Miguel Ángel Asturias: berrikuspenen arteko aldeak

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

Lerroan

00:32, 3 otsaila 2015ko berrikusketa

**Miguel Ángel Asturias**
Datu pertsonalak

Izen osoa	Miguel Ángel Asturias Rosales
Jaio	1899ko urriak 19
	Guatemalako Hiria (Guatemala)
Hil	1974ko ekainak 4
	Madril (Espainia)

Miguel Ángel Asturias Rosales (Guatemalako Hiria, 1899ko urriaren 19 - Madril, Espainia, 1974ko ekainaren 4) guatemalar idazlea izan zen. Ipuinak eta eleberriak idatzi zituen batez ere, errealismo magikoa izeneko korrontearen barruan. Hombres de maíz da haren libururik ezagunena. 1967an Literaturako Nobel Saria eskuratu zuen, eta hori lortu zuen lehenengo guatemalarra izan zen.

Bizitza eta lanak

Urte batez medikuntza ikasten ibili ondoren, baina 1923an zuzenbidea amaitu zuen. Ondoren Parisa aldatu, eta Sorbonne Unibertsitatean antropologia ikasi zuen^[1]. Hiri horretan surrealistekin harremanetan jarri zen, eta 1923-1926 bitartean Erdialdeko Amerikako erlijio eta kulturei buruzko ikasketak egin zituen; ikasketa horien emaitza, Leyendas de Guatemala (1930) idatzi zuen. Kargu diplomatikoak izan zituen 1946tik 1954ra bitartean, eta gero Argentinan bizi izan zen zenbait urtez.

El señor Presidente (1946) izan zen bere lehen eleberri luzea, Manuel Estrada Cabreraren diktaduraren inguruan. Abertzaletasuna, maien mundu mitologikoa eta bere garaiko Guatemalako gizartearen errealitatea nahasirik ageri dira Hombres de maíz (1949) izenburuko eleberrian. Helburu sozialak eta politikoak nagusi dira beste zenbait lanetan, hala nola, Viento fuerte (1950), El papa verde (1954) eta Los ojos de los enterrados (1955) eleberriek osatzen duten trilogian; hiru horietan kolonialismo ekonomikoak ekarritako gaitzak salatzen ditu. Beste obra batzuk: Weekend en Guatemala (1956), Mulata de tal (1963). Poesia ere landu zuen, inspirazioa bere herrialdeko gaietatik hartuz: Sien de alondra (1949), Ejercicios poéticos en forma de soneto sobre temas de Horacio (1951), Torotumbo (1966).

1966an Parisen Guatemalako enbaxadore zela, Lenin Bake Saria jaso zuen, eta hurrengo urtean, 1967an, Literaturako Nobel Saria.

Idazlanak

Leyendas de Guatemala, 1930;
El señor Presidente, 1946;
Hombres de maíz, 1949;
Viento fuerte, 1950;
El Papa verde, 1954;
Los ojos de los enterrados, 1960;
El alhajadito, 1961;
El espejo de Lida Sal, 1967;
Mulata de tal, 1963;
Malandrón, 1969;
Viernes de Dolores, 1972.

Erreferentziak

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ José ELÍAS: Guatemala ‘olvida’ a Miguel Ángel Asturias Cultura.elpais.com

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Miguel Ángel Asturias

Euskarari ekarriak: Miguel Angel Asturias Ekarriak.armiarma.com
Miguel Angel Asturias Literaturaguatemalteca.org

Datuak: Q75603
Multimedia: Miguel Ángel Asturias / Q75603

[1] José ELÍAS: Guatemala ‘olvida’ a Miguel Ángel Asturias Cultura.elpais.com

[1]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
+{{Biografia infotaula oinarria
-[[Fitxategi:MiguelAngelAsturias.JPG|thumb|right|Miguel Ángel Asturias]]
+| izena = Miguel Ángel Asturias
+| irudia = MiguelAngelAsturias.JPG
+| zabalera = 200px
+| oina =
+| izen osoa = Miguel Ángel Asturias Rosales
+| ezizena =
+| jaiotza data = [[1899]]ko [[urriak 19]]
+| jaiotza hiria = [[Guatemalako Hiria]]
+| jaiotza herrialdea = [[Guatemala]]
+| heriotza data = [[1974]]ko [[ekainak 4]]
+| heriotza hiria = [[Madril]]
+| heriotza herrialdea = [[Espainia]]
+| bikote kidea =
+| webgunea =
+}}
+'''Miguel Ángel Asturias Rosales''' ([[Guatemalako Hiria]], [[1899]]ko [[urriaren 19]] - [[Madril]], [[Espainia]], [[1974]]ko [[ekainaren 4]]) [[guatemala]]r idazlea izan zen. Ipuinak eta eleberriak idatzi zituen batez ere, [[errealismo magikoa]] izeneko korrontearen barruan. ''Hombres de maíz'' da haren libururik ezagunena. [[1967]]an [[Literaturako Nobel Saria]] eskuratu zuen, eta hori lortu zuen lehenengo guatemalarra izan zen.
+== Bizitza eta lanak ==
-'''Miguel Ángel Asturias Rosales''' ([[Guatemala Hiri]]a, [[Guatemala]], [[1899]]ko [[urriaren 19]] - [[Madril]], [[Espainia]], [[1974]]ko [[ekainaren 4]]) idazlea izan zen. Ipuinak eta eleberriak idatzi zituen batez ere, [[errealismo magikoa]] izeneko korrontearen barruan. ''Hombres de maíz'' da haren libururik ezagunena. [[1967]]an [[Literaturako Nobel Saria]] eskuratu zuen, eta hori lortu duen lehenengo guatemalarra izan da. [[Medikuntza]], [[Zuzenbide]] eta [[Antropologia]] ikasi zuen, azken hau [[Paris]]ko [[Sorbonne]] Unibertsitatean.
+Urte batez [[medikuntza]] ikasten ibili ondoren, baina [[1923]]an [[zuzenbide]]a amaitu zuen. Ondoren [[Paris]]a aldatu, eta [[Sorbonne]] Unibertsitatean [[antropologia]] ikasi zuen<ref> José ELÍAS: [http://cultura.elpais.com/cultura/2014/06/08/actualidad/1402255378_357791.html ''Guatemala ‘olvida’ a Miguel Ángel Asturias''] Cultura.elpais.com</ref>. Hiri horretan [[surrealista|surrealistekin]] harremanetan jarri zen, eta 1923-[[1926]] bitartean [[Erdialdeko Amerika]]ko erlijio eta kulturei buruzko ikasketak egin zituen; ikasketa horien emaitza, ''Leyendas de Guatemala '' ([[1930]]) idatzi zuen. Kargu diplomatikoak izan zituen [[1946]]tik [[195]]4ra bitartean, eta gero [[Argentina]]n bizi izan zen zenbait urtez.
+''El señor Presidente ''(1946) izan zen bere lehen eleberri luzea, [[Manuel Estrada Cabrera]]ren diktaduraren inguruan. [[Abertzaletasun]]a, [[maia|maien]] mundu mitologikoa eta bere garaiko Guatemalako gizartearen errealitatea nahasirik ageri dira ''Hombres de maíz ''(1949) izenburuko eleberrian. Helburu sozialak eta politikoak nagusi dira beste zenbait lanetan, hala nola, ''Viento fuerte'' (1950), ''El papa verde'' (1954) eta ''Los ojos de los enterrados'' (1955) eleberriek osatzen duten trilogian; hiru horietan kolonialismo ekonomikoak ekarritako gaitzak salatzen ditu. Beste obra batzuk: ''Weekend en Guatemala'' (1956), ''Mulata de tal'' (1963). Poesia ere landu zuen, inspirazioa bere herrialdeko gaietatik hartuz: ''Sien de alondra'' (1949), ''Ejercicios poéticos en forma de soneto sobre temas de Horacio'' (1951), ''Torotumbo'' (1966).
-== Bizitza ==
-Zuzenbide ikasketak egin ondoren [[Paris]]a aldatu zen bizitzera. Han [[surrealista|surrealistekin]] harremanetan jarri zen, eta 1923-1926 bitartean [[Erdialdeko Amerika]]ko erlijio eta kulturei buruzko ikasketak egin zituen; ikasketa horien emaitza, ''Leyendas de Guatemala ''(1930) idatzi zuen. Kargu diplomatikoak izan zituen 1946tik 1954ra bitartean, eta gero [[Argentina]]n bizi izan zen zenbait urtez.
+[[1966]]an Parisen Guatemalako enbaxadore zela, [[Lenin Bake Saria]] jaso zuen, eta hurrengo urtean, [[1967]]an, [[Literaturako Nobel Saria]].
-[[Fitxategi:Monumento a Miguel Ángel Asturias en los Parques de Palermo.JPG|thumb|Miguel Ángel Asturiasen omenezko monumentua, Tres de Febrero parkean ([[Buenos Aires]], Argentina).]]
+== Idazlanak ==
-''El señor Presidente ''(1946) izan zen bere lehen eleberri luzea, [[Estrada Cabrera]]ren diktaduraren inguruan. [[Abertzaletasun]]a, [[maia|maien]] mundu mitologikoa eta bere garaiko Guatemalako gizartearen errealitatea nahasirik ageri dira ''Hombres de maíz ''(1949) izenburuko eleberrian. Helburu sozialak eta politikoak nagusi dira beste zenbait lanetan, hala nola, ''Viento fuerte ''(1950), ''El papa verde ''(1954) eta ''Los ojos de los enterrados ''(1955) eleberriek osatzen duten trilogian; hiru horietan kolonialismo ekonomikoak ekarritako gaitzak salatzen ditu. Beste obra batzuk: ''Weekend en Guatemala ''(1956), ''Mulata de tal ''(1963). Poesia ere landu zuen, inspirazioa bere herrialdeko gaietatik hartuz: ''Sien de alondra ''(1949), ''Ejercicios poéticos en forma de soneto sobre temas de Horacio ''(1951), ''Torotumbo ''(1966).
+[[Fitxategi:Monumento a Miguel Ángel Asturias en los Parques de Palermo.JPG|thumb|<small>Miguel Ángel Asturiasen omenezko monumentua, Tres de Febrero parkean ([[Buenos Aires]], Argentina)</small>.]]
-an Parisen Guatemalako enbaxadore zela, [[Lenin Bake Saria]] jaso zuen, eta hurrengo urtean, 1967an, [[Literaturako Nobel Saria]].
-== Bibliografia ==
 * ''Leyendas de Guatemala'', [[1930]];
 * ''El señor Presidente'', [[1946]];
@@ 25. lerroa: / 38. lerroa: @@
 * ''Viernes de Dolores'', [[1972]].
-== Ikus, gainera ==
+== Erreferentziak ==
+{{lur | data=2011/12/26}}
-* [[Literatura amerikar]]ra.
+{{erreferentzia_zerrenda}}
-* [[Gaztelaniazko literatura]].
 == Kanpo loturak ==
 {{commonskat}}
+* [http://ekarriak.armiarma.com/?i=548 Euskarari ekarriak: Miguel Angel Asturias] Ekarriak.armiarma.com
-* [http://www.literaturaguatemalteca.org/Asturias.html Asturias-i buruz "Literatura Guatemalteca" webgunean]
+* [http://www.literaturaguatemalteca.org/Asturias.html Miguel Angel Asturias] Literaturaguatemalteca.org
-== Erreferentziak ==
-{{lur | data=2011/12/26}}
+{{Literaturako Nobel Saridunak}}
 {{bizialdia|1899ko|1974ko|Asturias, Miguel Angel}}
-{{Literaturako Nobel Saridunak}}
 [[Kategoria:Gaztelaniazko idazleak]]
 [[Kategoria:Guatemalako idazleak]]

i e a Literaturako Nobel Saridunak
1901–1925	Sully Prudhomme (1901) • Theodor Mommsen (1902) • Bjørnstjerne Bjørnson (1903) • Frédéric Mistral / José Echegaray (1904) • Henryk Sienkiewicz (1905) • Giosuè Carducci (1906) • Rudyard Kipling (1907) • Rudolf Eucken (1908) • Selma Lagerlöf (1909) • Paul Heyse (1910) • Maurice Maeterlinck (1911) • Gerhart Hauptmann (1912) • Rabindranath Tagore (1913) • Romain Rolland (1915) • Verner von Heidenstam (1916) • Karl Gjellerup / Henrik Pontoppidan (1917) • Carl Spitteler (1919) • Knut Hamsun (1920) • Anatole France (1921) • Jacinto Benavente (1922)• W. B. Yeats (1923) • Władysław Reymont (1924) • George Bernard Shaw (1925)
1926–1950	Grazia Deledda (1926) • Henri Bergson (1927) • Sigrid Undset (1928) • Thomas Mann (1929) • Sinclair Lewis (1930) • Erik Axel Karlfeldt (1931) • John Galsworthy (1932) • Ivan Bunin (1933) • Luigi Pirandello (1934) • Eugene O'Neill (1936) • Roger Martin du Gard (1937) • Pearl S. Buck (1938) • Frans Eemil Sillanpää (1939) • Johannes Vilhelm Jensen (1944) • Gabriela Mistral (1945) • Hermann Hesse (1946) • André Gide (1947) • T. S. Eliot (1948) • William Faulkner (1949) • Bertrand Russell (1950)
1951–1975	Pär Lagerkvist (1951) • François Mauriac (1952) • Winston Churchill (1953) • Ernest Hemingway (1954) • Halldór Laxness (1955) • Juan Ramón Jiménez (1956) • Albert Camus (1957) • Boris Pasternak (1958) • Salvatore Quasimodo (1959) • Saint-John Perse (1960) • Ivo Andritx (1961) • John Steinbeck (1962) • Giorgos Seferis (1963) • Jean-Paul Sartre (sariari uko egin zion) (1964) • Mikhail Xolokhov (1965) • Shmuel Yosef Agnon / Nelly Sachs (1966) • Miguel Ángel Asturias (1967) • Yasunari Kawabata (1968) • Samuel Beckett (1969) • Aleksandr Solzhenitsin (1970) • Pablo Neruda (1971) • Heinrich Böll (1972) • Patrick White (1973) • Eyvind Johnson / Harry Martinson (1974) • Eugenio Montale (1975)
1976–2000	Saul Bellow (1976) • Vicente Aleixandre (1977) • Isaac Bashevis Singer (1978) • Odysseas Elytis (1979) • Czesław Miłosz (1980) • Elias Canetti (1981) • Gabriel García Márquez (1982) • William Golding (1983) • Jaroslav Seifert (1984) • Claude Simon (1985) • Wole Soyinka (1986) • Joseph Brodsky (1987) • Nagib Mahfuz (1988) • Camilo José Cela (1989) • Octavio Paz (1990) • Nadine Gordimer (1991) • Derek Walcott (1992) • Toni Morrison (1993)• Kenzaburō Ōe (1994) • Seamus Heaney (1995) • Wisława Szymborska (1996) • Dario Fo (1997) • José Saramago (1998)• Günter Grass (1999) • Gao Xingjian (2000)
2001–egun	V. S. Naipaul (2001) • Imre Kertész (2002) • J. M. Coetzee (2003) • Elfriede Jelinek (2004) • Harold Pinter (2005) • Orhan Pamuk (2006) Doris Lessing (2007) • J. M. G. Le Clézio (2008) • Herta Müller (2009) • Mario Vargas Llosa (2010) • Tomas Tranströmer (2011) Mo Yan (2012) • Alice Munro (2013) • Patrick Modiano (2014) • Svetlana Aleksievitx (2015) • Bob Dylan (2016) • Kazuo Ishiguro (2017) • Olga Tokarczuk (2018) • Peter Handke (2019) • Louise Glück (2020) • Abdulrazak Gurnah (2021) • Annie Ernaux (2022) • Jon Fosse (2023)
1: Ez zuten eman