Azaroaren 30

Azaroaren 30a gregoriotar egutegiaren urteko hirurehun eta hogeita hamalaugarren eguna da, 335.a bisurteetan. 31 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Andres Urdaneta Jaiotza: Ordizia, 1498 (egutegi gregorianoa) Heriotza: Mexiko Hiria, 1568ko ekainaren 3a (egutegi gregorianoa) Iñigo Cervantes Jaiotza: Hondarribia, 1989 Imanol Rojo Jaiotza: Tolosa, 1990 Emilio Aldekoa Jaiotza: Bilbo, 1922 Heriotza: Lloret de Mar, 1999ko irailaren 4a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Winston Churchill Jaiotza: Blenheim jauregia, 1874 eta 1874 Heriotza: Hyde Park Gate (en) , 1965eko urtarrilaren 24a Mark Twain Jaiotza: Florida (Missouri), 1835 Heriotza: Redding (Connecticut), 1910eko apirilaren 21a Jonathan Swift Jaiotza: Dublin, 1667 Heriotza: Dublin, 1745eko urriaren 19a Theodor Mommsen Jaiotza: Garding, 1817 Heriotza: Charlottenburg (en) , 1903ko azaroaren 1a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Azaroaren 30ko jaiotzak Gordon Parks • Kevin Conroy • Adriaen van de Velde • Charles-Valentin Alkan • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Juan Antxeta Jaiotza: Azpeitia, 1540 (egutegi gregorianoa) eta 1533 Heriotza: Iruñea, 1588 Remigio Gandasegi Jaiotza: Galdakao, 1871ko urtarrilaren 5a Heriotza: Valladolid, 1937 Ignacio María Alkorta Jaiotza: Tolosa, 1906ko abenduaren 13a Heriotza: Granada, 1967 Carmelo Angulo Jaiotza: Bilbo, 1947ko maiatzaren 23a Heriotza: Madril, 2022 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Oscar Wilde Jaiotza: Dublin, 1854ko urriaren 16a Heriotza: Paris, 1900 George H. W. Bush Jaiotza: Milton (en) , 1924ko ekainaren 12a Heriotza: Houston, 2018 Fernando Pessoa Jaiotza: Lisboa, 1888ko ekainaren 13a Heriotza: Lisboa, 1935 Jiang Zemin Jaiotza: Yangzhou, 1926ko abuztuaren 17a Heriotza: Shanghai, 2022 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Azaroaren 30ko heriotzak Maurice de Saxe • Tsongkhapa Lobzang Drakpa • Giovanni Lanfranco • Friedrich List • Ivan Ignatyevich Yakubovsky • Giambattista Bodoni • Hermann Schwarz • Jean-Michel Moreau • Eskuz gaurkotu

Gertaerak 1930 - Eusko Abertzale Ekintza (EAE-ANV) alderdia (irudian) sortu zen, San Andresko Manifestuaren bidez. 1966 - Barbadosek Erresuma Batutik bereizi eta independentzia lortu zuen. 1967 - Yemenek Erresuma Batuarekiko independentzia eskuratu zuen. 1999 - Globalizazioaren aurkako mugimenduaren protesten ondorioz, Munduko Merkataritza Erakundeak Seattlen antolaturik zuen bilera bertan behera utzi zuen. + Gertaera gehiago... Egutegia << Azaroa >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 2023 Aurreko eta hurrengo urteetan 2020: astelehena 2021: asteartea 2022: asteazkena 2024: larunbata 2025: igandea 2026: astelehena Izendegia Santutegia: Daturik ez (gehitu) Seaska egutegia: Ander, Andere eta Kilmen.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1930 - Eusko Abertzale Ekintza (EAE-ANV) alderdia sortu zen, San Andresko Manifestuaren bidez.
• 1986ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeak.
• 2006 - Ustezko hiru etakide atxilotu zituzten Frantzian.
• 2007 - Joan Mari Torrealdai eta Lourdes Oñederra euskaltzain oso izendatu zituzten gehiengo osoz Bilbon, 29. eta 30. zenbakidun hutsarteak betetzeko.
• 2009 - EAE eta Akitaniaren artean euroeskualde bat osatzeko lehen urratsak eman ziren.

Mundua

• 1966 - Barbados Britainiar Inperiotik independizatu zen.
• 1967 - Yemen Britainiar Inperiotik independizatu zen.
• 1982 - Margaret Thatcherrek, Britainia Handiko lehen ministro zenak, bonba-pakete bat jaso zuen 10 Downing Streeten.
• 1999 - Globalizazioaren aurkako mugimenduaren protesten ondorioz, Munduko Merkataritza Erakundeak Seattlen antolaturik zuen bilera bertan behera utzi zuen.
• 2021 - Barbadosek errepublika aldarrikatu zuen.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2007 - Joan Mari Torrealdai eta Lourdes Oñederra euskaltzain oso izendatu zituzten gehiengo osoz Bilbon, 29. eta 30. zenbakidun hutsarteak betetzeko.

Mundua

• 2000 - UNESCOk Tarragona hira eta Elxeko palmadia Gizateriaren Ondare deklaratu zuen.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1634 - Andrés de Sola, nafar musikagilea (h. 1696).
• 1670 - Juan Antonio Urrutia Arana, II. Villar del Águilako markesa, arabar noblea (h. 1743).
• 1801 - Jean-Amédée Etxeberri, Baigorriko alkate eta notarioa (h. 1855).
• 1881 - Andres Amonarriz, euskal idazle tolosarra (h. 1952).
• 1884 -
  • Eduardo Eskartzaga, euskal apaiza (h. 1954).
  • Julian Tellaetxe, gipuzkoar margolaria (h. 1957).
• 1891 - Andres Azkarate, nafar apaiz eta monjea (h. 1981).
• 1893 - Pedro Basauri, Pedrucho, euskal toreatzaile eta aktorea (h. 1973).
• 1902 - Alberto Onaindia, markinar apaiza (h. 1988).
• 1919 - Justi Arenaza, Vasquita I, gipuzkoar erraketista (h. 2000).
• 1922 - Emilio Aldekoa, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (h. 1999).
• 1928 - Javier Arzuaga, euskal fraide frantziskotarra (h. 2017).
• 1930 - Tomas Zubizarreta, Zendoia, gipuzkoar soinu jotzailea (h. 2015).
• 1954 - Tere Jaio, bizkaitar aktore eta bikoizlea (h. 2013).
• 1955 - Ignacio Gracia, Iñaki de Renteria, gipuzkoar etakide ohia.
• 1956 - Joxe Joan Gonzalez de Txabarri, gipuzkoar filologo eta politikaria, Gipuzkoako Ahaldun Nagusi ohia.
• 1961 - Javier Cillero, bizkaitar idazle eta itzultzailea.
• 1971 -
  • Mercedes Maroto-Valer, arabar ingeniari kimikoa.
  • Mikel Urdangarin, euskal kantautorea.
• 1976 - Eneko Llanos, gasteiztar triatleta.
• 1979 - Francisco Jusué, nafar futbolari ohia.
• 1980 - Vanessa Goikoetxea, bizkaitar opera eta zarzuela abeslaria, sopranoa, Floridan.
• 1989 - Iñigo Cervantes, gipuzkoar tenislaria.
• 1990 - Imanol Rojo, gipuzkoar iraupen eskiatzailea.
• 1997 - Ekhi Bravo, gipuzkoar futbolaria.

Mundua

• 1427 - Kasimiro IV.a Jagellon, Lituaniako duke handia eta Poloniako erregea (h. 1492).
• 1508 - Andrea di Pietro dalla Gondola, Andrea Palladio izenez ezaguna, Pizkundeko italiar arkitekto ospetsua (h. 1580).
• 1554 - Philip Sidney, ingeles olerkaria eta politikaria (h. 1586).
• 1642 - Andrea Pozzo, italiar pintorea eta arkitektoa (h. 1709).
• 1667 - Jonathan Swift, irlandar idazlea (h. 1745).
• 1670 - John Toland, irlandar filosofoa (h. 1722).
• 1699 - Kristian VI.a Danimarkakoa, Danimarkako eta Norvegiako erregea (h. 1746).
• 1720 - María Andresa Casamayor, espainiar matematikaria, idazlea eta irakaslea (h. 1780).
• 1807 - William Farr, ingeles epidemiologoa (h. 1883).
• 1814 - Eugène Rouher, frantziar politikaria (h. 1884).
• 1817 - Theodor Mommsen, alemaniar idazlea, 1902ko Literaturako Nobel Saria (h. 1903).
• 1825 - William-Adolphe Bouguereau, frantziar margolari akademizista eta tradizionalista (h. 1905).
• 1830 - Augustine-Malvina Blanchecotte, frantziar idazlea (h. 1897).
• 1835 - Mark Twain, estatubatuar idazlea (h.1910).
• 1858 - Jagadish Chandra Bose, bengalar botaniko eta fisikaria (h. 1937).
• 1869 - Gustaf Dalén, suediar ingeniari eta fisikaria, 1912ko Fisikako Nobel Saria (h. 1937).
• 1872 - Isidre Nonell, kataluniar margolari eta marrazkigilea (h. 1911).
• 1873 - Božena Benešová, txekoslovakiar eleberrigile feminista (h. 1936).
• 1874 -
  • Winston Churchill, Erresuma Batuko lehen ministroa (h. 1965).
  • Lucy Maud Montgomery, kanadar haur literatura egilea (h. 1942).
• 1879 - Laura Dreyfus Barney, Bahá'í fedearen irakasle eta filantropo nabaria (h. 1974).
• 1884 - Fernand Forgues, frantziar arraunlari, pilotari eta errugbi jokalaria (h. 1973).
• 1885 - Albert Kesselring, alemaniar mariskala (h. 1960).
• 1889 - Edgar Douglas Adrian, britainiar fisiologoa, 1932ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1977).
• 1897 -
  • Virginia Henderson, estatubatuar erizaina (h. 1996).
  • Everett Hughes, estatubatuar soziologoa (h. 1983).
• 1904 - Clyfford Still, estatubatuar margolaria (h. 1980).
• 1906 -
  • John Dickson Carr, estatubatuar detektibe-eleberrien idazlea (h. 1977).
  • Matilde Zapata, La Región egunkariko zuzendaria (h. 1938).
• 1907 - Alfred Schmitt, frantziar astronomoa (h. 1973).
• 1911 -
  • Jorge Negrete, mexikar abeslari eta aktorea, rantxera eta mariatxi musikako abeslari bikaina izateagatik oroitua (h. 1953).
  • Shoichi Nishimura, japoniar futbolaria (h. 1998).
• 1912 - Walter J. Ong, estatubatuar hezitzailea, abadea, maisua, historiatzaile kulturala, linguista eta filosofoa (h. 2003).
• 1915 - Henry Taube, kanadar kimikaria, 1983ko Kimikako Nobel Saria (h. 2005).
• 1916 - Andrée de Jongh, belgikar erresistentziako erizaina, II. Mundu Gerran soldadu aliatuen iheserako Comète sarearen antolatzailea (h. 2007).
• 1920 - Virginia Mayo, estatubatuar aktorea (h. 2005).
• 1923 -
  • Maria Girona i Benet, kataluniar margolaria eta grabatzailea (h. 2015).
  • Angel Martín Municio, espainiar zientzialaria (h. 2002).
• 1924 - Klaus Huber, suitzar musikagilea (h. 2017).
• 1926 -
  • Richard Crenna, estatubatuar aktorea (h. 2003).
  • Andrew Schally, poloniar estatubatuar endokrinologoa, 1977ko Medikuntzako Nobel Saria.
• 1928 -
  • Germà Colón, valentziar filologo eta lexikologoa (h. 2020).
  • Peter Hans Kolvenbach, Herbehereetako apaiza, Jesusen Konpainiaren 29. Nagusia (h. 2016).
• 1930 - G. Gordon Liddy, estatubatuar abokatu, FBIko ajente, irrati-esatari eta aktorea (h. 2021).
• 1931 - Romila Thapar, indiar historialaria.
• 1933 - Jeanloup Sieff, frantziar argazkilaria (h. 2000).
• 1934 - Lansana Conté, Gineako presidentea (h. 2008).
• 1937 -
  • Eduard Artemiev, errusiar musikagilea (h. 2022).
  • Miúcha, brasildar abeslaria eta musikagilea (h. 2018).
  • Ridley Scott, britainiar zinema zuzendaria eta ekoizlea.
  • Tom Simpson, ingeles txirrindularia (h. 1967).
• 1938 -
  • Jean Eustache, frantziar idazle, aktore eta zinemagilea (h. 1981).
  • Margarita Salas, espainiar biokimikaria (h. 2019).
• 1943 -
  • Terrence Malick, estatubatuar zinema zuzendari, gidoigile eta ekoizlea.
  • Ulay, alemaniar artista (h. 2020).
  • Jorge Zabalza, uruguaitar politikaria (h. 2022).
• 1946 -
  • Marina Abramović, serbiar artista, performancean espezializatua.
  • Bárbara Lys, balear dantzaria, aktorea eta irakaslea.
• 1947 - David Mamet, estatubatuar antzerki-idazle, zuzendari eta gidoigilea.
• 1949 - Fra' Matthew Festing, Maltako Ordenako Printze eta Maisu Nagusia (h. 2021).
• 1952 -
  • Mandy Patinkin, estatubatuar aktore eta abeslaria.
  • Alicia Puleo, espainiar filosofo feminista.
• 1955 -
  • Txomin García, espainiar futbolari ohia eta entrenatzailea.
  • Billy Idol, ingeles rock musikari eta aktorea.
• 1956 - Constance Money, estatubatuar aktore porno ohia.
• 1957 - Thomas McElwee, irlandar errepublikarra, Behin-behineko IRAko kidea (h. 1981).
• 1958 - Gary Lewis, eskoziar aktorea.
• 1960 -
  • Hiam Abbass, palestinar aktore eta zinema zuzendaria.
  • Verónica Condomí, argentinar abeslari, konpositorea, gitarra-jotzailea eta irakaslea.
  • Gary Lineker, ingeles futbolari ohia, bere garaiko aurrelari hoberenetakoa.
• 1962 - Chusé Inazio Nabarro, aragoieraz idazten duen idazle eta itzultzailea.
• 1963 - Rita Hester, Bostonen erail zuten afro-amerikar emakume transgeneroa (h. 1998).
• 1965 -
  • Juan Antonio Cebrián, espainiar kazetari, idazle eta irrati esataria (h. 2007).
  • Ricardo Sáenz de Ynestrillas Pérez, espainiar politikaria.
  • Ben Stiller, estatubatuar umorista, aktore, zuzendari, gidoilari eta ekoizlea.
• 1968 - Laurent Jalabert, frantziar txirrindulari ohia.
• 1969 - Valeria Bertuccelli, argentinar aktorea.
• 1973 - Igor Jovićević, kroaziar futbolari ohia.
• 1977 - Sonsoles Ónega, espainiar kazetaria, telebistako aurkezlea eta idazlea.
• 1979 - Andrés Nocioni, argentinar saskibaloi jokalari ohia.
• 1981 - Swann Arlaud, frantziar aktorea.
• 1982 - Elisha Cuthbert, kanadar aktorea.
• 1984 - Francisco Sandaza, espainiar futbolaria.
• 1985 - Kaley Cuoco, estatubatuar aktorea.
• 1987 - Yumi Uetsuji, japoniar futbolaria.
• 1988 - Julie Zangenberg, daniar aktore eta modeloa.
• 1990 - Magnus Carlsen, norvegiar xake jokalaria, Munduko Xake Txapelduna.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1588 - Juan Antxeta, euskal eskultore manierista (j. c. 1540).
• 1938 - Juan Izurrategi Berrostegieta, bizkaitar idazlea, Palentzian (j. 1863).
• 1962 - Paulo Iantzi, nafar bertsolaria (j. 1882).
• 1967 - Ignacio María Alkorta, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea, Granadan (j. 1906).
• 2003 - Marco Antonio Sanz de Acedo, Eskroto / Gavilán, Tijuana in Blue taldeko abeslaria (j. 1965).
• 2015 - Pio Caro Baroja, espainiar idazlea, zinema zuzendaria eta dokumentalgilea, Euskal Herrian eta bereziki Nafarroan lan handia egina (j. 1928).
• 2018 - Alejandro Sagardui, bizkaitar futbolaria, Cartagenan (j. 1961).
• 2019 - Jesús García Ariño, Garcia Ariño I.a , esku huskako bizkaitar pilotaria (j. 1934).
• 2021 - Panpi Ladutxe, lapurtar esku huskako pilotaria eta abeslaria (j. 1955).

Mundua

• 1016 - Edmundo II.a Ingalaterrakoa, Ingalaterrako erregea (j. c. 990).
• 1204 - Emeriko Hungariakoa, Hungaria, Kroazia, Dalmazia eta Eslavoniako erregea (j. 1174).
• 1519 - Michael Wohlgemuth, alemaniar pintorea eta grabatzailea (j. 1434).
• 1526 - Giovanni delle Bande Nere, italiar condottieroa (j. 1498).
• 1603 - William Gilbert, britainiar sendagile eta fisikaria (j. 1544).
• 1622 - Squanto, Aita Erromesak Ipar Amerikan ezartzen lagundu zuen Amerindiarra (j. 1585).
• 1647 - Bonaventura Cavalieri, italiar apaiz jesuita eta matematikaria (j. 1598).
• 1680 - Peter Lely, jatorri alemaniarreko margolaria (j. 1618).
• 1718 - Karlos XII.a Suediakoa, Suediako erregea (j. 1682).
• 1706 - John Dollond, ingeles zientzialaria (j. 1706).
• 1830 - Pio VIII.a, Aita santua (j. 1761).
• 1878 - Francisco Linares Alcántara, Venezuelako presidentea (j. 1825).
• 1893 - Carl Wilhelm Tölcke, alemaniar politikaria, "Westfaliako Gizarte Demokraziaren aita" (j. 1817).
• 1900 - Oscar Wilde, irlandar idazlea (j. 1854).
• 1901 - Edward John Eyre, ingeles esploratzailea eta Britainia Handiaren kolonietako administratzailea (j. 1815).
• 1914 - Anselmo Lorenzo, espainiar anarkosindikalista eta idazlea (j. 1841).
• 1930 - Mary Harris, Mother Jones, gizarte-mugimenduen eta sindikatuen aldeko irlandar-amerikar borrokalaria (j. 1837).
• 1935 - Fernando Pessoa, portugaldar saiakeragile eta olerkaria (j. 1888).
• 1936 - Johan Turi, Laponiako idazlea (j. 1854).
• 1939 - Pere Coromines, kataluniar politikaria eta idazlea (j. 1870).
• 1943 - Etty Hillesum, herbehereetar idazle judua, Auschwitz-Birkenaun exekutatua (j. 1914).
• 1944 - Eoin O'Duffy, irlandar errepublikar, militar eta polizia burua (j. 1890).
• 1946 - Gustav Noske, alemaniar politikaria (j. 1868).
• 1947 - Ernst Lubitsch, alemaniar zinema zuzendaria (j. 1892).
• 1952 - Elizabeth Kenny, australiar erizaina, bere poliomielitis-aren tratamendu berriagatik ezaguna (j. 1880).
• 1953 - Francis Picabia, frantziar margolaria, diseinatzailea eta poeta (j. 1879).
• 1954 - Wilhelm Furtwängler, alemaniar orkestra-zuzendari eta musikagilea (j. 1886).
• 1957 - Beniamino Gigli, italiar opera abeslaria (j. 1890).
• 1967 - Patrick Kavanagh, irlandar idazlea eta olerkaria (j. 1904).
• 1972 - Compton Mackenzie, eskoziar idazle, aktore eta politikaria (j. 1883).
• 1977 - Terence Rattigan, ingeles idazlea (j. 1911).
• 1979 -
  • Pedro Lazaga, kataluniar zinema zuzendari eta gidoilaria (j. 1918).
  • Zeppo Marx, estatubatuar umorista eta aktorea (j. 1901).
• 1984 - Jiro Miyake, japoniar futbolaria.
• 1986 - Francisco Ciutat, Angelito, espainiar militarra (j. 1909).
• 1988 - Margaret Mee, britainiar artista botanikoa (j. 1909).
• 1989 -
  • Ahmadou Ahidjo, lehendabiziko Kamerungo presidentea (j. 1924).
  • Hassan Fathy, egiptoar arkitektoa (j. 1900).
• 1992 -
  • Peter Blume, estatubatuar margolaria (j. 1906).
  • Jorge Donn, argentinar dantzaria (j. 1947).
• 1994 - Guy Debord, frantziar filosofo marxista, idazle eta zinemagilea (j. 1931).
• 2000 - Ansumane Mané, Ginea-Bissauko estatuburua (j. 1940).
• 2003 - Gertrude Ederle, estatubatuar igerilaria, Mantxako kanala igerian zeharkatu zuen lehen emakumea (j. 1905).
• 2007 - François-Xavier Ortoli, Europako Batzordeko presidentea (j. 1925).
• 2008 - Joan Baptista Humet, valentziar jatorriko katalanezko eta gaztelaniazko kantari eta musikagilea (j. 1950).
• 2009 -
  • Paul Naschy, espainiar aktore, zinema zuzendari eta haltera (j. 1934).
  • Milorad Pavic, serbiar idazlea (j. 1929).
• 2011 - Diego Puerta, espainiar toreatzailea (j. 1941).
• 2012 - Inder Kumar Gujral, Indiako lehen ministroa (j. 1919).
• 2013 - Paul Walker, estatubatuar aktorea (j. 1973).
• 2015 -
  • Fatema Mernissi, marokoar idazle eta soziologoa (j. 1940).
  • Eldar Riazanov, sobietar zinemagilea (j. 1927).
• 2018 -
  • Jon Ramon Aboitiz, euskal jatorriko filipinar enpresaburua (j. 1948).
  • George H. W. Bush, Ameriketako Estatu Batuetako 41. Presidentea (j. 1924).
• 2019 - Mariss Jansons, letoniar orkestra-zuzendaria (j. 1943).
• 2020 - Irina Antonova, sobietar-errusiar arte kritikaria (j. 1922).
• 2021 - Marie-Claire Blais, quebectar poeta, eleberrigile eta antzerkigilea (j. 1939).
• 2022 -
  • Murray Halberg, zeelandaberritar atleta, txapeldun olinpikoa (j. 1933).
  • Christiane Hörbiger, austriar aktorea (j. 1938).
  • Jiang Zemin, Txinako Herri Errepublikako presidentea (j. 1926).
  • Christine McVie, ingeles abeslari eta musikagilea, Fleetwood Mac taldeko kidea (j. 1943).
  • Davide Rebellin, italiar txirrindularia, garai guztietako klasikomano bikainenetakotzat joa (j. 1971).
  • Federico Silva, mexikar eskultore, margolari eta akademikoa (j. 1923).

Jaiak eta urteurrenak

• Kristau santuak: Ander Deuna
• Sehaska egutegiko izendegia: Ander, Andere eta Kilmen.

Kanpo estekak

• Datuak: Q3015
• Multimedia: 30 November

Azaroaren 29 | Urteko egutegi | Abenduaren 1