Laukiz
| Laukiz | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Bizkaia, Euskal Herria | |||||||||||
 Elexalde auzoaren ikuspegia | |||||||||||
| |||||||||||
| Administrazioa | |||||||||||
| Estatua | Espainia | ||||||||||
| Erkidegoa | Euskal Autonomia Erkidegoa | ||||||||||
| Lurraldea | Bizkaia | ||||||||||
| Eskualdea | Mungialdea | ||||||||||
| Izen ofiziala |  Laukiz | ||||||||||
| Alkatea | Gorka Elgezabal (EAJ) | ||||||||||
| Posta kodea | 48111 | ||||||||||
| INE kodea | 48053 | ||||||||||
| Herritarra | laukiztar | ||||||||||
| Kokapena | |||||||||||
| Koordenatuak | 43°20′59″N 2°54′52″W / 43.3497°N 2.9144°W | ||||||||||
 | |||||||||||
| Azalera | 8,1 km² | ||||||||||
| Garaiera | 30 metro | ||||||||||
| Distantzia | 15 km Bilbora | ||||||||||
| Demografia | |||||||||||
| Biztanleria | 1.225 (2023) −2 (2022) | ||||||||||
| |||||||||||
| Dentsitatea | 153,13 bizt/km² | ||||||||||
| Hazkundea (2003-2013)[1] |  % 15,49 | ||||||||||
| Zahartze tasa[1] | % 15,18 | ||||||||||
| Ugalkortasun tasa[1] | ‰ 19,38 | ||||||||||
| Ekonomia | |||||||||||
| Jarduera tasa[1] | % 78,62 (2011) | ||||||||||
| Genero desoreka[1] | % 4,17 (2011) | ||||||||||
| Langabezia erregistratua[1] | % 5,83 (2013) | ||||||||||
| Euskara | |||||||||||
| Euskaldunak[1] | % 53,55 (2010) | ||||||||||
| Kaleko erabilera [2] | % (2016) | ||||||||||
| Etxeko erabilera [3] | % 34.39 (2016) | ||||||||||
| Datu gehigarriak | |||||||||||
| Webgunea | http://www.laukiz.net www.laukiz.net | ||||||||||
Laukiz Bizkaiko udalerria da, Mungialdea eskualdean kokatutakoa. 2016. urtean 1.183 biztanle zituen eta 2023-an 1.235 biztanle.[4]
Geografia[edit | edit source]
Inguru naturala eta kokapena[edit | edit source]
Mungialdeko herri hau Bizkaiko sinklinorian dago, geologiari erreparatuz, eta Bilbotik 15 kilometrora dago. Udalerriaren hegoaldean mendixka batzuk daude, batez beste 50-70 metroko altuerakoak. Mendietatik altuena 301 metroko Unbe mendia da. Mendixka hauetatik Butroe ibaira doazen hainbat erreka txiki jaisten dira, besteak beste, Amazkarai, Goiartzu eta Erreskondo. Erreka horiek igarotzen diren lekuetako baserrien izenak daramatzate.
Auzoak[edit | edit source]
Laukizko auzoak honakoak dira:
- Elexalde, herriaren erdigunea eta udaletxea bertan daude.
- Aurrekoetxe
- Jose Antonio Agirre
- Mentxakaeta
- Mendiondo, Unbe-Mendi urbanizazioa bertan dago.
Historia[edit | edit source]
Uribeko merindadeko elizate honek Gernikako batzar nagusietako 53. jesarlekua betetzen zuen. Herriaren jatorria, Laukizko Munio Munioruzetik dator. Izen hau Toda Ortiz Andreak emaniko Albonigako monasterioaren dohaintzan agertzen delarik.
San Martingo parrokia 1748ean sortu zen, herriko fededunen eskutik, Mortarako markesari hamarrekoak ematen zizkietelarik. Bestalde, herrian bi baseliza zeuden, bata jada existitzen ez den Jesus Gurutzatuaren omenezkoa, eta bestea San Martingoa. Jesus Gurutzatuaren baseliza, gaur egungo udaletxetik bi kilometrora kokatzen zen.
Gizaldietan zehar nekazaritza izan da herriko jarduera ekonomiko nagusia, eta horrekin batera arto, gari, larre eta txakolinaren ekoizpenak bere garrantzia izan zuen. Herriak huruna ekoizteko zortzi errota zituen bere garaian. Dena den, Bilbo Handi eta Mungiako gune industrialdeetatik hurbil egoteak, herrian zeharkako eragina izan zuen arren, aldaketak nabariak izan ziren. Laukizko biztanleei nekazaritzaz gain, industria eta zerbitzuetan aritzeko aukera emanez.
1970eko hamarkadan herriko biztanleria bikoiztu egin zen «Unbe-Mendi» izeneko etxe multzoa eraikitzearekin batera. Etxe multzo hau, Unbe mendiaren maldetan eraiki zen 1975. urte aldera, eta garai hartan ingurune naturalagoa bilatzen zuten familien beharrizanak betetzeko egin zen, Mungiako «La Bilbaina» etxe multzoa bezalaxe. Horrez gain, aitatzekoak dira Unbe Gainan 1941 eta 1988 urteen artean Felisa Sistiagak edukitako Ama Birjinaren ikuskariak, agertutako lekuan Unbeko Ama Birjinaren kapera sortuz.
Ekonomia[edit | edit source]
Herriko biztanle gehienak industria eta zerbitzuetan aritzen dira, herritik kanpo dauden enpresetan. Laukizko paisaia landa herri batena da oraindik ere. Oro har, lur-sailak tamaina txikikoak dira, 1-5 hektarea bitartekoak, larre moduan erabilitako belardiak ere kontuan hartuz. Artoa eta barazkiak nagusi dira, eta horrez gain, abeltzaintza ere bai, bereziki hegaztiak.
Demografia[edit | edit source]
| Laukizko biztanleria |
|---|
 |
Politika[edit | edit source]
2011ko maiatzaren 22ko hauteskundeetako emaitzen ondorioz, Euzko Alderdi Jeltzaleko Salvador Artaza hautatu zuten alkate.
2015eko udal hauteskundeetan Euzko Alderdi Jeltzaleko Salvador Artazak kargua berretsi zuen.
Laukizko udalbatza | |||||
Alderdia |
2015eko maiatzaren 24 |
2011ko maiatzaren 22 | |||
| Zinegotziak | Boto kopurua | Zinegotziak | Boto kopurua | ||
| Euzko Alderdi Jeltzalea (EAJ) | 5 / 9 |
5 / 9 |
|||
| EH Bildu* | 3 / 9 |
3 / 9 |
|||
| A.C UNBEMENDI | 1 / 9 |
||||
| Alderdi Popularra (PP) | 1 / 9 |
0 / 9 |
|||
| Euskadiko Alderdi Sozialista (PSE-EE(PSOE)) | 0 / 9 |
0 / 9 |
|||
| * 2011n Bildu koalizioa aurkeztu zen. | |||||
2007ko hauteskundeak[edit | edit source]
2007-2011 legegintzaldian Laukizko alkatea EAJ alderdiko Jose Antonio Llona izan zen, 2007ko udal hauteskundeetan EAJk hauteskundeak irabazi ostean. Udaleko zazpi zinegotzietatik Eusko Alderdi Jeltzaleak lau lortu zituen. Hauteskunde haietan, EAJk botoen %52,02 lortu zuen, guztira 322 boto. EAEk, berriz, botoen %17,77, 110 boto, lortu zuen. Boto zuriak 8 izan ziren, %1,29, eta boto baliogabeak 4, (%0,64).
| Alderdia | Botoak | Zinegotziak |
| EAJ | 322 | 4 |
| EAE | 110 | 1 |
| PP | 75 | 1 |
| EA | 65 | 1 |
Kultura[edit | edit source]
Euskara[edit | edit source]
Laukizen[7] Mungialdeko euskara[8] hitz egiten da, mendebaldeko euskalkiaren aldaera.
Ondarea[edit | edit source]
- Udaletxea: Lauaxeta jaio zen etxea, gaur egungo udaletxea da.
- San Martin eliza: 1748. urtean sortua.
Laukiztar ospetsuak[edit | edit source]
Kultura[edit | edit source]
Euskara[edit | edit source]
Herriak «Eutsi!» aldizkaria kaleratzen zuen hiru hilean behin.
Kirola[edit | edit source]
Kirolean, ezaguna da Gaztedi Sokatira Taldea, munduko txapeldun izan zirenak[9].
Jaiak eta ospakizunak[edit | edit source]
Mikel Deunaren jaiak iraileko azken astetik urriko lehen astera bitarte ospatzen dira. Gainera, San Martin eguna ospatzen da, bertoko produktuen dastaketa batekin[10].
Erreferentziak[edit | edit source]
- ↑ a b c d e f g Euskal Herriari Begira. Udalbiltza.
- ↑ «Kaleko erabilera herrialdez herrialde» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Etxeko erabilera» Euskararen erabilera (Wikipedia).
- ↑ «Datos Estadísticos de Laukiz» www.eustat.eus (Noiz kontsultatua: 2023-11-10).
- ↑ «Kamiroaga Unibaso, Maria - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-12).
- ↑ «Ahotsak.eus, Euskal Herriko hizkerak eta ahozko ondarea» www.ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-12).
- ↑ «Laukiz - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-12).
- ↑ «Mungialdekoa - Ahotsak.eus» ahotsak.eus (Noiz kontsultatua: 2018-11-12).
- ↑ «Gaztediko neskak, munduko txapeldun» Euskal Irrati Telebista (Noiz kontsultatua: 2020-02-10).
- ↑ Artabe, Ziortza. (2015). Laukiz : bizimodua eta ohiturak. Labayru Fundazioa ISBN 978-84-92599-58-5. PMC 971785500. (Noiz kontsultatua: 2020-02-10).
Kanpo estekak[edit | edit source]
 |
Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Wikiatlasa |
Datuak: Q1246777
Multimedia: Laukiz / Q1246777
Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Laukiz
