1975

1975. urtea
Kronologia
Mendeak	XIX.a • XX.a • XXI.a
Hamarkadak	1950(e)koa • 1960(e)koa • 1970(e)koa • 1980(e)koa • 1990(e)koa
Urteak	1972  • 1973  • 1974 • 1975 • 1976 • 1977 • 1978
Beste egutegi batzuetan
Gregoriotar egutegia	1975 MCMLXXV
Ab urbe condita	2728
Armeniar egutegia	1424 ԹՎ ՌՆԻԴ
Bahá'í egutegia	131 – 132
Bengaliar egutegia	1382
Berber egutegia	2925
Egutegi budista	2519
Myanmarko egutegia	1337
Bizantziar egutegia	7483 – 7484
Koptoen egutegia	1691 – 1692
Etiopiar egutegia	1967 – 1968
Hebrear egutegia	5735 – 5736
Egutegi hinduak
Bikram Samwat	2031 – 2032
Shaka Samvat	1897 – 1898
Kali Yuga	5076 – 5077
Iraniar egutegia	1353 – 1354
Islamiar egutegia	1394 – 1395
Japoniar egutegia	Shōwa 50 (昭和50年)
Korear egutegia	4308
Thailandiar eguzki egutegia	2518
Unix denbora	157766400 – 189302399
Holozeniar egutegia	11975

1975 beste egutegi batzuetan

Gregoriotar egutegia	1975 MCMLXXV
Ab urbe condita	2728
Armeniar egutegia	1424 ԹՎ ՌՆԻԴ
Bahá'í egutegia	131 – 132
Bengaliar egutegia	1382
Berber egutegia	2925
Egutegi budista	2519
Myanmarko egutegia	1337
Bizantziar egutegia	7483 – 7484
Koptoen egutegia	1691 – 1692
Etiopiar egutegia	1967 – 1968
Hebrear egutegia	5735 – 5736
Egutegi hinduak
- Bikram Samwat	2031 – 2032
- Shaka Samvat	1897 – 1898
- Kali Yuga	5076 – 5077
Holozeniar egutegia	11975
Iraniar egutegia	1353 – 1354
Islamiar egutegia	1394 – 1395
Japoniar egutegia	Shōwa 50 (昭和50年)
Korear egutegia	4308
Thailandiar eguzki egutegia	2518
Unix denbora	157766400 – 189302399

Daturen bat gaineratzen baduzu, egunaren lotura segi dezakezu han ere sartzeko. Eskerrik asko!

---

Gertaerak

• Urtarrilaren 18a - Guardia Zibilak Emilio Pérez Pérez herritarra hil zuen tiroz Lezaman, errepide-kontrol batean.
• Urtarrilaren 20a - Guardia Zibilak Manuel Pérez Elexpe PTEko militantea hil zuen eskuorriak banatzen ari zenean.
• Urtarrilaren 24a - Guardia Zibilak Mikel Gardoki Azpiroz etakidea hil zuen Astigarragan.
• Urtarrilaren 24a - Guardia Zibilak Bonifacio Martínez herritarra hil zuen Bilbon.
• Martxoaren 29a - ETAk Jose Diaz Linares poliziako azpi-inspektorea hil zuen Donostian.
• Apirilaren 22a - ETAk Jose Ramon Moran Gonzalez poliziako inspektorea hil zuen Getxon.
• Maiatzaren 6a - ETAk Andres Segovia Peralta goardia zibila hil zuen Gernikan.
• Maiatzaren 7a - ETAk Fernando Llorente Roig poliziako inspektorea hil zuen Bilbon.
• Maiatzaren 13a - ETAk Domingo Sanchez Muñoz goardia zibilaren tenientea hil zuen Gernikan.
• Ekainaren 5a - ETAk Mariano Roman Madroñal goardia zibila hil zuen Donostian.
• Ekainaren 6a - ETAk Ovidio Diaz López polizia armatuko kidea hil zuen Bartzelonan.
• Uztailaren 5a - ETAk Carlos Arguimberri Elorriaga autobus gidaria hil zuen Deban.
• Uztailaren 31 - ETAk Francisco Exposito Camio taxi gidaria hil zuen Usurbilen.
• Abuztuaren 8a - ETAk Demetrio Lesmes Martin hilil zuen Hernanin.
• Irailaren 27a - Francisco Francok azken bost heriotz zigorrak aplikatu zituen, nazioarteko protesten artean: etakide ziren Juan Paredes "Txiki" eta Anjel Otaegi eta FRAPekoak ziren Xosé Humberto Baena Alonso, José Luis Sánchez Bravo eta Ramón García Sanz fusilatu zituen.
• Urriaren 5a - ETAk jarritako bonba batek hiru goardia zibil hil zituen Oñatin.
• Urriaren 12a - ETAk German Agirre Irazuegi taxi gidaria hil zuen Araban.
• Urriaren 15a - Legazpin (Gipuzkoa) ikurrinaren aldeko lehen ekintzak egin zituzten.
• Urriaren 18a - ETAk Manuel López Treviño goardia zibila hil zuen Zarautzen.
• Azaroaren 4a - Laoseko Errepublika sortu zuten.
• Azaroaren 14a - Espainiak Mendebaldeko Sahara Maroko eta Mauritaniaren eskuetan utzi zuen.
• Azaroaren 22a - Joan Karlos Borboikoa errege izendatu zuten, Joan Karlos I.a izenpean.
• Azaroaren 24a - Antonio Etxebarria Albisu Oiartzungo alkatea hil zuten, iturri batzuen arabera ETAk, nahiz eta gertaera ez zen argitu.

Arte eta kultura

• Otsailaren 24a - Led Zeppelin musika taldeak "Physical Graffiti" albuma argitaratu zuen.

Kirolak

• Apirilaren 3a - Bobby Fischerrek Anatoli Karpovekin xakera jokatzeari uko egi zion, azken honek munduko txapelketa erdietsiz.

Jaiotzak

• Urtarrilaren 13a - Unai Apeztegia, nafar pilotaria.
• Otsailaren 11 - Marek Špilár, eslovakiar futbolaria (h. 2013).
• Otsailaren 22a - Drew Barrymore, estatubatuar aktorea.
• Martxoaren 28a - Shanna Moakler, estatubatuar modelo eta aktorea.
• Maiatzaren 2a - David Beckham, britainiar futbolaria.
• Maiatzaren 4a - Oscar Jaenada, espainiar aktorea.
• Maiatzaren 5a - Asier Olaizola, nafar pilotaria.
• Maiatzaren 12a - Jonah Lomu, zeelandaberriar errugbilaria, kirol horretan izan den lehenbiziko izar handia (h. 2015).
• Maiatzaren 20a - Asier Serrano, gipuzkoar idazlea.
• Ekainaren 4a - Angelina Jolie, estatubatuar aktorea.
• Ekainaren 22a - Andreas Klöden, alemaniar txirrindulari profezioanala.
• Ekainaren 27a - Asier Etxeandia, bizkaitar aktorea.
• Uztailaren 17a - Elena Anaya, espainiar aktorea.
• Uztailaren 28a - Leonor Watling, espainiar aktore eta abeslaria.
• Abuztuaren 4a - Harkaitz Cano, gipuzkoar idazlea.
• Abuztuaren 7a - Charlize Theron, hegoafrikar aktorea.
• Abuztuaren 18a - Igor Elortza, bizkaitar bertsolaria.
• Abuztuaren 18a - Aitor Lopez Rekarte, gipuzkoar futbolaria.
• Abuztuaren 29a - Juan Diego Botto, argentinar aktorea.
• Irailaren 16a - Jon Tecedor, euskal haltera (h. 2008).
• Urriaren 5a - Kate Winslet, britainiar aktorea.
• Urriaren 11 - Patxi Vila, nafar txirrindularia.
• Azaroaren 1a - Roberto Dueñas, espainiar saskibaloi jokalaria.
• Azaroaren 2a - Estitxu Fernandez, nafar kazetaria.
• Azaroaren 25a - Aitor Mendiluze, gipuzkoar bertsolaria.
• Abenduaren 22a - Dimitri Khokhlov, errusiar futbolaria.
• Abenduaren 26a - Marcelo Rios, txiletar tenislaria.
• Abenduaren 30a - Tiger Woods, estatubatuar golfaria.

Heriotzak

• Urtarrilaren 1a - Kiusaku Ogino, japoniar ginekologoa (j. 1882).
• Urtarrilaren 9a - Pierre Fresnay, frantziar antzezlea (j. 1897).
• Urtarrilaren 14a - Javier Arana, euskal kirolaria (j. 1905).
• Urtarrilaren 15a - Shojiro Sugimura, japoniar futbolaria (j. 1905).
• Urtarrilaren 17a - Gustavo Rojas Pinilla, Kolonbiako presidente eta diktadorea (j. 1900).
• Urtarrilaren 28a - Antonín Novotný, Txekiako presidentea (j. 1904).
• Otsailaren 3a - Umm Kulthum, Ekialdeko Izarra, egiptoar abeslaria, egiptoar nazionalismoaren eta panarabismoaren ikurra (j. 1898).
• Otsailaren 8a - Robert Robinson, ingeles kimikaria, 1947ko Kimikako Nobel Saria (j. 1886).
• Otsailaren 11 - Hideo Shinojima, japoniar futbolaria (j. 1910).
• Otsailaren 19a - Luigi Dallapiccola, italiar musikagilea, dodekafonismoaren aitzindaria Italian (j. 1904).
• Martxoa - Samuel Herrick, estatubatuar astronomoa (j. 1911).
• Martxoaren 7a - Mikhail Mikhailovitx Bajtin, errusiar literatura-kritikaria (j. 1895).
• Martxoaren 8a - George Stevens, estatubatuar zinema zuzendaria (j. 1904).
• Martxoaren 9a - Joseph Guillemot, distantzia luzeko frantziar atleta (j. 1899).
• Martxoaren 13a - Ivo Andritx, serbokroazieraz idatzi zuen idazlea, 1961eko Literaturako Nobel Saria (j. 1892).
• Martxoaren 14a - Susan Hayward, estatubatuar aktorea (j. 1917).
• Martxoaren 15a - Aristoteles Onassis, XX. mendeko greziar ontzigintzako enpresaburu ospetsuena eta bere garaiko gizon aberatsena (j. 1906).
• Apirilaren 5a - Chiang Kai-shek, Txinako gobernuburua (j. 1887).
• Apirilaren 12a - Joséphine Baker, estatubatuar-frantziar dantzari eta abeslaria (j. 1906).
• Apirilaren 14a - Fredric March, estatubatuar aktorea (j. 1897).
• Apirilaren 17a - Sarvepalli Radhakrishnan, Indiako bigarren presidentea (j. 1888).
• Apirilaren 25a - Jacques Duclos, frantziar politikaria (j. 1896).
• Maiatzaren 18a - Kasimir Fajans, poloniar kimikari eta fisikaria (j. 1887).
• Maiatzaren 31 - Marcelino Agirrezabala, Txirri I.a, bizkaitar futbolaria (j. 1902).
• Ekainaren 3a - Eisaku Satō, Japoniako lehen ministroa eta 1974ko Bakearen Nobel Saria (j. 1901).
• Ekainaren 5a - Gabriel Aresti euskal idazlea (j. 1933).
• Ekainaren 13a - Arturo Tabera, espainiar kardinala, Iruñeko artzapezpiku eta Tuterako apezpikua izandakoa (j. 1903).
• Ekainaren 26a - José María Escrivá, espainiar apaiza, Opus Deiaren eta Nafarroako Unibertsitatearen fundatzailea (j. 1902).
• Ekainaren 29a - Dionisio Ridruejo, espainiar politikari frankista eta idazlea (j. 1912).
• Uztailaren 30ean desagertua - Jimmy Hoffa, estatubatuar sindikalista (j. 1913).
• Abuztuaren 8a - Joaquín Arrarats, nafar kazetari eta historialaria (j. 1898).
• Abuztuaren 9a - Dmitri Xostakovitx, sobietar konpositorea (j. 1906).
• Abuztuaren 20a - Isidro Ansorena, euskal txistularia (j. 1892).
• Abuztuaren 27a - Haile Selassie, Etiopiako azken Enperadorea (j. 1892).
• Abuztuaren 29a - Éamon de Valera, Irlandako presidentea (j. 1882).
• Irailaren 10a - George Paget Thomson, ingeles fisikaria, 1937ko Fisikako Nobel Saria (j. 1892).
• Irailaren 10a - Hans Swarowski, austriar orkestra zuzendari eta zuzendaritza irakaslea (j. 1899).
• Irailaren 11 - Pedro Antequera Azpiri, espainiar margolaria, marrazkilaria eta artista grafikoa (j. 1892).
• Irailaren 20a - Saint-John Perse, frantziar olerkari eta diplomatikoa, 1960ko Literaturako Nobel saria (j. 1887).
• Irailaren 27a -
  • Jon Paredes, Txiki, ETAkidea, frankismoko azken exekuzioetan fusilatua (j. 1954).
  • Angel Otaegi, ETAkidea, frankismoko azken exekuzioetan fusilatua (j. 1942).
• Urriaren 14a - Manuel López, Travieso, bizkaitar futbolari eta entrenatzailea (j. 1900).
• Urriaren 22a - Arnold J. Toynbee, ingeles historialaria (j. 1889).
• Urriaren 27a - Ángela Ruiz Robles, leondar irakasle eta asmatzailea, liburu elektronikoaren lehen patentearen jabea (j. 1895).
• Urriaren 28a - Santos Gandia, gipuzkoar biolontxelo-jotzailea (j. 1899).
• Urriaren 30a - Gustav Hertz, alemaniar fisikaria, 1925eko Fisikako Nobel Saria (j. 1887).
• Azaroaren 2a - Pier Paolo Pasolini, italiar zinema-zuzendaria, olerkaria, idazlea eta intelektuala (h. 1922).
• Azaroaren 5a - Richard Sharpe Shaver, zientzia-fikzioko estatubatuar idazlea (j. 1907).
• Azaroaren 5a - Edward Lawrie Tatum, estatubatuar biologoa, 1958ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1909).
• Azaroaren 10a - Manuel Aznar, espainiar kazetari, politikari eta diplomatikoa (j. 1894).
• Azaroaren 20a - Francisco Franco, espainiar diktadore militarra (j. 1892).
• Azaroaren 21a - Gunnar Gunnarsson, gehienbat danieraz idatzi zuen islandiar idazlea (j. 1889).
• Azaroaren 28a - Erico Verissimo, basildar eleberrigilea eta literatura-historialari eta kritikaria (j. 1905).
• Abenduaren 4a - Hannah Arendt, judu jatorriko politika ikertzaile alemaniarra (j. 1906).
• Abenduaren 7a - Thornton Wilder, estatubatuar antzezlan eta eleberri idazlea (j. 1897).
• Abenduaren 9a - Francisco Basterretxea, euskal herritar politikari eta abokatua (j. 1886).
• Abenduaren 9a - William Augustus Wellman, estatubatuar zinema zuzendaria (j. 1896).
• Abenduaren 15a - Shigeyoshi Inoue, japoniar almirantea (j. 1889).
• Inazio Larrañaga, gipuzkoar idazlea (j. 1892).
• Jesus Agirregabiria, donostiar tenorra (j. 1892).
• Martin Oianburu Artze, nafar enpresaburua (j. 1881).
• Serafin Arantzeta, bizkaitar trikitilaria (j. 1899).
• Benjamin Jekhowski, frantziar-errusiar-poloniar astronomoa (j. 1881).
• Paul Arrighi, korsikar idazle eta historialaria (j. 1895).

Nobel saridunak:

• Fisika: Aage Niels Bohr, Ben Roy Mottelson, Leo James Rainwater
• Kimika: John Warcup Cornforth, Vladimir Prelog
• Literatura: Eugenio Montale
• Medikuntza: David Baltimore, Renato Dulbecco, Howard Martin Temin
• Ekonomia: Leonid Kantorovich, Tjalling Koopmans
• Bakea: Andrei Dimitrievitx Sakharov

---

Agintariak

[[File:Libia|10x10px|1975|link=|alt=Muammar al-Gaddafi]]

[[File:Kanada|10x10px|1975|link=]]

[[File:Errusia|10x10px|1975|link=]]

[[File:Espainia|10x10px|1975|link=|alt=Carlos Arias Navarro]]

Munduko agintariak 1975. urtean

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: 1975