Edukira joan

Zestoa

Koordenatuak: 43°14′24″N 2°15′31″W / 43.2401°N 2.2586°W / 43.2401; -2.2586
Wikipedia, Entziklopedia askea
Zestoa
 Gipuzkoa, Euskal Herria
Zestoa.
Administrazioa
EstatuaEspainia
ErkidegoaEuskal Autonomia Erkidegoa
LurraldeaGipuzkoa
EskualdeaUrola Kosta
Izen ofizialaZestoa
Posta kodea20740
INE kodea20027
Herritarrazestoar
Kokapena
Koordenatuak43°14′24″N 2°15′31″W / 43.2401°N 2.2586°W / 43.2401; -2.2586
Map
Azalera43,69 km²
Distantzia33 km Donostiara
Demografia
Biztanleria3.838 (2024)
53 (2023)
alt_left 1.772 (%46,2) (%50,5) 1.939 alt_right
Dentsitatea0,88 bizt/km²
Hazkundea
(2003-2013)[1]		% 18,47
Zahartze tasa[1]% 21,44
Ugalkortasun tasa[1]‰ 55,76
Ekonomia
Jarduera tasa[1]% 79,01 (2011)
Genero desoreka[1]% 6,61 (2011)
Langabezia erregistratua[1]% 10,08 (2013)
Euskara
Euskaldunak[2]% 83.21 + % 5.81 hartzaile (2021)
Kaleko erabilera [3]% 78.3 (2021)
Etxeko erabilera[4]% 70.48 (2021)
Datu gehigarriak
Sorrera1383
Webguneahttps://www.zestoa.eus
Hiri senidetuakBir Zeit


Zestoa Gipuzkoako iparraldean dagoen barrualdeko udalerri bat da, Urola Kosta eskualdekoa. 3.740 biztanle zituen 2016. urtean.

Geografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urola ibaiak herria zeharkatzen du. Pagoetako natura parkearen zati bat Zestoa udalerrikoa da.

Udalerri mugakideak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Mendebaldean Deba, iparraldean Zumaia eta Aizarnazabal, ekialdean Aia eta hegoaldean Azpeitia eta Errezil ditu mugakide.

Auzoak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zestoako auzoak honakoak dira:

Historia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aurrehistoria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zestoa aberatsa da oso historiaurreko ondareari dagokionez. Ekain Debako udalerriko lurretan dagoen leizea da, Goi Paleolitokoa, baina irismen eta bide naturala Zestoako herrigunetik du. Ezaguna da batez ere Madeleine aldikoak diren labar-pinturak direla-eta. Erreplika museoa, Ekainberri, Zestoako terminoan dago kokatua. Nahiz eta fisikoki leizea Debako lurretan kokatu, Zestoako muga-mugan dago eta Zestoako udaletxea berak erosi zituen bertako lurrak leizea babestu ahal izateko.

Beste aldetik kobarako sarbidea Zestoako kaskotik hurbil da, eta hau dela eta, Ekainberri 2008ko abuztuan Zestoan zabaldu zuten Ekainberri zentroa, labar-pinturen kopiak eta kobazuloaren egitura bera barne hartzen dituena. Zentroa bisitagai dago eta ireki zenetik dozenaka mila bisitari bertatik igaro dira jada[5].

2008an UNESCOk kobazuloak Gizateriaren Ondare izendatu zituzten, Santimamiñe eta Altxerrirekin batera.

Aizarna auzoan, Erralla eta Amalda kobak daude. Bi leize hauetan garrantzi handiko aztarnategi arkeologikoak aurkitu eta industu dituzte. Danbolinzulo leizean ere agertu dira aztarnak, arte labarrekoak 18.000 eta 33.000 urteen artean datatuak. 2015ean gutxienez bost animalia irudi aurkitu zituztela eman zuten jakitera, orein emeenak eta ahuntzenak, eta beste hiru irudi ere bazeudela baina egoera kaskarrean. Irudiak burdin oxidoz eginak daude eta gorriak dira. Irudi batzuetan trazatua ikus daiteke halaber[6].

Irudiak Paleolito garaiko labar artearen bilakaeraren antzinako denbora batekoak direla dio ikerketak, izan ere, pinturak duela 18.000 urte baino lehenagokoak dia; agian duela 33.000 urtekoak[6].

2009ko abuztuaren 14ean Aranzadi Zientzia Elkarteak duela 250.000 urte Homo heidelbergensis gizakiak erabilitako sutondo baten aurkikuntzaren berri eman zuen. Aurkikuntza Zestoako Irikaitzeko aztarnategian egin zuten, herriko interes arkeologiko handiko beste gune bat, Zestoako kaskoko futbol zelaian kokatzen dena. Adituen ustez, aurkikuntza horrek Homo heidelbergensisek sua egiteko zuen ahalmenaren berri emango du.[7]

  • Ibex akerra, Ekaingo harrizko xafla batean aurkitua.
    Ibex akerra, Ekaingo harrizko xafla batean aurkitua.
  • Ekainberri.
    Ekainberri.
  • Ekainberriko zaldiak.
    Ekainberriko zaldiak.

Garraiobideak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Zestoako geltokia 1925ean


Demografia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2019an 3.833 biztanle zituen herriak. Horietatik %19,18k 65 urte edo gehiago zituen. Atzerrian jaiotakoak %9,57 ziren.[8]

Zestoako biztanleria

Ekonomia

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2017an honela banatzen ziren sektore ekonomikoak herrian: Lehen sektorea BEGaren %2. Bigarren sektorea %51,4. Hirugarren sektorea %43,5. Eraikuntza %3,1.[8]

Politika

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Zestoako udalerrian EH Bildu koalizioak lortu du alkatetza azkeneko hauteskundeetan. Zestoako udalak 11 zinegotzi ditu guztira.

Zestoako alkatea EH Bildu koalizioko Mikel Arregi Urrutia da 2019ko udal hauteskundeez geroztik[9]. Udaleko hamaika zinegotzietatik sei lortu zituen. Baliogabeko botoak 33 izan ziren (emandako guztien %1,67) eta 30 boto zuri izan ziren (botoen %1,52). Abstentzioa %28,52koa izan zen.[10]

Udalerri Hauteskundeak Zestoan
Alderdi politikoa 2019 2015
Botoak Zinegotziak Botoak Zinegotziak
EH Bildu 1083 6 880 5
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ-PNV) 793 5 907 6
PSE-EE/PSOE 36 0 40 0
PP - - 10 0

Euskara

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Zestoako ondarea biltzen duen ikus-entzunezkoa. Euskal Herriko Ahotsak proiektuko elkarrizketekin eta herriko irudiekin osatua.[11][12]
Sakontzeko, irakurri: «Urolaldeko hizkera»

Herriko hizkera Urolaldeko hizkera da, hau erdialdeko euskara edo gipuzkeraren aldaera bat da. Zestoak bere bertso-eskola du.

2016an herritarren %81,48 euskalduna zen.[8]

Ondasun nabarmenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Santa Engrazia ermita

Baliabide modernoak:

Argazki galeria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Zestoar ospetsuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hiri senidetuak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2009ko apirilaren 30ean, Palestinako Bir-zeit hiria eta Zestoa senidetu ziren udaletxeko areto nagusian egindako ekitaldian. Erabakia zinegotzi guztiek aho batez hartu zuten, Yousef Nasser, Bir-Zeiteko alkatea eta Palestinaren Askapenerako Herri Frontearen kidea, bertan zegoela[18].

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ a b c d e f Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
  2. ↑ Euskararen Adierazle Sistema. Euskara-gaitasuna adinaren eta sexuaren arabera. EAE (eskualdeka/udalerrika). Eusko Jaurlaritza.
  3. ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  4. ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
  5. ↑ Ekainberriko inagurazioa[Betiko hautsitako esteka] Berrian
  6. ↑ a b Aipuaren errorea: Konpondu beharreko erreferentzia kodea dago orri honetan: ez da testurik eman aa izeneko erreferentziarako
  7. ↑ https://www.berria.eus/kultura/duela-250000-urteko-sutondo-bat-aurkitu-dute-zestoan_35570_102.html
  8. ↑ a b c «Web Eustat. Zestoako datu estatistikoak» eu.eustat.eus (kontsulta data: 2020-07-21).
  9. ↑ «Mikel Arregi Zestoako alkate izendatu dute» Urola Kostako Hitza 2019-06-15 (kontsulta data: 2020-07-21).
  10. ↑ www.euskadi.eus (kontsulta data: 2020-07-21).
  11. ↑ Zestoako ahozko ondarea, Ahotsak.com webgunean bildua.
  12. ↑ Ahotsak.com. Youtube (2013ko abendua). Zestoako ahozko ondarea. http://www.youtube.com/watch?v=qywMKJx1SHQ
  13. ↑ «Arozena hotela. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (kontsulta data: 2020-07-21).
  14. ↑ «Andre Maria Sortzez Garbiaren Arkua. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (kontsulta data: 2020-07-21).
  15. ↑ «San Jose Arkua. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (kontsulta data: 2020-07-21).
  16. ↑ «LILI JAUREGIA. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (kontsulta data: 2020-07-21).
  17. ↑ «Consistorial etxea. Ondarea. Euskal Ondare Kulturalaren Informazio Sistemaren hasiera orria» www.euskadi.eus (kontsulta data: 2020-07-21).
  18. ↑ Birzeit eta Zestoa senideturik. Gara egunkariaren artikulua

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Gipuzkoa
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Zestoa&oldid=10249513"(e)tik eskuratuta