Amezketa
Jump to navigation
Jump to search
| Amezketa | ||
|---|---|---|
 Gipuzkoa, Euskal Herria | ||
 Amezketako udalerria Txindokiko gailurretik ikusita. | ||
|
| ||
| Administrazioa | ||
| Estatua | Espainia | |
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | |
| Lurraldea | Gipuzkoa | |
| Eskualdea | Tolosaldea | |
| Izen ofiziala | Amezketa | |
| Alkatea |
Iñaki Miren Amundarain Tolosa  | |
| Posta kodea |
20268 | |
| INE kodea |
20008 | |
| Herritarra | amezketar | |
| Kokapena | ||
| Koordenatuak | 43° 02′ 57″ N, 2° 05′ 17″ W / 43.0493025°N,2.0880713°WKoordenatuak: 43° 02′ 57″ N, 2° 05′ 17″ W / 43.0493025°N,2.0880713°W | |
  Amezketa Amezketa (Gipuzkoa) | ||
 Ikusi OpenStreetMapen | ||
| Azalera | 20,58 km2 | |
| Garaiera | 215 metro | |
| Distantzia | 36 km Donostiara | |
| Demografia | ||
| Biztanleria |
921 biztanle (2016) (  -1) | |
|
% 54,14   % 45,86 | ||
| Dentsitatea | 44,75 biztanle/km² | |
| Hazkundea (2003-2013)[1] |
-% 1,12 | |
| Zahartze tasa[1] | % 15,85 | |
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 53,66 | |
| Ekonomia | ||
| Jarduera tasa[1] | % 85,37 (2011) | |
| Genero desoreka[1] | % -2,43 (2011) | |
| Langabezia erregistratua[1] | % 6,93 (2013) | |
| Kultura | ||
| Euskaldunak[1] | % 87,51 (2010) | |
| Euskararen erabilera[2] | % 70,7 (2011) | |
| Datu gehigarriak | ||
| Sorrera | 1615. urtea | |
Amezketa Gipuzkoako hego-ekialdeko udalerri bat da, Aralar inguruan kokatua, Txindoki mendiaren magalean, Tolosaldeko eskualdearen hegoaldean, Nafarroa Garaiarekiko mugan. Tolosatik 12 km-ra eta Donostiatik 36ra dago. 921 biztanle zituen
2016. urtean.
2009tik, udalerri euskaldunen UEMA mankomunitateko partaide da.
Eduki-taula
Geografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Udalerri mugakideak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Amezketak mugakide ditu iparraldean Alegia eta Orendain, hegoaldean Aralarko mendilerroa, ekialdean Bedaio, eta mendebaldean Abaltzisketa.
Auzoak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hainbat auzotan banaturik dago, eta garrantzitsuenak lau dira:
- Ugarte (herri sarreran kokatuta dago).
- San Bartolome edo erdigunea (Plazaren inguru guztia).
- Ergoiena auzoa (elizaren inguruan biltzen diren erikuntzek osatua).
- San Martin (Amezketatik 2 km-ra kokatuta dagoen zelaia).
Ingurune naturala[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Aralarreko mendilerrora eta natura parkera sartzeko Larraitz da puntu nagusietakoa da, eta Tolosaldetik Amezketa da abiapuntu posibleetako bat. Izan ere, Enirio-Aralarko Mankomunitatean barruan dago sartuta XV. mendetik.
Ondarea[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- San Bartolome eliza: 1740ean amaitua.
- Amezketako udaletxea
- Kobrea ustiatzeko meategiak egon ziren herrian 1732tik 1804 arte, gazteleraz "Minas de cobre de Aralar" izenekoak.
Kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jaiak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Herriko zaindaria San Bartolome da eta beraz bertako festak abuztuaren 24 (Bartolome Deunaren eguna) inguruan izaten dira. Baina "San Martin" egunean ere festa moduko bat antolatzen da izen bereko auzoan, aipatutako deunaren omenez.
- Ospakizun hauetaz gain, inauterietan, zehazki astelehenean eta igandean, herritarrak etxez-etxe dantzan ibiltzen dira urte askotako ohitura jarraituz. Talai dantza izenez ezagutzen den dantza egiten dute herritarrek etxe atarietan, trikiti soinua lagun dutelarik.
Demografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Amezketako biztanleria |
|---|
 |
| Datu-iturria: www.ine.es |
Euskara[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Amezketako Pello Zabalaren[3] testigantza, Arantzazuko santutegian euskara ez galtzeko egiten zuenaren ingurukoa. Euskal Herriko Ahotsak[4][5] proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.
Amezketako euskara[6] gipuzkeraren (erdialdeko euskalkiaren)[7] aldaera bat da, erdiguneko gipuzkeraren[8] parte den Tolosaldeko euskara[9] da, hain zuzen. Herri euskalduna da hau, herritar euskaldunak %87.51 baitira, eta euskararen erabilera %70.7.
Politika[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2011ko udal hauteskundeak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz Amezketako alkatea Bilduko Iñaki Miren Amundarain Tolosa da.
Amezketako udalbatza | |||||
Alderdia |
2011ko maiatzaren 22 | ||||
| Zinegotziak | Boto kopurua | ||||
| Bildu | 6 / 7
|
||||
| Amezketarrok Elkar Lanean (AEL) | 1 / 7
|
||||
| Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE)) | 0 / 7
|
||||
| Alderdi Popularra (PP) | 0 / 7
|
||||
| Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean | |||||
Amezketar ospetsuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Fernando Bengoetxea Altuna "Pernando Amezketarra" (1764–1823), plazagizona eta bertsolaria, herrikiderik ospetsuena. Herriko plaza nagusiak haren izena du.
- Antton Karrera (1942–), politikaria.
- Pello Zabala (1943–), fraidea, idazlea eta irratiko esataria.
- Joxean Tolosa (1955–), esku huskako pilotari ohia eta Euskal Telebistako esataria.
- Iker Karrera (1974–), mendi lasterkaria.
- Iker Galartza (1977–), aktorea.
- Ekaitz Saralegi (1979–), esku huskako pilotaria.
- Jokin Altuna (1996–), esku huskako pilotaria.
Kanpo loturak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
 |
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Amezketa  |
- (Gaztelaniaz) Amezketako Udal webgune ofiziala.
- (Gaztelaniaz) Amezketari buruzko webgune ez ofiziala
| |||||||
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira, Udalbiltza, http://udalbiltza.eus/eu/euskal-herriari-begira.
- ↑ «UEMA-Atlasa», Euskararen erabilera (UEMA), http://46.226.108.156/UEMA/atlas.html.
- ↑ «Zabala Bengoetxea, Pello - Ahotsak.eus», ahotsak.eus, https://ahotsak.eus/amezketa/hizlariak/pello-zabala-bengoetxea/. Noiz kontsultatua: 2018-09-24.
- ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea», www.ahotsak.eus, http://www.ahotsak.eus. Noiz kontsultatua: 2018-09-24.
- ↑ «Euskarazko liburuak irakurri, euskara ez galtzeko - Ahotsak.eus», ahotsak.eus, https://ahotsak.eus/amezketa/pasarteak/ame-012-014/. Noiz kontsultatua: 2018-09-24.
- ↑ «Amezketa - Ahotsak.eus», ahotsak.eus, https://ahotsak.eus/amezketa/. Noiz kontsultatua: 2018-08-30.
- ↑ «Erdialdekoa - Gipuzkera - Ahotsak.eus», ahotsak.eus, https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/. Noiz kontsultatua: 2018-08-30.
- ↑ «Erdigunekoa (G) - Ahotsak.eus», ahotsak.eus, https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/erdigunekoa-g/. Noiz kontsultatua: 2018-08-30.
- ↑ «Tolosaldekoa - Ahotsak.eus», ahotsak.eus, https://ahotsak.eus/euskalkiak/erdialdekoa-gipuzkera/erdigunekoa-g/tolosaldekoa/. Noiz kontsultatua: 2018-08-30.
