Irailaren 29

Irailaren 29a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hirurogeita hamabigarren eguna da, 273.a bisurteetan. 93 egun falta dira urtea amaitzeko.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1980 - ETAk Jose Ignacio Ustaran UCDko kidea bahitu eta hil zuen Gasteizen.
• 1998 - Jose Antonio Ardanzak Eusko Jaurlaritzako lehendakari kargua utzi zuen, legegintzaldiko azken eguna zelako.
• 2006 - Iruzurra egitearen susmoagatik, hamazortzi pertsona atxilotu zituzten Bilboko portuan.
• 2010 - Guardia Zibilak ETAko ustezko hiru kide atxilotu zituen Villabonan, bai eta inkomunikatu ere.

Mundua

• 2006 - Xangsane tifoiak 94 hildako eragin zituen Filipinetan.
• 2006 - 2004ko maiatzaren 11n gertaturiko atentatuaren ikerketan azido borikoa ETArekin erlazionatu zuten bi ikerlari deklaratzera deitu zituen Baltasar Garzon epaileak, euren txostenean iruzur egiteagatik, ustez, ETAri leporatzeko, Al Qaedaren ordez.
• 2009 -
  • Gutxienez 240 pertsona hil ziren Ginean, herrialdea zuzentzen zuen junta militarraren aurkako manifestaldiaren aurkako errepresioan.
  • 8,3 graduko lurrikara batek eragindako tsunamiak 160 pertsona baino gehiago hil zituen Samoan.
• 2010 - Greba orokorra Espainian lan erreforma berriaren aurka egiteko.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2007 - Wayne Wang zinegilearen A thousand years of good prayers filmak irabazi zuen Zinemaldiko Urrezko Maskorra.
• 2012 - 2012ko Donostiako Zinemaldia: François Ozon frantziar zinema zuzendariaren Dans la maison filmak Urrezko Maskorra irabazi zuen. Fernando Trueba espainiar zinema zuzendariak El artista y la modelo filmarekin Zuzendari Onenaren Zilarrezko Maskorra irabazi zuen. José Sacristán aktoreak Gizonekozko Aktore Onenaren Zilarrezko Maskorra bereganatu zuen. Macarena García (Blancanieves) eta Katie Coseni (Foxfire) aktoreek Emakumezko Aktore Onenaren Zilarrezko Maskorra beraganatu zuten. Azkenik, Dustin Hoffman estatubatuar aktoreak Donostia Saria jaso zuen.
• 2015 - Loreak euskal filma 2016ko Oscar Sarien banaketa ekitaldian Ingelesa ez den hizkuntza batean egindako film onenaren Oscar Sariaren saileko finalista izateko hautagai zerrendarako aukeratua izan zen.

Mundua

• 1963 - Tom Jones filma estreinatu zen. Tony Richardsonek zuzendu zuen, Albert Finney, Susannah York, Hugh Griffith, Edith Evans, Diane Cilento, Joyce Redman eta David Warner aktoreek antzeztu eta Micheál Mac Liammóir aktoreak narratzailearen ahotsa ipini.
• 1964 - "Quino" komikilari argentinarraren "Mafalda"k argia ikusi zuen "Primera Plana" izeneko aldizkarian.
• 1989 - Black Rain ("Euri beltza") filma estreinatu zen, Ridley Scottek zuzendu eta Michael Douglas, Andy García, Ken Takakura, Kate Capshaw, Yusaku Matsuda eta Tomisaburo Wakayama aktoreek antzeztu zutelarik.
• 2000 - Billy Elliot filma estreinatu zen: Stephen Daldryk zuzendu zuen eta Jamie Bell, Julie Walters, Gary Lewis eta Jamie Draven aktoreek antzeztu.

Kirolak

• 2012 - Euskal Derbia: Errealak Athletic Clubari Anoeta estadioan jokatutako partiduan 2-0 irabazi zion.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1864 - Miguel de Unamuno, euskal idazle eta filosofoa (h. 1936).
• 1866 - Remigio Mugica Mugica, gipuzkoar musikaria (h. 1958).
• 1927 - Martin Garziarena, nafar aizkolaria (h. 2005).
• 1943 - Ivan Zulueta, euskal diseinugile eta zinema zuzendaria (h. 2009).

Mundua

• 1518 - Tintoretto, veneziar margolaria (h. 1594).
• 1547 - Miguel de Cervantes, espainiar idazle famatua (h. 1616).
• 1571 - Caravaggio, italiar margolaria (h. 1610).
• 1640 - Antoine Coysevox, frantziar eskultore eta dekoratzailea (h. 1720).
• 1703 -
  • François Boucher, frantziar margolari eta grabatzailea (h. 1770).
  • François Fresneau, frantziar ingeniaria (h. 1770).
• 1718 - Nikita Ivanovitx Panin, errusiar politikaria (h. 1783).
• 1758 - Horatio Nelson, Erresuma Batuko Itsas Armadako ofiziala (h. 1805).
• 1803 - Jacques Charles François Sturm, frantziar matematikaria (h. 1855).
• 1810 - Elizabeth Gaskell, ingeles eleberrigilea (h. 1865).
• 1820 - Henrike Artoiskoa, Chambordeko konde eta Bordeleko dukea (h. 1883).
• 1867 - Walther Rathenau, alemaniar politikaria, industrialaria eta filosofoa (h. 1922).
• 1875 - Henrik Lund, Groenlandiako inuit herriko margolari, poeta, musikagile eta apaiza (h. 1948).
• 1895 - Harold Hotelling, estatubatuar ekonomialari eta estatistikaria (h. 1973).
• 1899 - László Bíró, hungariar-argentinar kazetari eta asmatzailea, bolalumaren asmatzailea (h. 1985).
• 1901 -
  • Enrico Fermi, italiar fisikaria, lehen erreaktore nuklearraren garatzailea eta 1938ko Fisikako Nobel Saria (h. 1954).
  • Lanza del Vasto, italiar-frantziar pentsalari eta idazlea (h. 1981).
• 1904 - Greer Garson, britainiar antzezlea (h. 1996).
• 1907 - Hans Martin Sutermeister, suitzar idazlea (h. 1977).
• 1909 - Vasco Bergamaschi, italiar txirrindularia (h. 1979).
• 1912 - Michelangelo Antonioni, italiar zinema zuzendaria (h. 2007).
• 1913 -
  • Miguel Fisac, espainiar arkitektoa (h. 2006).
  • Trevor Howard, antzerki, telebista eta zinemako ingeles aktorea (h. 1988).
  • Stanley Kramer, estatubatuar zinema zuzendari eta ekoizlea (h. 2001).
• 1916 - Antonio Buero Vallejo, espainiar antzerkigilea (h. 2000).
• 1919 - Vladimír Vašíček, txekiar margolaria, pintura moderno eta pintura abstraktuan aitzindari bere herrialdean (h. 2003).
• 1920 -
  • Peter Dennis Mitchell, ingeles kimikaria, 1978ko Kimikako Nobel Saria (h. 1992).
  • Václav Neumann, txekiar orkestra-zuzendaria (h. 1995).
• 1931 -
  • James Cronin, estatubatuar fisikaria, 1980ko Fisikako Nobel Saria (h. 2016).
  • Anita Ekberg, suediar aktore eta modeloa (h. 2015).
• 1935 - Jerry Lee Lewis, estatubatuar pianista eta abeslaria, rock and rollaren aitzindari garrantzitsu bat.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1637 - Migel Aozaratzakoa, gipuzkoar apaiz eta misiolari domingotarra (j. 1598).
• 1936 -
  • Fortunato Agirre, nafar politikari jeltzalea eta Lizarrako alkatea (j. 1893).
  • Alfonso Beorlegi, euskal militarra (j. 1888).
• 1939 - Joseba Zubimendi, donostiar euskaltzalea, kantari, itzultzaile, kazetari, irrati esatari, poeta eta antzerkigilea (j. 1898).
• 1967 - Henri Haget, euskal errugbilaria (j. 1905).
• 1993 - Andres Irujo, nafar politikari abertzalea (j. 1907).

Mundua

• K. a. 48 - Ponpeio Handia hil zuten Egipton.
• 795 - Lotario I.a, karolingiar enperadorea (j. 795).
• 866 - Karlos Umea, Akitaniako erregea.
• 1560 - Gustavo I.a Vasa, Suediako erregea (j. 1496).
• 1719 - Jean Orry, Espainiaren zerbitzuan izan zen frantses ekonomialaria (j. 1652).
• 1833 - Fernando VII.a Espainiakoa, Espainiako erregea (j. 1784).
• 1839 - Friedrich Mohs, alemaniar mineralogoa eta geologoa (j. 1773).
• 1851 - Paul-Thérèse-David d'Astros, frantziar kardinala eta Baionako apezpikua (j. 1772).
• 1902 - Emile Zola, frantziar idazlea (j. 1840).
• 1913 - Rudolf Diesel, alemaniar ingeniaria, Diesel-motorraren sortzailea (j. 1858).
• 1929 - Tanaka Giichi, Japoniako Lehen Ministroa (j. 1864).
• 1930 - Ilia Repin, errusiar pintorea (j. 1844).
• 1953 - Ernst Reuter, alemaniar politikaria (j. 1889).
• 1956 - Anastasio Somoza García, Nikaraguako presidente eta diktadorea (j. 1896).
• 1967 - Carson McCullers, estatubatuar idazlea (j. 1917).
• 1973 - W. H. Auden, ingeles poeta, XX. mendeko poetarik handienetarikotzat hartua (j. 1907).
• 2010 - Tony Curtis, estatubatuar aktorea (j. 1925).
• 2013 - Pete T. Cenarrusa, euskal jatorriko estatubatuar politikaria (j. 1917).

Jaiak eta urteurrenak

• San Mikel edo Done Mikel eguna: San Migel Aralarkoa Euskal Herriko santu zaindaria.
• Sehaska egutegiko izendegia: Mikel, Mikela, Mikele, Mixel eta Aralar.
• Aralarko San Migel santutegian irailaren 29 eta 30an jaia ospatu ohi da.

Irailaren 28 | Urteko egutegi | Irailaren 30