Edukira joan

Ivan Bunin

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ivan Bunin

Bizitza
JaiotzaVoronezh1870eko urriaren 22a
Herrialdea Errusiako Inperioa
 Frantzia
HeriotzaParisko 16. barrutia eta Paris1953ko azaroaren 8a (83 urte)
Hobiratze lekuaSainte-Geneviève-des-Bois Russian Cemetery (en) Itzuli
Heriotza moduaberezko heriotza: miokardio infartu akutua
Familia
Ezkontidea(k)Anna Tsakni (en) Itzuli  (1898ko iraila -  ezezaguna)
Vera Muromtseva-Bunin (en) Itzuli  (1922 -
Haurrideak
LeinuaHouse of Bunin (en) Itzuli
Hezkuntza
Hizkuntzakerrusiera
Jarduerak
Jarduerakidazlea, itzultzailea, poeta, prosalaria, antzerkigilea eta Nobel Prize winner (en) Itzuli
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
KidetzaRussian Academy (en) Itzuli

IMDB: nm0120459 Allmovie: p188821
Musicbrainz: 5bd94ba5-ef8f-4258-91ba-3807f72902ff Discogs: 1400137 IMSLP: Category:Bunin,_Ivan Find a Grave: 10452526 Edit the value on Wikidata

Ivan Alekseyevich Bunin (errusieraz: Ива́н Алексе́евич Бу́нин; 1870eko urriaren 22a – 1953ko azaroaren 8a) errusiar idazle, poeta eta itzultzaile bat izan zen, eta 1933an Literaturako Nobel Saria jaso zuen lehen errusiarra bihurtu zen. Bere lana prosa poetiko eta estetikoagatik da ezaguna, eta XX. mendeko errusiar literaturaren figura nagusietako bat izan zen. Natura, nostalgia, maitasuna, heriotza, isolamendua eta gizartearen gainbehera izan ziren bere lanen gai errepikakorrenak.


Haurtzaroa eta jatorria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ivan Bunin 1870eko urriaren 22an jaio zen, Butyrky Khutor izeneko etxalde batean, Voronezh probintzian, Errusiako Inperioan. Familia nobleziako jatorria zuen, eta Bunin harro zegoen bere arbasoen artean zituen kultur pertsonaietaz, hala nola Anna Bunina poeta eta Vasily Zhukovsky, Pushkin garaiko poeta garrantzitsua.

Bere aita, Aleksei Nikolaevich Bunin, lurjabea eta gizon sendoa zen, baina jokoarekiko eta alkoholarekiko joera handiak zituen. Ama, Lyudmila Alexandrovna Chubarova, dotore eta kultuagoa zen, eta Ivanek hark ezagutu zituen lehen aldiz Errusiako folklorearen eta kontakizunen xarma.

Ivanek anai-arreba ugari izan zituen: Yuly eta Yevgeny anaia nagusiak eta Maria izeneko arreba gaztea (Nadya izeneko beste arreba bat gaztetan hil zen). Yuly izan zen bere maisurik garrantzitsuena haurtzaroan. Unibertsitateko ikaslea eta "narodnik" mugimenduko partaidea izan zen, eta Ivan gazteari literatura, filosofia eta politika irakatsi zizkion.

Buninen haurtzaroa, bere oroitzapenetan, lasai eta naturarekin lotua agertzen da:

"Haurren artean bakarra nintzen izpirituz hain sakona. Lore usainez mozkortzen nintzen, marmotaren txistuak kilometrora entzuten nituen, eta zazpi izar ikusten nituen Pleiadesen artean."


Hezkuntza eta lehen urrats literarioak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1881ean, Bunin Yeletseko eskola publiko batera bidali zuten, baina 1886an eskolara ez itzultzeagatik kanporatua izan zen, familia egoera ekonomikoak okertu baitziren. Horrek ez zuen, ordea, literaturarekiko zuen interesa itzali. 1887an, "Herriko Eskaleak" izeneko bere lehen poema argitaratu zuen Rodina aldizkarian.

Bere lehen ipuina, "Herriko Eskema bat" (Derevensky eskiz), 1891n argitaratu zen, eta honek ireki zion atea Russkoye Bogatstvo aldizkari ospetsuan. Horrez gain, Buninek estatistikako eta artxiboko lanak egin zituen Kharkiv eta Oryol hirietan, eta Orlovsky Vestnik egunkariko erredakzioan lan egin zuen.

Garai horretan ezagutu zuen Varvara Pashchenko, eta harekin bizitza sentimental bizi eta nahasi bat izan zuen. 1891an bere lehen poema-liburua argitaratu zuen: Poemak, 1887–1891.


Literatur ingurunean sartzea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1890eko hamarkadaren amaieran, Buninek Errusiako literatur giroko izen handiak ezagutu zituen: Anton Txekhov, Maxim Gorky, Valery Bryusov, Aleksandr Kuprin, eta beste hainbat. Chekhov-ekin adiskidetasun sendoa izan zuen, eta bi idazleen arteko gutunak literaturaren historian leku berezia dute.

1895ean, Petersburgon eta Moskuko inguruan hasi zen bizitzen, eta lan asko argitaratu zituen aldizkari espezializatuetan. Garai hartan hasi zen bere lehen prosako lan garrantzitsuak idazten, hala nola:

  • Antonov sagarrak (1900)
  • Herriko istorioak
  • Munduko ertzera

Bere prosa deskribatzaile eta poetikoa zen, eta errusiar herriaren bizimoduaren idealizazioa eta galera uztartzen zituen. Kritikariek bere estiloa Turgenev-ekin konparatzen zuten, baina tonu ilunagoa eta kritikoagoa zuela aitortzen zuten.


Poeta eta itzultzaile

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Buninek poesia asko idatzi zuen eta hainbat lan liriko argitaratu zituen. Bere liburu ospetsuenetako bat "Hosto Eroriak" (Listopad, 1901) izan zen, zeinari esker Pushkin Saria jaso zuen. Bere poemetan natura, heriotza, bakardadea eta espiritualtasunaren bila agertzen dira sarritan.

Itzultzaile gisa ere nabarmendu zen. Hona hemen zenbait lan itzuli zituen autoreak:

  • Henry Wadsworth Longfellow (Hiawatharen Kanta)
  • Lord Byron (Cain)
  • Tennyson eta Musset

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]