1963

1963. urtea
Kronologia
Mendeak	XIX.a • XX.a • XXI.a
Hamarkadak	1940(e)koa • 1950(e)koa • 1960(e)koa • 1970(e)koa • 1980(e)koa
Urteak	1960  • 1961  • 1962 • 1963 • 1964 • 1965 • 1966
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1963 MCMLXIII
Ab urbe condita	2716
Armeniar egutegia	1412 ԹՎ ՌՆԺԲ
Bahá'í egutegia	119 – 120
Bengaliar egutegia	1370
Berber egutegia	2913
Egutegi budista	2507
Myanmarko egutegia	1325
Bizantziar egutegia	7471 – 7472
Koptoen egutegia	1679 – 1680
Etiopiar egutegia	1955 – 1956
Hebrear egutegia	5723 – 5724
Egutegi hinduak
Bikram Samwat	2019 – 2020
Shaka Samvat	1885 – 1886
Kali Yuga	5064 – 5065
Iraniar egutegia	1341 – 1342
Islamiar egutegia	1382 – 1383
Japoniar egutegia	Shōwa 38 (昭和38年)
Korear egutegia	4296
Thailandiar eguzki egutegia	2506
Holozeniar egutegia	11963

1963 beste egutegi batzuetan

Gregoriotar egutegia	1963 MCMLXIII
Ab urbe condita	2716
Armeniar egutegia	1412 ԹՎ ՌՆԺԲ
Bahá'í egutegia	119 – 120
Bengaliar egutegia	1370
Berber egutegia	2913
Egutegi budista	2507
Myanmarko egutegia	1325
Bizantziar egutegia	7471 – 7472
Koptoen egutegia	1679 – 1680
Etiopiar egutegia	1955 – 1956
Hebrear egutegia	5723 – 5724
Egutegi hinduak
- Bikram Samwat	2019 – 2020
- Shaka Samvat	1885 – 1886
- Kali Yuga	5064 – 5065
Holozeniar egutegia	11963
Iraniar egutegia	1341 – 1342
Islamiar egutegia	1382 – 1383
Japoniar egutegia	Shōwa 38 (昭和38年)
Korear egutegia	4296
Thailandiar eguzki egutegia	2506

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Gertaerak

• Martxoaren 21a - San Frantziskoko badiako Alcatrazeko kartzela betiko itxi zuten.
• Ekainaren 16a - Valentina Terexkova kosmonauta sobietarra historian espazioratu den lehen emakumezkoa bihurtu zen Kazakstanen dagoen Baikonurgo kosmodromotik orbitaratu zutenean.
• Ekainaren 21a - Giovanni Battista Montini, Milango artzapezpikua, Eliza Katolikoko Aita Santu aukeratu zuten. Paulo VI.a izena hartu zuen.
• Abuztuaren 28an Martin Luther Kingek gidatu zuen Washington DCn protesta ibilaldi erraldoia, "I Have a Dream" izenburuarekin ezagututako hitzaldia eman zuelarik.
• Irailaren 16a - Malaya, Singapur, Ipar Borneo (oraingo Sabah) eta Sarawak batu egin ziren Malaysia eratzeko.
• Azaroaren 22a - Dallasen (AEB), John F. Kennedy presidentea hil zuten (j.1917).
• Abenduaren 12a - Keniak independentzia lortu zuen Erresuma Batutik.

Arte eta kultura

• 1963ko otsailaren 11an The Beatles talde britainiarrak argitaratu zuen "Please Please Me" lenhenengo diskoa. Hurrengo 3-4 urteetan munduko birari ekin zioten, tartean AEBak "konkistatuz" eta Beatlemania izeneko fenomenoa sortuz.

Zientzia eta teknologia

• Thomas Starzlek lehenengo gibel-transplantea AEBetan, James D. Hardyk lehenengo birikakoa eta Guy Alexandrek lehenengo giltzurrun-transplantea burmuin heriotza baina bihotza taupaka zituen emaile batengandik Belgikan.
• Edward Lorenz matematikariak argitaratu zuen bere aurkikuntza "tximeleta efektua"-ren inguruan, kaosaren teoriaren garapenerako esanguratsua izan zena.

Kirolak

• Abuztuaren 24an sortu zuten Alemanian gizonezkoen futbolaren Bundesliga.
• Frantziako Tourra irabazi zuen 3 aldiz jarraian Jacques Anquetilek.

Jaiotzak

• Otsailaren 3a - Jose Biriukov, saskibaloi jokalar errusiar-espainiarra.
• Otsailaren 11 - Jose Maria Bakero, futbolari eta entrenatzaile goizuetarra.
• Otsailaren 17a - Michael Jordan, NBAko saskibaloi jokalari mitikoa.
• Martxoaren 3a - Martin Fiz, atleta gasteiztarra.
• Martxoaren 27a - Quentin Tarantino, Ameriketako Estatu Batuetako aktore eta zuzendaria.
• Apirilaren 20a - Fermin Muguruza, abeslari irundarra.
• Maiatzaren 12a - Juan Mari Musti Mujika, zumarragar futbolaria (h. 2004).
• Ekainaren 6a - Jon Arretxe, idazle basauriarra.
• Ekainaren 15a - Helen Hunt, aktore estatubatuarra.
• Urriaren 11 - Jordi Villacampa, saskibaloi jokalari kataluniarra.
• Abenduaren 5a - Alberto Nisman, Argentinako fiskala, Cristina Fernández de Kirchner presidentea salatu ondoren hilda agertu zena (h. 2015).
• Abenduaren 12a - Luis Berrizbeitia, idazle abadiñoarra.

Heriotzak

• Urtarrilaren 12a - Ramón Gómez de la Serna, espainiar idazle, kazetari eta itzultzailea (j. 1888).
• Urtarrilaren 24a - Valentin Zubiaurre Agirrezabal, bizkaitar margolaria (j. 1879).
• Urtarrilaren 28a - Gustave Garrigou, frantziar txirrindularia (j. 1884).
• Urtarrilaren 29a - Robert Frost, estatubatuar olerkaria (j. 1874).
• Urtarrilaren 30a - Francis Poulenc, frantziar musikagilea eta piano-jotzailea (j. 1899).
• Otsailaren 6a - Abd el-Krim, Espainiaren eta Frantziaren kolonialismoaren aurka jardun zuen Arrifko buruzagia.
• Otsailaren 7a - Learco Guerra, giza tren makina, italiar txirrindularia (j. 1902).
• Otsailaren 9a - Abdul Karim Kassem, Irakeko militar eta buruzagia (j. 1914).
• Otsailaren 13a - Jaume Font, kataluniar apezpikua, Donostiako elizbarrutiko lehendabiziko apezpikua (j. 1894).
• Otsailaren 28a - Rajendra Prasad, Indiako lehen lehendakaria (j. 1884).
• Martxoaren 4a - William Carlos Williams, estatubatuar olerkaria (j. 1883).
• Martxoaren 16a - William Beveridge, britainiar ekonomialaria eta gizarte erreformagilea (j. 1879).
• Martxoaren 25a - Clément Mathieu, lapurtar artzapezpiku eta euskaltzalea (j. 1882).
• Apirilaren 23a - Paulino Gómez, euskal okina eta politikari sozialista (j. 1891).
• Apirilaren 30a - Vicente Risco, galiziar politikari eta idazlea (j. 1884).
• Maiatzaren 6a - Frantzisko Jabier Landaburu, arabar politikaria (j. 1907).
• Maiatzaren 20a - Horacio Etxebarrieta, bizkaitar politikari eta industria-gizona (j. 1870).
• Maiatzaren 27a - Aquilino Gomes Ribeiro, portugaldar idazlea (j. 1885).
• Maiatzaren 30a - Ribeiro Couto, brasildar idazlea eta diplomatikoa (j. 1898).
• Ekainaren 3a - Joan XXIII.a, Aita santua (j. 1881).
• Ekainaren 3a - Nâzım Hikmet, turkiar idazlea (j. 1902).
• Ekainaren 9a - José Félix Lekerika, bilbotar diplomatiko eta politikaria (j. 1891).
• Ekainaren 9a - Jacques Villon, frantziar margolaria (j. 1875).
• Ekainaren 17a - Richard Baer, alemaniar ofizial nazia (j. 1911).
• Ekainaren 18a - Pedro Armendáriz, mexikar aktorea (j. 1912).
• Ekainaren 21a - Paulo VI.a, Aita santua (j. 1897).
• Uztailaren 3a - Jose Tomas Uruñuela, arabar musikagilea, musikologoa eta dantzako maisua (j. 1891).
• Uztailaren 31 - Leopoldo Eijo, galiziar apezpiku eta idazlea (j. 1878).
• Abuztuaren 13a - Jesús Valdés, nafar militarra, Espainiako Lehor Armadako teniente-koronela (j. 1896).
• Abuztuaren 14a - Clifford Odets, estatubatuar antzezle eta antzerkigilea (j. 1906).
• Abuztuaren 15a - Vsievolod Ivanov, errusiar antzerkigilea (j. 1895).
• Abuztuaren 27a - Seber Altube, arrasatear idazlea, filologoa eta musikaria (j. 1879).
• Abuztuaren 27a - William Edward Burghardt Du Bois, estatubatuar politikari eta idazle mestizoa (j. 1869).
• Abuztuaren 31 - Georges Braque, frantziar eskultore eta margolaria (j. 1882).
• Irailaren 3a - Louis MacNeice, irlandar idazlea (j. 1907).
• Irailaren 4a - Robert Schuman, Europako Legebiltzarreko presidentea eta Frantziako lehen ministroa (j. 1886).
• Urriaren 10a - Édith Piaf, frantziar abeslaria, music-hall arloan oso famatua (j. 1915).
• Urriaren 11 - Jean Cocteau, frantziar idazlea, diseinugilea, antzerkigilea, eta zinemagilea (j. 1889).
• Urriaren 24a - Karl Bühler, alemaniar psikologo eta filosofoa (j. 1879).
• Urriaren 29a - Adolphe Menjou, estatubatuar aktorea (j. 1890).
• Azaroaren 2a - Ngô Đình Diệm, Vietnamgo lehenengo presidentea (j. 1901).
• Azaroaren 5a - Luis Cernuda, espainiar poeta, kritikaria eta itzultzailea (j. 1902).
• Azaroaren 15a - Fritz Reiner, hungariar-estatubatuar orkesta zuzendaria (j. 1888).
• Azaroaren 16a - Pedro Landeta, bizkaitar karmeldar misiolaria (j. 1887).
• Azaroaren 19a - Katalina Eleizegi, donostiar idazlea (j. 1889).
• Azaroaren 22a - Aldous Huxley, ingeles idazlea (j. 1894).
• Azaroaren 22a - John F. Kennedy, Ameriketako Estatu Batuetako 35. Presidentea, atentatuan eraila (j. 1917).
• Azaroaren 22a - C. S. Lewis, irlandar idazlea (j. 1898).
• Abenduaren 9a - Daniel O. Fagunwa, nigeriar buruzagi, irakasle eta idazle joruba (j. 1903).
• Abenduaren 12a - Theodor Heuss, Alemaniako Errepublika Federaleko lehenengo lehendakaria (j. 1884).
• Abenduaren 12a - Yasujiro Ozu, japoniar zinemagilea (j. 1903).
• Abenduaren 24a - Mariano Arrate, donostiar futbolaria (j. 1892).
• Abenduaren 25a - Tristan Tzara, errumaniar-frantziar olerkigile eta saiakera-idazlea, dadaismoaren sortzaileetako bat (j. 1896).
• Abenduaren 28a - Paul Hindemith, alemaniar musikagile eta teorikoa (j. 1895).
• Enrique Nieto, euskal herritar margolaria (j. 1890).
• Francisco Llano de la Encomienda, espainiar jenerala (j. 1877).
• Juan Jose Makazaga, bertsolaritzaren inguruan lan handia egin zuen donostiar inprimatzailea (j. 1887).
• Ricardo Gutiérrez Abascal, Juan de la Encina, euskal arte kritikaria (j. 1888).

Nobel saridunak:

• Fisika: Eugene Paul Wigner, Maria Goeppert-Mayer, J. Hans D. Jensen
• Kimika: Karl Ziegler, Giulio Natta
• Literatura: Giorgos Seferis
• Medikuntza: Sir John Carew Eccles, Alan Lloyd Hodgkin, Andrew Fielding Huxley
• Bakea: Gurutze Gorriaren Nazioarteko Batzordea eta Gurutze Gorriaren Elkarteen Liga.

---

Agintariak

[[File:Espainia|10x10px|1963|link=|alt=Francisco Franco]]

Munduko agintariak 1963. urtean

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: 1963