita irakasle aritu baitzen bertako Arte Ederretako Eskolan. Ia lau urte eman zuten bertan. Halako batean, aitak semea margotzen aurkitu zuen, uso baten zirriborro amaitu gabearen gainean. Bere semearen teknikaren zehaztasuna ikusita, istorio apokrifo batek kontatzen du Ruizek sentitu zuela hamahiru urteko Picassok bera gainditua zuela,[15] eta margolaritzari uko egitea erabaki zuen, nahiz eta geroagoko margolan batzuk badira.

1895ean, Picasso traumatizatuta geratu zen bere zazpi urteko arreba Conchita difteriagatik hil zenean.[16] Qndorioz, familia Bartzelonara joan zen bizitzera, eta Ruizek Arte Ederretako Eskolan lanpostu bat lortu zuen. Picasso hirian hazten joan zen, eta tristura edo nostalgia garaietan bere benetako etxea zela esaten zuen.[15] Ruizek konbentzitu egin zituen Eskolako administratzaileak, bere semeak klase aurreratuan sartzeko azterketa egin zezan. Prozesu honek maiz hilabete bat hartzen zuen ikasleentzat, baina Picassok aste baten burutu zuen eta epaimahaiak onartu egin zuen 13 urterekin. Ikasle bezala, Picassok ez zuen diziplinarik, baina geroagoko bizitzan eragina izango zuten adiskidetasunak egin zituen. Aitak estudio txiki bat alokatu zion etxetik gertu, berak bakarrik lan egin ahal izateko. Hala ere, egunero joaten zitzaion bisitan, marrazkiak epaitzera. Eta maiz eztabaidatzen zuten.[17]

Picassoren aitak eta osabak artista gaztea Madrilgo San Fernandoko Arte Ederren Errege Akademia bidaltzea erabaki zuten, estatuko arte eskola garrantzitsuena zelako. 16 urte zituela, Picasso lehen aldiz abiatu zuen bere kabuz, baina instrukzio formala ez zitzaion gustatu, eta matrikulatu ondoren laster utzi zion klaseetara joateari. Madrilek beste hainbat erakargarritasun zituen. Pradoko museoak Diego Velázquez, Francisco Goya eta Francisco Zurbaránen margolanak biltzen zituen. Dena den, Picassok El Grecoren arteanak miresten zituen batez ere; eta haren gorputz-adar luzeak, kolore deigarriak eta aurpegi mistikoak, bere ondorengo lanetan oihartzun handia izango zuten.[18]

Ibilbidea

1900 aurretik

Picassoren trebakuntza aitarekin, 1890 baino lehenago hasi zen. Bere aurrerapenak Bartzelonako Picasso Museoan dauden hasierako lanen bilduman aurki daitezke, eta bertan, edozein artista garrantzitsuren hasierako erregistrorik zabalenetakoa eskaintzen da.[19] 1893an bere lehen lanen gaztaroaren kalitatea desagertu egin zen, eta 1894. urteaz geroztik, margolariaren karrera hasi zela esan daiteke. 1890ko hamarkadaren erdialdean egindako lanetako errealismo akademikoa Lehen jaunartzea-n (1896) agertzen da,[20] bere arreba Lola irudikatzen duen konposizio handian. Urte berean, 14 urte zituela, Izeba Peparen erretratua margotu zuen, erretratu kementsua eta dramatikoa, Juan-Eduardo Cirlotek epaitu zuena "zalantzarik gabe Espainiako pinturaren historiako handienetakoa."[19]

Bederatzi urte inguru bizi izan zen Bartzelona hirian, nahiz eta udako opor batzuk eta egonaldiak eman Madrilen eta Parisen.[21] 1897an Zientzia eta Karitatea mihisea (Picasso museoa, Bartzelona) aurkeztu zuen Madrilgo Arte Ederretako Erakusketa Orokorrean.[22] Bestalde, 1897an bere errealismoan sinbolismoaren eragina erakusten hasi zen, adibidez, naturalistak ez ziren tonu bioleta eta berdeekin egindako paisaia-pintura multzo baten. Ondoren, batzuk diotenez bere aro modernista izan zen 1899-1900. urteetan. Bestalde, Dante Gabriel Rossetti, Théophile Steinlen, Toulouse-Lautrec eta Edvard Munchen lanen aurrean egoteak, Grekoa bezalako maisu zaharrekiko mirespenarekin batera, garai hartako lanetan modernismoaren bertsio pertsonala izatera eraman zuten.[19]

Picassok 1900. urtean orduko Europako arte hiriburua zen Parisera aurreneko bidaia egin zuen. Bertan, lehen adiskide paristarra ezagutu zuen, Max Jacob kazetari eta poeta, frantses hizkuntza eta bere literatura ikasten lagunduko ziona. Laster apartamentu bat partekatu zuten; Maxek gauez lo egiten zuen, Picassok egunez lo eta gauez lanean aritzen zuen bitartean. Garai horretan pobrezia, hotza eta etsipen larriak izan zituen. Bere lanaren zati handi bat erre egiten zuen gela txikia berotzeko. 1901eko lehen bost hilabeteetan, Picasso Madrilen bizi izan zen, eta bertan, Francisco de Asís Soler adiskide anarkistarekin Arte Gaztea aldizkaria sortu zuen, bost ale argitaratzea lortuz. Solerrek artikuluak eskatzen zituen eta Picassok aldizkaria ilustratu, gehienetan pobreen egoera irudikatzen eta kidetzen zuten marrazki ilunekin. Lehen alea 1901ko martxoan argitaratu zen, eta orduan hasi zen artista Picasso izenarekin sinatzen.[19] 1898tik aurrera "Pablo Ruiz Picasso" bezala izenpetzen zituen lanak, eta gero "Pablo R. Picasso" bezala 1901. urtera arte. Aldaketa ez dirudi aitaren figura arbuiatzeko egiten zuenik, baizik eta besteengandik bereizi nahi zuelako. Izan ere, Kataluniako lagunek hasieratik deitzen zioten amaren abizenarekin, Ruiz aitarena baino askoz ezohikoagoa zelako.[23]

Garai urdina: 1901-1904

Picassoren garai urdina (1901–1904), tonu urdin eta urdin-berdeetan margotutako irudiengatik bereizten da, noizean behin beste kolore batzuekin berotu arren. Garaia Espainian hasi zen 1901eko hasieran, edo Parisen urtearen bigarren erdian.[19] Ama argalak umeekin osatutako margolan asko, garai urdinekoak dira, Picassok denbora Bartzelona eta Parisen artean banatzen zuenekoa. Kolorearen soiltasuna eta zenbaitetan gai tristeak erabiltzea - prostitutak eta eskaleak maiz ziren bere pertsonaiak- Picassok Espainian zehar egindako bidaiaren eta Carles Casagemas adiskidearen suizidioaren eragina zela uste da.[24] 1901eko udazkenean hasita, Casagemasen hainbat erretratu margotu zituen, La Vie (1903) koadro alegoriko goibelarekin amaituz, gaur egun Clevelandeko Arte Museoan dagoena.[15]

Aldarte bera zuen Otordu arina (1904) grabaketa ezagunak, gizon itsu bat eta ikusten duen emakumea, biak zargalduak, mahai ia hutsean eserita.[25] Itsutasuna garai hartako Picassoren lanetan errepikatzen den gaia da, Gizon itsuaren bazkaria (1903, Metropolitan Arte Museoa) eta baita Zelestinaren erretratuan (1903). Garai urdineko beste lan batzuk Solerren erretratua eta Suzanne Blochen erretratua dira.

Pablo Picasso 1904an Parisen, Ricard Canals i Llambíren argazkian.

Garai arrosa: 1904-1906

1904ko apirilean, Picasso Parisgo Montmartre auzoan dagoen Bateau-Lavoiren kokatu zen, Paco Durrio bere lagun eskultoreak utziko zuen tailer batean. Han Bateau-Lavoiren bizi ziren beste espainiar artistekin harremanetan hasi zen, batez ere Ricardo Canalsekin, urte bereko irailean grabaketa teknika irakatsi ziona, bere emaztearekin; Manuel Huguérekin eta Totote emaztearekin, eta Ramón Pichotekin eta Germaine dantzariarekin, hain zuzen Casagemas adiskidearen suizidioaren zergatia izan zenarekin.

Picasso 1908an.

Protokubismoa: 1907-1909

1906ko abuztuan, Gósoletik itzuli zenean, Gertrude Steinen erretratura itzuli zen,[26] lana buruz eginez Stein Italian zegoelako, eta aurpegia aldi berean maskara iberiko moduko batera murriztu zuen, geldia eta adierazkorra era berean.[24] Picassok Gertrude Steinen erretratuaren nondik norakoak azaldu zituen: "Denek uste dute ez dela batere erretratua bezalakoa, baina ez du axola, azkenean beraren itxura izango du". Eskultura iberiarren eta saloietan ikusgai zeuden Cézanneren margolanen eraginez, Picassok formak eta bolumenak ikertzen zituen.[27] Filadelfiako arte museoan dagoen Autorretratua paletarekin margoan ikus daiteke emaitza.[28] Arkaismo handikoa izatez gain, 1905az geroztik Picassok metatutako influentziak ere aurreratzen zituen.[24]

Kubismo analitikoa: 1909-1912

Avignoneko andereñoak abiapuntu bezala hartuz, 1908an Braquek eta Picassok kubismoa formulatzen amaitu zuten.[29] Kubismoa artearen historiaren abiapuntu erradikala izan zen, gainerako abangoardia artistikoek ilusionismo piktorikoa uztera bultzatu zuena. Deskribapen naturalistak baztertzen zituen, ohiko pertzepziotik urrundutako formen konposizioen onurarako, gainazalekin eta hiru dimentsioko egiturekin jokatuz. Picassok eta Braquek hasitako teknika honek jarraitzaile ugari izan zituen, hala nola Juan Gris, Francis Picabia, Brancusi, Delaunay eta Albert Gleizes.

Kubismo sintetikoa: 1912-1919

1916an bi emakumerekin izan zituen harremanak: Gabrielle Lespinasse Montparnasseko koristarekin, gehiagora joan ez zen amodio bat, eta Elvira Paladini sentsual eta sibaritarekin, bere presentziak Italiaren nolabaiteko aurrea piztu ziona lanean. Martxoan, Apollinaire zaurituta itzuli zen gerratik, eta Picassok hainbat marrazki egin zizkion hurrengo hiru hilabeteetan erretratatuz, hala nola, Apollinairen erretratua (bilduma pribatua), estilo errealistan hau ere.[30]

Neoklasizismoa eta surrealismoa: 1919-1929

Olgarekin ezkondu ondoren eta Pablo lehen semea izan zutenetik, Picassok familia bizitza zoriontsu batez gozatu zuen. Oso bizitza sozial aktiboa zeraman, aristokraziarekin eta Parisko adimentsuekin harremanetan, abangoardiako kritikek bere lorpen artistikoak goraipatzen zituzten, nahiz eta soilik alderdi formaletan zentratuz, bere lanen elementu intuitiboak eta psikologikoak alde batera utziz. Gizarteak eta kritikek onartuta, Picasso frantziar tradizioaren zati bezala kontsideratuta zegoen, burgesen aurkako dadaista belaunaldi berriaren gainetik, surrealista bezala ezaguna bihurtuko zen taldea ordezkatzen hasia baitzen.[31]

Gernika eta MoMAko erakusketa: 1930-1939

Bere lanak lehen aldiz New Yorken, aurreko urtean sortutako Arte Modernoaren Museoan (MoMA), egon ziren ikusgai, "Parisen margotzen" erakusketaren baitan. Ekainean Paristik hirurogeita hamar kilometro ipar-mendebaldera zegoen Boisgeloup gaztelua erosi zuen. Horrela, Boisgeloup Marie-Thérèserekin ihes egiteko aterpea bihurtuko zen. Ukuilua eskultura estudio bat izatera modatu zuen, eta buztinez edo igeltsuarekin berriro modelatzeko nahiak zein maitale gaztearen inspirazioak, igeltsu busti handiak sortzera bultzatu zuten, zalantzarik gabe batzuk izaera sexuala zutenak.[32]

1937ko urtarrilean, Josep Lluís Sert arkitekto katalanak horma-irudi handi batekin lankidetzan aritzeko eskatu zion, Parisko Nazioarteko Erakusketaren Espainiako Bigarren Errepublikako pabiloian. Espainiako gobernu hautatuak, Gerra Zibilean matxinatu frankistekin porrota izan zezakeen, Alemania naziaren eta Italia faxistaren laguntza ere bazutelako. Errepublikak munduari frogatu nahi zion espainiar herria eta beraien lorpenak ordezkatzen zituela. Picassok, 1936an Madrilgo Pradoko Museoko ohorezko zuzendari izateko Manuel Azaña Errepublikako presidentearen gonbidapena onartua zuen, baina hala ere hasieran ez zuen gogo larregi horma-irudia egiteko, bai proiektuaren tamainarengatik eta baita inoiz ez zuelako aurretik betekizunik onartu propagandarako. Dora Maarek otsailean pabilioi handi bat aurkitu zuen 7 Grands-Augustinsen kalean, Picassok proiektua gauzatu ahal izateko[33].

Bigarren Mundu Gerra eta ondoren: 1939-1949

Bigarren Mundu Gerran, Picasso Parisen egon zen alemaniarrek hiria okupatua zuten bitartean. Picassoren estilo artistikoa ez zen artearen ideal nazira egokitzen eta, beraz, ez zuen garai hartan erakusgai jarri. Gestaporen jazarpen handia izan zuen sarritan. Bere apartamentuaren bilaketa batean, ofizial batek Gernika koadroaren argazkia ikusi zuen. "Hori egin al duzu?" galdetu zion alemaniarrak Picassori. "Ez", erantzun zuen "Zuek egin zenuten".[34]

Bere estudiora itzulita, margotzen jarraitu zuen, Oraindik bizitza gitarrarekin (1942) eta Hobi komunaren etxea (1944-48) bezalako lanak ekoizten.[35] Alemaniarrek Parisen brontzezko galdaketa legez kanpo utzi bazuten ere, Picassok jaramonik egin gabe jarraitu zuen, Frantziako Erresistentziak beretzat brontzezko kontrabandoa lortuz.[36]

Azken lanak eta heriotza: 1949-1973

1946an, Picasso eta Françoise Golfe-Juanera bizitzera joan ziren, eta Nizan Matisse bisitatu zuten. Uztailaren hasieran Ménerbesera joan zen Françoisekin, Dora Maarik eman zion etxera. Egunero jasotzen zituen Marie-Thérèseren eskutitzak, eta Françoise atsekabetu zenean, Marseillara alde zuen autostopean lagun batzuekin. Picassok bidean aurkitu zuen, eta itzultzeko eskatu zion, haurra izatea proposatuz. Vallauris bisitatu zuten, eta bertan zeramikazko hiru pieza modelatu zituen Georges Ramieren Madoura zeramika tailerrean.[37]

1973an, laurogeita hamaika urte zituela, birikako edema bategatik zendu zen Mouginsen zuen etxean. Hala ere, tokiko agintariek ez zioten jauregian lurperatua izaten utzi, eta Jacqueline emazteak Picassoren jabetzakoa zen Vauvenarga gazteluan hobiratzea erabaki zuen. Handik urte batzuetara bera ere bertan ehortzia izan zen.[38]

Ikuspegi politikoak

Bigarren Mundu Gerra amaitu ondoren, bere margolanak baikorragoak eta alaiagoak bilakatu ziren, 1946ko serie baten izenburuak bezala, bizitzeko poza sentitzen zuelako orduan. Picasso Marie-Teresarekin bizi zen Parisko matxinadan 1944ko abuztuan. Urrian, Frantziako Alderdi Komunistan sartu zen, eta urrian Udazkeneko Saloia eta Picassoren atzera begirakoa ireki zituen. Hezurtegia (New York, MoMA-Arte Modernoaren Museoa) 1945eko apirilean eta maiatzean margotu zuen, bere adiskide Robert Rius poeta surrealista gaztearen oroimenez.

Estiloa eta teknika

Picasso ikaragarri emankorra izan zen bere bizitza luzean zehar. Egindako artelanen kopurua 50.000koa dela kalkulatu daː 1.885 margolan, 1.228 eskultura, 2.880 zeramika, 12.000 inguru marrazki, milaka grabatu, eta tapiz zein alfonbra ugari.[39]

Ondare artistikoa

Picassoren eragina oso zabala izan zen eta izaten jarraitzen du, orokorrean bere miresle eta aurkarien artean ere. 1939an MoMAn egindako atzera begirakoa zela eta, Life aldizkariak honako hau idatzi zuen: "Europako arte modernoan nagusia izan zen 25 urtetan, eta etsaiek esaten zuten eragin ustelgarria izan zuela. Indar berdinarekin, lagunek bizirik zegoen artistarik handiena zela zioten.[40]

Baseleko Kunstmuseum.

Basileako botoa

40. hamarkadan, Suitzako Basileako aseguru konpainia batek, Picassoren bi koadro erosi zituen bere inbertsioak dibertsifikatzeko eta aseguratutako arriskuen berme gisa. 1967an aireko hondamendi baten ondoren, konpainiak itzulketa handiak ordaindu behar izan zituen, eta erabaki zuen Baseleko Kunstmuseumen gordeta zeuden bi koadroekin ordaintzea. 1968an, Basileako herritar ugarik Basel-Stadt kantonamendurako Picassoren koadroak erosteko tokiko erreferenduma eskatu zuten. Arrakasta izan zuen, eta historia demokratikoan lehen aldiz hiri bateko biztanleek erosketaren alde bozkatu zuten, artelanak museo publiko baten geratzeko.[41] Beraz, margolanak Basileako museoan jarraitu zuten. Horren berri izan zuenean, Picassok hiru koadro eta zirriborro bat eskaini zizkion hiriari eta museoari, eta ondorioz hiriko ohorezko herritar izendatu zuten.[42]

Enkanteen historia

Picassoren hainbat margolan munduko marrazkirik garestienen artean daude. Garçon à la pipe 104 milioi dolarretan saldu zuen Sothebyk 2004ko maiatzean, prezioen errekor berria ezarriz. Dora Maar au Chat 95,2 milioi dolarretan saldu zuen Sothebyk 2006ko maiatzean. 2010eko maiatzean, Biluziak, hosto berdeak eta bustoa Christie'sen saldu zen 106,5 milioi dolarren truke; 1932ko lan hau, Picassoren Marie-Thérèse Walter maitalearen busto bat bezala ageri da, eta Los Angelesko Frances Lasker Brodyren filantropistaren bilduma pertsonalean zegoen.[43] 2015eko maiatzean Women of Algiers-ek, margolan batengatik inoiz ordaindu den prezio handiena ezarri zuen, 179,3 milioi dolarrengatik saldu zenean New Yorkeko Christie'sen.[44]

Bizitza pertsonala

Bere bizitzan zehar Picassok emazte edo lehen bikotekideaz gain, hainbat maitale izan zituen. Bi aldiz ezkondu zen, eta honako lau seme-alaba izan zituzten hiru emakumekin:

• Paulo (1921eko otsailak 4 - 1975eko ekainaren 5a, Paul Joseph Picasso) - Olga Khokhlovarekin,

• Maya (1935eko irailaren 5ean jaioa, Maria de la Concepcion Picasso) - Marie-Thérèse Walterrekin,

• Claude (1947ko maiatzaren 15ean jaioa, Claude Pierre Pablo Picasso) - Françoise Gilotekin,

• Paloma (1949ko apirilaren 19an jaioa, Anne Paloma Picasso) - Françoise Gilotekin.

Katalogo arrazoitua eta lan nagusiak

Picassok Christian Zervosi eman zion bere obraren katalogoa osatzeko (margotua eta marraztua) ardura. Katalogoaren lehen liburukia, 1895etik 1906ra egindako lanak, 1932an argitaratu zen, eta Zervosen finantza hondamendia ekarri zuen, Cahiers d'art izenarekin auto-edizioa egin zuelako. Bere artelan bildumaren zati bat enkantean saltzera behartuta agertu zen, porrota saihesteko.[45][46]

1924tik artistaren adiskidea zenez, bere konpainian Zervosek obra guztien katalogoa osatu zuen 1932tik 1978ra. Zervos hil ondoren, Mila Gagarinek gainontzeko 11 liburukien argitalpena gainbegiratu zuen 1970etik 1978ra.[47]

Lan nagusiak honakoak izan ziren:

  • La Première Communion (1895-1896)
  • Femme à la mantille (1894), Picasso Museoa, Málaga
  • Autoportrait mal coiffé Picasso Museoa, Bartzelona, - Autoportrait aux cheveux courts Picasso Museoa, Bartzelona, (1896)
  • Autoportrait (1899-1900)
  • Autoportrait Yo, Picasso, bilduma pribatua, New York - Maternidad, Picasso - Autoportrait : Yo , John Hay Whitney bilduma, New York, Autoportrait, Picasso Museoa, Paris(1901)
  • Dans un café (1902)
  • Madame Soler, Pinakothek der Moderne, Munich - Dama en Eden Concert, Repasseuse, La Tragédie, La Vie (1903)
  • Portrait de Jaime Sabarté (1904)
  • Harlekin, assis - Les Saltimbanques - La Femme à l'éventail (1905)
  • Portrait de Gertrude Stein - Tête d'un jeune homme - Tête d'une femme - Deux nus - Autoportrait, Gellman bilduma, Mexiko Hiria - Autoportrait, bilduma pribatua, - Autoportrait à la palette, Philadelphia Museum of Art, Philadelphia (1906)
  • Marin, roulant une cigarette - Autoportrait, Národni galeria, Praga - Avignongo andereñoak (Les demoiselles d'Avignon), Museum of Modern Art, New York - Nu jaune (1907)
  • Coupe des fruits avec des poires et des pommes (1908)
  • Maisons sur une colline - Femme en vert, Abbemuseum, Eindhoven, Herbehereak - Tête de femme (Fernande), Stadel Museum, Frankfurt. (1909)
  • Portrait de Georges Braque (1910)
  • Violon - Nature morte à la chaise cannée , Picasso Museoa, Paris (1912)
  • Guitare et journal (1916)
  • Arlequin, Picasso Museoa, Bartzelona - Olga Kokhlova à la mantill , Picasso Museoa, Málaga (1917)
  • Les Baigneuses (1918)
  • Nature morte devant une fenêtre à St. Raphael - Portrait de la famille Sisley (1919)
  • Baignants (1920)
  • Les Trois Musiciens (1921), Museum of Modern Art, New York
  • Maternité (1921-1922), Picasso Museoa, Málaga
  • Portrait de Paulo au bonnet blanc, Picasso Museoa, Málaga - Olga au col de fourrure Palais des Beaux-Arts de Lille (1923)
  • Paul en Arlequin Picasso Museoa, Paris - Nature morte à la charlotte, Georges-Pompidou zentroa, Paris (1924)
  • Buste de jeune fille (1926), Marie-Thérèse Walter-en portreta, Musée d'art moderne et contemporain, Estrasburgo
  • Grand nu au fauteuil rouge (1929), Picasso Museoa, Paris
  • Le Sculpteur (1931)
  • La Lecture (1932)
  • Minotauromachie, Femmes lisant (1935)
  • Gernika, Reina Sofia museoa, Madril - Maya à la poupée, Diana Widmaier bilduma pribatua, La femme qui pleure (1937)
  • Maya à la poupée et au cheval de bois - Portrait de femme au col vert, Picasso Museoa, Málaga, (1938)
  • Dora Maar au chat (1941), bilduma pribatua (95,2 M€ saldua 2006ko maiatzean)
  • La Colombe de la paix - Buste de femme, les bras croisés derrière la tête, Picasso Museoa, Málaga - Le Pull-over jaune (1939)
  • Femme dans un fauteuil (1946), Picasso Museoa, Málaga
  • Massacre en Corée (1951)
  • Madame Z ou Jacqueline aux fleurs, bilduma pribatua, Jacqueline au rocking-chair, Parisko pinakoteka, Jacqueline assise , Picasso Museoa, Málaga, (1954)
  • Jacqueline en costume turc, bilduma pribatua - Jacqueline assise (1955)
  • Las Palomas (1957)
  • Portait de Jacqueline (1961eko otsailaren 11), Diana Widmaier bilduma pribatua (2007ko otsailaren 27an lapurtua)
  • Homme assis (1965), bilduma pribatua
  • Le Matador (1970)
  • Baigneuse (1971), Picasso Museoa, Málaga
  • Autoportrait (30 juin 1972), Fuji Television Gallery, Tokio
  • Las Meninas
  • Tête d'Arlequin (15,16M$ saldua 2007an)

Ikus, gainera

Erreferentziak

  1. ↑ (Ingelesez) Daix, Boudaille, Rosselet, Pierre, Georges, Joan. (1988). Picasso, 1900–1906: catalogue raisonné de l'oeuvre peint. Éditions Ides et Calendes.
  2. ↑ (Ingelesez) "The Guitar, MoMA". Moma.org.
  3. ↑ (Ingelesez) "Matisse Picasso – Exhibition at Tate Modern". Tate.
  4. ↑ (Ingelesez) Green, Christopher. (2003). Art in France: 1900–1940. New Haven, Conn: Yale University Press, p. 77 or. ISBN 0-300-09908-8..
  5. ↑ (Ingelesez) Searle, Adrian. (2002). "A momentous, tremendous exhibition". Guardian. UK.
  6. ↑ (Ingelesez) Trachtman, Paul. (2003). "Matisse and Picasso". Smithsonian.
  7. ↑ (Gaztelaniaz) «Biografía de Pablo Picasso». biografiasyvidas.com.
  8. ↑ (Frantsesez) Daix, Pierre. (1995). Dictionnaire Picasso. París: éditions Robert Laffont ISBN 2-221-07443-2..
  9. ↑ (Frantsesez) «Mougins: la dernière demeure de Picasso vendue plus de 10 Me». Nice-Matin.
  10. ↑ (Gaztelaniaz) Constenla, Tereixa. (2010). «Viaje al santuario de Picasso». El País.
  11. ↑ (Gaztelaniaz) Hernández Velasco, Irene. (2008). «El pueblo donde ser Picasso es muy común». El Mundo (655).
  12. ↑ (Ingelesez) "On-line Picasso Project". .
  13. ↑ (Ingelesez) Cox, Neil. (2010). The Picasso Book. "Unlike Matisse's chapel, the ruined Vallauris building had long since ceased to fulfill a religious function, so the atheist Picasso no doubt delighted in reinventing its use for the secular Communist cause of 'Peace'.". Tate Publishing, p. 124 or. ISBN 978-1-85437-843-9..
  14. ↑ (Gaztelaniaz) "Antepasados y familiares de Picasso". Fundación Picasso Málaga.
  15. ↑ a b c d (Ingelesez) Wattenmaker, Richard J. (1993). Great French Paintings from the Barnes Foundation: Impressionist, Post-impressionist, and Early Modern. New York: Alfred A. Knopf, p. 304 or. ISBN 978-0-679-40963-2..
  16. ↑ (Ingelesez) "Picasso: Creator and Destroyer – 88.06".. Theatlantic.com.
  17. ↑ (Ingelesez) de Maison Rouge, Isabelle. (2005). Picasso, Le Cavalier Bleu. .
  18. ↑ (Ingelesez) Bernadac, Michael, Marie-Laure, Androula. (1998). Picasso. Propos sur l'art. éditions Gallimard, p. 108 or. ISBN 978-2-07-074698-9..
  19. ↑ a b c d e (Ingelesez) Cirlot, Juan Eduardo. (1972). Picasso, Birth of a Genius. New York and Washington: Praeger, p. 127 or..
  20. ↑ (Ingelesez) «La primera comunión, 1895». Online Picasso Project.
  21. ↑ (Ingelesez) «Biografía, 1896». Online Picasso Project.
  22. ↑ (Ingelesez) «Ciencia y caridad, 1897». Online Picasso Project.
  23. ↑ (Frantsesez) Fermigier, André. (1969). Picasso, Le Livre de Poche, Série Art. Paris, Librairie Génerale Française, p. 9 or. ISBN 2-253-02455-4..
  24. ↑ a b c (Frantsesez) Fermigier, André. (1969). Picasso.. Le Livre de Poche, Série Art. París, Librairie Génerale Française, p. 58 or. ISBN 2-253-02455-4..
  25. ↑ (Ingelesez) The Frugal Repast. Metropolitan Museum of Art.
  26. ↑ (Ingelesez) «Portrait de Gertrude Stein, 1906». Online Picasso Project.
  27. ↑ (Ingelesez) James Johnson, Sweeny. (1941). Picasso and Iberian sculpture. Art Bulletin.
  28. ↑ (Ingelesez) «Autoportrait à la palette (1906)». Online Picasso Project.
  29. ↑ (Ingelesez) «Les Demoiselles d'Avignon, 1907». Online Picasso Project.
  30. ↑ (Ingelesez) «Portrait d'Apollinaire (1916)». Online Picasso Project.
  31. ↑ (Ingelesez) «Biografía, 1924». Online Picasso Project.
  32. ↑ (Ingelesez) «Esculturas, 1930». Online Picasso Project.
  33. ↑ (Ingelesez) «Biografía, 1937». Online Picasso Project.
  34. ↑ (Ingelesez) Regan, Geoffrey. (1992). Military Anecdotes. Guinness Publishing, p. 25 or. ISBN 0-85112-519-0..
  35. ↑ (Ingelesez) Kendall, L.R. (2010). Pablo Picasso (1881–1973): The Charnel House in Pieces. Occasional and Various.
  36. ↑ (Ingelesez) Stern, Fred. (2011). Picasso and the War Year. Artnet.
  37. ↑ (Ingelesez) Galerie Madoura. http://www.madoura.com/index.html.
  38. ↑ (Ingelesez) Zabel, William D. (1996). The Rich Die Richer and You Can too. John Wiley and Sons, p.11 or. ISBN 0-471-15532-2..
  39. ↑ (Ingelesez) Gelonch-Viladegut, Antoni. (2011). The most impacting Picasso's quotations. .
  40. ↑ (Ingelesez) "Picasso: Spanish Painter's Big Show Tours the Nation". Life.
  41. ↑ (Ingelesez) https://kunstmuseumbasel.ch/en/exhibitions/2018/picasso. .
  42. ↑ (Ingelesez) https://www.swissinfo.ch/eng/art-and-democracy_a-picasso-miracle-in-basel/43572276. .
  43. ↑ (Ingelesez) Vogel, Carol. (2010). "Christie's Wins Bid to Auction $150 Million Brody Collection". Nytimes.com.
  44. ↑ (Ingelesez) Justice, Adam. "Picasso painting smashes art auction record in $179.4m sale". International Business Times UK.
  45. ↑ (Ingelesez) Sale of the collection of Cahiers d'art at the Hôtel Drouot (Vente de la collection des Cahiers d'art à l'Hôtel Drouot). .
  46. ↑ (Gaztelaniaz) Mañero Rodicio, Javier. (2009). Christian Zervos y Cahiers d’Art. La invención del arte contemporáneo. CU Felipe II, Universidad Complutense de Madrid.
  47. ↑ (Frantsesez) À la découverte de Picasso, au travers des 16 000 œœuvres recensées dans le catalogue établi par Christian Zervos. .

Kanpo estekak

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Pablo_Picasso&oldid=7986779"(e)tik eskuratuta