Benedikto XVI.a
.svg){kind=small}
_-_ribbon_bar.gif){kind=small}
Benedikto XVI.a (latinez Benedictus PP. XVI), jaiotzez Joseph Alois Ratzinger (Marktl am Inn, Bavaria, 1927ko apirilaren 16a - Vatikano Hiria, 2022ko abenduaren 31) Eliza Katoliko Erromatarreko 265. Aita Santua izan zen 2005eko apirilaren 19tik 2013ko otsailaren 28ra arte. 2013ko otsailaren 11an Vatikanoak adierazi zuen 2013ko otsailaren 28an bere kargua utziko zuela.[1]
1950etik aurrerako teologo katoliko ezagunenetarikoa zen, baita idazle ekintzailea ere. Aditu gehienek doktrina katolikoaren defendatzailetzat ikusten dute. Alemaniako zenbait unibertsitatetan irakasle izan zen, eta Vatikanoko II. kontzilioan parte hartu zuen laguntzaile gisa.
Munich eta Freising-eko gotzain eta kardinal izendatu zuen Paulo VI.ak. Joan Paulo II.aren garaian Fedearen Doktrinarako Kongregazioko buru izan zen. Aita Santu izendatzean honako hitz hauek esan zituen: "Anai-arreba maiteok, Joan Paulo II.a aita santu handiaren ondoren kardinal jaunek neu aukeratu naute, Jainkoaren mahastiko langile apala".
Ratzingerrek sei hizkuntza menperatzen zituen (alemana, italiera, frantsesa, gaztelania, ingelesa eta latina) eta gainera greziera klasikoa eta hebreera irakurtzeko gai zen. Europako hainbat zientzia akademietako kide zen, eta hainbat unibertsitatetan honoris causa doktore izendatu zuten. Pianoa jotzen zuen eta bere musikari gogokoena Mozart zen.
Bere aitasantutzan gizarteko erlatibismoa gaitzetsi zuen, eta Europari bere oinarri kristauetara bihurtzeko deia egin zion behin eta berriz. Jainkoaren maitasunean irautea garrantzitsua dela azpimarratu zuen bere Deus Caritas est (Jainkoa maitasuna da) entziklikan.
Bizitza[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Haurtzaroa eta gaztaroa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bavariako Marktl am Inn herrixkan jaio zen 1927ko apirilaren 16an (Larunbat santua). Gurasoak Joseph Ratzinger polizia eta Maria Peinter (ezkondu ondoren Ratzinger deitura hartu zuen) izan ziren. Hiru seme-alabako familian gazteena, anaia Georg apaiz egin zen eta arreba Maria ezkongabe bizi izan zen anaia Josephekin.
1941ean seminarioan sartu zen apaiz ikasketak egiteko, nahiz eta gurasoen egoera ekonomikoa oso ona ez izan. Naziek Gazte Hitleriarretan sartu zuten, seminarioko bere lagunekin batera. Besteak beste, haren zeregina lantegiak eta ikastetxeak ikuskatzea izan zen erakunde horren baitan.
II. Mundu Gerra amaitzear zela, desertatu egin zuen, baina soldadu aliatuek preso hartu zuten 1945ean. Urtebete geroago, askatu eta seminarioan teologia eta filosofia ikasten segitu zuen 1951 arte.
Irakasle[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Bonneko unibertsitatean hasi zen 1959an klaseak ematen. 1963an Münsterreko unibertsitatera joan zen, ordurako teologo ezagun bihurtuta. Vatikanoko II. Kontzilioan parte hartu zuen Koloniako Josef Frings kardinalaren laguntzaile. Kontzilioaren garaian aurrerakoitzat zeukaten, eta berak ere Karl Rahnerren teologia berria miresten zuela zioen.
1968an Kristautasunerako Sarrera liburua idatzi zuen. Elizaren gehiegizko zentralismoa gaitzetsi zuen bertan, eta Aita santuak erabaki bat hartu aurretik Elizaren barneko ahots guztiak entzun behar zituela defendatzen zuen. Liburua hainbat aldiz berrargitaratua izan zen, baina paragrafo horiek kenduta, Ratzingerren arabera gaizki ulertu baitziren.
Tübingenneko unibertsitatean zegoen giro gero eta marxistagotik aldentzeko, Bavariako Regensburgeko unibertsitatera joan zen klaseak ematera: hjarez geroztik, haren gertukoek gero eta kontserbadoreago ikusi zuten.
Apaiz, apezpiku eta kardinal[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1951n apaiz izendatu zuten Georg anaiarekin batera. 1972an Communio aldizkaria sortu zuen Henri de Lubac, Hans Urs von Balthasar eta beste batzuekin batera. Egun 17 hizkuntzatan kaleratzen da, eta agerkari katolikoen artean garrantzitsuenetakoa da.
1977an Munich eta Freisingeko apezpiku izendatu zuten, eta ekainean Paulo VI.ak kardinal egin zuen. Orduan elkartu zen lehen aldiz Karol Wojtilarekin, geroago Joan Paulo II.a izan zenarekin.
Fedearen Doktrinarako Kongregazioaren buru[aldatu | aldatu iturburu kodea]
1981eko azaroaren 25ean Joan Paulo II.ak Fedearen Doktrinarako Kongregazioaren buru izendatu zuen. Municheko apezpikutza utzi zuen Erromara joateko, lan hori betetzera.
Ideologikoki, Joan Paulo II.aren gertukoa zen: ekumenismoaren eta erlijioen arteko elkarrizketaren aurrean kritikoa izatea leporatu zitzaion. Besteak beste, homosexualitatearen aitorpen juridikoa gaitzetsi izan zuen hainbatetan, baita Askapenaren Teologiak izandako desbideraketa batzuk ere (marxismotik gertu daudenak, dirudienez). Teologo kritiko askori irakasteko baimena kendu zien, hala nola, Hans Küngi edo Leonardo Boffi.
Vatikanoak eta Joseph Ratzingerrek luzaroan lan handia egin zuten apaizek haurrei egindako sexu abusuak ezkutatzen eta isilarazten.[2]
Aita santu[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2005eko apirilaren 19an aukeratu zuten Joan Paulo II.aren ondorengo izateko[3]. Askoren arabera, Ratzingerrek Vatikanoko II. Kontzilioaren aurreko Eliza-antolaketa ekarriko zuen eta gai batzuetan (abortua, homosexualitatea, dibortzioa, eutanasia...) Elizaren jarrera asko gogortuko zen. Hala ere, haren defendatzaileen arabera, Elizatik kanporatu zuen bakarra Lefebvre gotzain ultrakontserbadorea izan zen, eta horregatik gezurtatu egiten da Benedikto XVI.aren ustezko izaera kontserbadoreegi hori.
Hiru entziklika kaleratu zituen: Deus Caritas est (euskaraz, Jainkoa maitasuna da)[4], Spe Salvi (Itxaropenak salbatuak)[5] eta Caritas in Veritate. Lehenengoan, Jainkoaren maitasuna deskribatu zuen. Jainkoak bideratutako salbamen historian maitasunak izan duen eta gaur egun duen garrantzia azpimarratu zuen. Era berean, gizarte justizia lortzeko karitatearen eta maitasunezko zerbitzuaren beharra adierazi zuen.
Spe Salvi entziklika 2007ko azaroaren 30ean argitaratu zuen. Kristauen itxaropena du gai nagusi. Bertan esaten denez, itxaropena duena beste era batera bizi da, bereziki bere bizitza hutsean geratuko ez dela badakielako. Teknika berriek gizakien bizitza hobetu duten arren, ez dute salbamenik ekartzen, sarri menpetasun eta gaitz gehiago baizik. Aldiz, Jainkoaren justizian itxaropena izateko dei egin zuen: Jainkoak ezin dio azken hitza injustiziari utzi. Nazareteko Jesusek Aitarekin harremanetan jartzen gaitu eta harreman hori da mundua hobetzeko bide eraginkorra. Konfiantza horrek egiten du gizakia askeago.
Eskatologiari dagokionez, Aita santuak purgatorio eta infernuaren izaera erreala azpimarratu zituen. Lehenengoa mina maitasun bihurtzeko gunea da; bigarrena, aldiz, egiazko maitasunari eta zoriontasunari erabat uko egin diotenen gunea.
Caritas in Veritate entziklika 2009ko uztailaren 7an argitaratu zen. Haren helburua da Elizak emandako gizarte eta ekonomia alorreko justizian sakontzea, bereziki Paulo VI.aren Populorum Progressio entziklikatik (1967) aurrera. Batez ere, 1967tik aurrera globalizazioak ekarritako aldaketetara egokitu nahi izan zuen Elizaren gizarte doktrina.
Liturgiari dagokionez, Benedikto XVI.ak Vatikanoko II. Kontzilio aurreko elizkizunak berriz egiteko baimena zabaldu zuen Summorum Pontificum izeneko motu proprioan. Ordu arte 1962ko liturgia arauen arabera meza ospatzeko bete beharreko baldintzak leundu zituen dokumentu horretan. Hala ere, argi utzi zuen Paulo VI.ak argitaratutako misala zela ohiko ospakizun mota.
Bidaia ugari egin zituen bere agintaldian, esaterako Koloniara joan zen 2005eko abuztuan Munduko Gazteen Batzarrean parte hartzera, eta, horrez gain, Espainia, Turkia, Bavaria, Austria, Ameriketako Estatu Batuak, Australia eta Polonia ere bai, Italiako hainbat lekuz gain.
Abdikazioa[aldatu | aldatu iturburu kodea]
2013ko otsailaren 11n Benedikto XVI.ak kargua uztea erabaki zuela jakinarazi zuen.[6]. Abdikazioa otsailaren amaieran gauzatu zen.
Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- ↑ Aita santuak dimisioa emango du[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ BBC telebista kateak dokumental bat egin zuen gai horretaz 2006an.
- Hona hemen originala, ingelesez (klikatu orriaren behealdeko irudian, dokumentala bistaratzeko): Sex crimes and the Vatican.(Ingelesez)
- Gaztelaniara bikoiztuta: Abusos sexuales y el Vaticano.(Gaztelaniaz)
- ↑ «Ratzinger aukeratu dute aita santu eta Benedikto XVI.a izena hartu du» Berria 2005-4-20.[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ Deus Caritas est entziklika
- ↑ Spe Salvi entziklika[Betiko hautsitako esteka]
- ↑ Benedikto XVI.ak dimisioa iragarr[Betiko hautsitako esteka]
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
| Autoritate kontrola |
|
|---|
Datuak: Q2494
Multimedia: Benedictus XVI / Q2494
Aipu famatuak: Benedikto XVI.a
Petri · Lino • Kleto • Klemente I.a • Evaristo • Alexandro I.a • Sisto I.a • Telesforo • Higino • Pio I.a • Anizeto • Sotero • Eleuterio • Viktor I.a • Zeferino • Kalisto I.a • Urbano I.a • Pontziano • Antero • Fabian • Kornelio • Luzio I.a • Eztebe I.a • Sisto II.a • Dionisio • Felix I.a • Eutikiano • Kaio • Martzelino • Martzelo I.a • Eusebio • Melkiades • Silvestre I.a • Marko • Julio I.a • Liberio • Damaso I.a • Sirizio • Anastasio I.a • Inozentzio I.a • Zosimo • Bonifazio I.a • Zelestino I.a • Sisto III.a • Leon I.a • Hilario • Sinplizio • Felix III.a • Gelasio I.a • Anastasio II.a • Simako • Hormisdas • Joan I.a • Felix IV.a • Bonifazio II.a • Joan II.a • Agapeto I.a • Silverio • Vigilio • Pelagio I.a • Joan III.a • Benedikto I.a • Pelagio II.a • Gregorio I.a • Sabiniano • Bonifazio III.a • Bonifazio IV.a • Adeodato I.a • Bonifazio V.a • Honorio I.a • Severino • Joan IV.a • Teodoro I.a • Martin I.a • Eugenio I.a • Vitaliano • Adeodato II.a • Dono • Agaton • Leon II.a • Benedikto II.a • Joan V.a • Konon • Sergio I.a • Joan VI.a • Joan VII.a • Sisinio • Konstantino • Gregorio II.a • Gregorio III.a • Zakarias • Eztebe II.a • Paulo I.a • Eztebe III.a • Adrian I.a • Leon III.a • Eztebe IV.a • Paskoal I.a • Eugenio II.a • Valentin • Gregorio IV.a • Sergio II.a • Leon IV.a • Benedikto III.a • Nikolas I.a • Adrian II.a • Joan VIII.a • Marino I.a • Adrian III.a • Eztebe V.a • Formoso • Bonifazio VI.a • Eztebe VI.a • Erroman • Teodoro II.a • Joan IX.a • Benedikto IV.a • Leon V.a • Sergio III.a • Anastasio III.a • Lando • Joan X.a • Leon VI.a • Eztebe VII.a • Joan XI.a • Leon VII.a • Eztebe VIII.a • Marino II.a • Agapeto II.a • Joan XII.a • Leon VIII.a • Benedikto V.a • Joan XIII.a • Benedikto VI.a • Benedikto VII.a • Joan XIV.a • Joan XV.a • Gregorio V.a • Silvestre II.a • Joan XVII.a • Joan XVIII.a • Sergio IV.a • Benedikto VIII.a • Joan XIX.a • Benedikto IX.a • Silvestre III.a • Benedikto IX.a • Gregorio VI.a • Klemente II.a • Benedikto IX.a • Damaso II.a • Leon IX.a • Viktor II.a • Eztebe IX.a • Nikolas II.a • Alexandro II.a • Gregorio VII.a • Viktor III.a • Urbano II.a • Paskoal II.a • Gelasio II.a • Kalisto II.a • Honorio II.a • Inozentzio II.a • Zelestino II.a • Luzio II.a • Eugenio III.a • Anastasio IV.a • Adrian IV.a • Alexandro III.a • Luzio III.a • Urbano III.a • Gregorio VIII.a • Klemente III.a • Zelestino III.a • Inozentzio III.a • Honorio III.a • Gregorio IX.a • Zelestino IV.a • Inozentzio IV.a • Alexandro IV.a • Urbano IV.a • Klemente IV.a • Gregorio X.a • Inozentzio V.a • Adrian V.a • Joan XXI.a • Nikolas III.a • Martin IV.a • Honorio IV.a • Nikolas IV.a • Zelestino V.a • Bonifazio VIII.a • Benedikto XI.a • Klemente V.a • Joan XXII.a • Benedikto XII.a • Klemente VI.a • Inozentzio VI.a • Urbano V.a • Gregorio XI.a • Urbano VI.a • Bonifazio IX.a • Inozentzio VII.a • Gregorio XII.a • Martin V.a • Eugenio IV.a • Nikolas V.a • Kalisto III.a • Pio II.a • Paulo II.a • Sisto IV.a • Inozentzio VIII.a • Alexandro VI.a • Pio III.a • Julio II.a • Leon X.a • Adrian VI.a • Klemente VII.a • Paulo III.a • Julio III.a • Martzelo II.a • Paulo IV.a • Pio IV.a • Pio V.a • Gregorio XIII.a • Sisto V.a • Urbano VII.a • Gregorio XIV.a • Inozentzio IX.a • Klemente VIII.a • Leon XI.a • Paulo V.a • Gregorio XV.a • Urbano VIII.a • Inozentzio X.a • Alexandro VII.a • Klemente IX.a • Klemente X.a • Inozentzio XI.a • Alexandro VIII.a • Inozentzio XII.a • Klemente XI.a • Inozentzio XIII.a • Benedikto XIII.a • Klemente XII.a • Benedikto XIV.a • Klemente XIII.a • Klemente XIV.a • Pio VI.a • Pio VII.a • Leon XII.a • Pio VIII.a • Gregorio XVI.a • Pio IX.a • Leon XIII.a • Pio X.a • Benedikto XV.a • Pio XI.a • Pio XII.a • Joan XXIII.a • Paulo VI.a • Joan Paulo I.a • Joan Paulo II.a • Benedikto XVI.a Oraingoa: Frantzisko |  | |