Realaren historia

Wikipedia, Entziklopedia askea
(«Errealaren historia» orritik birbideratua)
1975-76 denboraldiko Realaren taldea. Realaren Liga tituluetako jokalari ugari daude argazkian.

Realaren historia 1909. urtean hasten da, taldearen sorrerarekin eta lehenengo tituluarekin batera. Bi aldiz irabazi du Espainiako Liga eta guztira lau Kopa eskuratu ditu, hiru gizonezkoen taldeak eta bat emakumezkoen taldeak. Espainiako futbol liga txapelketako sailkapen historikoan 8. postuan dago.

1928an Espainiako Ligako sortzaileetako bat izan zen eta 1980ko hamarkadan "Urrezko aroa" bizi izan zuen. Arkonada, Zamora, Lopez Ufarte eta Satrustegi jokalariek osatu zuten tartean orduko taldea, Alberto Ormaetxea entrenatzailea zela. Hamarkada haren bukaeran, beste garai on bat etorri zen John Benjamin Toshacken gidaritzapean, Jose Maria Bakero eta Aitor Begiristain jokalariak zirela. XXI. mendearen hasieran 2002-03 denboraldia bikaina izan zen. Raynald Denoueix entrenatzailearen eskutik Ligako txapeldunordea izan zen.

2004. urtean emakumezkoen taldea sortu zen eta 2019. urtean Erreginaren Kopa eskuratu zuen finalean Atlético Madril garaituta. 2020. urtean gizonezkoen taldeak Errege Kopako final berri bat jokatu zuen, Club Ciclista eta Vasconia Sporting kontutan hartuta zortzigarrena. Athleticen aurka izan zen eta 1-0 emaitzaz irabazi ondoren txapeldun izan zen berriz.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jatorriak (1904-1910)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Real Sociedad ofizialki 1909an sortu bazen ere, hainbat aurrekari aipatu behar dira elkartearen fundazioa ulertzeko.

Donostiako aurreneko futbol partiden aipamenak 1903. urtekoak dira, Atotxako belodromoan jokatu zirenak. Vasconia Sporting Club taldeak jokatu zituen partida horiek, lehenengoa Irunés taldearen kontra 1-0 irabaziz[1] eta bigarrena beste talde donostiar baten aurka 1-1 berdinduz[2].

San Sebastian Recreation Club.

1904. urtean Donostian San Sebastian Recreation Club taldea sortu zen, kirol ugaritako kluba, futbola barne zuena. Hauxe izan zen hirian ofizialki ezarritako lehen futbol elkartea eta baita txapelketa nazional batean (1905eko Espainiako txapelketa) parte hartu zuen lehen talde gipuzkoarra ere. Nabarmentzekoa da taldearen kamiseta horia eta berdea izan zela, mende bat geroago Errealak berreskuratu egin zuena bigarren ekipamendu gisa, 2007-08 eta 2008-09 denboraldietan[3] haren jatorriari omenaldia egiteko. San Sebastián Recreation Cluba Ategorrietan sortu zen baina 1906an Antigua auzora aldatu zuen egoitza eta Ondarretako futbol zelaia inauguratu zuen. Hori izan zen Donostiako lehen futbol zelaia. SS Recreation Cluben beste kirol kuttuna tenisa izan zen eta futbol zelaiaren alboan bost tenis pista ere eraiki ziren[4]. Taldeak gaur egun oraindik jardunean jarraitzen du tenis elkarte gisa; Real Club de Tenis de San Sebastián (RCTSS) izena du[5].

SS Recreation Club-aren futbol taldeak ez zuen asko iraun. Barne-liskarren ondorioz, 1908 hasieran futbolariek alde egin zuten eta klub berria sortu zuten, San Sebastián Foot-Ball Club deitu zena. Talde honek bere janzkerarako kolore txuriurdinak aukeratu zituen, Donostiako banderarenak, ondoren Realak bere egingo zituenak[6]. Hala ere, kamisetak ez ziren Realaren berdinak: hauek guztiz txuriak ziren eta paparrean "SS" letrak urdinez bordatuta zituzten. Galtzak urdinak ziren. Talde honek hasiera batean ezin izan zuen Espainiako txapelketan (gaur egun Errege Kopa den txapelketa) parte hartu, taldeek urtebetez erregistratuta egon behar zutelako Erregistro Zibilean. Debeku honi aurre egiteko, Club Ciclista de San Sebastián txirrindularitza taldean integratu ziren aldi batez, eta haren lizentzia erabiliz 1909ko Espainiako txapelketan Ciclista Foot-Ball Club izenarekin parte hartu ahal izan zuten.

Club Ciclista San Sebastián 1909ko Errege Koparekin.

Ciclista Foot-Ball Club taldeak txapelketa bikaina burutu zuen eta Espainiako Kopa eskuratu zuen. Gipuzkoarrek Athletic Club talde bizkaitarrari final laurdenetako partida irabazi zioten, emaitza 4-2 izanik. Ondoren, finalerdietan, Galicia FC-a (Vigo Sporting) garaitu zuten 2-0, eta finalean Club Español de Madrid taldearen aurka 3-1 irabazi zuten, apirilaren 8an[7]. Taldekideak hauek izan ziren:

Pedro Bea, Alfonso Sena, Manuel Arocena, Domingo Arrillaga, Bonifacio Echeverría, José Rodríguez, Miguel Sena, Mariano Lacort, C.F. Simmons, G. McGuinness eta J. Biribén.

Arrakasta hau eta gero, Club Ciclistatik atera eta jokalariek elkarte ofizial propioa eratu zuten. Horrela sortu zen 1909ko irailaren 7an Sociedad de Foot-Ball de San Sebastián deitu zen elkartea[8]. Aurreneko lehendakaria Adolfo Sáenz-Alonso izan zen. Bost hilabete beranduago, 1910ko otsailaren 11ean, udak Donostian igarotzen zituen Alfonso XIII.a erregeak Real titulua eman zion taldeari, eta handik aurrera Real Sociedad de Foot-Ball izena izan zuen[4], Real Sociedad gisa ezagutuko zena. Urte hartako Errege Kopa jokatzeko oraindik Erregistro Zibilean inskribaturik ez zegoenez, eta Club Ciclistatik aldendu zirenez, beste talde baten izena erabili behar zuten eta Vasconia Sporting Club taldearekin akordioa lortu zuten. Aurreko txapeldunak izanik Kopa Donostian joka zedin eskatu zuten, ordurarte Kopa guztiak Madril hiriburuan jokatu izan ziren. Horrek Federazioan kluben arteko banaketa eragin zuen eta urte hartan beraz Kopako bi txapelketa antolatu ziren.

Donostian jokatu zen txapelketako partehartzaileak Racing de Irún, Bilboko Athletic, Madrid FC eta Vasconia izan ziren. Garai hartarako dagoeneko txapeldun izanak ziren Athletic eta Madrid FC eta hauek amaierako faserako sailkatuak zeuden. Vasconiak eta Racingek ordea sailkapen partida jokatu behar izan zuten txapelketako hirugarrena zein zen erabakitzeko. Joanekoa Donostian izan zen eta Vasconiak 2-0 irabazi zuen[9]. Itzulerakoa ere Vasconiak irabazi zuen 0-1 Irunen[10].

Horrela beraz hiru talderen arteko txapelketa jokatu zen. Athleticek eta Vasconiak emaitza berarekin garaitu zuten Madrid FC, 2-0 hain zuzen ere. Partida erabakigarria (txapelketako bigarrena izan zena) euskaldun bien artean jokatu zen eta bilbotarrak 1-0 nagusitu ziren[11]. Nicasio Goitisolo zen talde hartako kapitaina, euskal jatorriko ingelesa, eta harekin taldean zeuden Arrillaga, MacGuinnes eta Berraondo ere.

Aurreneko txapelketak (1909-1928)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Reala 1910ean Ondarretako zelaian.

Real Sociedad taldea Ondarretako futbol zelaian hasi zen partidak jokatzen. Taldearen aurreneko partida ofiziala 1910ko martxoaren 26an izan zen London Nodmans taldearen aurka, eta 1-5 emaitzaz galdu zuen[12]. George McGuinness izan zen Realaren gol bakarra sartu zuena, eta beraz Realaren historiako aurreneko golegilea[13]. 1910ean jaioterrira itzultzeko erabakia hartu zuen McGuinnessek[14] eta agur esateko partida bat antolatu zen Biarritz futbol taldearen aurka. 1910ko urriaren 20an izan zen eta donostiarrek 6-1 garaitu zituzten lapurtarrak. McGuinnessek bost gol sartu zituen[15].

Hasierako urte haietan hainbat txapelketatan hartu zuen parte Realak eta horretaz gain Donostia turismo lekua izanik lagunarteko partida ugari ere jokatu zituen. Aipatzekoa da 1910ko Pirineotako Kopa (Challenge International du Sud de la France Copa Pirineos). Bi partida jokatu zituzten donostiarrek, aurrenekoa Stade Toulousain taldearen aurka 8-0 irabazi zuten eta hurrengoa Bartzelonaren aurka 1-2 galdu zuten[16]. 1911n Olympique Marseillaren aurka lagunarteko bi partida ere jokatu zituzten Ondarretan eta partida biak donostiarrek irabazi zituzten, 5-0 eta 3-0[17].

Donostian futbola izaten ari zen arrakastak txirrindularitzak aurrez izandakoa gainditu zuenean Ondarretako zelaia erdigunetik urruti zegoela pentsatu zuen udaletxeak eta orduan erabaki zuen Club Ciclistak 1888an eraikitako Atotxako belodromoa botatzea eta haren lekuan futbol zelaia eraikitzea[18]. Club Ciclistaren sortzaile eta presidentea zen Monsieur Comet biziki haserretu eta mindu zen footballeursen jarrerarekin eta honako madarikazio hau bota zuen: "Erreala ez da inoiz txapelduna izango". Club Ciclistak lehenengo saiakeran eskuratu zuen Estatu mailako titulu bat eta Realak ia 70 urte behar izan zituen aurreneko titulua lortzeko[19].

Atotxako futbol zelaiaren inaugurazioa.

1913ko urriaren 4ean inauguratu zen Atotxako estadioa eta Realaren aurkaria Bilboko Athletic Kluba izango zela iragarri zenean ikusmin handia sortu zuen partidak. Berraondo kapitainak erretiroa hartuko zuen partida ere bazen gainera. Bilbotik, Irundik, Tolosatik, Miarritzetik eta baita Logroñotik ere garraio bereziak antolatu ziren[20].

Honako hauek izan ziren talde bakoitzeko jokalariak[20]:

  • Real Sociedad: Eizagirre, Arrate, Berraondo, Matxinbarrena, Casanova, Leturia, Minondo, Sidley, S. Elosegi, Sena eta A. Elosegi
  • Athletic: Ibarretxe, Solaun, Hurtado, Iceta, M. Belaustegigoitia, Egia, R. Belaustegigoitia, Moreno "Pitxitxi", Zuazo, Cortado eta Pinillos.

Partida 3-3 berdinketaz amaitu zen eta Atotxaren historiako lehen goleatzailea Rafael Moreno "Pitxitxi" famatua izan zen.

1913an Errege Kopako finalera iritsi zen berriz, lehenengo aldiz Real Sociedad izenarekin. Bartzelona izan zuen aurkari. Bi partidutara jokatzekoa zen finala baina lehenengoan 2-2 egin zuten eta bigarrenean 0-0. Horren ondorioz hirugarren partida bat jokatu zen eta kataluniarrak 2-1 nagusitu zitzaizkien donostiarrei. Hiru partidak Bartzelonako La Escopidera zelaian jokatu ziren[21]. Urte berean Iparraldeko txapelketa antolatu zen Araba, Bizkaia, Gipuzkoa eta Kantabriako kluben artean. Errege Koparako sailkatzeko balio zuen txapelketa zen eta hainbat urtetan jokatu bazen ere Realak ez zuen irabazterik lortu. Alberto Matxinbarrena zen garai hartan Realaren taldeko izarra baina 1913an Madrilera joan zen ikasketak egitera eta Real Madrilen benetako idoloa bihurtu zen. Kontrako bidea egina zuen Berraondok Madrilen hasi jokatzen eta Realean amaitu zuen. 1913an erretiroa hartu ondoren 1922 arte Real Sociedadeko entrenatzailea izan zen.

Realaren eta Real Uniónen arteko partida 1916an Atotxako futbol zelaian.

1918ko apirilaren 25ean Gipuzkoako Federazioa sortu zen eta aurreneko presidentea Salvador Diaz Iraola izan zen, Benito Diaz entrenatzaile mitikoaren anaia hain zuzen ere. Federazioak berehala Gipuzkoako txapelketa sortu zuen, eta Errege Koparako sailkatzeko balio zuenez talde gipuzkoarrek Iparraldeko txapelketatik atera egin ziren. Bi talde guipuzkoar ziren garai hartan nagusi, ordurako bateratua zegoen Irungo Real Unión taldea eta Real Sociedad. Talde bien arteko lehiek ikusmin handia sortzen zuten donostiarren eta irundarren artean. Real Unión Kopa txapelduna izan zen 1913 eta 1918an eta ondoren beste bi irabaziko zituen, 1924koa (Atotxan jokaturiko finalean, Real Madrilen aurka) eta 1927koa (Getxoko Arenasen aurka)[22]. Gipuzkoako txapelketan ere 1933 artean Real Unión 8 aldiz nagusitu zen eta Real Sociedad 6 aldiz.

1923an Berraondoren tokia Lippo Hertzka hungariarrak hartu zuen[23]. Hau izan zen modu profesionalean aritu zen Realeko lehenengo entrenatzailea. Hiru urte egin zituen talde txuri-urdinean 1926an Athleticek fitxatu zuen arte. Benito Díazek erretiroaren urtea zuen 1926-27koa eta azken denboraldia jokalari-entrenatzaile lanetan egin zuen[24]. 1930 artean entrenatzaile soilik izanez jarraitu zuen eta ondoren 1942-1951 artean izan zen berriz entrenatzailea[25]. Realari partida gehien zuzendu dizkion entrenatzailea izan da[26].

1928an Reala berriz ere Errege Kopako txapelketako finalera iritsi zen eta Bartzelona izan zuen aurkari beste behin. Santanderren jokatu zen finala. Aurreneko bi partidetan emaitza bera izan zen, 1-1 berdinketa. Txapelduna zein zen erabakitzeko hirugarren partida bat jokatu behar izan zuten baina tartean Espainiako selekzioak Amsterdamgo Olinpiar Jokoetan aritu behar zuen eta Berraondo zen entrenatzailea. Talde erdia Realeko jokalariek osatu zuten eta Amsterdamdik bueltan berehala Kopako azken partida jokatu behar izan zuten. Realak partida atzeratu zedin eskatu zuen baina Bartzelonak ez zuen onartu eta jokalariak partida hartara nekatuta iritsi ziren[27]. Kataluniarrek 3-1 irabaziz eskuratu zuten Errege Kopa titulua[28].

Ligaren sorrera eta Gerra aurrea (1928-1936)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ligako partida Atotxan, 1929an

1928ko azaroaren 23an Espainiako Futbol Federazioak Liga txapelketaren estatutuak aurkeztu zituen. Talde partehartzaileak zehazteko Kopako ordura arteko txapeldunak (Athletic, Real Madril, Bartzelona, Real Unión, Getxoko Arenas eta azkenik Real Sociedad, Club Ciclistaren jarraipen gisa hartu zelako) eta hiru azpitxapeldunak (Atlético Madril, Español eta Europa) hartu ziren. Hamargarren partehartzailea erabakitzeko aurre txapelketa bat egin zen 1928an eta Racing de Santander izan zen txapelduna. Kantabriarrek osatu zuten beraz hamarkotea[29].

Ligako aurreneko partida 1929ko apirilaren 10ean jokatu zen eta Athletic izan zuen Realak aurkari. Atotxan izan zen eta 1-1 emaitzaz berdindu zuten bi taldeek. Realaren gola Bienzobas aurrelariak sartu zuen. Realak laugarren egin zuen Liga hartan eta Ligako jokalarien artean goleatzaile nagusia Paco Bienzobas izan zen, 17 gol sartu zituen 18 partidatan[29]. Realeko jokalari batek lorturiko Pitxitxi sari bakarra da orain artean[30]. Realaren talde hartan jokalari bikainak zeuden, Jesus Izagirre atezaina, Markuleta, Bienzobas, "Kiriki" eta "Cholín" besteak beste[31].

1930ean Míster Lowe iritsi zen Donostiara Reala entrenatzera eta bost denboraldi egin zituen bertan. 1930-31 denboraldian Realak hirugarren postuan amaitu zen aurreko biekin puntutan berdinduta. Athletic izan zen txapelduna eta Racing bigarrena[32]. Liga erdia baino gehiago lidertzan egin zuen gainera.

1931ean Espainiako Bigarren Errepublika ezarri zen eta kirol taldeek monarkiarekiko erreferentzia guztiak kendu egin behar izan zituzten. 1931ko Kopan Realak Sociedad de Fútbol izenarekin jokatu zuen[33] baina izenak ez zuen arrakastarik izan eta hurrengo urteetarako Donostia Fútbol Club bihurtu zen[34]. 1934an diru beharrak eraginda hainbat jokalari saldu behar izan zituen, aipagarrienak Markuleta eta Urtizberea, eta 1935ean bigarren mailara jeitsi zen Getxoko Arenasekin batera. Halako jokalari eskasia izan zuen taldeak, Lowe entrenatzaileak berak 48 urte izanik ere partida bat jokatu behar izan zuela. Ligan inoiz jokatu duen jokalari adintsuena da eta 90 minutuak jokatu zituen. Valentzian izan zen eta Realak 7-1 galdu zuen[35].

Igogailu taldea (1939-1949)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1944ko Realaren taldea.

Gerra Zibilaren etenaldiaren ondorengo Realak bigarren mailan hasi zuen Liga berria. Aurreneko denboraldian II multzoko txapelduna izan zen baina igoera fasean bosgarren egin zuen eta ez zuen igotzerik lortu. 1940an Tomas Agirre "Txipia" fitxatu zuen Real Uniónetik eta 23 gol sartu zituen denboraldi hartan, hauetako bost partida bakarrean, Realak inoiz ezagutu duen gol festa handienean, 14-2 irabazi baitzion Valladolidi[36]. Taldea bigarren mailan egon arren Kopako finalaurrekoak jokatzera iritsi zen. Español taldeak kanporatu zuen Bartzelonan 6-0 eta Donostian 2-2 egin ondoren[37]. Denboraldi hartan lehen mailara itzultzea lortu zen baina etorkizun handia zuten jokalariak galdu zituen Realak; Ignacio Eizagirre atezaina eta "Epi" aurrelaria Valentziara joan ziren. Urte berean Cholín aurrelariak ere alde egin zuen. Horrela taldeak urtebete soilik egin zuen lehen mailan. 1940. hamarkadan hiru igoera eta hiru jeitsiera izan zituen, bigarren mailako onenak eta lehen malako txarrenak zirela esaten zen. Horregatik "Igogailu taldea" ezizena jaso zuen Realak[38].

Benito Díazek Gerra Zibilaren garaian Frantziara egin zuen alde eta Bordelen Girondins de Bordeaux taldea entrenatu zuen[39] eta 1937an Frantziako amateur txapelketa irabazi zuen[40]. Realeko jokalaria izandako Santiago Urtizberea zen Girondins taldeko izarra[41]. 1942an itzuli zen Benito Díaz Donostiara eta hamaika urtez jarraian izan zen Real Sociedaden entrenatzailea[25]. 1946-47 denboraldian "WM" sistema ingelesa lehenengo aldiz erabili zuen (3-2-2-3) eta hurrengo urteetan Ligako talde ugarik kopiatu zuten[39]. 1949an lehen mailara igotzea lortu zuen.

Lehen mailako taldea (1950-1962)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1952ko euskal derbia Atotxan.

1949an Lehen Mailako denboraldi berrirako Eizagirre atezaina eta Epi itzuli egin ziren Valentziatik, Barinaga, Ricardo Suárez eta Basabe fitxatu ziren eta Sebastián Ontoria kapitaina zela 1951n Generalisimoaren Koparen final berri bat jokatu zuen. Bartzelona izan zuen berriz ere aurkari, eta hirugarrenez kataluniarrak nagusitu zitzaizkion, ordukoan 3-0 emaitzaz[42].

1949an Salvador Artigas abiadore ohi kataluniarra fitxatu zuen talde donostiarrak baina ez zuen askorik jokatu. 1955ean ordea Realaren entrenatzaile bihurtu zen eta bost denboraldi egin zituen karguan. Hamarkada tristea izan zen ordea, lehen mailan finkatu bai baina taularen erdialdean ibili baitzen taldea. 1957 eta 1958ko Kopatan finalaurrekoetara iristea lortu zuen, lehenengoan Bartzelonak kanporatu zuen[43] eta bigarrenean Real Madrilek[44].

1957an harrobiko taldea sortu zen, San Sebastián Club de Fútbol izenekoa, "Sanse" ezizenaz ezagutuko zena[45]. Futbolari gazte ugari atera ditu ordutik eta Reala harrobiko talde bihurtu da. Sansen entrenatzaile urte gehien egin dituena Xabier Exposito izan da, 1962an hasi eta 1981erarte izan baitzen bigarren taldearen gidari[46].

1961-62 denboraldian Jose Arakistain atezaina Real Madrilek fitxatu zuen eta haren ordainetan Agne Simonsson suediarra eta beste hiru jokalari utzi zizkion Realari. Denboraldia oso txarra izan zen eta 16 taldetatik hamabosgarrena geldituta maila galdu zuen 13 denboraldi lehen mailan egin ondoren[47]. 1989an John Aldridge fitxatu artean Simonsson izan zen Realean jokatuko zuen azken atzerritarra[48].

Puertollanoko igoera (1967)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «Puertollanoko heroiak»
Puertollanoko heroiak.

Hurrengo bost urteak bigarren mailan egin zituen Realak. Sanse taldea berehala hasi zen kalitate oneko jokalariak ekoizten eta horrela atera ziren Jose Arzak "Pela", Urreisti, Mendiluce eta Ormaetxea gazteak. 1964-65 denboraldia oso ona izan zen eta bazirudien Lehen Mailara igotzea lortuko zuela Realak. Generalisimoaren Kopan kanpaina bikaina egin zuen eta bigarren mailako taldea izan arren finalaurrekotara iritsi zen berriz. Gerora Kopa txapelduna izango zen Atlético Madrilek kanporatu zuen, Madrilen 8-1 irabazi eta Donostian 3-3 berdindu ondoren[37]. Liga amaieran laugarrena izan zen eta ezin izan zuen urtea borobildu. Román Galarraga zen entrenatzailea. Hurrengo denboraldia aldiz oso makala izan zen. Liga 10. postuan amaitu zuen Realak, Bigarren Mailan izan duen inoizko postu txarrena.

1966-67 denboraldian Andoni Elizondo entrenatzaileak hartu zuen taldea mailaz igotzeko erronka. Hamabi urte eginak zituen aurrez Realeko jokalari eta 1964an erretiroa hartua zen. Liga motel samar hasi zuen taldeak baina 14 garaipen eta porrot bateko boladarekin lidertza eskuratu zuen azkenaurreko jardunaldian. Bereziki garrantzitsua izan zen urte hartako beste oilarrari irabazi izana, Sporting de Gijón taldeari hain zuzen ere. Azkenengo partida Puertollanon zuten gipuzkoarrek eta Calvo Sotelo taldearekin berdintzea nahikoa zuten. Lehenengo zatia 2-0 amaitu zen espainiarren alde. Bigarren zatian Boronatek egin zuen errealekoen aurreneko gola eta 81. minutuan debutaria zen Arambarri gazteak sarturiko golak igoera eman zion talde donostiarrari[49]. Igoera historikoa izan zen, hurrengo 40 urtetan maila gorenean egongo baitzen Reala. "Puertollanoko heroiak" ezizena jaso zuen talde hark[50] eta honako hauek ziren taldekideak:

J.M. Zubiarrain atezaina, Patxi Gorriti, Pello Iguaran, J.I. Lasa, J.M. Martinez, J.L. Lema, Dionisio Urreisti, Jose Arzak "Pela", J.M. Arregui, J.M. Arambarri eta M.A. Boronat. Entrenatzailea Andoni Elizondo izan zen[51].

1968an 14. egin zuen ligan baina hurrengo urteetan taularen erdialdetik gora finkatu zen. Denboraldi honetan bertan Rafael Mendilucek Errealaren Ligako 1000. gola sartu zuen.

Urrezko aroa (1975-1990)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

70. hamarkada[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1973-74 urtean 4. egin zuen Ligan eta hurrengo urtean estreinakoz Realak Europako txapelketa batean hartu zuen parte. UEFA Kopako lehen itzuliko partida Baník Ostrava talde txekiarraren kontra jokatu zuen. Kanporatua izan zen, Atotxan 0-1 emaitzaz galdu zuen eta Txekian 4-0 egin zuen. Ligan ordea berriz ere 4. postua lortu zuen eta hurrengo urtean ere UEFA Kopan jokatu zuen. Lehen itzulian Grasshoppers Zürich garaitu zuen eta final hamaseirenetan Liverpool FC tokatu zitzaion aurkari. Partida biak galdu bazituen ere Europako talde handi batek Atotxan jokatu zuen aurreneko aldiz eta ikusmin itzela sortu zen zalegoaren artean. 1975eko urriaren 22a zen eta ingelesak 1-3 nagusitu ziren. J.B. Toshack aurrelaria izan zuten aurrean, gerora Realeko entrenatzailea izango zena[52]. Pello Artola eta Javier Urrutikoetxea ziren Realaren atea zaintzen zutenak[53] baina Liverpoolen aurkako partida hartan Luis Arkonada atezain gazteak egin zuen debuta[54].

Sansetik zetorren jokalarien belaunaldi berriak aurrekoen tokia hartu zuen poliki poliki. Aipaturiko Arkonadaz gain Kortabarria, Satrustegi, Zamora, Lopez Ufarte, Alonso, Idigoras eta beste hainbat gero eta gehiago jokatzen hasi ziren. Era berean beteranoek erretiroa hartu zuten, Ormaetxea, Boronat, Iriarte...

Ikurrinaren Eguna, 1976ko euskal derbian.

1976ko euskal derbia berezia izan zen. Jose Luis Orbegozo presidenteak Brillantezko Domina ezarri zion "Gaztelu"-ri eta haren omenaldia izan behar zen partidan Kortabarriak eta Iribarreksorpresaz oraindik legezkoa ez zen ikurrina atera zuten talde bien ordezkari. Ordutik partida hura "Ikurrinaren eguna" izenaz ezagutu izan da[55]. Emaitza ere aipagarria izan zen, Realak 5-0 irabazi baitzuen Athleticen aurkako euskal derbia. Gaztelu berak bi gol sartu zituen baina denetan ikusgarriena Satrustegik buruz area ertzetik Iribarri sartu ziona izan zen[56].

1978-79. denboraldian laugarren egin zuen berriz taldeak. Denboraldi honetako azken sei partidetan ez zuen porrotik izan eta hurrengo denboraldiko aurreneko 32etan jarraitu zuen galdu gabe. Horrela Europa mailako errekorra ezarri zuen, 38 partida jarraian galdu gabe. Errekor hark 38 urte iraun zituen Bartzelonak 2018an hautsi zuen arte[57]. 1979-80 hartako azken aurreko partidan Sevillan 1-1 zeudela eta Sevillak bi jokalari gutxiago zituela, andaluziarrek bigarren gola sartzea lortu zuen eta Realak partida galdu zuen. Errekorrari amaiera emateaz gain Liga bera irabazteko aukera handia galdu zituen bertan[58] eta Liga bikaina egin arren Real Madril puntu bakarraren aldeaz nagusitu zitzaion Realari. Gazteluk denboraldiaren amaieran hartu zuen erretiroa. Arkonadak bestalde Zamora Saria eskuratu zuen, 20 gol soilik jaso izanagatik[59]. Hurrengo bi urtetan ere Zamora saria eskuratuko zuen atezain donostiarrak.

Liga tituluak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aurreko Liga bikainak emaitza gazi-gozoa utzi ondoren 1980-81. denboraldia espero baino okerrago hasi zuen Realak. Hamar partidaren faltan Bartzelonan 2-0 galduta Atlético Madril liderrarengandik sei puntutara zegoen (garaipenak 2 puntu balio zituen garai hartan). Azken txanpa bikaina egin ondoren azkenengo partida Gijónen jokatzea egokitu zitzaien eta partida berdintzea nahikoa zuten. Realak sartu zuen aurreneko gola, 7. minutuan Lopez Ufarteri eginiko penaltia Kortabarriak gauzatu zuen. Ondoren Sporting 2-1 aurreratu zen eta azken unean arean izandako jokaldi katramilatsu batean Bixio Gorrizen jaurtiketa kaskar bat aprobetxatuz Zamorak gola sartu zuen. Realak aurreneko Liga titulua eskuratu zuen orduan[60]. Josean Alkorta Herri Irratiko kazetariaren golaren oihuak Gipuzkoako sukalde askotako irratietan eztanda egin zuen eta gaur egun ere Realaren historiako grabazio mitikoa kontsideratzen da[61]. Gol hura Zamoraren gola izenaz ezagutzen da noski.

Taldea honako jokalari hauek osatu zuten[60]:

Arkonada, Zelaieta, Gorriz, Kortabarria, Olaizola, Diego, Alonso, Zamora, Idigoras, Satrustegi eta Lopez Ufarte. Bigarren zatian Bakero eta Larrañaga atera ziren. Talde txapeldunaren entrenatzailea Alberto Ormaetxea zen eta haren laguntzailea Marco Antonio Boronat.
Arkonadaren geldiketa akrobatiko bat.

Errealzaleek kantu bat osatu zuten jokalarien izenekin. Kanta hark Aupa Real, Aupa Donosti, Gora Gipuzkoa, Gora Euskadi! leloa zuen. Realak Arantzazutik Donostiarako itzulera bidaian Gipuzkoako herri guztietan geldialdiak egin zituen eta jende andana atera zen haiek agurtzera[62]. Taldearen argazkiarekin 280.000 bandeja atera zituzten, Gipuzkoako etxe askotan oraindik ere aurkitzen dena[63].

Hurrengo denboraldian Realaren eta Bartzelonaren arteko lehia estua izan zen azken 10 jardunaldietan eta azken aurreko partidararte ez zuen lortu Realak lehen postuan jartzea. Azken partida euskal derbia izatea egokitu zen Atotxan eta Realak 2-1 irabaziz bigarren Liga garaipena jarraian eskuratu zuen. Zamora eta Lopez Ufarte izan ziren golegileak. Denboraldi hartan Gajate eta Gorriz zentral bikoteak atzealde oso segurua osatu zuten[64] eta Pello Uralde izan zen taldeko goleatzailea, 14 gol eginez[65]. Honako hau izan zen azken partida hura jokatu zuen taldea:

Arkonada, Gorriz, Kortabarria, Murillo (Olaizola 89'), Zelaieta, Alonso, Zamora, Diego, (Larrañaga 88'), Lopez Ufarte, Satrustegi eta Uralde. Entrenatzailea Alberto Ormaetxea zen[66].

Denboraldia amaitzeko Espainiako Superkopa txapelketa sortu zen. Ligako txapeldunak (Reala) eta Kopako txapeldunak (Real Madril) elkarren aurka jokatu behar zuten "Supertxapelduna" zein zen erabakitzeko. Lehenengo partida Madrilen jokatu zen urriaren 13an eta madrildarrak 1-0 nagusitu ziren. Itzulerakoa abenduaren 28an Atotxan jokatu zen eta gipuzkoarrek 4-0 irabazi zuten[67].

Hurrengo denboraldian Realak hainbat jokalari galdu zituen. Periko Alonso Bartzelonak fitxatu zuen eta Satrustegik lesio larria izan zuen 11. jardunaldian. Bost txapelketatan parte hartzen ari zen gainera eta Ligan maila apalagoa erakutsi zuen. Europako Kopan ordea inoizko emaitzarik onena izan zuen, finalaurrekoetara iritsi baitzen. Hamburger SV talde alemaniarra egokitu zitzaion aurkari. Joaneko partida Atotxan jokatu zen eta 1-1 berdindu zuen. Itzulerakoan 1-1 zeudela alemaniarrek jokoz kanpo gola sartu zuten eta epaileak baliozkotzat eman zuen[68]. Hanburgo izan zen finalean txapeldun Juventus FC-ri 1-0 irabazita[69].

Toshaken aroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1988ko Errege Kopako finaleko taldea. Toshack zen entrenatzailea.

1983an presidente berria aukeratu zuen Realak, Iñaki Alkiza[70], eta 1985ean taldeak norabide aldaketa bat egin zuen; etxeko entrenatzaileen ibilbidea utzita John Benjamin Toshack entrenatzaile galestarra fitxatu zuen Realak. Haren teknika berritzaileek eta izaera bereziak azkar ekarri zuten iraultza eta zeresana futbolarien eta zaleen artean[71]. 1985eko Ligako aurreneko jardunaldian Arkonada urte guztirako lesionatu zen eta Agustin Elduaienek hartu zuen haren lekua[72]. Ongi bete zuen lana eta denboraldiaren amaieran Atlético Madrilek Elduaien eta Uralde fitxatu zituen[73]. Toshackek hasieratik jokalari gazteen aldeko apustua egin zuen; Liga garaipenetan gazte zirela jokatu zuten Larrañaga, Bakero eta Uraldez gain, "Txiki" Begiristain, Lopez Rekarte, Musti Mujika, Lutxo Iturrino, Loren... eta beste hainbat atera zituen.

1986-87an Ligan zortzigarren egin zuen Realak baina Kopa txapelketa bikainaizan zen. Finalerdietan Athletic kanporatu eta finalerako sailkatu zen. Zaragozako La Romareda zelaian jokatu zen Kopako finala eta Atlético Madril izan zuen aurkari. Partida 2-2 amaitu ondoren penalti jaurtiketatan erabaki zen. Luis Arkonadak Quique Ramosen jaurtiketa gelditu zuen eta Realak ofizialki lehenengo Kopa eskuratu zuen[74]. Club Ciclistarena kontutan hartuta bigarrena.

Honako hau izan zen Kopa finala jokatu zuen taldea[75]:

Luis Arkonada, Javier Sagarzazu, "Bixio" Gorriz, Luis Dadie, Agustin Gajate, Luis M. Lopez Rekarte, Roberto Lopez Ufarte (Martin Begiristain 107'), Juan Antonio Larrañaga, Jesus Mari Zamora (Musti Mujika 86'), "Txiki" Begiristain eta Jose Mari Bakero.

Kopa tituluak hauspotuta 1987-88 denboraldia oso ona izan zen[76]. Ligan bigarren postua eskuratu zuen Realak, berriz ere Real Madrilen atzetik eta bigarren aldiz jarraian Kopako finalerako sailkatu zen, finalaurrekotan Real Madrilen aurka 0-4 emaitza historikoa lortuz[77]. Finaleko aurkaria Bartzelona zen historian laugarrenez. Kataluniarrek Liga eskasa egina zuten (6. postua) eta itxaropen handia zegoen errealzaleen artean Kopa titulua berrizteko. Baina kataluniarrak beste behin ere 1-0 nagusitu zitzaizkien donostiarrei, Barçarekin Kopa finaletan duen maldizioari jarraipena emanez[78]. 1988-89 denboraldia amaitzerakoan Arkonada eta Zamorak erretiroa hartu zuten. Ligako azken partidan omenaldia egin zitzaien eta kasualitatez Sporting izan zen Atotxan bisitari. Reala 2-1 nagusitu zen[79].

Atzerritarrak Realean (1990. hamarkada)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Ingelesak eta ondoren portugesak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

John Aldridge, aro garaikideko aurreneko atzerritarra.

1988an Atlético Madrilek Lopez Ufarte eraman zuen, Bartzelonak Bakero, "Txiki" Begiristain eta Lopez Rekarte eta Athleticek Loren. Horretaz gain Igoa lesionatu egin zen eta Reala aurrelari gabe egoera zailean gelditu zen. Baldintza horietan ia 40 urteren ondoren atzerritarrak fitxatzeko hautua egin zuen Iñaki Alkizaren zuzendaritzak[80]. Polemikaz jositako erabakia izan zen arren 1989an John Aldridge iritsi zen Realera[48]. Liverpoolekin lorpen handiak izandako jokalaria zen eta 31 urte zituen Realera iritsi zenean. Gol sena izugarrizkoa zuen eta zaleak berehala bereganatu zituen. Andoaingo harakin batek sartzen zuen gol bakoitzeko txuletoia oparituko ziola esan zuen eta bi denboralditan 40 txuletoi jaso zituen[48].

Toshack Real Madrilera joana zen eta Boronatek hartu zuen haren lekua Realaren aulkian. Jokalari gazte berriak ere azaldu ziren, Gonzalez atean eta Lasa, Billabona eta Fuentes aipagarrienak. Aldridgek 16 gol sartu zituen lehenengo Liga hartan eta bosgarren eginez UEFA Kopa jokatu zuen Realak hurrengo urtean. Aldridgek halako emaitza ona eman zuenez beste bi jokalari ingeles fitxatu ziren, Richardson eta Atkinson. Atkinson potentzia ikaragarriko jokalaria zen baina jokoan oso irregularra zen eta diziplina arazo handiak sortzen zituen. Ez zen denboraldi ona izan. Urtarrilean 17. postuan eta UEFAtik kanporatua izanik Toshack itzuli zen Realera. Toshackek ordea legez ezin zuen taldea gidatu (denboraldia Madrilen hasi baitzuen) eta 20 urte luzetan Sanseren ardura izan zuen Xabier Exposito[81] izan zen entrenatzaile ofiziala denboraldi horren amaieran. Denboraldi tristea izan bazen ere aurreneko aldiz lortu zuen Madrilen (2:3), Valentzian (0:1) eta Bartzelonan (1:3) irabaztea. Liga txapelketan Bernabeun lorturiko aurreneko garaipena izan zen[82]. Aldridgek 17 gol sartu zituen eta Atkinsonek 12. Hiru ingelesek Reala utzi zuten denboraldiaren amaieran.

Oceanoren gola, Atotxan sarturiko azken gol ofiziala.

Realak etengabe ateratzen zituen etxeko jokalariak, Alberto atezaina, Idiakez, Imaz, Agustin Aranzabal, Kote Pikabea, Aitor Lopez Rekarte, Luis Pérez eta batez ere Javier de Pedro izan ziren 1990ko hamarkadako bizkarrezurra eta kalitatezko atzerritarrekin taldea osatzeko hautua egin zuen Realak. Atzerritarrei dagokienez ingelesen ondoren portugesak etorri ziren, Carlos Xavier, Oceano Andrade eta Sá Pinto[83]. Hauei Meho Kodro jokalari bosniarra gehitu zitzaien. Jokalari hauekin bosgarren postua eskuratu zen 1991-92 denboraldian eta Reala UEFA Kopa jokatzera itzuli zen. Denboraldi hartan Real Sociedad "Kirol Elkarte Anonimoa" bihurtu zen gainera, instituzio mailan aldaketa handia ekarri zuen[80].

1992-93 izan zen Atotxako futbol zelaian jokatu zen azken denboraldia eta azkenengo gola Oceanok sartu zuen Teneriferen aurkako partidan[84]. Egun hartan Gorrizek agur esan zuen, Realean 599 partida jokatuta[26]. Partida honen aurretik 1993ko martxoaren 14an azken euskal derbia jokatu zen. Atotxa estadioa jendez gainezka zegoen eta 19. minutuan Bittor Alkizak sarturiko golari esker Reala 1-0 nagusitu zen[85]. Alkizak Realarekin jokatuko zuen azken denboraldia ere izan zen Athleticera traspasatu baitzuen Realak[86].

Anoeta estadioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Aitor Zabaletaren oroimenez Anoeta estadioaren inguruan jarritako eskultura

1994tik aurrerako denboraldiak Anoeta estadioan jokatu dira. Atzerritar berriak fitxatu ziren, batzuk oso errendimendu ona eman zutenak. Urte haietan aipagarrienak Valeri Karpin estoniarra, "Gica" Craioveanu errumaniarra, Darko Kovačević jugoslaviarra eta Nihat Kahveci eta Tayfun Korkut turkiarrak. Hainbat denboralditan nahiko apal ibili zen Reala. Aipatzekoak dira ordea Meho Kodrok 1993-94 denboraldian Ligan sarturiko 23 golak (Liga+Kopa 27) eta 1994-95an sarturiko 25ak (Liga+Kopa 28)[87]. 1995eko euskal derbian Realak 5-0 emaitzaz Athletic garaitu izana ere ahaztezina da. 1997-98 denboraldian hirugarren postua lortu zuen Ligan, Bernd Krauss austriarra zen entrenatzailea urte hartan[88].

Hurrengo denboraldian UEFA Kopa jokatu zuen Realak. Final zortzirenetan Atlético Madrilen aurkako kanporaketa egokitu zitzaion. 1998ko abenduaren 8an Vicente Calderón estadioaren kanpoaldean Ultra talde faxista batek Aitor Zabaleta realzalea labankadaz erail zuen. Bastión taldeko Ricardo Guerra jo zuten labankadaren errudun[89].

Ligan bigarren 2002-03[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Realaren azken Liga bikaina 2002-03 denboraldian izan zen. Lehenengo itzuli osoan ez zuen partida bakarra galdu eta bigarren itzuliaren aurreneko partidan jaso zuen porrota, San Mamesen hain zuzen ere[90]. Azken partidararte Liga irabaztear egon zen baina azkenaurreko partida Vigon galdu izanak aukerak gutxitu zizkion azken unean[91]. Raynald Denoueix frantziarra zen entrenatzailea eta goleatzaile nagusiak Kovačević (23 gol) eta Nihat (20 gol) izan ziren[90]. Hauekin batera Xabi Alonso, De Pedro, Aranburu, Karpin, Sander Westerveld (atezaina), Lopez Rekarte, Jauregi, Kvarme, Schurrer eta Aranzabal aritu ziren partida gehienetan.

Hurrengo urtean lehenengoz Txapeldunen Liga jokatu zuen Realak. Ligaxka fasean Juventus, Galatasaray eta Olympiacos izan zituen aurkari eta 9 puntu lortu ondoren hurrengo faserako sailkatu zen. Olympique Lyonek ordea kanporatu egin zuen[92].

Mendeurrena Bigarren Mailan[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Jokalariak igoera ospatzen entrenatzailea airean darabiltela.

Ligan bigarren egin ondorengo ligak oso pattalak izan ziren. Ligan 15. postuaren inguruan ibili zen taldea eta egoera konpondu nahian esperotako errendimendua eman ez zuten atzerritar ugari fitxatu ziren. 2009an azkenik 19. postuan gelditu eta bigarren mailara jeitsi zen Reala. Zuzendaritzan ere aldaketa ugari izan ziren denbora tarte txikian; Fuentes, María de la Peña, Iñaki Badiola eta 2008tik aurrera Jokin Aperribay. Diru arazo larriak iritsi ziren, 2008an hartzekodunen konkurtsoan sartzeraino[93].

Bigarren mailan izan zen aurreneko denboraldian igotzear egon zen taldea. Numancia liderrak jadanik igoera txartela eskuratua zeukan eta beste bi postuetarako hiru talde zeuden borrokan, Reala, Málaga eta Sporting. Azken aurreko partida Mendizorrotzan jokatu zuen, jaitsiera sahiesteko borrokan ari zen Alavésaren aurka. 90. minutua bete zenean Reala 1-2 zen nagusi eta Alavés Bigarren B mailara jaitsita zegoen. Luzapeneko minutuetan ordea Alavések bi gol sartu zituen. Gol horiei esker gasteiztarrek salbazioa lortu zuten eta Reala 4.a gelditu zen Ligan, esperotako igoerarik gabe[94].

Mendeurreneko denboraldia (2009-10) bigarren mailan hasi zuen Realak. Martín Lasarte entrenatzaile uruguaitarra fitxatu zuen balentria lortzeko[95]. Harrobiko jokalariekin ekin zion taldeak; Xabi Prieto, Mikel Gonzalez, Labaka, Zurutuza, Agirretxe eta oso gazte fitxatu zuen Antoine Griezmann. Taldeko kapitaina Mikel Aranburu izan zen. 2010ean hartzekodunen konkurtsotik ateratzea lortu zuen[93] eta denboraldiaren amaieran Lehen mailara itzuli zen Reala[96].

2010. hamarkada[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Lehen Mailarako itzulerako denboraldia txukuna izan zen. Martin Lasartek jarraitu zuen entrenatzaile izaten eta arazorik gabe ibili zen erdialdeko postuetan. 2011n kalitatezko jauzi bat egin nahian Philippe Montanier entrenatzailea ekarri zen[97], bai eta Carlos Vela jokalari mexikarra ere. Harrobitik Asier Illarramendi, Iñigo Martínez eta Rubén Pardo igo ziren talde nagusira eta Lasartek aukera gutxi eman zion Imanol Agirretxe bihurtu zen aurrelari nagusi, batez ere aurreneko partidan Gijónen bi gol sartu ondoren. Frantsesaren gidaritzapean 12. postuan gelditu zen aurreneko denboraldian baina 4. postua eskuratu zuen bigarrenean[98][99].

Montanierrek Frantziako ligara itzultzea erabaki zuen[100] eta hurrengo denboraldirako Jagoba Arrasate etxeko entrenatzaileak hartu zuen haren lekua. Asier Illarramendi Real Madrilek fitxatu zuen gainera. Txapeldunen Ligan aritzeko Olympique Lyonnais kanporatu behar izan zuen eta erraz lortu zuen helburua Lyonen 0-2 irabaziz eta Anoetan 2-0. Ligaxka fasean Manchester United, Xakhtar Donetsk eta Bayer Leverkusen izan zituen eta ezin izan zuen fasea gainditu. Errege Kopan finalerdiak jokatu zituen Bartzelonaren aurka eta galtzaile atera zen. Ligan 7.a izan zen. Denboraldiaren amaieran Atlético Madrilek Antoine Griezmann eraman zuen[101].

Hurrengo denboraldietan taularen erdialdean ibili zen. 2016-17an 6. egin zuen eta UEFA Kopa jokatzeko sailkatu zen. Garai horretan harrobiak sorturiko harribitxien artean aipatzekoa da Mikel Oiartzabal eta fitxaketa atzerritar aipagarriena William José izan zen[102]. 2017an Anoeta estadioko pistak kentzen hasi ziren[103] eta eraikitako harmaila berriari "Aitor Zabaleta Harmaila" izena eman zioten Madrilen 20 urte lehenago eraildako errealzalearen omenez. Harmaila hori "etengabe animatzen eta girotzen duten realzaleentzat" dago zuzenduta[104].

Imanol Alguacilen aroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2018ko martxoan Eusebio Sacristán entrenatzailea kendu eta haren lekua Imanol Alguacil oriotarrak hartu zuen, aurrez Realaren beheko mailatan entrenatzaile aritua zenak. 2018an Asier Garitano fitxatu zen baina emaitzek ez zioten lagundu eta Imanol itzuli zen Realaren aulkira[105].

2019-20 denboraldia bikaina izan zen Realarentzat. Goiko postuetan aritu zen eta Kopako finalean sartu zen. COVID-19 pandemia iritsi zen ordea eta kirol txapelketa guztiak eten ziren. Itxialditik berriz jokatzera itzuli zenean bolada txarra hartu zuen baina azken unean seigarren postua mantentzea lortu zuen. 2020ko Errege Kopako finala asko atzeratu zen eta 2021eko apirilaren 3an jokatu zen. Ikusmin handia sortu zuen, izan ere aurrenekoz Realaren eta Athelticen arteko finala izango baitzen. Mikel Oiartzabalek penaltiz sartutako golari esker Realak 1-0 irabazi zuen[106]. Lesionaturik zegoen Asier Illarramendik altxatu zuen Kopa.

Honako hau izan zen Kopa finala jokatu zuen taldea[107]:

Alex Remiro, Andoni Gorosabel (Aritz Elustondo 93'), Igor Zubeldia, Robin Le Normand, Natxo Monreal, David Silva (Ander Gebara 85'), Martin Zubimendi, Mikel Merino, "Portu" (Ander Barrenetxea 88'), Alexander Isak (Carlos Fernandez 88') eta Mikel Oiartzabal.

2020-21 denboraldia bikaina izan zen Realarentzat elkarte bezala. Kopa finala irabazteaz gain denboraldia bikain amaitu zuen Ligan bosgarren eginez. Xabi Alonso entrenatzaile zuen Real Sociedad B taldeak sei hamarkadaren ondoren Bigarren mailara igotzea lortu zuen[108] eta hirugarren taldeak ere 3. mailatik 2.B mailara igotzea lortu zuen. Espainiar Estatuko taldeen artean hiru maila gorenetan hiru talde izango dituen talde bakarra bihurtu zen urtebetez.

Hurrengo denboraldietan emaitza bikainak izaten jarraitu zuen, hiru aldiz jarraian sartu baitzen Europa Leaguen. 2022-23ko denboraldiaren hasieran 8 partida jarraian irabazi zituen, Ligan eta Europan jokaturiko partiden artean, taldearen inoizko bolada onena ezarriz[109]. Europan gainera Old Trafforden Manchester United garaitu zuen 0-1 emaitzaz[110]. Ligaxka lehen postuan amaitu eta final zortzirenetarako zuzenean sailkatu zen. Aipatzekoa da Anoetan jokatu zen itzulerako partida Realak Europan jokaturiko ehungarren partida ofiziala izan zela. AS Roma taldearen aurka 0-0 egin bazuen ere italiarrek kanporaketa irabazi zuten, Erroman 2-0 irabazi baitzuten[111]. Denboraldia laugarren postuan amaitu zuen eta Txapeldunen Liga jokatzeko sailkatu zen berriz[112].

2023-24 denboraldia hiru txapelketatan hasi zuen, Liga, Errege Kopa eta Txapeldunen Liga. Denboraldi hasiera bikaina izan zuen eta Txapeldunen Ligako multzoan azken txapelduna (Milango Inter) egokitu bazitzaion ere multzoburu izatea lortu zuen[113]. Final zortzirenetan PSG indartsua tokatu zitzaionerako bolada eskasagoan murgildurik zegoen taldea eta frantziarrak nagusi izan ziren. Errege Kopan final aurrekoetara iritsi zen eta penalti jaurtiketatan Mallorca nagusitu zitzaion[114].

Emakumezkoen taldea (2004- )[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2019ko Erreginaren Kopa garaipena ospatzen.

2004. urtean Realak emakumezkoen futbol taldea sortzea erabaki zuen. 2006an Lehen mailara igotzea lortu zuen eta ordutik ez da jaitsi. Urtero gainera maila hobetuz joan da. 2015-16 denboraldian 5. postua eskuratu zuen, inoiz lortu duen onena. Azken EH Kopa irabazi ditu eta emakumezkoen futbolak duen arrakastaren lekuko partida garrantzitsuak (tartean euskal derbiak) Anoeta estadioan jokatu ditu[115].

2017an Gonzalo Arconada entrenatzaileak hartu zuen taldearen ardura eta haren gidaritzapean 2019an Realak Erreginaren Kopako finala jokatu zuen Granadan. Ligako txapelduna zen Atlético Madril izan zuen aurkari eta Realak 2-1 emaitzaz garaitu zuen[116]. Taldeko izarra Nahikari García urnietarra da[117].

Honako hau izan zen Erreginaren Kopa irabazi zuen taldea:

Mariasun Quiñones, Iraia Iparragirre, Nuria Mendoza, Ane Etxezarreta, Bea Beltrán (Paola Soldevila, 80'), Chini Pizarro, Leire Baños, Marta Cardona (Manu Lareo, 69'), Kiana Palacios (Sara Olaizola, 78'), Nahikari García, Nerea Eizagirre (Carla Bautista, 86')[118].

2020-21 denboraldiaren amaieran hainbat jokalari garrantzitsuk taldea utzi bazuten ere hurrengo denboraldia bikaina izan zen. Bigarren postua lortu zuen Espainiako Ligan eta Txapeldunen Liga jokatzeko sailkatu zen[119]. Europako txapelketatan debuta Bayern Munich talde indartsuaren aurka egin zuen eta alemaniarrak nagusitu ziren, 0-1 Donostian eta 3-1 Munichen.

2023-24 denboraldia txukuna burutzen ari da eta Erreginaren Kopan final aurrekoak jokatuko ditu.

Urtez urteko ibilbidea (gizonezkoak)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Urtea Maila Postua Errege Kopa Super kopa Europako txap. Beste txap. Oharrak
1909 1.a Kopan: Club Ciclista San Sebastián
Finala: Club Ciclista 3-1 Español de Madrid
1909ko irailaren 7an: Sociedad de Foot-ball
1910 2.a Kopan: Vasconia Sporting
Finala: Athletic 1-0 Vasconia[120]
otsailaren 11n, Alfonso XIII.ak Errege titulua:
Real Sociedad de Foot-ball
1911 ez zen sailkatu
1912 ez zen sailkatu
1913 2.a Kopa finala: FC Barcelona 2-2, 0-0, 2-1 Reala
(3 partida)
Atotxako zelaiaren inaugurazioa
1914 ez zen sailkatu Iparraldeko txap: 2.a
1915 ez zen sailkatu
1916 ez zen sailkatu Iparraldeko txap: 2.a
1917 ez zen sailkatu
1918 ez zen sailkatu
1919 1/4 Gipuzkoako txap: 1.a
1920 ez zen sailkatu Gipuzkoako txap: 2.a
1921 ez zen sailkatu Gipuzkoako txap: 2.a
1922 ez zen sailkatu Gipuzkoako txap: 2.a
1923 1/2 Gipuzkoako txap: 1.a
1924 ez zen sailkatu Gipuzkoako txap: 2.a
1925 Ligaxka fasea Gipuzkoako txap: 1.a
1926 1/4 Gipuzkoako txap: 2.a
1927 Ligaxka fasea Gipuzkoako txap: 1.a
1928 2.a Gipuzkoako txap: 2.a Kopa finala: FC Barcelona 1-1, 1-1, 3-1 Reala
(3 partida)
1929 Lehen maila 4.a 1/16 Gipuzkoako txap: 1.a 1.go gola: Paco Bienzobas[121]
Pitxitxi Saria: Paco Bienzobas
1929-30 Lehen maila 7.a 1/16 Gipuzkoako txap: 2.a
1930-31 Lehen maila 3.a 1/32 Gipuzkoako txap: 3.a
1931-32 Lehen maila 8.a 1/4 Gipuzkoa-Aragoe txap: 2.a Donostia FC
1932-33 Lehen maila 6.a 1/32 Gipuzkoa-Aragoe txap: 1.a Donostia FC
1933-34 Lehen maila 5.a 1/16 Gipuzkoa-Aragoe txap: 2.a Donostia FC
1934-35 Lehen maila 11.a (jeitsi) 5. itzulia Donostia FC
1935-36 Bigarren maila 6.a 1. itzulia Donostia FC
1937 Gerra Zibila
1938 Gerra Zibila
1939 Gerra Zibila Euskal Kopa: 2.a Donostia FC
1939-40 Bigarren maila 1.a 1/16 Gipuzkoa-Aragoe txap: 3.a
1940-41 Bigarren maila 1.a (igo) 1/2 Gol kopuru handiena:
Reala 14 - 2 Valladolid[122]
1941-42 Lehen maila 14.a (jeitsi) 1/16
1942-43 Bigarren maila 1.a (igo) 1/16
1943-44 Lehen maila 13.a (jeitsi) 1/16
1944-45 Bigarren maila 4.a 1/16
1945-46 Bigarren maila 6.a 1. itzulia
1946-47 Bigarren maila 3.a (igo) 1. itzulia
1947-48 Lehen maila 13.a (jeitsi) 1/2
1948-49 Bigarren maila 1.a (igo) 1/4
1949-50 Lehen maila 8.a 1/16
1950-51 Lehen maila 5.a 2.a Kopa finala: FC Barcelona 3-0 Reala
1951-52 Lehen maila 10.a 1/4 500 gola (J.M. Perez Medrano)[121]
1952-53 Lehen maila 10.a 1/4
1953-54 Lehen maila 9.a 1/4
1954-55 Lehen maila 14.a ez zuen jokatu
1955-56 Lehen maila 8.a 1/16
1956-57 Lehen maila 12.a 1/2
1957-58 Lehen maila 9.a 1/2 San Sebastián Club de Fútbol
bigarren taldearen sorrera (1957)
1958-59 Lehen maila 10.a 1/32
1959-60 Lehen maila 14.a 1/16
1960-61 Lehen maila 8.a 1/16
1961-62 Lehen maila 15.a (jeitsi) 1/32
1962-63 Bigarren maila 4.a 1/32
1963-64 Bigarren maila 6.a 1/16
1964-65 Bigarren maila 4.a 1/2
1965-66 Bigarren maila 10.a 1/32
1966-67 Bigarren maila 1.a (igo) 1/32
1967-68 Lehen maila 14.a 1/16 1.000 gola (Rafael Mendiluce)[121]
1968-69 Lehen maila 7.a 1/2
1969-70 Lehen maila 7.a 1/16
1970-71 Lehen maila 8.a 1/4
1971-72 Lehen maila 8.a 1/4
1972-73 Lehen maila 7.a 5. itzulia
1973-74 Lehen maila 4.a 1/4
1974-75 Lehen maila 4.a 1/4 1. itzulia
(UEFA Kopa)
1975-76 Lehen maila 8.a 1/2 1/16
(UEFA Kopa)
1976-77 Lehen maila 8.a 1/16
1977-78 Lehen maila 11.a 1/2
1978-79 Lehen maila 4.a 4. itzulia
1979-80 Lehen maila 2.a 1/4 1. itzulia
(UEFA Kopa)		 Zamora Saria: Luis Arkonada[123]
1979 eta 1980 artean 38 partida galdu gabeko errekorra[124]
1980-81 Lehen maila 1.a 1/16 1/8
(UEFA Kopa)		 Zamora Saria: Luis Arkonada
1981-82 Lehen maila 1.a 1/2 1.a 1/16
(Europako Kopa)		 Esp. Superkopa, 1.a Zamora Saria: Luis Arkonada
1982-83 Lehen maila 7.a 1/2 1/2
(Europako Kopa)
1983-84 Lehen maila 6.a 1/16
1984-85 Lehen maila 7.a 1/4
1985-86 Lehen maila 7.a 3. itzulia
1986-87 Lehen maila 10.a 1.a Kopa finala: Reala 2-2 (pen:4-2) Atlético Madril
1987-88 Lehen maila 2.a 2.a 1/8
(Errekopa)		 Kopa finala: FC Barcelona 1-0 Reala
1988-89 Lehen maila 11.a 1/16 1/4
(UEFA Kopa)		 2.000 gola (Juan Antonio Larrañaga)[121]
1989-90 Lehen maila 5.a 1/4
1990-91 Lehen maila 13.a 1/4 1/16
(UEFA Kopa)
1991-92 Lehen maila 5.a 5. itzulia
1992-93 Lehen maila 13.a 1/4 1. itzulia
(UEFA Kopa)
1993-94 Lehen maila 11.a 5. itzulia Anoeta estadioaren inaugurazioa
1994-95 Lehen maila 11.a 4. itzulia
1995-96 Lehen maila 7.a 2. itzulia
1996-97 Lehen maila 8.a 2. itzulia
1997-98 Lehen maila 3.a 1/8
1998-99 Lehen maila 10.a 1/8 1/8
(Europa League)
1999-00 Lehen maila 13.a 1/32
2000-01 Lehen maila 14.a 1/32
2001-02 Lehen maila 13.a 1/32
2002-03 Lehen maila 2.a 1/32
2003-04 Lehen maila 15.a 1/16 1/8
(Txapeldunen Liga)
2004-05 Lehen maila 14.a 16.a
2005-06 Lehen maila 16.a 1/32
2006-07 Lehen maila 19.a (jeitsi) 1/16
2007-08 Bigarren maila 4.a 2. itzulia
2008-09 Bigarren maila 6.a 1/32
2009-10 Bigarren maila 1.a (igo) 2. itzulia
2010-11 Lehen maila 15.a 1/16
2011-12 Lehen maila 12.a 1/8
2012-13 Lehen maila 4.a 1/16 3.000 gola (Carlos Vela)[125]
2013-14 Lehen maila 7.a 1/2 Liga fasea
(Txapeldunen Liga)
2014-15 Lehen maila 12.a 1/8 4. kanporaketa
(Europa League)
2015-16 Lehen maila 9.a 1/16
2016-17 Lehen maila 6.a 1/4
2017-18 Lehen maila 12.a 1/16 1/16
(Europa League)		 EH Txapela, 2.a
2018-19 Lehen maila 9.a 1/8 EH Txapela, 2.a
2019-20 Lehen maila 6.a 1.a¹ 1/2¹ EH Txapela, 1.a[126] Kopa finala: Reala 1-0 Athletic
2020-21 Lehen maila 5.a 1/8 1/16
(Europa League)		 EH Txapela, 2.a Real Sociedad B bigarren mailara igo zen.
2021-22 Lehen maila 6.a 1/4 1/16
(Europa League)		 EH Txapela, 2.a
2022-23 Lehen maila 4.a 1/4 1/8
(Europa League)		 EH Txapela, 2.a 100. partida ofiziala Europan:
Reala 0-0 AS Roma (Europa League, 1/8)
2023-24 Lehen maila 1/2 1/8
(Txapeldunen Liga)
  • ¹ 2019-20ko Superkopa 2021eko urtarrilean jokatu zen eta Errege Kopa 2021eko apirilaren 3an.

Urtez urteko ibilbidea (emakumezkoak)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Denboraldia Maila Postua Erreginaren Kopa Superkopa EH Kopa Europako txap.
2004-05 Euskal Liga 1.a
2005-06 2. maila
(1. taldea) 		1.a
2006-07 Lehen maila 9.a
2007-08 Lehen maila 10.a
2008-09 Lehen maila 10.a
2009-10 Lehen maila 7.a 1.erronda
2010-11 Lehen maila 8.a Final-aurrekoak Finalista
2011-12 Lehen maila 7.a Txapelduna
2012-13 Lehen maila 10.a Finalista
2013-14 Lehen maila 7.a Final laurdenak Finalista
2014-15 Lehen maila 11.a Finalista
2015-16 Lehen maila 5.a Finalista
2016-17 Lehen maila 8.a Final laurdenak Finalista
2017-18 Lehen maila 7.a Final laurdenak Finalista
2018-19 Lehen maila 7.a Txapelduna Txapelduna
2019-20¹ Lehen maila 6.a final 1/8 Finalista Txapelduna
2020-21 Lehen maila 5.a final 1/4
2021-22 Lehen maila 2.a final 1/4 Txapelduna
2022-23 Lehen maila 8.a final 1/8 Finalista Txapeldunen Liga, 2. itzulia
2023-24 Lehen maila
  • ¹ 2019-20 denboraldian COVID-19 pandemiaren erruz Liga 21. jardunaldian bertan behera gelditu zen. Une horretan zegoen sailkapena amaierako sailkapen bihurtu zen.

Partida gogoangarriak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1909ko Errege Kopa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1909ko apirilaren 8a
 Club Ciclista SS 3 – 1 Club Español de Madrid Estadio de O'Donnell, Madril
Ikusleak: ?
Epailea: Almanasqué
G. Mc Guinness Gola 30' (pen)
C. F. Simmons Gola 47'
Miguel Sena Gola 2. zatia' 		Gola 2. zatia' Patache Giralt

1913ko Atotxaren inaugurazioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1976ko abenduaren 5a
 Real Sociedad 3 – 3 Athletic Atotxako futbol zelaia, Donostia
Sidley Gola ?'
S. Elosegi Gola ?'
Sidley Gola ?' 		Pitxitxi Gola ?'
Zuazo Gola ?'
Pitxitxi Gola ?'

1941eko gol festa, 14-2[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1941eko urtarrilaren 8a
 Real Sociedad 14 – 2 Real Valladolid Atotxako futbol zelaia, Donostia
Epailea: Villaverde
Pedrín Gola 19'
Azpiazu Gola 21'
Txipia Gola 22'
Pedrín Gola 25'
Azpiazu Gola 27'
Txipia Gola 40'
Azpiazu Gola 44'
Bienzobas Gola 50'
Bienzobas Gola 63'
Izaga Gola ?'
Txipia Gola ?'
Txipia Gola ?'
Bienzobas Gola 80'
Txipia Gola ?' 		Lizasoain Gola 42'
Duque Gola ?'

1967ko Puertollanoko igoera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1967ko apirilaren 8a
 CF Calvo Sotelo 2 – 2 Real Sociedad Ciudad de Puertollano, Puertollano
Epailea: Medina Díaz
Argacha Gola 40'
Argacha Gola 45' 		Gola 58' Boronat
Gola 81' Arambarri

1976ko Ikurrinaren eguna Atotxan[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1976ko abenduaren 5a
 Real Sociedad 5 – 0 Athletic Atotxako futbol zelaia, Donostia
Ikusleak: 30.000
Epailea: Sánchez Ríos
Gaztelu Gola 3'
Satrustegi Gola 28'
Satrustegi Gola 31'
Zamora Gola 73'
Gaztelu Gola 88'

1981eko Liga garaipena Gijónen[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1981eko apirilaren 26a
 Sporting de Gijón 2 – 2 Real Sociedad El Molinón estadioa, Gijón
Epailea: Enriquez Negreira
Mesa Gola 45'
Mesa Gola 46' 		Gola 7' (pen) Kortabarria
Gola 89' Zamora

1982ko Liga garaipena Atotxan[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1982ko apirilaren 25a
 Real Sociedad 2 – 1 Athletic Atotxako futbol zelaia, Donostia
Epailea: Soriano Aladrén
Zamora Gola 55'
Lopez Ufarte Gola 68' 		Gola 85' Sarabia

1982ko Superkopa (itzulerakoa)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Madrilen 1-0 galdu zuen Realak. Itzulerako partida 1-0 amaitu zen eta luzapena jokatu behar izan zen.

1982ko apirilaren 25a
 Real Sociedad 4 – 0 Real Madril Atotxako futbol zelaia, Donostia
Epailea: Pes Pérez
Uralde Gola 53'
Lopez Ufarte Gola 91'
Uralde Gola 103'
Salguero (b.a.) Gola 104'

1987ko Errege Kopa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «1987ko Errege Kopako finala»
1987ko ekainaren 27a
 Atletico Madril 2 – 2 Real Sociedad La Romareda estadioa, Zaragoza
Ikusleak: 40.000
Epailea: Joaquín Ramos Marcos
Da Silva Gola 24'
Rubio Gola 74' 		Gola 9' Lopez Ufarte
Gola 35' "Txiki" Begiristain
  Penaltiak  
Rubio
Da Silva
Landaburu
Quique Ramos 		2 - 4 Bakero
Mujika
"Txiki" Begiristain
Larrañaga

1988ko Errege Kopa (finalaurrekoa)[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Sakontzeko, irakurri: «1988ko Errege Kopako finala»
1988ko otsailaren 18a
 Real Madril 0 – 4 Real Sociedad Santiago Bernabéu estadioa, Madril
Epailea: Enriquez Negreira
Gola 53' Alberto Gorriz
Gola 65' Bakero
Gola 67' "Txiki" Begiristain
Gola 72' Bakero

1993: Atotxako azken euskal derbia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1993ko martxoaren 14a
 Real Sociedad 1 – 0 Athletic Atotxako futbol zelaia, Donostia
Epailea: Díaz Vega
Bittor Alkiza Gola 19'

1995eko euskal derbian 5-0[aldatu | aldatu iturburu kodea]

1995eko maiatzaren 28a
 Real Sociedad 5 – 0 Athletic Anoeta estadioa, Donostia
Epailea: Ansuategi Roca
Kodro Gola 12'
De Pedro Gola 17'
Kodro Gola 24'
Idiakez Gola 55'
Kodro Gola 59'

2019ko Erreginaren Kopa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2019ko maiatzaren 11
 Atletico Madril 1 – 2 Real Sociedad Nuevo Los Cármenes, Granada
Ikusleak: 17.550
Epailea: Martínez Madrona
Esther Gola 15' Gola 18' Kiana Palacios
Gola 60' Nahikari Garcia

2020ko Errege Kopa[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2021eko apirilaren 3a
21:30
 Real Sociedad 1 – 0 Athletic La Cartuja, Sevilla
Ikusleak: 0
Epailea: Estrada Fernández
Mikel Oiartzabal Gola 63'

Uniformea[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Taldearen koloreak Taldearen koloreak Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
　
1909
Kopa txap.
Club Ciclista
Taldearen koloreak Taldearen koloreak Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
　
1981 eta 1982
Liga txapelduna
Taldearen koloreak Taldearen koloreak Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
　
1987
Kopa txapelduna
Taldearen koloreak Taldearen koloreak Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
　
2019
Erreginaren Kopa
Taldearen koloreak Taldearen koloreak Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
Taldearen koloreak
　
2020
Kopa txapelduna

Estatistikak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

2020ko martxoan eguneratuak[26].

Partida gehien Realarekin (Jokalariak)
# Jokalaria Denboraldiak Guztira 1. mailan 2. mailan Kopan Superkopa Europan Besterik
1 Alberto Gorriz "Bixio" 1978-1993 599 461 - 90 2 33 13
2 J. A. Larrañaga 1979-1994 589 460 - 87 1 25 16
3 J. M. Zamora 1974-1989 588 455 - 89 1 31 12
4 L. M. Arkonada 1973-1989 551 414 - 92 2 31 12
5 Xabi Prieto 2003-2015 530 376 103 34 - 17 -
6 Miguel Fuentes 1987-2001 495 439 - 42 - 14 -
7 R. Lopez Ufarte 1975-1987 474 363 - 76 2 17 16
8 Agustin Gajate 1977-1992 469 365 - 75 1 20 8
9 Inaxio Kortabarria 1971-1985 442 354 - 62 1 18 7
10 Mikel Aranburu 1997-2012 425 297 105 16 - 7 -
Partida gehien Realarekin (Entrenatzaileak)
# Entrenatzailea Partidak Irabazi Berdindu Galdu
1 Euskal Herria Benito Díaz 389 192 67 130
2 Gales John Benjamin Toshack 386 158 99 129
3 Euskal Herria Alberto Ormaetxea 324 157 87 80
4 Euskal Herria Andoni Elizondo 234 97 51 86
5 Katalunia Salvador Artigas 168 53 43 72
6 Ingalaterra Harry Lowe 161 71 23 67
7 Euskal Herria Jose Ignazio Urbieta 143 50 31 62
8 Euskal Herria Jose Antonio Irulegi 112 45 29 38
Espainia Eusebio Sacristán 112 46 23 43
10 Austria Bernd Krauss 99 40 32 27
Gol gehien Realarekin
# Jokalaria Denboraldiak Guztira 1. mailan 2. mailan Kopan Superkopa Europan Besterik
1 Euskal Herria J. M. Satrustegi 1973-1986 162 131 - 21 - 10 -
2 Euskal Herria R. Lopez Ufarte 1975-1987 129 102 - 24 1 1 1
3 Euskal Herria I. M. Alkorta "Txolin" 1927-1940 127 56 4 26 - - 41
4 Euskal Herria Sebastián Ontoria 1941-1955 114 41 55 11 - - 7
5 Serbia Darko Kovačević 1996-2007 107 92 - 5 - 10 -
6 Euskal Herria Paco Bienzobas 1926-1942 105 38 13 17 - - 37
7 Euskal Herria Pello Uralde 1978-1986 100 61 - 20 2 5 12
8 Euskal Herria Jose Maria Bakero 1980-1988 91 67 - 22 - 1 1
9 Euskal Herria J. M. Pérez Medrano 1942-1955 86 40 29 15 - - 2
10 Euskal Herria Epifanio Fernández 1935-1955 81 44 14 5 - - 18
Bosnia-Herzegovina Meho Kodro 1991-1995 81 73 - 8 - - -

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ «https://twitter.com/atotxaorg/status/1170266910510014467» Twitter (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  2. ↑ «https://twitter.com/atotxaorg/status/1170273649179398149» Twitter (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  3. ↑ (Gaztelaniaz) «De amarillo y verde, como en 1903» El Diario Vasco 2008-01-27 (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  4. ↑ a b «1.1 Orígenes del club (1904-1910) - web REAL SOCIEDAD» sites.google.com (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  5. ↑ «Inicio» RCTSS (Noiz kontsultatua: 2021-04-07).
  6. ↑ (Gaztelaniaz) «Historia» www.realsociedad.eus (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  7. ↑ «Futbol - Auñamendi Eusko Entziklopedia» aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  8. ↑ [https://gara.naiz.eus/paperezkoa/20090906/155280/es/Un-siglo-futbol-club-ciclista-origen «Un siglo de f�tbol con el club ciclista como origen - GARA»] gara.naiz.eus (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  9. ↑ (Gaztelaniaz) «Real Sociedad» www.realsociedad.eus (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  10. ↑ (Gaztelaniaz) «Real Sociedad» www.realsociedad.eus (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  11. ↑ (Gaztelaniaz) «La copas vascas. Las dos finales de Copa del Rey de 1910» Mister Dato 2021-04-02 (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  12. ↑ (Gaztelaniaz) Yustas, Publicado por: Frichu. (2019-07-03). «Nicasio Goitisolo, el primer español en el fútbol inglés» Futbolretro.es (Noiz kontsultatua: 2021-03-21).
  13. ↑ (Gaztelaniaz) «Mac Guinness» Rincondelforero 2009-02-08 (Noiz kontsultatua: 2021-04-07).
  14. ↑ «George McGuinness (Real Sociedad)» atotxa.org (Noiz kontsultatua: 2021-03-25).
  15. ↑ (Gaztelaniaz) «Mac Guinness» Rincondelforero 2009-02-08 (Noiz kontsultatua: 2021-03-25).
  16. ↑ «George McGuinness (Real Sociedad)» atotxa.org (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  17. ↑ «Ondarreta» atotxa.org (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  18. ↑ (Gaztelaniaz) «¿Por qué se llamaba Atotxa?» Real Sociedad 2017-10-04 (Noiz kontsultatua: 2021-03-24).
  19. ↑ (Gaztelaniaz) "La Real Sociedad jamás será campeón de Copa del Rey". 2020-10-29 (Noiz kontsultatua: 2021-03-24).
  20. ↑ a b (Gaztelaniaz) «La inauguración de Atocha» El Diario Vasco 2008-10-05 (Noiz kontsultatua: 2021-04-02).
  21. ↑ «Copa: partidos jugados en la temporada 1912/1913» atotxa.org (Noiz kontsultatua: 2021-03-31).
  22. ↑ (Gaztelaniaz) «Historia» Real Unión Club (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  23. ↑ «Lippo Hertzka (Real Sociedad)» atotxa.org (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  24. ↑ (Ingelesez) «Real Sociedad» www.realsociedad.eus (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  25. ↑ a b «Benito Díaz Iraola (Real Sociedad)» atotxa.org (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  26. ↑ a b c (Gaztelaniaz) Los equipos de la Liga. Real Sociedad de Fútbol | Cuadernos de Fútbol. (Noiz kontsultatua: 2021-04-07).
  27. ↑ [https://www.marca.com/blogs/ni-mas-ni-menos/2015/03/15/martin-marculeta-el-panadero-de-amara.html «Mart�n Marculeta, el panadero de Amara»] MARCA.com (Noiz kontsultatua: 2021-04-03).
  28. ↑ (Gaztelaniaz) Sport. (2020-04-04). «La demorada final de Copa de 1928» sport (Noiz kontsultatua: 2021-04-03).
  29. ↑ a b (Gaztelaniaz) Temporada 1928-1929: La primera Liga de la historia. 2019-02-12 (Noiz kontsultatua: 2021-04-08).
  30. ↑ (Gaztelaniaz) Paco Bienzobas: el máximo goleador de la primera liga. (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  31. ↑ «Squad of Real Sociedad 1928-29 First Division» www.bdfutbol.com (Noiz kontsultatua: 2021-04-08).
  32. ↑ (Gaztelaniaz) Clasificación Primera División 1930/31 :: La Futbolteca. Enciclopedia del Fútbol Español. (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  33. ↑ «Edición del Monday 8 June 1931, Página 4 - Hemeroteca - MundoDeportivo.com» hemeroteca.mundodeportivo.com (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  34. ↑ (Gaztelaniaz) Sebastián, Imanol Troyano | San. (2017-04-14). «Una Real sin corona» diariovasco.com (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  35. ↑ (Gaztelaniaz) «Historias de la Liga: Harry Lowe, que jugó un partido con casi 49 años, el futbolista más veterano de la Liga española» Mundo Deportivo 2018-12-22 (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  36. ↑ «R. SOCIEDAD 14-2 R. VALLADOLID - WWW.FUTBOLNOSTALGIA.COM» www.futbolnostalgia.com (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  37. ↑ a b eldesmarque.com (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  38. ↑ (Gaztelaniaz) 19/07/2013. «El equipo “ascensor”» www.realsociedad.eus (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  39. ↑ a b (Gaztelaniaz) «30 años ya sin el 'Tío Benito'» Real Sociedad 2020-04-01 (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  40. ↑ (Gaztelaniaz) «Benito Díaz, el pionero entrenador de la Real Sociedad» Made in Gipuzkoa 2017-06-06 (Noiz kontsultatua: 2021-04-08).
  41. ↑ Ereaga, Txema. (2019-03-07). «Fútbol Vasco - Euskal Futbola: ¿Te acuerdas de Santiago Urtizberea?» Fútbol Vasco - Euskal Futbola (Noiz kontsultatua: 2021-04-08).
  42. ↑ (Gaztelaniaz) Jugadors, F. C. B.. «Barcelona - Real Sociedad (3-0) - Copa del Rey - 27/05/1951 | FC Barcelona Players» FCB Jugadors (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  43. ↑ (Gaztelaniaz) «Copa de S.E. El Generalísimo 1956/1957 :: ceroacero.es» www.ceroacero.es (Noiz kontsultatua: 2021-04-08).
  44. ↑ (Gaztelaniaz) «Copa de S.E. El Generalísimo 1957/1958 :: ceroacero.es» www.ceroacero.es (Noiz kontsultatua: 2021-04-08).
  45. ↑ (Gaztelaniaz) «El Sanse ya tiene medio siglo de historia» El Diario Vasco 2007-09-07 (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  46. ↑ «Edición del $dateTool.format('EEEE d MMMM yyyy', $document.date), Página $document.page - Hemeroteca - MundoDeportivo.com» hemeroteca.mundodeportivo.com (Noiz kontsultatua: 2021-04-08).
  47. ↑ (Gaztelaniaz) Rodríguez, Xabier. (2021-03-31). «Los tres pilares de la Real Sociedad» A La Contra (Noiz kontsultatua: 2021-04-05).
  48. ↑ a b c (Gaztelaniaz) «John Aldridge: el pionero del chuletón» Panenka 2020-08-18 (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  49. ↑ (Gaztelaniaz) «Cincuenta años del ascenso a Primera División de la Real Sociedad en Puertollano» MiCiudadReal.es 2017-04-23 (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  50. ↑ (Gaztelaniaz) «Cita anual e ineludible para los héroes de Puertollano» Mundo Deportivo 2019-04-27 (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  51. ↑ 2020/04/23. «Gure garai loriatsuaren hazia» www.realsociedad.eus (Noiz kontsultatua: 2021-04-08).
  52. ↑ (Gaztelaniaz) Millán, Juan Rodríguez. «Se cumplen 42 años del debut de Arconada» columnacero.com (Noiz kontsultatua: 2021-03-28).
  53. ↑ (Gaztelaniaz) «Real Sociedad - Plantilla detallada 74/75» _ (Noiz kontsultatua: 2021-03-28).[Betiko hautsitako esteka]
  54. ↑ «Real Sociedad» www.realsociedad.eus (Noiz kontsultatua: 2021-04-07).
  55. ↑ «Aquel histórico 5 de diciembre de 1976 - Athletic Club de Bilbao» athletic.elcorreo.com (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  56. ↑ (Gaztelaniaz) 19/07/2013. «El derbi de la ikurriña» www.realsociedad.eus (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  57. ↑ (Gaztelaniaz) «El récord del Barça se queda en 43 partidos sin perder» MARCA Claro México 2018-05-13 (Noiz kontsultatua: 2021-03-28).
  58. ↑ (Gaztelaniaz) «Un récord increíble pero real» Las Provincias 2018-04-05 (Noiz kontsultatua: 2021-03-28).
  59. ↑ Muñoz, José Miguel. (2007-03-29). «Arconada: Trofeo Zamora en tres ocasiones» Arconada (Noiz kontsultatua: 2021-03-28).
  60. ↑ a b 2013/07/19. «Lehen Liga» www.realsociedad.eus (Noiz kontsultatua: 2021-03-28).
  61. ↑ (Gaztelaniaz) «¡Gol de Zamora! ¡Gol de Zamora! Épica narración del primer título de la Real» Mundo Deportivo 2020-04-26 (Noiz kontsultatua: 2021-03-28).
  62. ↑ Millán, Juan Rodríguez. (jueves, abril 26, 2007). «Corazón Txuri Urdin: PARTIDOS INOLVIDABLES Sporting 2 - Real Sociedad 2 (1981-1982)» Corazón Txuri Urdin (Noiz kontsultatua: 2021-03-28).
  63. ↑ eldesmarque.com (Noiz kontsultatua: 2021-03-28).
  64. ↑ «Historia de la Real Sociedad|Diariovasco.com» real-sociedad.diariovasco.com (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  65. ↑ (Gaztelaniaz) «Real Sociedad» www.realsociedad.eus (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  66. ↑ (Gaztelaniaz) «Real Sociedad - Athletic Club, 25/04/1982 - LaLiga - Informe del partido» _ (Noiz kontsultatua: 2021-04-07).[Betiko hautsitako esteka]
  67. ↑ (Gaztelaniaz) «4-0: Supercampeón en una noche mágica» Mundo Deportivo 2020-12-28 (Noiz kontsultatua: 2021-03-28).
  68. ↑ (Gaztelaniaz) 19/07/2013. «Semifinalista de Copa de Europa» www.realsociedad.eus (Noiz kontsultatua: 2021-03-28).
  69. ↑ (Gaztelaniaz) «Hamburger SV vs Juventus - Champions League - 25 Mayo 1983» es.besoccer.com (Noiz kontsultatua: 2021-03-28).
  70. ↑ (Gaztelaniaz) «Iñaki Alkiza: «No puedo echar de menos Atotxa, hay que mirar adelante sin nostalgia»» Real Sociedad 2018-06-13 (Noiz kontsultatua: 2021-04-08).
  71. ↑ «John Benjamin Toshack (Real Sociedad)» atotxa.org (Noiz kontsultatua: 2021-03-28).
  72. ↑ (Gaztelaniaz) «Toshack: 'Ramos tiene el récord de tarjetas, ¡y las que no le sacan!'» Mundo Deportivo 2017-05-12 (Noiz kontsultatua: 2021-04-01).
  73. ↑ (Gaztelaniaz) País, El. (1986-07-07). «El Atlético ficha a Uralde, Elduayen, Bilbao y Rodolfo» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  74. ↑ REAL SOCIEDAD CAMPEÓN COPA DEL REY 1986-87 / Tanda penaltis TVE. (Noiz kontsultatua: 2021-03-28).
  75. ↑ (Gaztelaniaz) «R. Sociedad 2 - Atlético 2» www.infoatleti.es (Noiz kontsultatua: 2021-04-07).
  76. ↑ Millán, Juan Rodríguez. (jueves, mayo 03, 2007). «Corazón Txuri Urdin: PARTIDOS INOLVIDABLES Real Sociedad 4 - Barcelona 1 (1987-1988)» Corazón Txuri Urdin (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  77. ↑ (Gaztelaniaz) «Cuando la Real eliminó al Real Madrid de la Copa con un 0-4» Real Sociedad 2020-01-31 (Noiz kontsultatua: 2021-03-28).
  78. ↑ (Gaztelaniaz) ¿Qué ocurrió en la final de Copa de 1988 entre la Real y el Barça. 2020-12-21 (Noiz kontsultatua: 2021-03-28).
  79. ↑ (Gaztelaniaz) Urretavizcaya, Oscar. (1989-06-24). «La Real despidió a Arkonada y Zamora con un triunfo ante el Sporting» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  80. ↑ a b (Gaztelaniaz) Irazusta, Tito. (20150427052520). [http://real-sociedad.diariovasco.com/noticias/201504/27/anoeta-tuvimos-pasar-porque-201504270624.html «I�aki Alkiza:�Con Anoeta tuvimos que pasar por el aro, porque era eso o nada�»] diariovasco.com (Noiz kontsultatua: 2021-04-08).
  81. ↑ (Gaztelaniaz) Relaño, Alfredo. (1981-05-02). «Javier Expósito, 20 años fabricando jugadores para la Real Sociedad» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  82. ↑ (Gaztelaniaz) «Las cuatro victorias ligueras de la Real Sociedad en el Santiago Bernabéu» Donostitik 2019-01-07 (Noiz kontsultatua: 2021-04-08).
  83. ↑ «Carlos Xavier: «Deben salir tranquilos y rematar el trabajo de todo un año» - Real Sociedad de Fútbol, S.A.D.» real-sociedad.diariovasco.com (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  84. ↑ (Gaztelaniaz) «Oceano: 'Nunca olvidaré el último gol de Atotxa'» Mundo Deportivo 2012-10-26 (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  85. ↑ (Gaztelaniaz) «La feliz despedida de Atotxa» Real Sociedad 2021-03-30 (Noiz kontsultatua: 2021-04-02).
  86. ↑ «El traspaso de Alkiza - Real Sociedad de Fútbol, S.A.D.» real-sociedad.diariovasco.com (Noiz kontsultatua: 2021-04-07).
  87. ↑ (Gaztelaniaz) Meho Kodro, cuarto máximo goleador de la historia de la Real Sociedad. 2018-09-23 (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  88. ↑ «Liga / Spanish League 1997-98» www.linguasport.com (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  89. ↑ (Gaztelaniaz) PRESS, EUROPA. (2018-12-17). «Ricardo Guerra, el ultra condenado por matar a Aitor Zabaleta, fue detenido en Bélgica aprovechando un permiso» ElDiario.es (Noiz kontsultatua: 2021-04-08).
  90. ↑ a b (Gaztelaniaz) Historia de un épico subcampeonato. (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  91. ↑ (Gaztelaniaz) Rodrigálvarez, Eduardo. (2003-06-16). «La Real naufraga en Vigo» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  92. ↑ (Gaztelaniaz) 15/06/2017. «El estreno en la Champions League» www.realsociedad.eus (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  93. ↑ a b (Gaztelaniaz) País, El. (2013-01-15). «La Real Sociedad finiquita el concurso de acreedores tras abonar 4,7 millones» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  94. ↑ (Gaztelaniaz) VAVEL.com. (2018-09-24). «Deportivo Alavés - Real Sociedad: aquella remontada histórica en el 2008» VAVEL (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  95. ↑ eldesmarque.com (Noiz kontsultatua: 2021-04-07).
  96. ↑ «La Real Sociedad vuelve a ser de Primera | País Vasco | elmundo.es» www.elmundo.es (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  97. ↑ «Montanier es nuevo entrenador de la Real Sociedad - MARCA.com» www.marca.com (Noiz kontsultatua: 2021-04-07).
  98. ↑ (Gaztelaniaz) Ayala, Ignacio López de. (2013-04-10). «La Real Sociedad de Philippe Montanier revoluciona la Liga BBVA 2012-2013» GOL REGATE (Noiz kontsultatua: 2021-04-07).
  99. ↑ «Clasificación Primera División 2012/2013 en AS.com» resultados.as.com (Noiz kontsultatua: 2021-04-07).[Betiko hautsitako esteka]
  100. ↑ (Gaztelaniaz) «Montanier abandona la Real porque prefiere 'un proyecto a medio p» Mundo Deportivo 2013-06-03 (Noiz kontsultatua: 2021-04-07).
  101. ↑ (Gaztelaniaz) «El Atlético de Madrid ficha a Griezmann por 30 millones... y de rebote llega Ansaldi» www.elconfidencial.com 2014-07-28 (Noiz kontsultatua: 2021-04-08).
  102. ↑ (Gaztelaniaz) Canarias, Tiempo de. «Tiempo de Canarias - El digital de las islas» Tiempo de Canarias (Noiz kontsultatua: 2021-04-07).
  103. ↑ SL, TAI GABE DIGITALA. (2017-05-23). «Hasi dira Anoetako estadioa berritzeko lanak» naiz: (Noiz kontsultatua: 2021-04-08).
  104. ↑ «Realak 'Aitor Zabaleta' animazio-harmaila sortu du Anoeta berrirako» EITB Euskal Irrati Telebista (Noiz kontsultatua: 2021-04-08).
  105. ↑ (Gaztelaniaz) «El paso efímero de Asier Garitano por la Real» Mundo Deportivo 2018-12-26 (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  106. ↑ Eizmendi, Imanol Magro. «Reala txapeldun» Berria (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  107. ↑ (Gaztelaniaz) Sport. (2021-04-03). «Resumen y goles del Athletic Club-Real Sociedad de la final de la Copa del Rey» sport (Noiz kontsultatua: 2021-04-07).
  108. ↑ Berria. «Reala B eta Amorebieta Bigarren Mailara» Berria (Noiz kontsultatua: 2021-05-23).
  109. ↑ Eskudero, Jon. «Bolada eten zaie txuri-urdinei» Berria (Noiz kontsultatua: 2022-11-03).
  110. ↑ Hoz, Jon Ander De la. «Reala koroatu duen egun historiko bat» Berria (Noiz kontsultatua: 2022-11-03).
  111. ↑ (Gaztelaniaz) «Multitudinario partido 100 en Europa para la Real» Mundo Deportivo 2023-03-14 (Noiz kontsultatua: 2023-03-18).
  112. ↑ Telleria, Beñat Mujika. (2023-06-11). «Realak Txapeldunen Ligan jokatuko du datorren sasoian» Berria (Noiz kontsultatua: 2023-06-11).
  113. ↑ «Realak 0-0 berdindu du Giuseppe Meazzan, Inter Milanekin, eta multzoko lehen postua lortu du» EITB 2023-12-12 (Noiz kontsultatua: 2024-03-03).
  114. ↑ «Realak ez du jokatuko Espainiako Kopako finala» Berria 2024-02-28 (Noiz kontsultatua: 2024-03-03).
  115. ↑ «Realak lehen partida galdu du 28.367 zale bildu dituen derbian» Irutxuloko Hitza 2019-10-14 (Noiz kontsultatua: 2021-04-08).
  116. ↑ 2019/05/11. «Txapeldunak!!» www.realsociedad.eus (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  117. ↑ «Nahikari Garciari elkarrizketa -» Aiurri.eus (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  118. ↑ (Gaztelaniaz) «La Real Sociedad hace historia con la conquista de la Copa de la Reina» Marca.com 2019-05-11 (Noiz kontsultatua: 2021-04-06).
  119. ↑ «Realak Txapeldunen Liga jokatuko du datorren denboraldian» Irutxuloko Hitza 2022-05-01 (Noiz kontsultatua: 2022-05-15).
  120. ↑ (Gaztelaniaz) Olga, MACÍAS MUÑOZ,. El Athletic de Bilbao, campeón de la Copa de España de fútbol de 1910. (Noiz kontsultatua: 2017-10-01).
  121. ↑ a b c d (Gaztelaniaz) «Desde el primer gol de Bienzobas pasando por el 500, el 1000 y el 2000 a la espera del 3000» Rincondelforero 2013-03-16 (Noiz kontsultatua: 2017-10-01).
  122. ↑ R. SOCIEDAD 14-2 R. VALLADOLID - WWW.FUTBOLNOSTALGIA.COM. (Noiz kontsultatua: 2017-10-01).
  123. ↑ Muñoz, José Miguel. (2007-03-29). Arconada: Trofeo Zamora en tres ocasiones. (Noiz kontsultatua: 2017-10-01).
  124. ↑ «La real Sociedad tiene el récord de partidos invicto en Liga, que asciende a 38» Mundo Deportivo (Noiz kontsultatua: 2018-04-07).
  125. ↑ EiTB. Realak 3.000 gol sartu ditu dagoeneko, lehen mailan. (Noiz kontsultatua: 2017-10-01).
  126. ↑ Lasa, Iñigo. «Realak jantzi du txapela» Berria (Noiz kontsultatua: 2020-09-06).

Bibliografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  • "Txuri Urdin. Historia de la Real Sociedad". La Gran Enciclopedia Vasca, 1980.
  • "El libro del Centenario. Real Sociedad 1909-2009". Diario Vasco, 2009.

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Reala

Kideak: Futbolariak  • Entrenatzaileak  • Presidenteak
Taldeak: Emakumezkoena  • Real Sociedad B - Sanse  • Real Sociedad C
Antzinako taldeak: SS Recreation Club (†)  • Vasconia SC (†)  • Club Ciclista SS (†)
Bestelako kirolak: Atletismoa  • Belar hockeya  • Izotz hockeya
Instalazioak: Anoetako estadioa  • Zubieta  • Antzinakoak: Atotxa  • Ondarreta
Historia: Realaren historia  • Realaren ibilbidea Europan
Ereserkia: Txuri-urdin  • Maskota: Txurdin

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Realaren_historia&oldid=9627854"(e)tik eskuratuta