John Maxwell Coetzee

John Maxwell Coetzee
	; Irudi gehiago
Bizitza
Jaiotza	Lurmutur Hiria, 1940ko otsailaren 9a (84 urte)
Herrialdea	Hegoafrika ; Australia (2006 -
Hezkuntza
Heziketa	Lurmutur Hiriko Unibertsitatea ; Texasko Unibertsitatea Austinen ; Adelaideko Unibertsitatea
Hizkuntzak	afrikaansa; ingelesa
Jarduerak
Jarduerak	hizkuntzalaria, itzultzailea, eleberrigilea, saiakeragilea, libretista, gidoilaria, unibertsitateko irakaslea, poeta, idazlea, prosalaria eta kritikaria
Lantokia(k)	Lurmutur Hiria; Adelaide; Londres; Bracknell (en) eta Buffalo
Enplegatzailea(k)	Harvard Unibertsitatea ; General San Martíngo Unibertsitatea ; Chicagoko Unibertsitatea ; IBM ; University at Buffalo (en) (1968 - 1971); Lurmutur Hiriko Unibertsitatea (1972 - 2000)
Lan nabarmenak	ikusi Life & Times of Michael K;
Jasotako sariak	ikusi Literaturako Nobel Saria (2003) ; Arte eta Letren zalduna ; James Tait Black Memorial Prize ; Geoffrey Faber Memorial Prize ; Nazioarteko Femina saria (1985) ; Jerusalem saria (1987) ; Booker Prize (1999) : Lotsaizuna; Fellow of the Royal Society of Literature ; Gold Order of Mapungubwe (2005) ; Order of Mapungubwe ; Booker Prize (1983) : Life & Times of Michael K;
Influentziak	William Faulkner
Kidetza	Arteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia; Errege Literatura Elkartea
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	ateismoa

John Maxwell Coetzee (Lurmutur Hiria, 1940ko otsailaren 9a) hegoafrikar idazle eta itzultzailea da, 2003an Literaturako Nobel saria irabazi zuena.^[1] Beste hainbat sari ere jaso du: Booker Prize (bi aldiz), CNA saria (hirutan), Etranger Femina saria eta Jerusalem saria.^[2]

Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]

John Maxwell Coetzee Lurmutur Hirian jaio zen 1940ko otsailaren 9an, aita afrikanerra eta ama alemaniar jatorrikoa zituela.^[2] Lurmutur Hiriko unibertsitatean matematika eta ingelesa ikasi zituen. Hogei urte inguru zituela, Londresen ibili zen lanean IBM ordenagailuen enpresarako. 1965-1969 bitartean, doktoregoa lortu zuen Texasko Unibertsitatean (Austin, AEB), eta ingeles hizkuntza eta literaturako irakasle aritu zen Bufaloko Unibertsitatean

1971an, erresidentzia baimena ukatu zioten Estatu Batuetan, Vietnamgo Gerraren aurka zuen jarreragatik. Hegoafrikara itzulirik, Lurmutur Hiriko Uniberstitatean hasi zen ingelesezko literatura irakasten. 1973ean eman zuen argitara bere lehenbiziko lana: Dusklands. 2003ko abenduan Literaturako Nobel saria jaso zuen. Azkeneko lan-urteak Chicagon (AEB) eta Adelaiden (Australia) eman zituen. 2006an, australiar hiritartasuna hartu zuen.

2002az geroztik Adelaiden bizi da, ^[3] Australiako hiri batean, non izen bereko unibertsitateko ingeles saileko ikertzailea den. 2006ko martxoko Adelaide Literatura Astearekin bat eginez, Coetzeek australiar nazionalitatea jaso zuen, haren arabera, Hegoafrikatik, bere jaioterritik eta bere lanaren zati handi bat egiten den lekutik urrundu gabe.

Estilo sinboliko eta metaforiko batek markatutako bere idazlan askok apartheid erregimena eta edozein arrazakeria mota zalantzan jartzen dituzte, eta gizakian eta gizartean dituen ondorio negatiboak aztertzen dituzte. ^[4] Eleberriez, ipuinez eta saiakeraz gain, literatura kritika ugari eta hainbat itzulpen argitaratu ditu. Suediako Akademiak berak nabarmendu duenez, "bere lana apartheid garaiak biziki markatu du, bertako izaera emateaz urrun, unibertsala bihurtzen du".

Sari garrantzitsuenak, Nobel Saria barne, Booker Saria bi aldiz jaso zuen lehen idazlea izan zen, ingelesezko literaturako entzutetsuena dena, Life & Times of Michael K (1983) lanengatik ^[5]. ^[5] Hegoafrikako gerra zibiletik bizirik atera zen baten istorioa eta Lotsaizuna (1999), ^[6] sexu-jazarpenagatik mundutik baztertutako literatura irakasle bati buruzkoa.

Bere influentzia posibleetako batzuk Miguel de Cervantes, Daniel Defoe, Fiodor Dostoievski, Ford Madox Ford, Franz Kafka, Luigi Pirandello, Samuel Beckett dira.

Bere lanetatik gutxienez hiru zinemara egokitu dira: Marion Hänselek 1985ean zuzendutako Dust, In the Heart of the Country eleberrian oinarrituta dago, Steve Jacobsek zuzendutako Disgrace (2008) izen bereko liburuan oinarrituta dago eta “Waiting for the barbarians” (2019) Ciro Guerra kolonbiarrak zuzendua.

Lanak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Dusklands (1974).
In the Heart of the Country (1977).
Waiting for the Barbarians (1980).
Life & Times of Michael K (1983).
Foe (1986).
White Writing: On the Culture of Letters in South Africa (1988).
Age of Iron (1990).
Doubling the Point: Essays and Interviews (1992).
The Master of Petersburg (1994).
Boyhood: Scenes from Provincial Life (1998).
Disgrace (1999); Oskar Aranak euskaratua: Lotsaizuna (Elkar, 2004).
The Lives of Animals (1999).
Youth: Scenes from Provincial Life II (2002).
Elizabeth Costello (2003).
Slow Man (2005).
Inner Workings: Literary Essays, 2000-2005 (2007).
Diary of a Bad Year (2007).
Summertime (2009)
The Childhood of Jesus (2013); Aritz Gorrotxategik euskaratua: Jesusen haurtzaroa (Meettok, 2013)^[7]
The Schooldays of Jesus (2016); Aritz Gorrotxategik euskaratua: Jesusen eskola-egunak (Meettok, 2017)^[8]
The Death of Jesus (2019)

Zineman[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Orain arte Coetzeek egindako bi lan zinemaratu dira: "In the Heart of the Country" ("Dust", 1985) eta bestetik "Disgrace" ("Disgrace", 2008).

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

↑ Torner, Jon. 2003ko Nobel Sariak: Coetzee eta Shirin Ebadi protagonista. Argia, 2003ko abenduak 13, CC BY-SA 4.0, argia.eus (Noiz kontsultatua: 2022-1-23).
↑ ^a ^b Iban, Amagoia. Hegoafrikako "zuri liberala". Euskaldunon Egunkaria, 1999ko azaroak 6, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2022-1-23).
↑ Javier García. «JM Coetzee recordó a Neruda y Mistral en la UC», Culto de La Tercera, 24.9.2018; acceso 21.8.2019
↑ https://elpais.com/diario/2003/10/03/cultura/1065132001_850215.html Miguel Mora / Ricardo Moreno. «El Nobel premia la implacable honradez de Coetzee»], El País, 3.10.2003; acceso 21.8.2019
↑ ^a ^b Gibbons, Fiachra. (1999-10-25). «Absent Coetzee wins surprise second Booker award» The Guardian.
↑ «Coetzee wins Nobel Literature Prize» Al Jazeera 2003-10-04.
↑ Asurmendi, Mikel. Munduon, zertarako?. Berria, 2014ko martxoak 2, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2022-1-23).
↑ Aperribai, Julen. Erantzunak, norberak bereak. Berria, 2017ko maiatzak 6, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2022-1-23).

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q43293
Multimedia: J. M. Coetzee / Q43293
Aipu famatuak: John Maxwell Coetzee

[arg-1] Torner, Jon. 2003ko Nobel Sariak: Coetzee eta Shirin Ebadi protagonista. Argia, 2003ko abenduak 13, CC BY-SA 4.0, argia.eus (Noiz kontsultatua: 2022-1-23).

[ee-2] Iban, Amagoia. Hegoafrikako "zuri liberala". Euskaldunon Egunkaria, 1999ko azaroak 6, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2022-1-23).

[3] Javier García. «JM Coetzee recordó a Neruda y Mistral en la UC», Culto de La Tercera, 24.9.2018; acceso 21.8.2019

[4] ttps://elpais.com/diario/2003/10/03/cultura/1065132001_850215.html Miguel Mora / Ricardo Moreno. «El Nobel premia la implacable honradez de Coetzee»], El País, 3.10.2003; acceso 21.8.2019

[Gibbons-5] Gibbons, Fiachra. (1999-10-25). «Absent Coetzee wins surprise second Booker award» The Guardian.

[6] «Coetzee wins Nobel Literature Prize» Al Jazeera 2003-10-04.

[7] Asurmendi, Mikel. Munduon, zertarako?. Berria, 2014ko martxoak 2, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2022-1-23).

[8] Aperribai, Julen. Erantzunak, norberak bereak. Berria, 2017ko maiatzak 6, CC BY-SA 4.0, berria.eus (Noiz kontsultatua: 2022-1-23).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

i e a Literaturako Nobel Saridunak
1901–1925	Sully Prudhomme (1901) • Theodor Mommsen (1902) • Bjørnstjerne Bjørnson (1903) • Frédéric Mistral / José Echegaray (1904) • Henryk Sienkiewicz (1905) • Giosuè Carducci (1906) • Rudyard Kipling (1907) • Rudolf Eucken (1908) • Selma Lagerlöf (1909) • Paul Heyse (1910) • Maurice Maeterlinck (1911) • Gerhart Hauptmann (1912) • Rabindranath Tagore (1913) • Romain Rolland (1915) • Verner von Heidenstam (1916) • Karl Gjellerup / Henrik Pontoppidan (1917) • Carl Spitteler (1919) • Knut Hamsun (1920) • Anatole France (1921) • Jacinto Benavente (1922)• W. B. Yeats (1923) • Władysław Reymont (1924) • George Bernard Shaw (1925)
1926–1950	Grazia Deledda (1926) • Henri Bergson (1927) • Sigrid Undset (1928) • Thomas Mann (1929) • Sinclair Lewis (1930) • Erik Axel Karlfeldt (1931) • John Galsworthy (1932) • Ivan Bunin (1933) • Luigi Pirandello (1934) • Eugene O'Neill (1936) • Roger Martin du Gard (1937) • Pearl S. Buck (1938) • Frans Eemil Sillanpää (1939) • Johannes Vilhelm Jensen (1944) • Gabriela Mistral (1945) • Hermann Hesse (1946) • André Gide (1947) • T. S. Eliot (1948) • William Faulkner (1949) • Bertrand Russell (1950)
1951–1975	Pär Lagerkvist (1951) • François Mauriac (1952) • Winston Churchill (1953) • Ernest Hemingway (1954) • Halldór Laxness (1955) • Juan Ramón Jiménez (1956) • Albert Camus (1957) • Boris Pasternak (1958) • Salvatore Quasimodo (1959) • Saint-John Perse (1960) • Ivo Andritx (1961) • John Steinbeck (1962) • Giorgos Seferis (1963) • Jean-Paul Sartre (sariari uko egin zion) (1964) • Mikhail Xolokhov (1965) • Shmuel Yosef Agnon / Nelly Sachs (1966) • Miguel Ángel Asturias (1967) • Yasunari Kawabata (1968) • Samuel Beckett (1969) • Aleksandr Solzhenitsin (1970) • Pablo Neruda (1971) • Heinrich Böll (1972) • Patrick White (1973) • Eyvind Johnson / Harry Martinson (1974) • Eugenio Montale (1975)
1976–2000	Saul Bellow (1976) • Vicente Aleixandre (1977) • Isaac Bashevis Singer (1978) • Odysseas Elytis (1979) • Czesław Miłosz (1980) • Elias Canetti (1981) • Gabriel García Márquez (1982) • William Golding (1983) • Jaroslav Seifert (1984) • Claude Simon (1985) • Wole Soyinka (1986) • Joseph Brodsky (1987) • Nagib Mahfuz (1988) • Camilo José Cela (1989) • Octavio Paz (1990) • Nadine Gordimer (1991) • Derek Walcott (1992) • Toni Morrison (1993)• Kenzaburō Ōe (1994) • Seamus Heaney (1995) • Wisława Szymborska (1996) • Dario Fo (1997) • José Saramago (1998)• Günter Grass (1999) • Gao Xingjian (2000)
2001–egun	V. S. Naipaul (2001) • Imre Kertész (2002) • J. M. Coetzee (2003) • Elfriede Jelinek (2004) • Harold Pinter (2005) • Orhan Pamuk (2006) Doris Lessing (2007) • J. M. G. Le Clézio (2008) • Herta Müller (2009) • Mario Vargas Llosa (2010) • Tomas Tranströmer (2011) Mo Yan (2012) • Alice Munro (2013) • Patrick Modiano (2014) • Svetlana Aleksievitx (2015) • Bob Dylan (2016) • Kazuo Ishiguro (2017) • Olga Tokarczuk (2018) • Peter Handke (2019) • Louise Glück (2020) • Abdulrazak Gurnah (2021) • Annie Ernaux (2022) • Jon Fosse (2023)
1: Ez zuten eman