Jutsi
| Jutsi | |||
|---|---|---|---|
 Nafarroa Beherea, Euskal Herria | |||
.jpg) Dona Petri eliza eta pilota plaza | |||
| |||
 | |||
| Kokapena | |||
| Herrialdea |  Euskal Herria | ||
| Lurraldea | Nafarroa Beherea | ||
| Administrazioa | |||
| Estatua |  Frantzia | ||
| Eskualdea |  Akitania Berria | ||
| Departamendua |  Pirinio Atlantikoak | ||
| Elkargoa | Euskal Hirigune Elkargoa | ||
| Barrutia | Baiona | ||
| Kantonamendua | Bidaxunerria, Amikuze eta Oztibarre | ||
| Izen ofiziala | Juxue | ||
| Auzapeza | Jean-Michel Irume (2008-2014) | ||
| Posta kodea | 64120 | ||
| INSEE kodea | 64285 | ||
| Herritarra | jutsiar[1] | ||
| Kokapena | |||
| Koordenatuak | 43°14′09″N 1°02′46″W / 43.2358°N 1.0461°W | ||
| Azalera | 15,17 km2 | ||
| Garaiera | 91 – 657 metro | ||
| Distantzia | 21 km (Donibane Garazitik) | ||
| Demografia | |||
| Biztanleria | 208 (2018:  −2) | ||
| Dentsitatea | 13,38 biztanle/km² | ||
| Zahartzea[2] | % 23,81 | ||
| Ugalkortasuna[2] | ‰ 14,7 | ||
| Ekonomia | |||
| Jarduera[2] | % 78,33 (2011) | ||
| Desberdintasuna[2] | % 14,06 (2011) | ||
| Langabezia[2] | % 0 (2013) | ||
| Euskara | |||
| Euskaldunak | % 59,38 (2010) | ||
| Erabilera | % 27,13 (2011) | ||
Jutsi[1] Nafarroa Behereko ekialdeko udalerri bat da, Oztibarre eskualdekoa.
Toponimia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Toponimoak honako forma izan ditu:
- Judsue, XIII. mendekoa, Duchesne bildumaren CXIV. liburukia, 47. orrialdea[3])
- Jutsue (1472, Bastidaxarreko notarioa, 2. alea, 21. orrialdea[4])
- Jutsia[5], XIX. mendekoa, (Paul Raymondek Yutsiaidatzia[6])
Frantsesez eta ofizialki Juxue (ʒyksy ahoskatua) diote.
Geografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ingurune naturala
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Biduze ibaia udalerritik igarotzen da, bere ibaiadarra den Babatzeko errekarekin batera. Azken honen adarrak diren beste bi erreka ere igarotzen dira Jutsitik: Negeluako erreka eta Etxebarneko erreka.
Udalerri mugakideak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Arhantsusi eta Izura-Azme iparraldean
- Pagola ekialdean
- Larzabale-Arroze-Zibitze mendebaldean
- Donaixti-Ibarre hegoaldean
Etxeak eta Auzoak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Hirigain
- Landaoihan
- Mehalzu
- Jutsi-Erbina
- Zotzarbe
Ekonomia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Laborantza eta basogintza dira udalerriko ekonomiaren oinarriak.
Demografia
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1350eko zerga-erroldan, Jutsik 27 su zituen (5,5 pertsona inguru etxe bakoitzeko).[7] Zenbaki hori 13ra emendatzen da 1412-1413ko erroldan, Karlos III.a Nafarroakoaren aginduz egina.[8] Beherakada handi hori orokorra zen garai hartan Izurri Beltzaren ondorioz eskualdea asko despopulatu baitzen.
«Gaur egungo Nafarroako erresuman portuez haraindi dauden gizon eta armen» izeneko 1551ko erroldak hazkunde handia erakutsi zuen:[9] Jutsik 61 su zituen.
Hona hemen datu modernoak:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Kultura
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Lehen Hezkuntzako eskola bat ere badago herrian.
- Ezker paret motako frontoi bat inauguratu zen 2010eko apirilean, erabilera anitzeko gela batekin batera[10]. Oztibartarrak pilota elkarteak erabiltzen du.
Elkarteak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Jutsin egoitza duen Euskal Argentina elkarteak, Argentinako euskal diasporarentzat egiten du lan[11].
- "Jutsi elgarrekin" herri-kirol taldea[12].
Jaiak eta ospakizunak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Herriko jaiak, ekainak 29aren (San Petri eguna) hurrengo igandean ospatzen dira.
Ondasun nabarmenak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Aztarnategi protohistoriko bat dago udalerrian, Gazteluzarre; 361 mko muino batean dago,Arhantsusirekiko mugan[13].
- Donaazia eta Larramendia etxe fortifikatuak XIV. mendekoak dira[14][15].
- Herriko San Petri eliza Erdi Aroko amaierakoa da[16].
- XVIII eta XIX. mendeetako udalerriko etxe guztiak Frantziako Kultura Ministerioak ditu inbentariaturik [17].
Jutsiar ospetsuak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- Bertrand Santa Grazikoa (Arbide leinukoa[18]), hasieran ezkutari, 1396an zaldun eta 1397 eta 1407 artean Donibane Garaziko gazteluzaina. Garia hartan Ingalaterran enbaxadore aritu zen Karlos III.a Nafarroakoaren izenean.[19]. Osabaren partetik 1393an Izurako Latsaga gaztelua jarauntsi zuen.[20].
- Ainara Agerre Lako (2001 -), Pagolako maskaradako kauter taldearen burua.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ a b Euskaltzaindia
- ↑ a b c d e Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ Collection Duchesne, volumes 99 à 114, renfermant les papier d'Oihenart, ancienne bibliothèque impériale - Bibliothèque nationale de France
- ↑ Notaires de Labastide-Villefranche - Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques
- ↑ Pierre Lhande, Dictionnaire basque-français, 1926
- ↑ Paul Raymond, Dictionnaire topographique Béarn-Pays basque
- ↑ (Frantsesez) Goyhenetche, Manex. (2000). Histoire générale du Pays Basque. Préhistoire, époque romaine, Moyen Âge. Elkarlanean.
- ↑ Ricardo Cierbide, Censos de población de la Baja Navarra, Max Niemeyer Verlag, Tübingen, 1993
- ↑ Archives départementales des Pyrénées-Atlantiques, E 575, transcrit par Louis Baratchart dans Les amis de la vieille Navarre, 1995eko urtarrila, 44-54. orr.
- ↑ Urtebete eta erdi lehenago amaituta zegoen. Iturria: La Semaine du Pays Basque, 867. alea.
- ↑ Elkartea EKEren webgunean.
- ↑ Taldearen webgunea.
- ↑ Frantziako Kultura Ministerioa, Merimée datu basea - Aztarnategi protohistorikoari buruzko oharra
- ↑ Frantziako Kultura Ministerioa, Merimée datu basea - Donaazia etxeari buruzko oharra
- ↑ Frantziako Kultura Ministerioa, Merimée datu basea - Larramendia etxeari buruzko oharra
- ↑ Frantziako Kultura Ministerioa, Merimée datu basea - San Petri elizari buruzko oharra
- ↑ Frantziako Kultura Ministerioa, Merimée datu basea - XVIII eta XIX mendeetako etxeei buruzko oharra
- ↑ Armorial des Communes du Pays Basque. .
- ↑ Nogaret, Joseh. (1933). «Les châteaux historiques du Pays Basque français» Bulletin du musée basque (6): 11..
- ↑ Orpustan, Jean-Baptiste. (2000). Les noms des maisons médiévales en Labourd, Basse-Navarre et Soule. Izpegi.
Kanpo estekak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Datuak: Q843481
Multimedia: Juxue / Q843481
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Jutsi
 |
Artikulu hau Nafarroa Behereko geografiari buruzko zirriborroa da. Wikipedia lagun dezakezu edukia osatuz. |
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Herriko Wikiatlasa |