Athletic

Artikulu hau gehienbat Athletic klubeko gizonezkoen taldeari buruzkoa da; beste esanahietarako, ikus «Athletic (emakumezkoen taldea)».

Athletic Club

Ezizena(k)	lehoiak, zuri-gorriak
Sorrera	1898 (121 urte)
Futbol zelaia	San Mames (edukiera: 53.332 lagun)
Presidentea	Aitor Elizegi
Entrenatzailea	Gaizka Garitano Agirre
Liga	La Liga
2017-18	lehen maila, 16.a
Webgunea	www.athletic-club.eus
Etxekoa 　 Kanpokoa

Athletic Euskal Herriko futbol klubik zaharrena da, 1898. urtean sortua. Espainiako futbol ligako lehen mailan jokatu du beti, Real Madrilek eta FC Barcelonak bezala, eta liga horretan titulu bikotea (liga eta kopa denboraldi berean) aldi gehienetan bereganatu duen taldea da: bost aldiz.

San Mames estadioa Zorrotzaurre auzotik ikusita.

Historia

Sakontzeko, irakurri: «Bilboko Athletic Klubaren historia», «Ingelesen Landa» eta «Bizcaya (futbol taldea)»

Lamiako futbol zelaia, Athleticen lehendabiziko zelaien bat.

1903ko Errege Kopako talde txapelduna.

1931ko taldea, Liga Koparen irabazlea.

Futbola Bilbora jokalari talde bik eraman zuten, biek Erresuma Batuarekin lotura zutenak: altzairugintza eta itsas-merkataritzan aritu eta Bilboko Ingelesen Landan jokatu ohi zuten britainiar langileak eta Erresuma Batuko eskoletatik itzulitako euskal herritar ikasleak. 1890eko hamarkadaren hasieran langileek Bilbao Football Club izeneko taldean sortu zuten. Tartean 1898an Zamacois Gimnasio inguruan zebiltzan ikasleek Athletic Club sortu zuten. 1901ean Bilboko Cafe Garcia eginiko biltzar batean estatutuak onartuak izan ziren.

1902an Bilboko klub biek elkartu eta Bizcaya izeneko taldea sortu zuten, lehendabiziko Espainiako Futbol Errege Kopan parte hartzeko. Garaipena lortu zuten finalean FC Barcelona mendean hartu eta gero. 1903an klub biek bat egin zuten eta Athletic Club de Bilbao izena jarri zioten klub berriari. Urte berean, Madrilen zeuden euskal herritar ikasle talde batek Athletic Club de Madrid sortu zuen, gero Atlético Madrid izango zena. Klubaren jaiotze datak eztabaida piztu izan du futbol historialarien artean: klubak berak 1898. urtea dela esaten du, beste batzuek 1901. urtea aukeratzen dute eta gainontzekoek, berriz, 1903. urtearen alde egiten dute.

Errege Kopa

Klubaren lehendabiziko garaipenak sortu berria zen Espainiako Futbol Errege Kopa lehiaketan izan ziren. 1902an Bizcayak lortutako garaipenaren ondoren, sorberria zen Athleticek berriro 1903an irabazi zuen. 1904an garaipena lortu zuten aurkaria zuten Club Español de Madrid partidara agertu ez zelako. 1907an Bizcaya izena berpiztu zuten Union Vizcaino taldearekin elkartea sortuz. Lehiaketa berriro 1911n, eta hirutan segidan, 1914 eta 1916 artean, irabazi zituen. Orduko izarra Pichichi golegilea zen, 1913ko abuztuaren 21ean San Mameseko irekieran lehendabiziko gola eta 1915eko finalean hat-trick lortu zituena. Bere omenez egungo Ligako golegile nagusiak Pichichi Saria lortzen du.

Liga hasiberria

1920ko hamarkadan, Euskal Herriko klub nagusiak Athletic Club, Real Unión, Getxoko Arenas eta Real Sociedad ziren. Laukote honek 1928an Espainiako futbol liga txapelketa sortu zuten. 1930ean Deportivo Alaves igo ondoren, Espainiako futbol ligako lehen mailako hamar klubetatik bost Euskal Herrikoak ziren. Orduan gaztelaniaz "Con cantera y afición, no hace falta importación" (euskaraz: "Harrobia eta zaleekin, inportazioa ez da beharrezkoa") esateari ekin zioten, Athleticek bere filosofiaren lema izango zuena.

Onddo-kapelua

1921ean Fred Pentland izeneko entrenatzaile berri bat etorri zen Racing Santander taldetik. 1923an Athleticek Errege Kopan garaipena lortu zuen, modu iraultzaile erabiliz gainera: pase laburra. 1927an Athletic utzi eta Athletic Madrid, Real Oviedo eta Espainiaren entrenatzailea izan zen. 1929an Bilbora itzuli eta Athleticek Liga/Errege Kopa dobletea egin zuen bitan, 1930 eta 1931an hain zuzen ere. Klubak lau aldiz segidan irabazi zuen Errege Kopa 1930 eta 1933 artean eta Liga 1932 eta 1933an. 1931an Athleticek bere garaipen luzeena lortu zuen, FC Barcelona 12-1 irabaziz.

Atlético Bilbao

1941an kluba izenaz aldatu behar zuten, Francisco Francok agindutako dekretu baten arabera, gaztelaniazkoak ez ziren izenak galarazita zeuden eta horrela klubari Atlético Bilbao izena jarri zioten. Urte berean klubeko historiako golegile nagusiak bere debuta egin zuen: Telmo Zarraonaindia, hurrengo hamahiru denboraldietan 294 golak lortuko zituena. 1950/51 denboraldiko bere 38 golak oraindik Ligako errekorra badira. 1943an Athleticek Liga/Copa del Generalísimo doblete egin zuen berriro eta 1944 eta 1945ean Errege Kopa irabazi.

1950eko hamarkadaren hasieran Athletic Clubeko aurrelari lerroa ospetsua izan zen: Zarra, Panizo, Rafa Iriondo, Venancio eta Gainzak osatua. Aurrelari hauei esker klubak beste Copa del Generalísimo lortu zuen 1950ean. Ferdinand Daučík entrenatzaile berriaren heltzeak klubeko garaipenak handitu zuen: 1956an beste doblete bat eta 1955 eta 1958 Copa del Generalísimo bi lortuz. 1956an klubak Europako Kopan debuta egin zuen, historiako Manchester Uniteden talderik onenetariko batek menderatua izana.

1960ko hamarkada

1930, 1940 eta 1950eko hamarkadetan lortutako garaipenak lortzeko, Athleticek atzerritar jokalariak lortzeko murrizteen laguntza izan zuen. Nahiz eta gehienetan taldeek hiru atzerritar baino gehiago ezin izan, Real Madrid edo FC Barcelona bezalako klubek iruzur egin zuten Alfredo Di Stéfano, Ferenc Puskás, José Santamaria edo László Kubala bezalako jokalariak nazionalizatuz. Athleticek, ostera, harrobi politikari ekin zion, malgutasun gutxi edo bat ere ez erakutsiz. Hori zela eta 1960ko hamarkadan, Real Madrilen nagusitasuna azaldu zen, Atlético Bilbao taldeak 1969an Copa del Generalisimo bakarra irabaziz.

Hala ere, Athleticek aitona-amonen neurria ere erabili zuen, eta Bartzelonan jaiotako Armando Merodio fitxatu zuen. Alabaina, Txus Pereda, Miguel Jones edo José Eulogio Garate bezalako jokalariak fitxatzeari uko egin zion, jaiotzez euskal herritarrak ez baziren ere hirurak Euskal Herrian heziak eta Garateren gurasoak ere euskal herritarrak ziren. Hamarkada honetan Athletic Clubeko izar bat agertu zen: Jose Angel Iribar atezaina.

1970eko hamarkada

1970eko hamarkadan Athleticek ez zuen arrakasta berreskuratu, hamar urtez Errege Kopa bakarra lortu baitzuen, 1973an hain zuzen ere. 1975eko abenduan, Real Sociedaden aurkako partida batean, Iribar eta Errealeko kapitaina zen Inaxio Kortabarriak ikurrina atera eta zelaiaren erdigunean kokatu zuten. Hauxe zen ikurrinaren lehendabiziko agerpen publikoa Francoren heriotzaren ondoren.

1977an Athletic UEFA Kopako finalera ailegatu zen, kanpoan lortutako golei ezker Juventusek menderatua izana. Hamarkada honetan ere Athletic Bilbao jatorrizko izena berreskuratu zuen.

1980ko hamarkada

Zaleak Errealaren aurkako derbiaren aurretik.

Athletic Celta Vigoren aurka, 2005ean.

Mosaikoa San Mamesen.

1981ean Athleticek Javier Clemente sinatu zuen entrenatzaile gisa. Honek laster osatu zuen historiako talderik onenetariko bat, Urkiaga, De Andres, Urtubi, Argote edo Zubizarreta bezalako harrobiko jokalari gazteak Dani edo Goikoetxea bezalako beteranoekin uztartuz. Bere lehendabiziko denboraldian, Clementek Ligako laugarren postua lortu zuen. 1983an klubak Liga bat eta 1984an beste Liga/Errege Kopa dobletea lortu zituen. 1985 eta 1986an Athleticek 3.a eta 4.a hurrenez hurren bukatu zuen txapelketa. Clementeren estilo oldarkor, defentsa eta eraginkortasuna bultzatu zituen.

Ordutik Athleticek ez du garaipen handirik izan. Jose Angel Iribar, Howard Kendall, Jupp Heynckes edo Javier Irureta bezalako entrenatzaileek ezin izan dute garaipenak lortu.

1990eko hamarkada

Clemente ondorengo entrenatzaile arrakastatsuena Luis Fernández izan zen, 1996an sinatuta. 1998an Ligan bigarrena izan zen, Champions League parte hartzeko sailkatuz. Fernandezek harrobiaren ikuspegi zabalaren onurak izan zuen: Athleticen jokatzeko ez zen beharrezkoa Euskal Herrian jaioa izan baizik eta Euskal Herrian hezia izatea. Horrela Salamancan jaiotako Patxi Ferreira edo Brasilen jaiotako Biurrun debutatu zuten. Roberto López Ufarte edo Benjamín, ostera, guraso euskal herritarrak izanda ere, ez ziren aukeratuak.

Klubak beste harrobian hezitako jokalariak, Euskal Herriko harrobikoak ez baziren ere, fitxatu zituen. Horrela Bixente Lizarazu (klubeko lehendabiziko Ipar Euskal Herriko jokalaria) Ismael Urzaiz edo José Mari fitxatu zituen. Politika berri honek 1995ean eztabaida sortu zuen Athleticek Real Sociedadetik Joseba Etxeberria fitxatu zuenean. Jokalari hauek, Rafael Alkorta, Julen Guerrero edo Patxi Ferreira bezalako Athleticen harrobiko jokalariekin batera 1998ko arrakasta lortu zuten.

2000ko hamarkada

XXI. mende hasierako lehendabiziko urteak, Athletic historiaren txarrenetariko batzuk izan dira Errege Kopa emaitza txarrak izan ez ezik Ligako lehendabiziko postuetatik at geratu ere izan du. Lehen Mailan mantentzea lortu badu ere, Athletic bere historiako kirol-krisialdi nagusietariko batean sartuta dago, beti sailkapeneko azken postuetatik irten ezinda. Adibidez, 2006/07 denboraldian bere historiako sailkapen posturik txarrena lortu zuen, 17.a izanda.

Hala ere, klubak bazituen berri pozgarriak ere: alde batetik, 2002an sinatutako itun bati esker, emakumezkoen taldea sortu zuen, lau liga irabazi dituena; bestetik, harrobiak jokalari inportateak ere sortu ditu, tartean Yeste, Amorebieta, Iraola edo Llorente.

2010eko hamarkada

San Mames estadioa 2013ko abenduaren 28an.

Joaquín Caparrós sevillarra Athletic entrenatzen hasi zenetik taldearen emaitza juxtuak alde batetara utzi eta Ligan eta Kopan paper ona egitera ohitu da. 2009ko Errege Kopako finala izan zen inflexio-puntua. Bertan Athleticek Bartzelonaren aurka galdu bazuen ere zaletuak ilusionatzen hasi ziren eta taldearen mailan jauzia egon zen. Hurrengo urtean UEFA Europa League jokatu zuen emaitza onik lortu ez bazuen ere. 2010-11 denboraldian Liga bikaina egin zuen eta 6. sailkatzea lortu zuen, berriz ere Europan jokatzeko aukera eskuratuz.

Hauteskundeetan Josu Urrutia lekittarra bihurtu zen lehendakari eta honek Marcelo Bielsa argentinarra ekarri zuen. Bielsaren eskutik Athletic joko ikusgarria egiten hasi zen, eta hasieran jokalariei ohitzea kostatu bazitzaien ere denboraldi zoragarria egin zuen, Errege Kopako eta UEFA Europa Leagueko finalak jokatzera iritsi baitzen. Hurrengo urtea oso gorabeheratsua izan zuen baina 2013-14 urtea berriz ere bikaina izan zen eta Ernesto Valverderen eskutik 4. eginez Txapeldunen Ligarako sailkatu zen.

2014-15 denboraldia makal hasi zuen eta Txapeldunen Ligan liga fasera iritsi bazen ere hirugarren egin eta kanporatua izan zen. Europa Leaguen jarraitu zuen baina kanporaketa bakarra jokatu zuen. Denboraldiak aurrera egin ahala maila hobetu zuen eta Ligan 7. postua eskuratzeaz gain Errege Kopako finalera iritsi zen, baina ezin izan zuen Bartzelona gainditu.

2015-16 denboraldia bikain hasi zuen, izan ere 31 urteko lehorraldiaren ondoren titulu bat eskuratu baitzuen, Espainiako Superkopa. Modu harrigarrian gainera, etxean Bartzelonari 4-0 irabaziz eta Nou Camp zelaian 1-1 berdinduz. Adurizek sartu zituen Athleticen bost goletatik lau eta finaleko izarra izan zen. Europan txukun aritu zen eta Europa Leagueko final laurdenak jokatu zituen. Ligan 5. postuan sailkatzea lortu zuen. 2016-17an apalago ibili zen baina zazpigarren eginez Europa Leaguera sailkatu zen. 2017-18 denboraldia oso txarra izan da, 16. postuan amaitu du eta euskal taldeen artean okerrena izan da. 2018-19 denboraldian Berizzo entrenatzaile berria bota izan behar zen azaroan, Gaditanok hartu zuen lekua. 2018aren amaieran Aitor Elizegi aukeratu zen lehendakari.

Palmaresa

Zaleak udaletxe aurrean 2009ko kopa galdu ondoren.

Nazioartekoak

Sakontzeko, irakurri: «Athletic-en ibilbidea Europan»

• UEFA Kopa:
  • Txapelduna (0)
  • Txapeldunordea (2): 1976-77, 2011-12.
• Kluben arteko Munduko Kopa txikia:
  • Txapelduna (1): 1967
• Latindar Kopa:
  • Txapelduna (0)
  • Txapeldunordea (1): 1956.
• Iberiar Kopa
  • Txapelduna (0)
  • Txapeldunordea (1): 1983.

Nazionalak

• Liga Txapelketak:
  • Txapelduna (8): 1929-30, 1930-31, 1933-34, 1935-36, 1942-43, 1955-56, 1982-83, 1983-84.
  • Txapeldunordea (7): 1931-32, 1932-33, 1940-41, 1946-47, 1951-52, 1969-70, 1997-98.
• Errege Kopa:
  • Txapelduna (24): 1902, 1903, 1904, 1910, 1911, 1914, 1915, 1916, 1921, 1923, 1930, 1931, 1932, 1933, 1943, 1944, 1945, 1950, 1955, 1956, 1958, 1969, 1973, 1984.
  • Txapeldunordea (15): 1905, 1906, 1907, 1913, 1920, 1942, 1949, 1953, 1966, 1967, 1977, 1985, 2009, 2012, 2015.
• Superkopa:
  • Txapelduna (2): 1984, 2015
  • Txapeldunordea (2): 1983, 2009
• Eva Duarte Kopa:
  • Txapelduna (1): 1950
  • Txapeldunordea (1): 1945

Herrialde txapelketak

• Iparreko Txapelketa / Bizkaiko Txapelketa (17): 1913-14, 1914-15, 1915-16, 1919-20, 1920-21, 1922-23, 1923-24, 1924-25, 1925-26, 1927-28, 1928-29, 1930-31, 1931-32, 1932-33, 1933-34, 1938-39, 1939-40
• Copa Vasca (1): 1934-35

Lagunarteko txapelketak

• Morocco Summer Cup (1)
• Ramón de Carranza Trofeoa (1): 1972.
• Colombino Trofeoa (3): 1981, 1990, 1999.
• Costa del Sol Trofeoa (2): 1961, 1978.
• Teresa Herrera Trofeoa (3): 1947, 1983, 2018.
• Villa de Gijón Trofeoa (1): 2005
• Lasesarre Trofeoa (1): 2007
• Ibérico Trofeoa (1): 1977.
• Ciudad de Vigo Trofeoa (1): 1979.

Lehen taldea

Zbk. Postua Jokalaria 1 ATE Álex Remiro 2 AUR Kenan Kodro 3 ATZ Unai Nuñez 4 ATZ Iñigo Martínez 5 ATZ Yeray Álvarez 6 ATZ Mikel San José 7 ERD Beñat Etxebarria 8 ERD Ander Iturraspe 9 AUR Iñaki Williams 10 ERD Iker Muniain 11 ERD Iñigo Córdoba 12 ATZ Yuri Berchiche 13 ATE Iago Herrerín 14 ERD Markel Susaeta

Zbk. Postua Jokalaria 15 ATZ Iñigo Lekue 16 ERD Dani Garcia 17 ERD Mikel Rico 18 ERD Óscar de Marcos 19 AUR Ibai Gómez 20 AUR Aritz Aduriz 21 ERD Ander Capa 22 ERD Raúl García 23 ERD Unai López 24 ATZ Mikel Balenziaga 25 ATE Unai Simón 30 AUR Gorka Guruzeta 31 ERD Peru Nolaskoain

Lehen taldea denboraldika

Athletic 2014-15

Athletic 2015-16

Athletic 2016-17

Athletic 2017-18

Athletic 2018-19

Jokalariak

Sakontzeko, irakurri: «Athletic Clubeko futbolarien zerrenda»

Pichichi Saria

Izena	Denboraldia	Golak
Carlos	1974-1975	19
Uriarte	1967-1968	22
Zarra	1952-1953	24
Zarra	1950-1951	38
Zarra	1949-1950	25
Zarra	1946-1947	34
Zarra	1945-1946	24
Zarra	1944-1945	19
Unamuno	1939-1940	26
Gorostiza	1931-1932	12
Bata	1930-1931	27
Gorostiza	1929-1930	19

Zamora Saria

Izena	Denboraldia	Golak
Iribar	1969-1970	20
Lezama	1946-1947	29
Etxebarria	1940-1941	21
Blasco	1935-1936	30
Blasco	1933-1934	21
Blasco	1929-1930	20

Gol gehien egin dituzten jokalariak

#	Izena	Guztira	Liga	Kopa	Champions	UEFA	Superkopa	Ligako Kopa	Erregional	Errekopa
1	Zarra	335	251	81			3
2	Bata	208	105	36					67
3	Dani	199	147	37	0	11		4
4	Gorostiza	196	109	37					50
5	Iraragorri	179	88	24					67
6	Aduriz	171	117	16	3	31	4
7	Arieta	170	136	30	2	2
8	Panizo	169	126	37					6
9	Gainza	152	119	30	1				2
10	Artetxe	133	105	23	5	0
11	Unamuno	130	70	20					40
12	Urzaiz	129	116	12	1	0
13	Uriarte	120	90	21	0	8				1
14	Sarabia	118	83	28	0	3	1	3
14	Llorente	118	85	17		16	0
16	Iriondo	117	85	30			2
17	Guerrero	116	101	11	2	2
18	Carlos	115	81	29	0	5
19	Etxeberria	104	88	10	2	4
20	Ziganda	91	77	10	0	4

Partida gehien jokatu dituzten jokalariak

#	Izena	Guztira	Liga	Kopa	UEFA	Champions	Errekopa	Superkopa	Ligako Kopa	Erregional
1	Iribar	614	466	93	49	0	6	0
2	Rojo	541	414	87	34	0	6	0
3	Etxeberria	514	445	41	18	8	0	2
4	Iraola	510	406	56	43	3		2
5	Susaeta	496	370	48	67	8		3
6	Gainza	494	382	99		6		0		7
7	Orue	481	391	74	10	6	0	0
8	Larrazabal	445	390	37	10	8	0	0
9	Canito	435	354	75		6	0	0
10	Guerrero	430	372	41	7	8	0	0
11	Argote	427	332	68	13	5	0	0	8
12	Urzaiz	419	367	34	11	7
13	Panizo	413	326	79						8
14	Cedrun	402	334	62		6
14	Dani	402	302	68	23	2			7
16	Urrutia	401	348	39	9	5
17	Uriarte	394	297	65	27		5
18	Gurpegi	393	313	37	33	6		4
19	Iraizoz	392	315	28	37	8		4
20	Aduriz	382	295	37	41	7		2

Jokalari ezagunenak

Alkorta Andrinua Bata Belauste Dani Etxeberria Piru Gainza Garai

Goikoetxea I Goikoetxea II Gorostiza Guerrero Jose Angel Iribar Iriondo Javier Irureta Jose Iraragorri

Karanka Lezama Bixente Lizarazu Iker Muniain Maguregi Panizo Pitxitxi Txetxu Rojo

Julio Salinas Manuel Sarabia Unamuno Uriarte Venancio Ismael Urzaiz Zarra Zubizarreta Aduriz Arrizabalaga

Emaitzak

• 5 parte hartze Txapeldunen Ligan
• 2 parte hartze Europako Errekopan
• 23 parte hartze UEFA Kopan
• 1 parte hartze Intertoton
• 86 denboraldi (ligak izan dituen guztiak) Espainiako ligan.

Errekorrak eta estatistikak

• Bazkideak: 35,479
• Aurrekontua: 61.100.000 €
• Denboraldiak Ligan: 87 (2017-18 barne, guztiak).
• Ligako partida batean lortutako gol gehien (etxean): Athletic 12 - FC Barcelona 1 (1930-31).
• Ligako partida batean lortutako gol gehien (kanpoan): Osasuna 1 - Athletic 8 (1958-59).
• Kopako partida batean lortutako gol gehien: Athletic 12 - Celta 1 (1946-47)
• Europako partida batean lortutako gol gehien: Standard Lieja 1 - Athletic 7 (2004-05).
• Emaitzarik onena Ligan: 1.a (8 aldiz)
• Emaitzarik txarrena Ligan: 17.a (06-07).
• Ligako emaitza historikoa: 3.a

Azken urteetako ibilbidea

Denboraldiak		Postua	Jok.	I	B	G	AG	KG	Pt	Kopa	Europa		Superkopa
1996-1997	1D	6	42	16	16	10	72	57	64	Final Zortzirenak
1997-1998	1D	2	38	17	14	7	52	42	65	Final Laurdenak	UEFA	Final Hamaseirenak
1998-1999	1D	8	38	17	9	12	53	47	60	Final Zortzirenak	Champions League	Multzoan
1999-2000	1D	11	38	12	14	12	47	57	50	Final Hamaseirenak
2000-2001	1D	12	38	11	10	17	44	60	43	Final Zortzirenak
2001-2002	1D	8	38	14	11	13	54	66	53	Finalerdiak
2002-2003	1D	7	38	15	10	13	63	61	55	Final Hamaseirenak
2003-2004	1D	5	38	15	11	12	53	49	56	1.Erronda
2004-2005	1D	9	38	14	9	15	59	54	51	Finalerdiak	UEFA	Final Hamaseirenak
2005-2006	1D	12	38	11	12	15	40	46	45	Final Zortzirenak	Intertoto	2.Erronda
2006-2007	1D	17	38	10	10	18	44	62	40	Final Hamaseirenak
2007-2008	1D	11	38	13	11	14	40	43	50	Final Laurdenak
2008-2009	1D	13	38	12	8	18	47	62	44	FINALA
2009-2010	1D	8	38	15	9	14	50	53	54	Final Hamaseirenak	Europa League	Final Hamaseirenak	Txapeldunordea
2010-2011	1D	6	38	18	4	16	59	55	58	Final Zortzirenak
2011-2012	1D	10	38	12	13	13	49	52	49	FINALA	Europa League	FINALA
2012-2013	1D	12	38	12	9	17	44	65	45	Final Hamaseirenak	Europa League	Multzoan
2013-2014	1D	4	38	20	10	8	66	39	70	Final Laurdenak
2014-2015	1D	7	38	15	10	13	42	41	55	FINALA	Champions League Europa League	Multzoan Final Hamaseirenak
2015-2016	1D	5	38	18	8	12	58	45	62	Final Laurdenak	Europa League	Final Laurdenak	TXAPELDUNA
2016-2017	1D	7	38	19	6	13	53	43	63	Final Zortzirenak	Europa League	Final Hamaseirenak
2017-2018	1D	16	38	10	13	15	41	49	43	Final Hamaseirenak	Europa League	Final zortzirenak
2018-2019	1D		38			|			|	Final Zortzirenak

Athletic Clubeko sailkapen historikoa Ligan.

Athletic Clubeko sailkapen historikoa Europan.

Instalazioak

Sakontzeko, irakurri: «San Mames»

San Mames futbol zelaia, 2007ko ekainean
(Athletic Club 2 - Levante UD 0)

San Mames Barria.

Hasieran Bilboko Campa de los Ingleses eta beste hainbat lekuetan jokatu bazuen ere, egungo Athletic Clubeko futbol zelaia San Mames da. Zelaiak 40.000 ikusleentzako lekua du eta 103x68 m. neurriak. 1913ko abuztuaren 21ean zabaldu zuten Racing de Irun aurkako partida jokatuz. Izena San Mames kristau martiritik datorkio, horrela zuen izena bere jabea zen egoitza. San Mames martiriaren kondaira dela eta, Athleticeko jokalariek lehoiak dute ezizena.

Zelaiaren ezaugarri nagusia duen arkua da, Bilboko ia edoizein lekutik ikus daitekeena. Athleticeko zelaian 1982ko Munduko Futbol Txapelketako partidak jokatuak izan ziren.

Hona hemen zelaiaren ezaugarriak:

• Izena - San Mames
• Hiria - Bilbo
• Edukiera - 39.750
• Irekiera - 1913
• Azalera - 103 x 68 m
• Entrenatzeko instalazioak: Lezama

Estadio berria

San Mames futbol zelai zaharkitua aspaldi geratu zitzaion txiki Athletic Clubari. Hori dela eta, zelai berria egin eta 2014an inauguratu zuten. Hona hemen zelai berriaren ezaugarriak:

• Izena - San Mames Barria
• Edukiera - 53.289
• Hasiera - 2010eko maiatzaren 26a
• Bukaera - 2014ko abuztuaren 15a

Entrenatzeko instalazioak

Sakontzeko, irakurri: «Lezama (kirol-instalakuntzak)»

Athletic Clubek Lezamako instalazioetan entrenatzen du. Instalazioak 1971an eraikiak dira eta hantxe lehenengo taldeak ez, beste talde guztiek (emakumezkoena tartean) jokatzen dute.

Uniformea

• Lehenengoa: Zamarra txurigorria, praka eta galtzerdi beltzak.

• Bigarrena: Zamarra urdina, praka txuria eta galtzerdi urdinak.
• Hirugarrena: Zamarra txuria lerro gorri eta berdez (ikurrina bezala), praka txuriak eta galtzerdi gorriak.

Historia eta bilakaera

Historiako bere lehendabiziko partidatan, Athletic Clubek edozein motako uniformea erabili zuen lagun arteko partidak jokatzeko normalean, zamarra eta praka txuriak eta galtzerdi beltzak.

1902-03 denboraldian, lehendabiziko Kopan parte hartzeko, uniforme berria behar zuen. Horrela Blackburn Roversen talde ingelesak erabili zuen uniformea aukeratu zuten, Athletic Clubeko ordezkariek Ingalaterran erositakoa. Uniformeak zamarra txuri-urdina eta praka eta galtzerdi urdinak zituen.

1910ean, Athleticeko ordezkariek, Blackburn Roversen uniformeak agortuak zirelako, Southamptonen uniformeak (zamarra txurigorria, praka eta galtzerdi beltzak) erosi zituen. Athletic Clubekoek Atlético de Madrideko jokalarie prestatu zieten uniformea, baina azkenek praka urdinak erabiltzea erabaki zuten.

1950ean Athleticek galtzerdi txuri-gorriak erabiltzea erabaki zuten. 1970eko hamarkadan berriro galtzerdi beltzak erabiltzera pasa zuten.

1980ko hamarkadan, Athleticek 10 urteko kontratua sinatu zuen Adidas enpresarekin. 1990eko hamarkadan Kappa enpresarekin sinatu zuen, 1998-1999 denboraldia arte. 1999-2000 denboraldian berriro 2 urteko kontratua sinatu zuen Adidas enpresarekin. 2001ean Athleticek bere marka propioa sortu zuen: 100% Athletic.

2008ean Athleticek lehendabizikoz zamarran enpresa pribatu baten publizitatean izateko kontratua sinatu zuen, Petronor enpresarekin. Publizitatearen truke, hiru denboraldirako 6 milioi euro lortu zituen. Lehenago, publizitate instituzionala erabilia zuen: lehenengo taldeak Europan "Euskadi" eta beste taldeek (tartean, emakumezkoena) "Bizkaia".

Etxeko uniformearen bilakaera

2012-2013

2013-2014

2015-2016

2016-2017

2017-2018

2018-2019

Kanpoko uniformearen bilakaera

2009-2010	2011-2012	2012-2013	2013-2014	2014-2015	2015-2016
2016-2017	2017-2018	2018-2019

Entrenatzaile ezagunenak

Sakontzeko, irakurri: «Athletic Clubeko entrenatzaileen zerrenda»

• Mr.Shepherd: 1910-1911
• William Barnes: 1914-1916, 1920-1921
• Mr.Burton: 1921-1922
• Juan Arzuaga: 1921-1922
• Fred Pentland: 1922-1925, 1929-1933
• Ralph Kirby: 1925-1926
• Maximo Royo: 1925-1926, 1928-1929
• Hertzka Lipót: 1926-1928
• Patricio Caicedo: 1933-1935
• Jose María Olabarria: 1935-1936
• William Garbutt: 1936
• Periko Biritxinaga: 1938-1939
• Roberto Etxebarria: 1939-1940
• Juan Urkizu: 1940-1947
• Henry John Bagge: 1947-1949
• Jose Iraragorri: 1949-1952,1964-1965
• Antonio Barrios: 1952-1954
• Ferdinand Daučík: 1954-1957
• Baltasar Albeniz: 1957-1958
• Martim Francisco: 1958-1960
• Juan Antonio Ipiña: 1960-1962,1964
• Angel Zubieta: 1962-1963
• Juan Otxoantezana: 1963-1964
• "Piru" Gainza: 1965-1968
• Rafael Iriondo: 1968-1969, 1974-1976
• Ronnie Allen: 1969-1971
• Salvador Artigas: 1971-1972
• Milorad Pavić: 1972-1974
• Koldo Agirre: 1976-1979
• Helmut Senekowitsch: 1979-1980
• Iñaki Sáez 1980-1981, 1986, 1991-1992
• Javier Clemente: 1981-1986, 1990-1991, 2005-2006
• Jose Angel Iribar: 1986-1987
• Howard Kendall: 1987-1989
• Txetxu Rojo: 1989-1990, 2000-2001
• Txutxi Aranguren: 1992
• Jupp Heynckes: 1992-1994, 2001-2003
• Javier Irureta: 1994-1995
• José María Amorrortu 1995, 1996
• Dragoslav Stepanović: 1995-1996
• Luis Fernández: 1996-2000
• Ernesto Valverde: 2003-2005, 2013-2017
• José Luis Mendilibar: 2005
• Félix Sarriugarte: 2006
• José Manuel Esnal "Mané": 2006-2007
• Joaquín Caparrós: 2007-2011
• Marcelo Bielsa: 2011-2013
• "Kuko" Ziganda: 2017-2018
• Eduardo Berizzo: 2018
• Gaizka Garitano: 2018-Egun

Presidenteak

Sakontzeko, irakurri: «Athletic Clubeko presidenteen zerrenda» eta «Athletic Clubeko presidentetzarako hauteskundeak»

1900-1901 Luis Marquez Marmolejo 1902-1903 Juan Astorkia Landabaso 1903-1906 Enrique González de Kareaga 1908-1910 Alberto Zarraoa Gazaga 1910-1911 eta 1917-1919 Pedro Astigarraga Amezola 1911-1917 Alejandro De la Sota 1919-1921 eta 1923-1926 Ricardo Irezabal Goti 1921-1922 Ernesto Bourgeaud Arana 1922-1923 José María Vilallonga Medina 1926-1929 Manuel De la Sota Aburto Txanka 1929-1933 Manuel Castellanos Jaquet 1933-1935 José María Olabarria 1935-1943 Luis Casajuana Curiel 1943-1946 Roberto de Artetxe Angulo 1946-1950 José María Larrea Urrutia

1950-1959 Enrique Guzmán Martínez 1959-1965 Javier Prado Uquijo 1965-1968 Julio Eguskiza Etxabe 1969-1973 Félix Oraá San Martín 1973-1977 José Antonio Egidazu Allende 1977-1982 Jesús María Duñabeitia Vidal 1982-1990 Pedro Aurtenetxe Viñegra 1990-1994 José Julian Lertxundi Larrauri 1994-2001 José María Arrate Llosa 2001-2003 Javier Uria Etxebarria 2003-2004 Ignacio Ugartetxe 2004-2006 Fernando Lamikiz Garai 2006-2007 Ana Urkijo Elorriaga 2007-2011 Fernando García Macua 2011-2018 Josu Urrutia 2019-Egun Aitor Elizegi Alberdi

Harrobia

Sakontzeko, irakurri: «Bilbao Athletic» eta «Baskonia Kirol Kluba»

Athletic Clubeko harrobia Euskal Herriko emankorrenetariko bat da, lehenengo taldean ez ezik Europako klub nagusietan ere jokatutako jokalariak sortu baititu. Harrobiaren egoitza nagusia 1971an Lezaman dauden instalazioetan kokatzen da. Hantxe 11 urte baino gehiago dituzten jokalari asko ari dira.

Hona hemen harrobiaren organigrama:

• Bilbao Athletic (Athletic B)
• Baskonia Kirol Kluba (Athletic C)
• Gazteak (Ohorezko Maila eta Gazteen Liga Nazionala)
• Kadeteak (Euskal Liga eta Ohorezko Maila)
• Haurrak (Gorena eta 1. maila)
• Kimuak (lau talde).

Harrobiaren egungo metodologia arduraduna Eduardo Estibariz da.

Ereserkia

Sakontzeko, irakurri: «Athleticen ereserkia»

Athletic Clubeko lehenengo ereserki herrikoia Alirón abestia zen. Jatorrian 1913an Aquino eta Retanak moldatutako kuple bat zen. Teresita Zazá izeneko kupletistak Bilbora abestia ekarri eta Athleticzaleek errepika aldatu zuten: Alirón, alirón, el Athletic campeón abesteko. Abestiaren hitzak gaztelaniaz zeuden eta honela zioten:

«

En España entera triunfa la canción del "alirón" y no hay chico deportista que no sepa esta canción. Y las niñas orgullosas hoy le dan su corazón a cualquiera de los once del Athletic campeón.

»

1950eko hamarkadan beste abesti bat zabaldu zen herria, Timoteo Urrengoetxeak moldatu eta Los Cinco Bilbaínos abestutakoa. Abestiaren errepikak honela zioen:

«

Athletic, Athletic Club de limpia tradición: ninguno más que tú lleva mejor blasón. Del fútbol eres ley; te llaman el león. Y tu afición es reina del fútbol español.

»

1982 Carmelo Bernaola musikagile eta Athleticzalea klubak eskainia da ereserki berria egiteko. Bernaolak Alirón kuplearen errepika eta 1928an Feliciano Beobidek moldatutako Altza Gaztiak biribilketa erabiltzen zituen abesti berria moldatzeko.

Bernaolaren moldaketek txistu eta danbolin erabiltzen zituzten. Hitzak Juan Anton Zubikaraik egin zituen, Bernaolak berak proposatua. Gaztelania alde batera utzita, bizkaieraz idatzi zuen, eta Espainiaren ordez Euskal Herria aipatu. Beobideren izenburuari eutsi zion: Altza gaztiak. Errepikak honela dio:

«

Zabaldu daigun guztiok irrintzi alaia: Athletic, Athletic zu zara nagusia.

»

Ereserkia 1983an ABAOaren abesbatzak eta Bilboko Udal Bandak grabatu zuten. San Mameseko estadioan lehendabizikoz 1983ko martxoaren 30ean entzun zen, FC Barcelonaren aurkako Kopa partida hasi baino lehen.

Peñak edo kirol-lagunarteak

Athleticzaleak San Mameserako bidean partida baten aurretik

Athleticen webgune ofizialaren arabera, 2006-09-23an Athleticek 373 peña edo kirol-lagunarte zituen munduan zehar, honela banatuak:

• Euskal Herrian: 155. Hauetatik:
  • Bizkaian: 123 (hauetatik 43 Bilbon)
  • Gipuzkoan: 14
  • Nafarroan: 9
  • Araban: 7
  • Lapurdin: 2
• Espainiako autonomia erkidegoetan: 213. Hauetatik:
  • Gaztela eta Leonen: 40
  • Valentziako erkidegoan: 33
  • Andaluzian: 29
  • Gaztela-Mantxan: 29
  • Extremaduran: 16
  • Murtzian: 15
  • Madrilen: 9
  • Errioxan: 8
  • Galizian: 8
  • Kantabrian: 8
  • Asturiasen: 5
  • Balear Uharteetan: 4
  • Katalunian: 4
  • Aragoin: 3
  • Kanarietan: 2
• Beste herrialdeetan: 5. Hauetatik:
  • Argentinan: 1
  • Estatu Batuetan: 1
  • Italian: 1
  • Mexikon: 1
  • Venezuelan: 1

1973tik aurrera, urtero peñen kongresu bat burutzen dute.

Emakumezkoen taldea

Sakontzeko, irakurri: «Athletic (emakumezkoen taldea)»

Emakumezkoen taldea bere laugarren liga txapelketa ospatzen San Mamesen

Athletic emakumezkoen taldea 2002an sortu zen. Bere jatorria Leioa EFT izan zen. Lehoiak 2001-2002 denboraldian Superligara igotzea lortu zuen. 2002-2003 denboraldian Athletic Superligako taldeetatik Euskal Herriko bakarra izan zen, baina bere estreinaldia ohorezko mailan ezin hobea izan zen, txapeldun izatea lortu zuen eta. Apirilaren 27an lortu zuen txapelketa, Sevillako Hispalis gaindituz San Mames bete batean. “Lehoi emeek” hurrengo bi denboraldietan titulua ere lortu zuten, 2004-2005 denboraldian partida bat ere galdu barik. Denboraldi hartako titulua jokalariek Bilboko kaleetan zehar ospatu zuten, milaka eta milaka zaleen artean. 2005-2006 denboraldia hasi baino lehen, Iñigo Juaristik (hiru tituluetako entrenatzailea) eta zenbait jokalarik taldea utzi zuten, zuzendaritzarekiko desadostasunak zituzten eta. Ondorioz Athleticek ezin izan zuen aurreko denboraldietako arrakasta errepikatu. 2006-2007 denboraldian Juaristi itzuli zen taldera eta titulua berreskuratu zuten "Lehoi emeek".

Superliga irabazteak Europako Txapeldunen Liga jokatzeko aukera eman zion taldeari, bigarren faseraino heltzea arrakasta handiena izanez. Erregina Kopa ere jokatu du, baina lorpen aipagarririk barik.

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Athletic

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Bilbo

• Athleticen ereserkia MP3an
• Athleticen webgune ofiziala
• (Gaztelaniaz) aupaAthletic.com Athleticzaleen webgune ez-ofiziala
• (Gaztelaniaz) San Mamés zelaiaren webgune ez-ofiziala