Weimar

Weimar; Weimar
	medium regional center (en)
	Irudi gehiago
Administrazioa
Estatu burujabe	Alemania
Alemaniako estatua	Turingia
Alkatea	Peter Kleine (en)
Izen ofiziala	Weimar
Jatorrizko izena	Weimar
Posta kodea	99423, 99425 eta 99427
Udalerri kodea	16055000
Geografia
Koordenatuak	50° 59′ 00″ N, 11° 19′ 00″ E / 50.9833°N,11.3167°EKoordenatuak: 50° 59′ 00″ N, 11° 19′ 00″ E / 50.9833°N,11.3167°E
Azalera	84.48 km²
Altuera	208 m
Mugakideak	Weimarer Land (en)
Demografia
Biztanleria	65.090 (2019ko irailaren 30a); 664 (2017)
Dentsitatea	770,48 bizt/km²
Informazio gehigarria
Telefono aurrizkia	03643, 036453
Ordu eremua	UTC+01:00 eta UTC+02:00
Hiri senidetuak	Blois, Hämeenlinna, Siena, Treveris eta Zamość
Matrikula	WE
	weimar.de

Weimar Alemaniako hiri bat da, Turingia estatuan eta izen bereko barrutian dagoena, Ilm ibaiaren ertzean.

Saxonia-Weimar dukerriko antzinako hiriburua, bere ondare kulturala zabala da. Bertan, Lehen Mundu Gerra eta gero, herrialdeko lehendabiziko Konstituzio demokratikoa sinatu zutenez, sistema hari Weimarko Errepublika deitzen diote. Hala ere, ordurako, hiria nahikoa ezaguna zen batez ere alemaniar Ilustrazioaren hiriburua izan zelako. Weimarko klasizismoa bertan jaio zen, eta baita Bauhaus mugimendua ere. Hori zela-eta, UNESCOk hiriko gune historikoko leku asko Gizateriaren Ondare izendatu zituen 1998an.

Ekonomia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Industria (nekazaritzarako makineria, tresneria elektrikoa eta mekanikoa, doitasun-tresneria, portzelana) eta turismoa dira ekonomia-jarduera nagusiak.

Artea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aipagarriak dira, besteak beste, XV. mendeko kolegiata (XVIII. mendean berritua), Goetheren esanetara berritutako gaztelua (1790-1803), XVI. mendeko gaztelu gorria eta gaztelu berdea (XVIII. mendean eraberritua), Belvedere etxeko jauregia (XVIII. mendea) eta XVIII. mendeko hainbat etxe eta jauregi, Goethe eta Schiller idazleena artean.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

975. urteko dokumentu batean aipatzen da lehen aldiz, Wimare izenaz. 1254. urtean hiri-gutuna jaso zuen eta, 1247-1372. urteetan Weimar-Orlamünde kondeen mende egon ondoren, 1547an Saxonia-Weimarko dukerriko hiriburu bihurtu zen. Era berean, 1815-1918 bitartean Saxonia-Weimar-Eisenacheko Dukerri Handiko hiriburua izan zen.

1918-1919. urteetako iraultzaren ondoren, Alemaniako Biltzar Nazionalak errepublika berria aldarrikatu zuen hiri honetan (1919) eta gaur egun Weimarko Errepublika izenaz da ezaguna. 1920-1948. urteetan Turingiako hiriburua izan zen, eta Bigarren Mundu Gerran kalte handiak jasan zituen. Weimartik hurbil, Etters mendietan, Buchenwaldeko kontzentrazio-esparru handi bat eraiki zuten Bigarren Mundu Gerran (1937); 56.000 lagun inguru hil ziren bertan. Hortaz,Lehen Mundu Gerra galdu ondoren, Alemaniako gobernualdiari ematen zaion izena da 1919an Alemaniako Biltzar Nazionalak Konstituzio berria idatzi zenetik Hitlerrek Alemaniako aginpidea eskuratu bitarteko (1933).

Ondasun nabarmenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Weimarko eraikin klasikoak¹ UNESCOren gizateriaren ondarea
Goethe eta Schillerren estatuak Weimarko antzokiaren aurrean
Mota	Kulturala
Irizpideak	iii, vi
Erreferentzia	846
Kokalekua	Alemania
Eskualdea²	Europa/Ipar Amerika
Izen ematea	1998 (XXII. bilkura)
¹ UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua) ² UNESCOren sailkapena

Goian aipatu bezala Weimarko klasizismoa bertan jaio zen eta eraikin hauek babesteko 1998an Gizateriaren Ondare izendatu zituen UNESCOk. Hurrengo urtean, 1999an Weimar Europako kultura-hiriburua ere izendatu zuten. Honako hauek dira UNESCOren babesean dauden eraikinak:

Kodea	Eraikina
846-001	Goetheren etxea
846-002	Schillerren etxea
846-003	Eliza, Herderren etxea eta institutu zaharra
846-004	Hiriko jauregia
846-005	Alargunaren jauregia
846-006	Ana Amalia dukesaren liburutegia
846-007	Printzeen hilobia eta hilerri historikoa
846-008	Ilmeko parkea eta etxe erromatarra, Goetheren basetxea
846-009	Belvedere jauregia, orangerie-a eta jauregiko parkea
846-010	Tiefurt jauregia eta parkea
846-011	Ettersburg jauregia eta parkea

Auzoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ehringsdorf
Gaberndorf
Gelmeroda
Holzdorf
Legefeld
Niedergrunstedt
Oberweimar
Possendorf
Schöndorf
Süßenborn
Taubach
Tiefurt
Tröbsdorf

Herri eta hiri senidetuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Webgune ofiziala (Alemanez)

Datuak: Q3955
Multimedia: Weimar

Bilatu

Nabigazio menua