Kanpezu

Kanpezu
Araba, Euskal Herria
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Araba
Eskualdea	Mendialdea
Izen ofiziala	Campezo / Kanpezu
Alkatea	Ibernalo Basterra Txasko (Ind)
Posta kodea	01110
INE kodea	01017
Herritarra	kanpezuar
Kokapena
Koordenatuak	42°41′12″N 2°22′12″W
Azalera	85,02 km2
Garaiera	600 - 1.414 metro
Distantzia	38 km Gasteiza
Demografia
Biztanleria	1.094 (2022) 13 (2021)
494 (%45,2)   (%49,9) 546
Dentsitatea	12,37 biztanle/km²
Hazkundea (2003-2013)	% 6,02
Zahartze tasa	% 24,63
Ugalkortasun tasa	‰ 70,09
Ekonomia
Jarduera tasa	% 80 (2011)
Genero desoreka	% 11,32 (2011)
Langabezia erregistratua	% 12,61 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 21,14 (2010)
Kaleko erabilera	%  (2016)
Etxeko erabilera	% 11.2 (2016)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.campezo.org

Kanpezu (ofizialki Campezo / Kanpezu) Arabako ekialdeko udalerri bat da, Arabako Mendialdeko nagusia. Gasteiztik 38 bat kilometro hego-ekialdera dago.

Izena

Udalerria oraingo lur-eremuarekin 1965ean sortu zen, Santa Cruz de Campezo izenez; Santikurutze bera beste hiru udalerrirekin fusionatu zen, Antoñana, Oteo eta Orbiso herriekin hain zuzen ere. Franco hil eta gero izen horren bertsio elebiduna zenbait urtetan erabili ostean 1996ko apirilaren 11n Kanpezu izena hartu zuen.

Jatorrizko toponimia ia guztiz erromantzea du eskualdeak, kontraste argia eginez ondo-ondoan dituen Arraia edo Haranarekin, non toponimia alderantziz den ia guztiz euskalduna. Haranari, Kanpezutik, El Valle esaten diote 21. mendean ere.

Geografia

Arabako Mendialdeko eskualdean, Kanpezuk korridore baten lekua egiten du, Gaztelako eta Nafarroako lurren artean.

Ingurune naturala eta klima

Erliebe menditsukoa da Kanpezuko udalerria, haren iparraldean Kodesko mendilerroa dagoela. Udalerriaren eremu txiki bat Izkiko Natura Parkearen zati da.

Ega ibaiak zeharkatzen du udalerria.

Udalerri mugakideak

• Iparraldean: Bernedo eta Harana.
• Hegoaldean: Torralba del Rio eta Mendaza (Nafarroa Garaia).
• Ekialdean: Zuñiga eta Mendaza (Nafarroa Garaia).
• Mendebaldean: Bernedo eta Arraia-Maeztu.

Historia

Santikurutze Kanpezu 1956an

Kanpezu udalerriak garrantzi estrategiko militarra izan zuen, Nafarroako Erresumaren mugak defendatzen baitzituen Gaztelako Erresumaren erasoen aurrean. Hala erakusten du Antoñanako hiribildu harresidunaren sorrerak.

Santikurutze Kanpezun bazen judutegi bat, 1474ko zerga-agirietan jasoa.

Banaketa administratiboa

Bost herrik osatzen dute Kanpezuko udalerria:

• Antoñana
• Bujanda
• Santikurutze Kanpezu (herriburua)
• Oteo
• Orbiso

Demografia

Kanpezuko biztanleria
1960 arteko datuak Santikurutze Kanpezukoak dira, udalerrien batuketa egin baino lehenagokoak. Datu-iturria: INE

Politika

Kanpezuko udalbatza
Alderdia		2015eko maiatzaren 24		2011ko maiatzaren 22
		Zinegotziak	Boto kopurua	Zinegotziak	Boto kopurua
	KAIXO	5 / 9	297 (% 47,29)
	Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)	4 / 9	255 (% 40,61)	4 / 9	264 (% 41,06)
	Bildu			3 / 9	187 (% 29,08)
	Alderdi Popularra (PP)	0 / 9	57 (% 9,08)	2 / 9	120 (% 18,66)
	Ezker Batua - Berdeak (EB-B)			0 / 9	58 (% 9,02)
	Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE))	0 / 9	11 (% 1,75)	0 / 9	14 (% 2,18)
Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean

Alkateak

Hauek izan dira Kanpezuko azken alkateak:

Alkatea	Agintaldi hasiera	Agintaldi amaiera	Alderdia
Eduardo Quintana Saenz	1979	1983		Zentro Demokratikoaren Batasuna
Francisco Javier Saenz de Ugarte Quintana	1983	1987		Alianza Popular/Alderdi Demokrata Popularra/UL
	1987	1991		Euzko Alderdi Jeltzalea
Joaquin Trespalacios Beiztegui	1991	1995		Eusko Alkartasuna
	1995	1999		Euzko Alderdi Jeltzalea
	1999	2003		Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna
	2003	2007		Euzko Alderdi Jeltzalea-Eusko Alkartasuna
	2007	2011		Euzko Alderdi Jeltzalea
Aitor Aginaga Legorburu	2011	2015		Euzko Alderdi Jeltzalea
Ibernalo Basterra Txasko	2015	2019		Kaixo
Ibernalo Basterra Txasko	2019	Jardunean		Kaixo
	2023	2027

Garraioa

Araba Bus sareko  lineak zerbitzua ematen dio udalerri honi:

Araba Bus  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 6 Gasteiz (geltokia) Gasteiz (Bastiturri) • Gasteiz (epaitegiak) • Gasteiz (unibertsitatea) • Argandoña • Andollu • Trokoniz • Ixona • Egileta • Azazeta • Birgaragoien • Birgarabarren • Maeztu • Atauri • Antoñana • Santikurutze Kanpezu (gasolindegia) • Santikurutze Kanpezu (markesina) • Zuñiga • Azedu • Antzin • Mendilibarri • Murieta • Zufia • Zubielki • Lizarra (zezen-plaza) Lizarra (geltokia)

Gainera, Eskualdeko Garraioa sareak 2 linea ditu udalerrian:

Eskualdeko Garraioa  Zerbitzua   Hasiera   Ibilbidea   Amaiera ⁠ 19a Alda Santikurutze Kontrasta • Uribarri Harana • Done Bikendi Harana • Oteo • Orbiso • Bujanda • Antoñana Alda Santikurutze⁠ 19b Santikurutze Bernedo • Angostina • Kinta • Durruma Kanpezu • Bujanda Santikurutze

Kultura

Jaiak

• Bujandan:
  • Uztaileko lehen asteburuan, San Fausto erromeria.
• Santikurutze Kanpezun:
  • Inauteri-asteartean, Toribioren epaiketa.
  • Iraileko lehen asteburuan, herriko jaiak.
• Orbison:
  • Ekaineko lehen asteburuan, herriko jaiak.
  • Abuztuaren erdialdera, Orbisu Euskaraz jaia.

Ondasun nabarmenak

• Antoñanako hiribildua, 1995ean monumentu multzo sailkapenarekin kultura ondasun izendatua.
• San Joan de Pierola frantziskotar komentuaren hondakinak, Oteotik hurbil. Erdi Aroan Arabako dorretxe garrantzitsuenetakoa izan zen, Mendoza eta Gebarakoekin batera.
• Santikurutze Kanpezuko Ibernalo Andre Mariaren eliza, zati erromanikoak dituena.

Iruditegia

• 

  Udaletxea, Santikurutzen.

• 

  Santikurutze Kanpezuko plaza.

• 

  Bujandako ikuspegia

• 

  Orbiso.

• 

  Antoñana.

• 

  Jasokundearen elizako ataria, Santikurutzen.

Kanpezuar ospetsuak

• Pedro Soto Garcia (Orbiso, 1951-), PPko politikaria, senataria izana.

Ikus, gainera

• Araba
• Arabako udalerrien zerrenda
• Arabako Mendialdea

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Herriko Wikiatlasa

• Kanpezuko Udalaren webgunea
• (Gaztelaniaz) «Campezo/Kanpezu», Auñamendi Eusko Entziklopedia.

• Datuak: Q1373973
• Multimedia: Campezo-Kanpezu
• Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Kanpezu