Ajangiz: berrikuspenen arteko aldeak
t clean up using AWB |
No edit summary |
||
90. lerroa: | 90. lerroa: | ||
|iturria = [http://www.euskadi.net/q93TodoWar/eleccionesJSP/q93Contenedor.jsp?idioma=e&menu=li_2 Udal hauteskundeen emaitzak euskadi.eus webgunean] |
|iturria = [http://www.euskadi.net/q93TodoWar/eleccionesJSP/q93Contenedor.jsp?idioma=e&menu=li_2 Udal hauteskundeen emaitzak euskadi.eus webgunean] |
||
}} |
}} |
||
<center> |
|||
{| class="wikitable" align="center" style="font-size: 90%; text-align:center;" |
|||
|+ style="font-weight: bold; font-size: 1.1em; margin-bottom: 0.5em;" | Ajangizko udal hauteskundeak |
|||
|-style="background:#eee" |
|||
!rowspan="1"| Alderdi politikoa |
|||
|colspan="2"|[[2015]]<ref>[http://www.ara.cat/municipals-2015/resultats-eleccions/muni_ajangiz_14_48_911_99.html Ajangizko udal hauteskundeak 2015.]</ref> |
|||
|colspan="2"|[[2011]]<ref>[http://www.infoelectoral.mir.es/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=201105&codEstado=99&codComunidad=14&codProvincia=48&codMunicipio=911&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0 Ajangizko udal hauteskundeak 2011.]</ref> |
|||
|colspan="2"|[[2007]]<ref>[http://www.infoelectoral.mir.es/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=200705&codEstado=99&codComunidad=14&codProvincia=48&codMunicipio=911&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0 Ajangizko udal hauteskundeak 2007.]</ref> |
|||
|colspan="2"|[[2003]]<ref>[http://www.infoelectoral.mir.es/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=200305&codEstado=99&codComunidad=14&codProvincia=48&codMunicipio=911&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0 Ajangizko udal hauteskundeak 2003.]</ref> |
|||
|colspan="2"|[[1999]]<ref>[http://www.infoelectoral.mir.es/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=199906&codEstado=99&codComunidad=14&codProvincia=48&codMunicipio=911&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0 Ajangizko udal hauteskundeak 1999.]</ref> |
|||
|colspan="2"|[[1995]]<ref>[http://www.infoelectoral.mir.es/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=199505&codEstado=99&codComunidad=14&codProvincia=48&codMunicipio=911&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0 Ajangizko udal hauteskundeak 1995.]</ref> |
|||
|colspan="2"|[[1991]]<ref>[http://www.infoelectoral.mir.es/min/busquedaAvanzadaAction.html?vuelta=1&codTipoEleccion=4&codPeriodo=199105&codEstado=99&codComunidad=14&codProvincia=48&codMunicipio=911&codDistrito=0&codSeccion=0&codMesa=0 Ajangizko udal hauteskundeak 1991.]</ref> |
|||
|- style="background:#eee" |
|||
|- |
|||
| align="left" bgcolor="#7CFC00" | '''[[Euskal Herria Bildu]] (EH Bildu)''' / '''[[Bildu]]''' |
|||
| %68,75 |
|||
| 5 |
|||
| %66.67 |
|||
| 5 |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
|- |
|||
| align="left" bgcolor="#32CD32" | '''[[Euzko Alderdi Jeltzalea]] (EAJ)''' |
|||
| %27,63 |
|||
| 2 |
|||
| %29,81 |
|||
| 2 |
|||
| %33,74 |
|||
| 2 |
|||
| %66,13 |
|||
| 5 |
|||
| %29,81 |
|||
| 2 |
|||
| %35,86 |
|||
| 3 |
|||
| %33,08 |
|||
| 2 |
|||
|- |
|||
| align="left" bgcolor="#ff6033" | '''[[Euskadiko Alderdi Sozialista-Euskadiko Ezkerra]](PSE-EE)''' |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| %0,00% |
|||
| 0 |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
|- |
|||
| align="left" bgcolor="#1E90FF" | '''[[Alderdi Popularra]] (PP)''' |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| %0,00 |
|||
| 0 |
|||
| %0,03 |
|||
| 0 |
|||
| %0,54 |
|||
| 0 |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
|- |
|||
| align="left" bgcolor="hotpink" | '''[[Eusko Abertzale Ekintza]] (EAE-ANV)''' |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| %56,53 |
|||
| 5 |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
|- |
|||
| align="left" bgcolor="#0896" | '''[[Eusko Alkartasuna]] (EA)''' |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| %8,51 |
|||
| 0 |
|||
| %27,42 |
|||
| 2 |
|||
| %4,66 |
|||
| 0 |
|||
| %11,72 |
|||
| 0 |
|||
| %13,08 |
|||
| 1 |
|||
|- |
|||
| align="left" bgcolor="lightpink"| '''[[Euskal Herritarrok]] (EH)''' |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| %64,29 |
|||
| 5 |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
|- |
|||
| align="left" bgcolor="#FF7585" | '''[[Herri Batasuna]] (HB)''' |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| - |
|||
| %51,72 |
|||
| 4 |
|||
| %53,46 |
|||
| 4 |
|||
|} |
|||
</center> |
|||
== Ondare erlijiosoa == |
== Ondare erlijiosoa == |
||
=== Jaunaren Igokundearen eleizea === |
=== Jaunaren Igokundearen eleizea === |
18:05, 15 otsaila 2016ko berrikusketa
Ajangiz | |||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Bizkaia, Euskal Herria | |||||||||||
| |||||||||||
Administrazioa | |||||||||||
Estatua | Espainia | ||||||||||
Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
Lurraldea | Bizkaia | ||||||||||
Eskualdea | Busturialdea | ||||||||||
Izen ofiziala | Ajangiz | ||||||||||
Alkatea | Mikel Ander Zubizarreta González-Rua (EH Bildu) | ||||||||||
Posta kodea | 48320 | ||||||||||
INE kodea | 48911 | ||||||||||
Herritarra | ajangiztar | ||||||||||
Kokapena | |||||||||||
Koordenatuak | 43°17′59″N 2°40′12″W / 43.2998°N 2.6699°W | ||||||||||
Azalera | 7,35 km² | ||||||||||
Garaiera | 21 metro | ||||||||||
Distantzia | 29,7 km Bilbora | ||||||||||
Demografia | |||||||||||
Biztanleria | 478 (2023) −2 (2022) | ||||||||||
| |||||||||||
Dentsitatea | 65,03 bizt/km² | ||||||||||
Hazkundea (2003-2013)[1] | % 4,65 | ||||||||||
Zahartze tasa[1] | % 19,53 | ||||||||||
Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 34,09 | ||||||||||
Ekonomia | |||||||||||
Jarduera tasa[1] | % 81,36 (2011) | ||||||||||
Genero desoreka[1] | % -7,59 (2011) | ||||||||||
Langabezia erregistratua[1] | % 4,99 (2013) | ||||||||||
Euskara | |||||||||||
Euskaldunak[1] | % 85,62 (2010) | ||||||||||
Kaleko erabilera [2] | % (2016) | ||||||||||
Etxeko erabilera [3] | % 81.53 (2016) | ||||||||||
Datu gehigarriak | |||||||||||
Webgunea | http://www.ajangiz.net |
Ajangiz Bizkaiko Busturialdea eskualdeko udalerria da. 465 biztanle zituen 2016. urtean.
Ajangizko eliza nagusia Mendieta auzoan dago eta Igokundearen eliza deitzen da. Kanpantxu auzoan Donieneko edo San Juan baseliza dago.
Geografia
Inguru naturala eta kokapena
Ajangiz Urdaibaiko Biosfera Erreserbaren erdigunean dago. Kokapen honetatik, eta hamar bat kilometroren barruan, paisaje aberatsak eta askotarikoak aurki daitezke bertan, esate baterako, padurak, Kantaurikoko arteak, barrualdeko landazabal atlantikoa edo Oiz, Sollube eta Illuntzarreko tontorrak.
Ajangizek 7,5 km2. Hona hemen mugak: iparraldean, Arratzu; sartaldean, Gernika-Lumo; hegoaldean, Muxika; eta sortaldean, Mendata. Klima epela du, hegoaldeko haizearen eraginez eta Burgogana mendiari esker (181 m), izan ere, horrek sortaldeko haize hotzetatik babesten du herria. Usagana (136,8 m) eta Gantzabal (99 m) dira herrian dauden beste gainetariko batzuk. Erliebe leunak eta zelai sakon, umel eta emankorrek Ajangiz herri nekazaria izatea eragin dute. Paisajea landa, ortu eta baserri-gune txikiz osotuta dago.
Oka ibaia itsasadar bihurtzen da Ajangizen. Hain zuzen ere, erreka horrek sortu du itsasoarekin bat egitean Urdaibaiko paduraren sedimentazioa. Eskualde guztian bezala, Ajangizen habitat asko eta desberdinak daude, eta dibersidade ekologikoa oso aberatsa da.
Historian barrena, hiru auzunek osotu dute Ajangiz: Mendieta (bertan dago udaletxea Kanpantxu eta Errenteriak. Dena dela, azken hori gaur egun Gernika-Lumoren barruan dago.
Historia
Historiaurrean Urdaibaiko eskualdean giza talde ugari bizi izan ziren, nekazariak eta abeltzainak. Neolitiko aurreratuaren eta Brontze Aroaren (K.a.ko 5.500 eta 2.800 urteen bitartean) artean bizi izan ziren, bertan aurkitutako aztarnategi arkeologiko ugariek erakusten dutenez. Historian barrena Urdaibaiko itsasadarra komunikazio bide garrantzitsua eta oso erabilia izan da, bertatik igaro dira-eta Done Jakue Bidea, Ardaoaren eta Arrainaren Ibilbidea eta Zin-egite Ibilbidea. Ajangizeko bizilagunak herriko landa eta basoen esplotaziotik bizi izan dira. Ibarrean laboreak landatzen ziren, batez ere artoa. Beste alde batetik, basoetatik Gernikako portu txikiko ontzitegietan ontziak egiteko eta herrian zeuden hiru burdinoletarako behar zen egurra ateratzen zuten. Herrian, burdinolez gain, hiru errota ere egon izan dira erreka arroetan.
Ajangizen lehenengo erreferentziak
Ajangizen gainean aurkitu den lehenengo idatzizko erreferentzia Fray Martin de Coscojalesen agiri batean dago. Bertan, ondoko hau aitatzen du: “Señor de las Asturias Altas de Oviedo, que, huyendo del Rey de Asturias, se acogió en Vizcaya, y su hijo fundó la casa de su nombre en Axangiz (788)”. Hurrengo erreferentziak Erdi Aroko alderdi gerrekin daude lotuta.
Ajangizko “Ledania”
XVI. mendearen erdialdean, Gernikako Batzarretan boto eskubidea zuten eleizateen zerrenda itxi zenean, Ajangizek eskubide osoz hamaikagarren postua bete zuen, baina estatus juridiko bereziarekin: “ledania” zen. Antolaketa modu hau kasu bakarra da, eta Erdi Arotik Antxinako Erregimenaren amaierara arte iraun zuen, harik eta Ajangiz eleizate bihurtu zen arte. Parrokia 1844an amaitu zen, baina ordura arteko urteetan Jaunaren Igokundearen ermita zaharrak eleiza funtzioa bete zuen, parrokiako liburuak kontrolatuz.
Desanexioa
1943an Ajangizko Eleizatea derrigorrez anexionau zuten Gernika-Lumora. Gero, 1991ean independentzia lortu zuen, baina Errenteriako auzunea kanpoan gelditu zen. Gaur egun, Mendieta eta Kanpantxu auzuneek osotzen dute Ajangiz.
Natura
Ajangizen nagusi dan paisajea (eta Ajangiz, gainera, paisaje horren erakusgarri bikaina da) landazabal atlantikoa da. Bertan, baso masa txikiak, zelaiak, belardiak eta labrantzarako lursailak daude uztartuta.
Faunari dagokionez, aipatzeko modukoak dira, beste animalia batzuen artean, ugaztun txikiak: satitsuak edo lursagu gorria, adibidez. Musker eta sugelandara espezie asko be badagoz.
Demografia
1943. eta 1991. urtean Ajangizko biztanleak Gernika-Lumokoekin batera zenbatu ziren.
Ajangizko biztanleria |
---|
Herri euskalduna
Biztanle gehienak euskaldunak izanda, herria UEMAko mankomunitatean sartuta dago.
Politika
2015eko maiatzaren 24ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz Mikel Ander Zubizarreta Gonzalez-Rua (EH Bildu) da Ajangizko alkatea, aurreko agintaldiko alkatetza berrituta. Zubizarretak alkatetza berritu zuen bere taldearen baiezko botoei esker, gehiengo osoaz.
Ajangizko udalbatza | |||||
Alderdia |
2015eko maiatzaren 24a |
2011ko maiatzaren 22a | |||
Zinegotziak | Boto kopurua | Zinegotziak | Boto kopurua | ||
Euskal Herria Bildu (EH BILDU)* | 5 / 7 |
5 / 7 |
|||
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ-PNV) | 2 / 7 |
2 / 7 |
|||
* 2011n Bildu koalizioa aurkeztu zen. | |||||
Datuen iturria: Udal hauteskundeen emaitzak euskadi.eus webgunean |
Alderdi politikoa | 2015[4] | 2011[5] | 2007[6] | 2003[7] | 1999[8] | 1995[9] | 1991[10] | |||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Euskal Herria Bildu (EH Bildu) / Bildu | %68,75 | 5 | %66.67 | 5 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | %27,63 | 2 | %29,81 | 2 | %33,74 | 2 | %66,13 | 5 | %29,81 | 2 | %35,86 | 3 | %33,08 | 2 |
Euskadiko Alderdi Sozialista-Euskadiko Ezkerra(PSE-EE) | - | - | %0,00% | 0 | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
Alderdi Popularra (PP) | - | - | %0,00 | 0 | %0,03 | 0 | %0,54 | 0 | - | - | - | - | - | - |
Eusko Abertzale Ekintza (EAE-ANV) | - | - | - | - | %56,53 | 5 | - | - | - | - | - | - | - | - |
Eusko Alkartasuna (EA) | - | - | - | - | %8,51 | 0 | %27,42 | 2 | %4,66 | 0 | %11,72 | 0 | %13,08 | 1 |
Euskal Herritarrok (EH) | - | - | - | - | - | - | - | - | %64,29 | 5 | - | - | - | - |
Herri Batasuna (HB) | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | %51,72 | 4 | %53,46 | 4 |
Ondare erlijiosoa
Jaunaren Igokundearen eleizea
Eleiza hau basilika erako eraikina da, estilo neoklasikoan egina, eta dago lehenago izen bereko ermita bat zegoen lekuan. Eskualdeko beste udalerri batzuen aldean, Ajangizek ez zuen parrokiarik izan XIX. mende amaierara arte. Ajangizko parrokia Mendieta auzoan dago, eta Juan Bautista de Belaunzaranen (Andoain, 1769-1849) obra ospetsua da. Belaunzaran Bizkaiko neoklasikoaren arkitekto esanguratsua izan zen, eta Ajangizeko parrokia Hermenegildo eta Pedro haren semeek amaitu zuten (horiek ere arkitektoak ziren), aita hil ostean. Eleiza neoklasiko honek kupulaz estalitako planta nagusia dauka, eta Belaunzaranen estilo arkitektonikoaren ezaugarri zire kanonak ditu. Belaunzaranek berak egin zuen eleizaren inguruko urbanizazio lana, alboko landa-etxea eta udaletxea bereak dira.
Lemandaroko San Juan baseliza
Lemandaroko San Juan da, Kanpantxuko auzunean, herrian ondoen jagonda dagoen ermita, herriko bizilagunek auzolanean egindako zaharberritze lanei esker. Gaur egun San Juan izena dauka, nahiz eta lehenago San Martin izan. Eleizkizunak San Juan Bataiatzailearen egunean egiten dira. Ajangizek bost ermita izan zituen, baina horietariko batzuk, edo desagertu egin dira, edo txarto zainduak daude.
Ondare zibila
Mentzeta Dorrea
Dorreak ohiko eraikinak dira Erdi Aroko alderdien arteko gerra garaian. Behe Erdi Aroan eraiki ziren, XIII. eta XIV. mendeen artean. Ez dira eraikin militarrak, bizilekua eta zentro ekonomikoa ere badira-eta. Ajangizeko Dorrea Mentzeta familiarena izan zen. Kanpantxu auzunean dago, eta hau da jausi barik dagoen bakarra. Fatxada harlanduzkoa da eta leiho eta ate dintelduak dauzka.
Aristieta Jauregia
Jauregi barrokoa da, Olaeta-Aristieta familiak XVII. mendean egindakoa. Hain zuzen ere, familia horretako bi seme Bizkaiko Jaurerriko ahaldun nagusi izatera heldu ziren. Kanpantxun dagoan eraikin eder eta handi hori, gerora, baserri bihurtu zen eta gaur egun landetxe bat eta nekazaritza ekologikoko zentro bat daude bertan.
Abadetxea
Mendieta auzunean dago, eta 1822koa da. Juan Bautista Belaunzaran arkitektoak egin zuen, Jaunaren Igokundearen eleizearen egileak. Hain zuzen ere, eliza horrekin batera, XIX. mendean eraikitako gune urbanistiko neoklasikoa osotzen du. Orain dela gutxi, Udalak Abadetxea erosi du eta konpontzen dabil, Kultur Etxea izan dadin.
Ajangizko baserriak
Baserria herri eraikin bat da, eta egokituta dago nekazaritza eta abelazkuntzarako. Herri arkitektura mota horrek erakusgarri interesgarriak dauzka Ajangizen. Zaharrenak XVII. mendekoak dira (adibidez, Auzokoa baserria) eta horietan nabarmentzekoa da zutabe egitura, harri gainean eusten dena. Horien eredu bezala, adibidez, Enbeita baserria dago, Kanpantxu auzunean.
XVIII. mendearen erdialdera, egurrezko egituraren ordez, harria erabiltzen hasi ziren etxea eusteko elementu bezala; aldaketa horri esker, eraikina sendoagoa zenez, leihoak handitu egin ziren eta, horrela, argi gehiago sartzen zen etxean. Kasu honetan, nabarmentzekoa da Ispizua Aurrekoa baserria.
Sartzola baserrian, inguruan gelditzen diren garai bakanetariko baten pilareak ikus daitezke.
Ondare industriala
Goikoerrota burdinola eta errota
Berrekondo errekaren bazterrean daude Goikoerrota burdinola eta errota. Goikoerrotak presa bitatik hartzen zuen ura, hainbat errekatako emariak batzen zituztenak. Burdinola ohiak, era berean, orain dela gutxira arte, zentral elektriko txiki bezala funtzionatu zuen, Gernika-Lumorako elektrizitatea sortzeko.
Ajangizen, Goikoerrotaz gain, beste bi errota egon ziren: Bekoerrota, aurrekoaren ondoan, eta Errotabarri.
Jaiak
• Asentzioak: Ajangizeko jairik nagusia da. Jaunaren Igokundearen egunean ospatzen da, Eguen Santu ostean berrogei egun igaro eta gero datorren lehenengo eguenean.
• Maiatzaren 15a: San Isidro eguna. Baserri giroko herririk gehienetan bezala, nekazarien zaindariaren eguna Ajangizen ere ospatzen da.
• Ekainaren 24a: Sanjuanak, San Juan Bataiatzailearen egunean, Lemandaroko San Juan ermitan, Kanpantxun.
Ikus, gainera
Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: Ajangiz |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ Ajangizko udal hauteskundeak 2015.
- ↑ Ajangizko udal hauteskundeak 2011.
- ↑ Ajangizko udal hauteskundeak 2007.
- ↑ Ajangizko udal hauteskundeak 2003.
- ↑ Ajangizko udal hauteskundeak 1999.
- ↑ Ajangizko udal hauteskundeak 1995.
- ↑ Ajangizko udal hauteskundeak 1991.