Maiatzaren 24

Maiatzaren 24a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta berrogeita laugarren eguna da, 145garrena bisurteetan. 221 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Gina Pane Jaiotza: Biarritz, 1939 Heriotza: Parisko 4. barrutia eta Paris, 1990eko martxoaren 5a Jose Maria Lakarra Jaiotza: Lizarra, 1907 Heriotza: Zaragoza, 1987ko abuztuaren 6a Daniel García Carrillo Jaiotza: Zumarraga, 1990 Javier Gomá Jaiotza: Bilbo, 1965 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Bob Dylan Jaiotza: Duluth (Minnesota), 1941 Viktoria Erresuma Batukoa Jaiotza: Kensington jauregia, 1819 Heriotza: Osborne jauregia, 1901eko urtarrilaren 22a Omar Khayyam Jaiotza: Nixapur, 1048 eta 1048 (egutegi gregorianoa) Heriotza: Nixapur, 1131ko abenduaren 4a Joseph Brodsky Jaiotza: San Petersburgo, 1940 Heriotza: Brooklyn, 1996ko urtarrilaren 28a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Maiatzaren 24ko jaiotzak George Tabori • William Whewell • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Henrike II.a Nafarroakoa Jaiotza: Zangoza, 1503ko apirilaren 18a (egutegi gregorianoa) Heriotza: Hagetmau, 1555 Javier Urrutikoetxea Jaiotza: Donostia, 1952ko otsailaren 17a eta 1952ko azaroaren 17a Heriotza: Esplugues de Llobregat, 2001 Ramón Rubial Jaiotza: Erandio, 1906ko urriaren 28a Heriotza: Bilbo, 1999 Sotero Manteli Jaiotza: Gasteiz, 1820ko apirilaren 22a Heriotza: , 1885 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Tina Turner Jaiotza: Brownsville, 1939ko azaroaren 26a Heriotza: Küsnacht (ZH), 2023 Duke Ellington Jaiotza: Washington, 1899ko apirilaren 29a Heriotza: New York, 1974 Harold Wilson Jaiotza: Huddersfield, 1916ko martxoaren 11 Heriotza: Londres, 1995 Murray Gell-Mann Jaiotza: Lower Manhattan, 1929ko irailaren 15a Heriotza: Santa Fe, 2019 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Maiatzaren 24ko heriotzak William Lloyd Garrison • Henry Ossawa Tanner • Oleg Yefremov • Charlotte Mary Yonge • Victor Herbert • Georg Waitz • Robert Cecil, 1st Earl of Salisbury • Aleksander Brückner • Aleksei Losev • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Bakearen eta Desarmearen aldeko Emakumeen Nazioarteko Eguna Manhattan 1595 - Leidengo Unibertsitateko Liburutegiak Nomenclatorra argitaratu zuen, liburutegi bateko lehenengo katalogo idatzia. 1626 - Peter Minuit holandarrak Manhattan (irudian) erosi zuen. 1798 - Irlandako matxinada errepublikarra Britania Handiaren aurka hasi zen. 1921 - Sacco eta Vanzettiren aurkako epaiketa hasi zen. 1940 - Igor Sikorskyk errotoredun helikopteroan lehenengo hegaldia egin zuen. 1968 - 68ko maiatza: Ikasleek su eman zioten Parisko burtsari. 1993 - Eritrea Etiopiatik independizatu zen. + Gertaera gehiago... Egutegia << Maiatza >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2024 Aurreko eta hurrengo urteetan 2021: Astelehena 2022: Asteartea 2023: Asteazkena 2025: Larunbata 2026: Igandea 2027: Astelehena Izendegia Santutegia: Maria Laguntzailea, Bizente Lérinsekoa, Dabid I.a Eskoziakoa, Joana (Kusaren emaztea), Simeon Estilita Gaztea Seaska egutegia: Asier/Hasier eta Arbil.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 2009 - Ekaitz gogorrek kalte material handiak eragin zituzten Nafarroako Erribera, Lizarraldea eta ekialdeko Sakanan. Herririk kaltetuena Lodosa izan zen.
• 2015 - Udal eta foru hauteskundeak izan ziren Araba, Bizkai eta Gipuzkoako batzar nagusietan, Nafarroako Parlamentuan, Hego Euskal Herriko udalerrietan eta Nafarroa Garaiko kontzejuetan.

Mundua

• 1153 - Malcolm IV.a Eskoziakoa errege izendatu zuten.
• 1626 - Peter Minuitek Manhattan erosi zuen.
• 1798 - 1798ko Irlandako matxinada errepublikarra Britania Handiaren aurka hasi zen.
• 1921 - Sacco eta Vanzettiren aurkako epaiketa hasi zen.
• 1968 - 68ko maiatza: Ikasleek su eman zioten Parisko burtsari.
• 1993 - Eritrea Etiopiatik independizatu zen.
• 2007 - Hauteskundeak Irlandako Errepublikan. Bertie Ahernen Fianna Fail alderdiak garaipen estua lortu zuen, Fine Gael oposizioko alderdiaren igoera nabarmenaren aurrean.
• 2008 - Manuel Marulanda, Tirofijo, FARCeko buruzagia eta munduko gerrillaririk zaharrena hil zela jakinarazi zuten.

Arte eta kultura

Mundua

• 1595 - Leidengo Unibertsitateko Liburutegiak Nomenclatorra argitaratu zuen, liburutegi bateko lehenengo katalogo idatzia.
• 1918 - Bizarrurdinen gaztelua (hungarieraz: A kékszakállú herceg vára), Béla Balázsen opera estreinatu zen Budapesteko Hungariako Opera Nazionalean.
• 1989 - Indiana Jones and the Last Crusade filma estreinatu zen, Steven Spielbergek zuzendu eta Harrison Ford eta Sean Connery aktoreek antzeztu zuteelarik.
• 1991 - Thelma & Louise filma estreinatu zen, Ridley Scottek zuzendu eta Susan Sarandon, Geena Davis, Harvey Keitel, Brad Pitt, Michael Madsen eta Christopher McDonald aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1991 - Belatz Handi (Hudson Hawk) filma estreinatu zen, Michael Lehmannek zuzendu eta Bruce Willis, Danny Aiello, Andie MacDowell, James Coburn, Sandra Bernhard eta Richard E. Grant aktoreek antzeztu zutelarik.

Zientzia eta teknologia

Mundua

• 1940 - Igor Sikorskyk errotoredun helikopteroan lehenengo hegaldia egin zuen.
• 1993 - Microsoftek Windows NT aurkeztu zuen.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1823 - Santiago Arana, bizkaitar ontzigilea, Abandoko Errepublikako alkatea eta Sabin, Luis eta Paulina Arana Goiri anai-arreben aita (h. 1883).
• 1863 - Santiago Alda, bilbotar politikari abertzalea eta jeltzalea (h. 1926).
• 1883 - Robustiano Ortuzar, euskal idazlea (h. 1929).
• 1888 - Tene Mujika, debar idazlea (h. 1981).
• 1907 - José María Lakarra, euskal historialari, filologo, mediebalista eta heraldista, Aragoi eta Nafarroako historian aditua (h. 1987).
• 1919 - Paul Rambié, lapurtar margolaria.
• 1934 - Alonso Ibarrola, gipuzkoar kazetari eta idazlea.
• 1939 - Gina Pane, lapurtar artista, 1970eko hamarkadan Body art landu zuena (h. 1990).
• 1949 -
  • Joanes Arrosagarai, baxenafar bertsolaria (h. 1998).
  • Sabino Cuadra, arabar abokatu, sindikalista eta politikari independentista eta ezkertiarra.
• 1953 - Ramón Tejela, nafar aktorea (h. 2013).
• 1955 - Ana Figueras, Nafarroako Ezker Batuako politikaria, Cáceresen.
• 1961 - Ismael Urtubi, bizkaitar futbolari ohia eta entrenatzailea.
• 1963 - Arrate Egaña, gipuzkoar idazlea.
• 1965 - Javier Gomá, bizkaitar saiakeragile eta filosofoa.
• 1966 - José María Glaria, Flaco, nafar futbolari ohi eta entrenatzailea.
• 1981 - Jon Benito, gipuzkoar idazlea.
• 1984 - Iñaki Etxezarraga, bizkaitar abeslaria.
• 1989 - Mikel Urrutikoetxea, bizkaitar esku huskako pilotaria.
• 1990 - Daniel García Carrillo, gipuzkoar futbolaria.
• 1997 - Julen Martija, nafar pilotaria.

Mundua

• K. a. 15- Julius Caesar Germanicus, Erromatar komandantea.
• 1494 - Pontormo, italiar margolaria (h. 1557).
• 1544 - William Gilbert, britainiar sendagile eta fisikaria (h. 1603).
• 1686 - Gabriel Fahrenheit, alemaniar fisikari eta ingeniaria.
• 1743 - Jean-Paul Marat, jakobinoen klubeko lider garrantzitsuenetarikoa (h. 1793).
• 1803 - Charles Lucien Bonaparte, frantziar naturalista eta ornitologoa (h. 1857).
• 1816 - Emanuel Leutze, germano-estatubatuar margolaria (h. 1868).
• 1819 - Viktoria Erresuma Batukoa, Britainia Handiko eta Irlandako erregina (h. 1901).
• 1830 - Alexei Savrasov, errusiar paisai-margolaria (h. 1897).
• 1870 - Jan Christian Smuts, Hegoafrikako politikari eta militarra, Hego Afrikaren batasunaren aitzindaria (h. 1950).
• 1878 - Lillian Gilbreth, estatubatuar ingeniari eta kudeaketa-aditua (h. 1972).
• 1898 - José María Ferreira de Castro, portugaldar idazlea, Portugalgo eleberri neoerrealistaren aitzindaritzat hartua (h. 1974).
• 1905 - Mikhail Xolokhov, errusiar idazlea, 1965eko Literaturako Nobel Saria (h. 1984).
• 1914 - Lilli Palmer, alemaniar aktorea (h. 1986).
• 1917 - Juanito Valderrama, espainiar flamenko kantaria, Espainiako kopla-abeslari nagusietako bat (h. 2004).
• 1924 - José Manuel Martín, espainiar aktore eta irrati-esataria.
• 1932 - Arnold Wesker, ingeles antzerkigilea (h. 2016).
• 1937 - Archie Shepp, estatubatuar saxofoi-jotzailea eta musikagilea.
• 1940 - Joseph Brodsky, errusiar-estatubatuar poeta, 1987ko Literaturako Nobel Saria (h. 1996).
• 1941 - Bob Dylan, estatubatuar musikari, abeslari eta olerkaria eta 2016ko Literaturako Nobel Saria.
• 1946 -
  • José Jiménez Ruiz, espainiar jenerala, Espainiako Aireko Armadako Estatu Nagusiaren Burua.
  • Irena Szewińska, poloniar atleta, atleta bakarra 100, 200 eta 400 metrotako munduko errekorrarekin (h. 2018).
• 1948 - James Cosmo, eskoziar zinema eta telebistako aktorea.
• 1949 -
  • Jim Broadbent, ingeles aktorea.
  • Ricardo Franco, espainiar zinema zuzendari, ekoizle eta gidoigilea (h. 1998).
• 1951 - Jean-Pierre Bacri, frantziar aktorea eta gidoigilea.
• 1953 - Alfred Molina, ingeles aktorea.
• 1956 - Seán Kelly, irlandar txirrindulari ohia.
• 1958 - Norio Sasaki, japoniar futbolari ohia.
• 1960 -
  • Doug Jones, estatubatuar kontorsionista eta aktorea, mimikan espezializatua.
  • Jan Jönsson, suediar futbolari ohia eta entrenatzailea.
  • Kristin Scott Thomas, ingeles aktorea.
• 1962 - Héctor Camacho, Macho Camacho, puertorricar boxeolaria (h. 2012).
• 1963 - Joe Dumars, NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
• 1965 - John C. Reilly, estatubatuar aktore, gidoigile, ekoizle eta umorista.
• 1966 - Éric Cantona, frantziar futbolari ohia.
• 1972 - Maksim Suraiev, errusiar kosmonauta.
• 1973 - Ruslana, ukrainar abeslari, konpositore, produktore eta dantzaria.
• 1975 - Will Sasso, kanadar aktorea.
• 1983 - Custódio, portugaldar futbolari ohia.
• 1986 - Saúl Berjón, espainiar futbolaria.
• 1987 - Déborah François, valoniar aktorea.
• 1988 - Tony Gallopin, frantziar txirrindularia.
• 1992 - Cristian Ganea, errumaniar futbolaria.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1835 - Bizente Sarria, euskal frantziskotar eta sermolaria, Kalifornian (j. 1767).
• 1957 -
  • Vicente Blanco, euskal txirrindularia, Frantzia Tourrean parte hartu zuen lehendabiziko euskalduna (j. 1884).
  • Enrique de Francisco, Getafen jaiotako gipuzkoar politikari sozialista, Mexiko Hirian (j. 1878).
• 1987 - José Gabriel Sarasa, euskal herritar abokatu eta politikaria (j. 1927).
• 1999 - Ramon Rubial, bizkaitar politikari sozialista, Eusko Kontseilu Nagusikoko lehenengo Presidentea (j. 1906).
• 2001 - Javier Urrutikoetxea, Urruti, donostiar futbolaria, Esplugues de Llobregaten (j. 1952).
• 2010 - Joxepa Arregi, Jesus Mari Zabarte ETAko presoaren ama, preso eta iheslarien amaren irudi eta sinboloa eta Etxerat elkarteko presidentea (j. 1919).

Mundua

• 1153 - David I.a, Eskoziako Erresumako erregea (j. c. 1084).
• 1163 - Abd al-Mumin, almohadeen buruzagia (j. 1094).
• 1201 - Tibalt III.a Xanpainakoa, Xanpainako kondea (j. 1179).
• 1543 - Nikolas Koperniko, prusiar astronomoa, astronomia modernoaren aita (j. 1473).
• 1627 - Luis de Góngora, espainiar poeta.
• 1665 - Maria Jesusena Ágredakoa, espainiar moja frantziskotar kontzepzionista eta gaztelaniazko idazle mistikoa (j. 1602).
• 1681 - Nicodemus Tessin Zaharra, suediar arkitektoa (j. 1615).
• 1734 - Georg Stahl, alemaniar kimikari eta sendagilea (j. 1659).
• 1817 - Juan Meléndez Valdés, espainiar idazlea (j. 1754).
• 1877 - Ramon Cabrera, kataluniar militar eta politikaria, karlisten buruzagia (j. 1806).
• 1894 - Verney Lovett Cameron, ingeles bidaiaria (j. 1844).
• 1919 - Amado Nervo, mexikar idazle modernista (j. 1870).
• 1948 - Jacques Feyder, belgikar zinemagilea (j. 1885).
• 1950 - Archibald Wavell, ingeles mariskala (j. 1883).
• 1959 - John Foster Dulles, estatubatuar politikaria (j. 1888).
• 1971 - Raichō Hiratsuka, idazlea, kazetaria, ekintzaile politikoa, anarkista eta feminismoaren aitzindaria Japonian (j. 1886).
• 1974 - Duke Ellington, estatubatuar jazz musikaria, inoizko jazz musikaririk garrantzitzuenetarikoa (j. 1899).
• 1982 - Tauno Palo, finlandiar aktore eta abeslaria (j. 1908).
• 1988 - Ernest Labrousse, frantziar historialaria, historia ekonomiko eta sozialean espezializatua (j. 1895).
• 1994 - John Wain, ingeles poeta eta saiakera-idazlea (j. 1925).
• 1995 - Harold Wilson, Erresuma Batuko lehen ministroa (j. 1916).
• 1997 - M. Aram, indiar hezitzaile eta abokatua (j. 1927).
• 1998 - Lucio Muñoz, espainiar margolaria (j. 1929).
• 2013 - Michel Crozier, frantziar soziologoa, erakundeen soziologiaren alorrean analisi estrategikoaren sortzaile nagusia (j. 1922).
• 2017 - Denis Johnson, estatubatuar idazlea (j. 1949).
• 2019 - Murray Gell-Mann, estatubatuar fisikaria, 1969ko Fisikako Nobel Saria (j. 1929).

Jaiak eta urteurrenak

• Eritreako egun nazionala.
• Sehaska egutegiko izendegia: Asier/Hasier eta Arbil.

Maiatzaren 23 | Urteko egutegi | Maiatzaren 25