Moreda Araba

Koordenatuak: 42°31′30″N 2°24′29″W / 42.525°N 2.4080555555556°W / 42.525; -2.4080555555556
Wikipedia, Entziklopedia askea
Artikulu hau Arabako udalerriari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Moreda (argipena)».
Moreda Araba
 Araba, Euskal Herria
Andre Mariaren eliza, XVI. mendean eraikia.

Moreda Arabako armarria

Administrazioa
EstatuaEspainia
ErkidegoaEuskal Autonomia Erkidegoa
LurraldeaAraba
EskualdeaArabako Errioxa
Izen ofiziala Moreda de Álava / Moreda Araba
AlkateaMara Garcia (Eusko Alderdi Jeltzalea)
Posta kodea01314
INE kodea01039
Herritarramoredar
Kokapena
Koordenatuak42°31′30″N 2°24′29″W / 42.525°N 2.4080555555556°W / 42.525; -2.4080555555556
Map
Azalera8,67 km2
Garaiera460 metro
Distantzia55 km Gasteiza
Demografia
Biztanleria216 (2022)
7 (2021)
alt_left 113 (%52,3) (%50) 108 alt_right
Dentsitatea30,22 biztanle/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]		 -% 15
Zahartze tasa[1]% 22,31
Ugalkortasun tasa[1]‰ 0
Ekonomia
Jarduera tasa[1]% 84,38 (2011)
Genero desoreka[1]% 20,78 (2011)
Langabezia erregistratua[1]% 7,61 (2013)
Euskara
Euskaldunak[1]% 21,07 (2010)
Kaleko erabilera [2]%  (2016)
Etxeko erabilera[3]% 5.08 (2016)
Datu gehigarriak

Moreda Arabako hego-ekialdeko udalerria da, Arabako Errioxako eskualdekoa. Gasteiztik 55 bat kilometrora dago, Nafarroako muga parean. Izen bereko herria udalerriaren erdialdean dago.

Etimologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Moreta gisa azaltzen da 939. urteko Donemiliaga Kukulako errolda-agiri batean[4].

Euskaltzaindiaren arabera euskal era arautua Moreda da. Hala ere, Moreda Araba erabili behar da beste Moreda batzuekin nahasteko aukera dagoenean, zein izenburuetan.[5]

Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Udalerri mugakideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Burdin Aroko aztarnak aurkitu dira San Kristobal baselizaren hondarren inguruan. K.a. VII, mendean herri gotortua eraiki zen bertan. Donemiliaga Kukulan dagoen 939. urteko agiri batek dio Moreda eskualdeko herri zaharrena dela[6].

Guardiako udalerriaren zati izan zen Erdi Aro osoan. 1486. urtean Arabako ermandadean sartu zen. Guardiarengandiko independentzia 1666an lortu zuen[6].

Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Moreda Arabako biztanleria

Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Alkateak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hauek izan dira Moredako azken alkateak:

Alkatea Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera Alderdia[7]
Maria Soledad Bujanda Pellejero[7][8][4][9] 1979 1983 Electores Independientes de Moreda[4]
Pedro Larrion Ceballos[7][4] 1983 1987 Euzko Alderdi Jeltzalea
Jose Maria San Juan Garcia[7] 1987 1991 Euskadiko Alderdi Sozialista
Maria Pilar Ceballos Chasco[7] 1991 1995 Euzko Alderdi Jeltzalea
Eugenio Jimenez Ibañez[7] 1995 1999 Euzko Alderdi Jeltzalea
Juan Jose Los Arcos Bujanda[7] 1999 2003 Alderdi Popularra
Angeles Garcia de Jalon Marauri[7] 2003 2007 Euzko Alderdi Jeltzalea
Miriam Garrido Remirez de Ganuza[7][10] 2007 2011 Euskadiko Alderdi Sozialista - Euskadiko Ezkerra
Miguel Angel Bujanda Fernandez[7][11] 2011 2015 Euzko Alderdi Jeltzalea
Miriam Garrido Remirez de Ganuza[7][11] 2015 2019 Euskadiko Alderdi Sozialista - Euskadiko Ezkerra
Miguel Angel Bujanda Fernandez[7][11] 2019 2023 Euzko Alderdi Jeltzalea
Mara Garcia[12] 2023 Jardunean Euzko Alderdi Jeltzalea

Garraioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Araba Bus sareko  lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:

 Araba Bus
 Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠
8 Logroño
(geltokia)		 Logroño (Portales) • Oion (industrialdea) • Oion • Moreda Araba • Labraza • Gorrebusto • Ekora • Binasperi • Lantziego • Kripan • Bilar Guardia

Kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Moreda Arabako udal pilotalekua.

Jaiak eta ospakizunak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • Otsailaren 5an, Agate Deunaren egunean Andre Maria Beltzaren eguna ospatzen da, XVI. mendean sortutako tradizioa.
  • Pazko-igandean Judasen erretzea ospatzen da, gaitzak aldentzeko asmoz. Sinesmen paganoetan oinarritutako festa da.

Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Herri txikia izan arren kultur ondare aberatsa du. Armarriak, puntu-erdiko arkuak eta eguteran dauden galeria ugari daude eraikinetan[13].

Moredar ospetsuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  3. ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  4. ↑ a b c d «Moreda de Álava» Auñamendi Eusko Ikaskuntza (Noiz kontsultatua: 2020-04-13).
  5. ↑ Arabako herri izendegia
  6. ↑ a b alkure. «Ondarea» Ayuntamiento de Moreda de Álava - Moreda Arabako Udala (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales:: Ministerio de Política Territorial y Función Pública ::» www.mptfp.gob.es (Noiz kontsultatua: 2020-03-21).
  8. ↑ (Gaztelaniaz) «La ilusión de aquellos Alcaldes de hace 40 años» Blog Rioja Alavesa (Noiz kontsultatua: 2020-03-09).
  9. ↑ (Gaztelaniaz) «“Moreda es un ejemplo en la evolución de la igualdad”» Diario de Noticias de Álava 2023-05-27 (Noiz kontsultatua: 2023-10-07).
  10. ↑ (Gaztelaniaz) «Entre viñedos, cafés y galardones» El Correo 2009-06-22 (Noiz kontsultatua: 2023-10-08).
  11. ↑ a b c (Gaztelaniaz) «Encaje de bolillos municipal» Diario de Noticias de Álava 2019-06-10 (Noiz kontsultatua: 2023-10-08).
  12. ↑ (Gaztelaniaz) «Todos los alcaldes y alcaldesas de Álava, pueblo a pueblo» Diario de Noticias de Álava 2023-06-18 (Noiz kontsultatua: 2023-10-06).
  13. ↑ r01e00000ff26d4661aa470b88b07821bd8d58380, r01epd0122e4ed314423e0db04c97a47b5baa317f. (2006-09-18). «Moreda» turismoa.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  14. ↑ Kultura Ondasun izendapena EHAAn
  15. ↑ Monumentu izendatzeko erabakia, Euskal Herriko Agintaritzaren Aldizkaria.
  16. ↑ «Chasco Oyón, José Ángel» Auñamendi Eusko Ikaskuntza (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Moreda_Araba&oldid=9461570"(e)tik eskuratuta