Bakio: berrikuspenen arteko aldeak

Bakio
	Bizkaia, Euskal Herria
	Bakio udalerria Jata menditik.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Bizkaia
Eskualdea	Mungialdea-Uribe Kosta
Izen ofiziala	Bakio
Alkatea	Aitor Apraiz Imatz (EAJ)
Posta kodea	48130
INE kodea	48012
Herritarra	bakiotar
Kokapena
Koordenatuak	43°25′40″N 2°48′41″W / 43.42778°N 2.81139°W
Azalera	16,78 km²
Garaiera	4 metro
Distantzia	29 km Bilbora
Demografia
Biztanleria	2.811 (2023); −1 (2022)
Dentsitatea	120,62 bizt/km²
Hazkundea; (2003-2013)	% 43,45
Zahartze tasa	% 15,12
Ugalkortasun tasa	‰ 43,83
Ekonomia
Jarduera tasa	% 82,97 (2011)
Genero desoreka	% 2,76 (2011)
Langabezia erregistratua	% 8,55 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 59,73 (2010)
Kaleko erabilera	% (2016)
Etxeko erabilera	% 44.96 (2016)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.bakio.org

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna Hurrengo ezberdintasuna →

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

09:04, 24 abendua 2014ko berrikusketa

Bakio Bizkaiko udalerria da. 2012ko urtarrilaren 1eko datuen arabera 2.604 biztanle dauzka. Estepona ibaiak mendebaldetik zeharkatzen du herria.

Inguru naturala eta klima

Iparraldean Bizkaiko golkoarekin egiten du muga, mendebaldean Lemoiz eta Maruri-Jatabe herriekin, ekialdean Bermeoko udalerriarekin, eta hegoaldean Mungiarekin. Bi ibai nagusik zeharkatzen dute Estepona mendebaldean eta Ondarre ibaia ekialdean.

Herriaren erdigunea Basigo izeneko gunean dago, herriaren gainerako azaleran baserri bananduan egon ziren. 1950etik aurrera, turismoa garatu zen heinean, etxebizitza ugari eraiki ziren hondartzako gunean, gehienak Bilbotik etorritako bizilagunen udarako etxebizitzak.

Auzoak

Bakio honako auzoek osatzen dute: Artzalde, Bentalde, Elexalde, Gibelorratzagako San Pelaio, Goitisoloalde, Urkizaurralde eta Zubiaurralde.

Historia

Historian zehar herriaren jarduera ekonomiko nagusia nekazaritza izan da beti. Arrantzak garrantzi txikia izan du beti. 1927. urtean Bakiok Bermeorengandik Zubiaur eta San Pelaio auzoak bereganatu zituen.

1734. urtea geroztik Bakio —Uribeko merindadeko elizatea— udalerri da, urte hartan Bermeotik bereizi baitzen. Urteak dira Bakiok ez duela arrantza‑ontzirik, baina kilometro bat luzeko hondartza du, erupzio‑harrien artean, ohiko haizeen babesean. Hondartza horrek kanpotar ugari erakartzen du, asteburuak eta oporrak Bakioko bigarren etxebizitzan gozatzera.

XIX. mendeak ondo aurrera egin arte, Bakioko portu txikia defendatzeko sei kanoiz osatutako bateria zuten, Birkilanda esaten ziotena. Baina, beste garai batzuk ziren.

1950eko hamarkadatik aurrera herrian aldaketak hasi ziren, etxebizitza blokeak eraiki ziren baserrien ordez, eta hondartzako gunea apartamentu eta etxe berriez bete zen.

Askotan etxebizitza berrien eraikitzeak ez zekartzan zerbitzu eta azpiegituren eraikuntza, eta horrek arazoak sortu zituen. 1990eko hamarkadatik aurrera gauzak asko hobetu dira herrian. Espaloiak eraiki dira, ur zikinak garbitzeko araztegia (Bizkaian eraiki zen lehenetarikoa), eta azken aldian Babes Ofizialeko Etxebizitzak.

Hondartza eta etxebizitza bloke berriak.

Herria

Gaur egun, hondartza ederra itzalpean uzten duen eraikin‑ilara nahasia ageri da. Nortasunik gabeko eraikinak dira, bolumen handiegia dutenak, lurraren espekulazioaren aurretik egindako etxe txikiak ez bezalakoak.

Santa Maria parrokia‑eliza malkarrean egina dago, eta elizpe korritua du inguruan. Hondartzako turismo-gunetik urrun samar dagoenez, 1950eko hamarkadan hondartza aldean udatiarren ekimenez kapera-eliza bat eraiki zuten (gehientsuenak bilbotarrak).

Ez da hainbeste denbora Bakiok bilera gastronomiko nagusietara zainzuriak, lanpernak, Txillbankun harrapatutako bisiguak eta Bakioko txakolina ospetsua esportatzen zituela. Orain ere txakolina egiten dute, gizakien pozgarri, Pio Barojak hala iritzi ez arren. Izan ere, Pio Barojak Euskal Herriko gauza tristeen trilogian (Las cosas tristes de Euskalerria) txakolina sartzen du, txistua eta bainuetxeekin batera.

Demografia

Bakio XX. mendearen bigarren erdialdeko industrializaziotik kanpo geratu zen. Horren ondorioz, 1950etik 1970eko hamarkadara biztanleak galdu zituen, baina XX. mendea amaitu arte populazioa mantentzea lortu zuen. XXI. mendean, berriz, Mungiarekin eta Bilboaldearekin lotzen zituen komunikazio bideak hobetzearen ondorioz, hiriko jende askok herria bizilekutzat hartu zuen, eta abiadura azkarrean hasi zen biztanleria, kopuru osoa bikoiztu arte.

Bakioko biztanleria

1927an Zubiaur eta San Pelaio auzoak Bakiori batu zitzaizkion. Datu-iturria: INE

Politika

Bakioko alkatea Aitor Apraiz da, Eusko Alderdi Jeltzalekoa.

2007ko udal hauteskundeetan EAJk 664 boto lortu zituen (845 boto 2003an) eta 6 zinegotzi, ANVk 300 boto lortu zituen eta 2 zinegotzi,^[4] EAk 254 boto lortu zituen (161 boto 2003an) eta 2 zinegotzi, EB- Aralar koalizioak 123 boto lortu zituen eta zinegotzi bakarra (71 boto 2003an. Zinegotzirik lortu ez zuten alderdien artean, PPk 24 boto (55 boto 2003an eta PSE-EEk 29 boto (13 boto 2003an).

2011ko udal hauteskundeak

2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeen emaitzen ondoren, EAJko Aitor Apraiz hautatu zuten alkate.

Bakioko udalbatza
Izena	Zinegotziak	Boto kopurua^[5]
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ)	6	825 (%52,28)
Bildu	5	696 (%44,11)
Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE-PSOE)	-	31 (%1,96)
Alderdi Popularra (PP)	-	26 (%1,65)

Ondasun nabarmenak

San Pelaio baseliza, ziurrenik XII. mendeko eliza erromanikoa.

Jaiak

San Juan Dolozak, Abuztuaren 29a.

Ekonomia

Herria Bizkaiko Txakolinaren ekoizle nagusietakoa da, bai eta probintzian tradiziorik handiena duena.

Ikus, gainera

Bizkaiko udalerrien zerrenda

Erreferentziak

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
↑ 2003ko baliogabeko botoak 190 izan ziren eta zuri bozkatu zutenak 13. Aipagarria da baliogabeko botoek izan zuten gorakada, ezker abertzaleak hauteskundeetara aurkezturiko zerrendak Espainiako Auzitegi Nazionalak baliogabe utzi eta gero.
↑ 2011ko udal hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean 2011/07/06an kontsultatua

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Bakio

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena:
Euskal Wikiatlasa

Bakioko udala

[Udalbiltza-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.

[2] «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).

[3] «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).

[4] 2003ko baliogabeko botoak 190 izan ziren eta zuri bozkatu zutenak 13. Aipagarria da baliogabeko botoek izan zuten gorakada, ezker abertzaleak hauteskundeetara aurkezturiko zerrendak Espainiako Auzitegi Nazionalak baliogabe utzi eta gero.

[5] 2011ko udal hauteskundeen emaitzak euskadi.net webgunean 2011/07/06an kontsultatua

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

@@ 35. lerroa: / 35. lerroa: @@
 == Historia ==
-Historian zehar herriaren jarduera ekonomiko nagusia nekazaritza izan da beti. Arrantzak garrantzi txikia izan du beti. [[1927]]. urtean Bakiok [[Zubiaurrealde|Zubiaur]] eta [[Gibelorratzagako San Pelaio|San Pelaio]] auzoak bereganatu zituen [[Bermeo]]rengandik. [[1950eko hamarkada]]tik aurrera herrian aldaketak hasi ziren, etxebizitza blokeak eraiki ziren baserrien ordez, eta hondartzako gunea apartamentu eta etxe berriez bete zen.
+Historian zehar herriaren jarduera ekonomiko nagusia nekazaritza izan da beti. Arrantzak garrantzi txikia izan du beti. [[1927]]. urtean Bakiok [[Bermeo]]rengandik [[Zubiaurrealde|Zubiaur]] eta [[Gibelorratzagako San Pelaio|San Pelaio]] auzoak bereganatu zituen.
+[[1734]]. urtea geroztik Bakio —[[Uribe]]ko merindadeko elizatea— udalerri da, urte hartan Bermeotik bereizi baitzen. Urteak dira Bakiok ez duela arrantza‑ontzirik, baina kilometro bat luzeko hondartza du, erupzio‑harrien artean, ohiko haizeen babesean. Hondartza horrek kanpotar ugari erakartzen du, asteburuak eta oporrak Bakioko bigarren etxebizitzan gozatzera.
+[[XIX. mendea]]k ondo aurrera egin arte, Bakioko portu txikia defendatzeko sei kanoiz osatutako bateria zuten, Birkilanda
+esaten ziotena. Baina, beste garai batzuk ziren.
+[[1950eko hamarkada]]tik aurrera herrian aldaketak hasi ziren, etxebizitza blokeak eraiki ziren baserrien ordez, eta hondartzako gunea apartamentu eta etxe berriez bete zen.
 Askotan etxebizitza berrien eraikitzeak ez zekartzan zerbitzu eta azpiegituren eraikuntza, eta horrek arazoak sortu zituen. [[1990eko hamarkada]]tik aurrera gauzak asko hobetu dira herrian. Espaloiak eraiki dira, ur zikinak garbitzeko araztegia ([[Bizkaia]]n eraiki zen lehenetarikoa), eta azken aldian Babes Ofizialeko Etxebizitzak.
 [[Fitxategi:Bakiodor02.jpg|thumb|right|300px|Hondartza eta etxebizitza bloke berriak.]]
+== Herria ==
+Gaur egun, hondartza ederra itzalpean uzten duen eraikin‑ilara nahasia ageri da. Nortasunik gabeko eraikinak dira, bolumen
+handiegia dutenak, lurraren espekulazioaren aurretik egindako etxe txikiak ez bezalakoak.
+Santa Maria parrokia‑eliza malkarrean egina dago, eta elizpe korritua du inguruan. Hondartzako turismo-gunetik urrun samar dagoenez, [[1950eko hamarkada]]n hondartza aldean udatiarren ekimenez kapera-eliza bat eraiki zuten (gehientsuenak
+[[bilbo]]tarrak).
+Ez da hainbeste denbora Bakiok bilera gastronomiko nagusietara [[zainzuri]]ak, [[lanperna]]k, Txillbankun harrapatutako [[bisigu]]ak eta [[Bakioko txakolina]] ospetsua esportatzen zituela. Orain ere [[txakolina]] egiten dute, gizakien pozgarri, [[Pio Baroja]]k hala iritzi ez arren. Izan ere, Pio Barojak [[Euskal Herria|Euskal Herriko]] gauza tristeen trilogian (''Las cosas tristes de Euskalerria'') txakolina sartzen du, [[txistu]]a eta bainuetxeekin batera.
 == Demografia ==