Zelulosa

Zelulosa
Irudi gehiago
Konposizioa	oxigeno, karbono eta hidrogeno
Aurkitzailea	Anselme Payen
Eponimoa	plant-type cell wall (en)
Mota	polisakarido, holocellulose (en) , Lehengai eta primary metabolite (en)
Ezaugarriak
Dentsitatea	1,5 g/cm³
Deskonposizio-puntua	260 °C (gutxienekoa) 270 °C (gehienez)
Lurrun-presioa	0 mmHg (20 °C)
Masa molekularra	370,147512 Da
Arriskuak
NFPA 704	1 1 0
Denboran ponderatutako esposizio muga	5 mg/m³ (10 h, Ameriketako Estatu Batuak) 10 mg/m³ (10 h, baliorik ez) 15 mg/m³ (8 h, Ameriketako Estatu Batuak)
Eragin dezake	cellulose exposure (en)
Identifikatzaileak
CAS zenbakia	9004-34-6
Gmelin	18246
ChEMBL	CHEMBL1201676
RTECS zenbakia	FJ5691460
ZVG	12570
DSSTox zenbakia	FJ5691460
EC zenbakia	232-674-9
ECHA	100.029.692
CosIng	32480
MeSH	D002482
UNII	I355QGZ19A, OP1R32D61U eta SMD1X3XO9M
KEGG	C00760

Zelulosa glukosa molekulez osatutako polisakaridoa da, naturan oso ugaria dena. Zurruna da, eta uretan zein disolbatzaile organikoetan disolbaezina. Landareetan aurkitzen da batez ere.

Egitura kimikoa

Glukosa-unitateen arteko loturaren bidez zelulosa lortzen da.

Almidoiaren eta glukogenoaren antzera, zelulosa glukosaz osatutako polisakaridoa da. Zelulosa beta glukosaz osatuta dago eta, almidoiak eta glukogenoak, berriz, alfa glukosaz.

Zelulosaren formula (C₆H₁₀O₅)_n da, n terminoa aldakorra baina beti 200 baino handiagoa izanik.

Zelulosaren katea lineala da eta, glukogenoak ez bezala, ez du alboko adarrik.

Espero izatekoa denez, zelulosaren erabateko hidrolisiak glukosa ematen du.

Zelulosaren egitura; ezkerrean, β glukosa; eskuinean, β glukosa batzuk lotuta

Funtzioa

Zelulosa landareen polisakarido nagusia da, eta landareen zelula-horma osatzen du. Landareen zelula-hormaren % 40 zelulosa da, zurarena, % 50 eta, kotoiarena, aldiz, % 90.

Glukosaren funtzioa glukogenoarena eta almidoiarena ez bezalakoa da; horien zeregina energia pilatzea da, zelulak erabiltzeko. Zelulosaren funtzioa, berriz, zelularen egitura mantentzean datza, euskarri gisa aritzen baita landareen eta algen zelula-hormetan.

Zelulosa naturan dagoen polisakaridorik ugariena da, biosferak duen karbonoaren erdia baino gehiago zelulosa eran baitago.

Animalia gehienek (gizakiak barne) ezin dute zelulosa digeritu, ez baitute β-1,4 lotura glukosidikoa apurtzeko behar den entzima, hau da, zelulasa. Animalia belarjaleek, berriz, zelulasa duten bakterioak dituzte beren hesteetan eta, bakterio horiei esker, zelulosa digeritzen dute.

Ekintza biologikoa

Gizakiak zelulosa digeritu ezin badu ere, hestea zaharkatzerakoan, libragarri edo laxante mekaniko bezala jokatzen du. Zelulosa-zuntza uretan disolbagaitza denez, hesteak ura xurgatzen du eta, ondorioz, hondakinen bolumena handitu egiten da. Hori dela eta, heste-igarotzearen denbora normalizatu egiten da.

Zuntz gutxiko elikadura duten herrialdeetan, idorreriaren maiztasuna handiagoa izaten da. Zuntz gutxiko elikadura ondeste-koloneko minbiziarekin ere erlazionatu da.

Erabilera industriala

Zelulosak erabilera industrial ugari ditu: plastikoak, zeta, zeluloideak, zelofana, papera eta kartoia, besteak beste, zelulosatik abiatuta ekoizten dira.

Zelulosaren iturri nagusiak zura, kotoia eta lastoa dira.

Ikus gainera

• Hemizelulosa

Kanpo estekak

• Datuak: Q80294
• Multimedia: Cellulose / Q80294