Amezketa

Amezketa
Gipuzkoa, Euskal Herria
Amezketako udalerria Txindokiko gailurretik ikusita.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Gipuzkoa
Eskualdea	Tolosaldea
Izen ofiziala	Amezketa
Alkatea	Iñaki Miren Amundarain Tolosa
Posta kodea	20268
INE kodea	20008
Herritarra	amezketar
Ezizena	eulik eta elbik
Kokapena
Koordenatuak	43°02′57″N 2°05′17″W
Azalera	20,58 km²
Garaiera	215 m
Distantzia	36 km Donostiara
Demografia
Biztanleria	948 (2022) 3 (2021)
424 (%44,7)   (%52,4) 497
Dentsitatea	46,06 bizt/km²
Hazkundea (2003-2013)	-% 1,12
Zahartze tasa	% 15,85
Ugalkortasun tasa	‰ 53,66
Ekonomia
Jarduera tasa	% 85,37 (2011)
Genero desoreka	% -2,43 (2011)
Langabezia erregistratua	% 6,93 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 87,51 (2010)
Kaleko erabilera	% 87,4 (2016)
Etxeko erabilera	% 87.66 (2016)
Datu gehigarriak
Sorrera	1615 (juliotar egutegia)
Webgunea	https://www.amezketa.eus/

Amezketa Gipuzkoako hego-ekialdeko udalerri bat da, Aralar inguruan kokatua, Txindoki mendiaren magalean, Tolosaldeko eskualdearen hegoaldean, Nafarroa Garaiarekiko mugan. Tolosatik 12 km-ra eta Donostiatik 36ra dago. 921 biztanle zituen 2016. urtean.

2009tik, udalerri euskaldunen UEMA mankomunitateko partaide da.

Geografia

Udalerri mugakideak

Amezketak mugakide ditu iparraldean Alegia eta Orendain, hegoaldean Aralarko mendilerroa, ekialdean Bedaio, eta mendebaldean Abaltzisketa.

Auzoak

Hainbat auzotan banaturik dago, eta garrantzitsuenak lau dira:

• Ugarte (herri sarreran kokatuta dago).
• San Bartolome edo erdigunea (Plazaren inguru guztia).
• Ergoiena auzoa (elizaren inguruan biltzen diren erikuntzek osatua).
• San Martin (Amezketatik 2 km-ra kokatuta dagoen zelaia).

Ingurune naturala

Aralarreko mendilerrora eta natura parkera sartzeko Larraitz da puntu nagusietakoa da, eta Tolosaldetik Amezketa da abiapuntu posibleetako bat. Izan ere, Enirio-Aralarko Mankomunitatean barruan dago sartuta XV. mendetik.

Zerbitzuak

• Liburutegia
• Gaztelekua
• Larrunarri pilotalekua
• Gimnasioa
• Bake epaitegia eta erregistro zibila
• Osasun zentroa
• Zumardi eskola

Demografia

2019an herriak 907 biztanle zituen. Horietatik %21,17k 65 urte edo gehiago zituen, eta atzerrian jaiotakoak %6,84 ziren.

Amezketako biztanleria
Datu-iturria: www.ine.es

Ekonomia

2017an honela banatzen ziren sektore ekonomikoak herrian: Lehen sektorea BEGaren %2,1. Bigarren sektorea %72,9. Hirugarren sektorea %18,3. Eraikuntza %6,7. 2017an biztanleko BPGa 48.882,9 euro ziren.

Politika

2011ko udal hauteskundeak

2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz Amezketako alkatea Bilduko Iñaki Miren Amundarain Tolosa izan zen.

Amezketako udalbatza
Alderdia		2011ko maiatzaren 22
		Zinegotziak	Boto kopurua
	Bildu	6 / 7	416 (% 74,95)
	Amezketarrok Elkar Lanean (AEL)	1 / 7	120 (% 21,62)
	Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE))	0 / 7	3 (% 0,54)
	Alderdi Popularra (PP)	0 / 7	1 (% 0,18)
Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean

2015eko udal hauteskundeak

2015eko maiatzaren 24ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz Amezketako alkatea Bilduko Iñaki Miren Amundarain Tolosa izendatu zuten.

Amezketako udalbatza
Alderdia		2015ko maiatzaren 24
		Zinegotziak	Boto kopurua
	Bildu	5 / 7	308 (% 67.1)
	Auzolanean (AZ)	2 / 7	128 (% 17.89)
	Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE))	0 / 7	3 (% 0.65)
Datuen iturria: Hauteskundeen emaitzak ara.cat webgunean

Udaletxea

2019ko udal hauteskundeak

2019ko udal hauteskundeetan hauek izan ziren emaitzak: EH Bilduk 351 boto; Amezketa Etorkizun-ek 167 boto. PSE-EEk 4 boto. Iñaki Amundarain (EH Bildu) aukeratu zuten berriro alkate.

Kultura

Argizaiolak Amezketan, 1970eko hamarkadan

Euskara

Amezketako Pello Zabalaren testigantza, Arantzazuko santutegian euskara ez galtzeko egiten zuenaren ingurukoa. Euskal Herriko Ahotsak proiekturako egindako elkarrizketa, ahozko ondarea jaso eta zabaltzeko.

Amezketako euskara gipuzkeraren (erdialdeko euskalkiaren) aldaera bat da, erdiguneko gipuzkeraren parte den Tolosaldeko euskara da, hain zuzen. Herri euskalduna da hau, herritar euskaldunak %87.51 baitira, eta euskararen erabilera %70.7.

Jaiak

• Herriko zaindaria San Bartolome da eta beraz bertako festak abuztuaren 24 (Bartolome Deunaren eguna) inguruan izaten dira. Baina "San Martin" egunean ere festa moduko bat antolatzen da izen bereko auzoan, aipatutako deunaren omenez.
• Ospakizun hauetaz gain, inauterietan, zehazki astelehenean eta igandean, herritarrak etxez-etxe dantzan ibiltzen dira urte askotako ohitura jarraituz. Talai dantza izenez ezagutzen den dantza egiten dute herritarrek etxe atarietan, trikiti soinua lagun dutelarik.

Ondarea

• San Bartolome eliza: 1740ean amaitua.
• Amezketako udaletxea
• Kobrea ustiatzeko meategiak egon ziren herriaren kanpoaldean, Buruntzuzin izenekoak, 1732tik 1804 arte, gazteleraz "Minas de cobre de Aralar". Arritzagako ibarrean zeuden kokatuta, eta gaur egun aztarnak oraindik ikusten dira.

Aralar paper fabrika

Amezketar ospetsuak

• Fernando Bengoetxea Altuna "Pernando Amezketarra" (1764–1823), plazagizona eta bertsolaria, herrikiderik ospetsuena. Herriko plaza nagusiak haren izena du.
• Antton Karrera (1942–), politikaria.
• Pello Zabala (1943–2022), fraidea, idazlea eta irratiko esataria.
• Joxean Tolosa (1955–), esku huskako pilotari ohia eta Euskal Telebistako esataria.
• Iker Karrera (1974–), mendi lasterkaria.
• Iker Galartza (1977–), aktorea.
• Ekaitz Saralegi (1979–), esku huskako pilotaria.
• Jokin Altuna (1996–), esku huskako pilotaria.

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Gipuzkoa

• Amezketako albisteak Atarian

• (Gaztelaniaz) Amezketako Udal webgune ofiziala.
• (Gaztelaniaz) Amezketari buruzko webgune ez ofiziala

• Datuak: Q942106
• Multimedia: Amezketa
• Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Amezketa