Edukira joan

Arama

Koordenatuak: 43°03′49″N 2°09′56″W / 43.0635°N 2.1656°W / 43.0635; -2.1656
Wikipedia, Entziklopedia askea
Arama
 Gipuzkoa, Euskal Herria
Arama udalerriaren ikuspegi orokorra.
Administrazioa
EstatuaEspainia
ErkidegoaEuskal Autonomia Erkidegoa
LurraldeaGipuzkoa
EskualdeaGoierri
Izen ofizialaArama
AlkateaIker Irribarria Olazabal
(Aramako Herri Batzarra)
Posta kodea20248
INE kodea20012
Herritarraaramar
Ezizenaidiezizalek eta fruterozalek
Kokapena
Koordenatuak43°03′49″N 2°09′56″W / 43.0635°N 2.1656°W / 43.0635; -2.1656
Map
Azalera1,33 km²
Garaiera163 m
Distantzia39 km Donostiara
Demografia
Biztanleria178 (2024)
−11 (2023)
alt_left 101 (%56,7) (%55,6) 99 alt_right
Dentsitatea1,34 bizt/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]		% 30,72
Zahartze tasa[1]% 14,48
Ugalkortasun tasa[1]‰ 45,45
Ekonomia
Jarduera tasa[1]% 79,17 (2011)
Genero desoreka[1]% 4,9 (2011)
Langabezia erregistratua[1]% 6,68 (2013)
Euskara
Euskaldunak[2]% 81.31 + % 8.08 hartzaile (2021)
Etxeko erabilera[3]% 73.74 (2021)
Datu gehigarriak
Sorrera1615 (juliotar egutegia)
Webguneahttp://www.arama.eus

Arama Gipuzkoako hego-ekialdeko udalerri bat da, Goierri eskualdean kokatua. Landa-udalerri txiki eta euskalduna da, probintziako txikiena, eta eskualdean biztanle gutxien daukana Altzaga eta Gaintzarekin batera. Izan ere, 210 biztanle zituen 2016an.

Geografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Udalerri mugakideak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Auzoak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aramak bi gune nagusi ditu: behean, herrigunea, udaletxea eta kale nagusia dituena; goian, baserriek osatutako gunea.

  • Arama udalerriaren ikuspegi panoramikoa. Ezkerraldean, Itsasondo udalerria eta N-1 errepidea; eskuinaldean, mendiaren goialdean, Altzaga udalerria.
    Arama udalerriaren ikuspegi panoramikoa. Ezkerraldean, Itsasondo udalerria eta N-1 errepidea; eskuinaldean, mendiaren goialdean, Altzaga udalerria.

Zerbitzuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • Liburutegia[4]
  • Bake epaitegia[5]
  • Haur txokoa[6]
  • Soinketa aretoa[7]
  • Frontoia[7]
  • KZ gunea[8]
  • Gazte lokala[9]

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

XIV. mendean Ordiziaren menpe zegoen, inguruko beste herri batzuk bezala, baina 1615eko otsailaren 13an hiribildu titulua jaso zuen.

XIX. mendean krisialdian sartu zen, gerrateen ondorioz.

Demografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2019an Aramak 202 biztanle zituen, horietatik % 19,31k 65 urte edo gehiago zituen. Atzerrian jaiotakoen kopurua % 8,91 zen.[10]

Aramako biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

Politika

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Sakontzeko, irakurri: «Hauteskundeak Araman»

2023-2027 legegintzaldia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2023ko hauteskundeen ondorengo Aramako udalbatza

Alderdia

2023ko maiatzak 28
Zinegotziak Boto kopurua
Jon Ander Gorospe Olazabal (Aramako Herri Batzarra)
1 / 5
71 (% 78,02)
Asier Muñagorri Garmendia (Aramako Herri Batzarra)
1 / 5
71 (% 78,02)
Udane Arizmendi Lecuona (Aramako Herri Batzarra)
1 / 5
67 (% 73,63)
Aritz Insausti Zeberio (Aramako Herri Batzarra)
1 / 5
67 (% 73,63)
Iker Irribarria Olazabal (Aramako Herri Batzarra)
1 / 5
52 (% 57,14)
*250 biztanle baino gutxiagoko udalerrietan, hautagai zerrenda irekiekin bozkatzen denez, boto guztien ehuneko totala ez da zergaitik 100 izan behar.
Datuen iturria: Hauteskunde emaitzak. Eusko Jaurlaritza

Junta Electoral Central (Gaztelaniaz)

Alkateak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hauek izan dira Aramako azken alkateak:

Alkatea Agintaldi hasiera Agintaldi amaiera Alderdia[11]
Joakin Mugika Tolosa[11] 1979 1983 Arama Hautesle Elkarte
Mikel Irizar Arizmendi[11] 1983 1987 Aramako Herri Batzarra
Mikel Irizar Arizmendi[11] 1987 1991 Independenteak
Joakin Mugika Tolosa[11] 1991 1995 Independenteak
Joakin Mugika Tolosa[11] 1995 1999 Aramako Herri Batzarra
Maria Jose Olazabal Aldasoro[11] 1999 2003 Aramako Herri Batzarra
Maria Jose Olazabal Aldasoro[11] 2003 2007 Aramako Herri Batzarra
Maria Jose Olazabal Aldasoro[11] 2007 2011 Aramako Herri Batzarra
Asier Mujika Otegi[11][12] 2011 2015 Aramako Herri Batzarra
Asier Mujika Otegi[11][12] 2015 2019 Aramako Herritarrak
Luis Garmendia Sagastume[11][13] 2019 2023 Aramako Herri Batzarra
Aritz Insausti Zeberio[11][14] 2023 2025 a Aramako Herri Batzarra
Iker Irribarria Olazabal[15] 2025 Jardunean Aramako Herri Batzarra

a 2025eko ekainaren 19an Aritz Insausti Zeberio alkateak dimisioa aurkeztu zuen.

Ekonomia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2017an honela banatzen ziren sektore ekonomikoak herrian: lehen sektorea BEGaren % 0,5. Bigarren sektorea % 80,6. Hirugarren sektorea % 17,1. Eraikuntza % 1,9.[10]

Jaiak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • San Martin jaiak[16]

Euskara

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Aramako Eugenio Izaren[17] testigantza, erdara ikasteko kanpora joan beharraren ingurukoa. Euskal Herriko Ahotsak[18][19] proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.

Aramako euskara[20] erdialdeko euskararen (gipuzkeraren)[21] aldaera bat da, sartaldeko euskararen[22] barnean kokatzen den Goierriko euskara[23], hain zuzen. Urolaldeko hizkerarekin batera osatzen du Sartaldeko azpieuskalkia, baina Urolaldekoan sakonagoa da mendebaleko euskararen eragina. Nortasun beteko hizkera da Goierrikoa, batasun handikoa, nahiz eta gorabeherak badiren mendebaletik ekialdera, hau da, Segura, Zegama eta Legazpitik Zaldibia edo Legorretara. Ataungoa ere berezia da, ziurrenik, bakartu samar eta Nafarroako mugan dagoelako. Abaltzisketak eta Ikaztegietak Tolosaldearekin lotura egiten dute, eta Urretxuk eta Zumarragak, berriz, Goierri eta Urolaldearen artekoa. 2016an herritarren % 83,33 euskalduna zen.[10]

Ondarea

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udaletxe zaharra eta San Martin eliza

Aramar ospetsuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c d e f Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. ↑ Euskararen Adierazle Sistema. Euskara-gaitasuna adinaren eta sexuaren arabera. EAE (eskualdeka/udalerrika). Eusko Jaurlaritza.
  3. ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  4. ↑ «Liburutegia» Arama (kontsulta data: 2020-04-02).
  5. ↑ «Bake epaitegia» Arama (kontsulta data: 2020-04-02).
  6. ↑ «Haur Txokoa» Arama (kontsulta data: 2020-04-02).
  7. ↑ a b «Soinketa Aretoa» Arama (kontsulta data: 2020-04-02).
  8. ↑ «KZgunea» Arama (kontsulta data: 2020-04-02).
  9. ↑ «Gazte lokala» Arama (kontsulta data: 2020-04-02).
  10. ↑ a b c «Web Eustat. Aramako datu estatistikoak» eu.eustat.eus (kontsulta data: 2020-04-02).
  11. ↑ a b c d e f g h i j k l m (Gaztelaniaz) «Base de datos de Alcaldes y Concejales: Ministerio de Política Territorial y Función Pública.» www.mptfp.gob.es (kontsulta data: 2021-02-02).
  12. ↑ a b «Asier Mujika: "Herria aktibatzea behar-beharrezkoa da, mugitu beharra dauka"» Goierriko Hitza 2015-10-06 (kontsulta data: 2025-10-07).
  13. ↑ «Makilak aldatu dira eskuz» Goierriko Hitza 2019-06-17 (kontsulta data: 2025-10-07).
  14. ↑ ««Arama bizirik dagoen herria izaten jarraitzea nahiko nuke»» Goierriko Hitza 2023-10-05 (kontsulta data: 2025-10-07).
  15. ↑ «Iker Irribarria, Aramako alkate berria» Goierriko Hitza 2025-06-20 (kontsulta data: 2025-06-20).
  16. ↑ «Herriko jaiak» Arama (kontsulta data: 2020-04-02).
  17. ↑ «Iza Mujika, Eugenio - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (kontsulta data: 2018-09-24).
  18. ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» www.ahotsak.eus (kontsulta data: 2018-09-24).
  19. ↑ «Agurainen mantentze aldera, erdara ikasten - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (kontsulta data: 2018-09-24).
  20. ↑ «Arama - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (kontsulta data: 2018-08-30).
  21. ↑ «Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (kontsulta data: 2018-08-30).
  22. ↑ «Sartaldekoa (G) - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (kontsulta data: 2018-08-30).
  23. ↑ «Goierrikoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (kontsulta data: 2018-08-30).

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Gipuzkoa
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Arama&oldid=10435703"(e)tik eskuratuta