Barack Obama

Aldatu loturak
Wikipedia, Entziklopedia askea
Barack Obama
Seal of the President of the United States.svg
44. Ameriketako Estatu Batuetako Presidentea

2009ko urtarrilaren 20a - 2017ko urtarrilaren 20a
← George W. Bush - Donald Trump →
Hautetsia: 2008ko Ameriketako Estatu Batuetako hauteskundeak, 2012ko Ameriketako Estatu Batuetako hauteskundeak
35. Ameriketako Estatu Batuetako Presidente-Hautetsia

2008ko azaroaren 4a - 2009ko urtarrilaren 20a
← George W. Bush - Donald Trump →
Hautetsia: 2008ko Ameriketako Estatu Batuetako hauteskundeak
Seal of the United States Senate.svg
Ameriketako Estatu Batuetako senataria

2007ko urtarrilaren 3a - 2008ko azaroaren 16a - Roland Burris (en) Itzuli →
Barrutia: Illinois Class 3 senate seat (en) Itzuli
Hautetsia: 2004ko Estatu Batuetako Senaturako hauteskundeak Illinoisen
Seal of the United States Senate.svg
Ameriketako Estatu Batuetako senataria

2005eko urtarrilaren 3a - 2007ko urtarrilaren 3a
← Peter Fitzgerald (en) Itzuli
Barrutia: Illinois Class 3 senate seat (en) Itzuli
Hautetsia: 2004ko Estatu Batuetako Senaturako hauteskundeak Illinoisen
Seal of Illinois.svg
Illinoiseko Estatuko Senatari

1997ko urtarrilaren 8a - 2004ko azaroaren 4a
← Alice Palmer (en) Itzuli - Kwame Raoul (en) Itzuli →
Barrutia: Illinoiseko Senatuko 13. barrutia
Bizitza
Jaiotzako izen-deiturakBarack Hussein Obama II
JaiotzaKapiolani Medical Center for Women and Children (en) Itzuli eta Honolulu, 1961eko abuztuaren 4a (61 urte)
Herrialdea Ameriketako Estatu Batuak
BizilekuaKalorama
Etxe Zuria
Tebet
Menteng (en) Itzuli
Honolulu
Los Angeles
Chicago
New York
Jakarta
Talde etnikoaafro-amerikarra
Lehen hizkuntzaingelesa
Familia
AitaBarack Obama Sr.
AmaAnn Dunham
Ezkontidea(k)Michelle Obama  (1992ko urriaren 3a -
Seme-alabak
Anai-arrebak
Familia
Leinuafamily of Barack Obama (en) Itzuli
Hezkuntza
HeziketaKing College Prep High School (en) Itzuli
Centaurus High School (en) Itzuli
Nelson High School (en) Itzuli
Noelani Elementary School (en) Itzuli
(1966 - 1967)
State Elementary School Menteng 01 (en) Itzuli
(1970 - 1971)
Punahou School (en) Itzuli
(1971 - 1979)
Occidental College (en) Itzuli
(1979 - 1981)
Columbia Unibertsitatea
(1981 - 1983) Artean graduatu : politika zientzia, nazioarteko harremanak
Harvard Unibertsitatea
(1988 - 1991) Juris Doctor (en) Itzuli : zuzenbide
Harvard Law School (en) Itzuli
(1988 - 1991) Juris Doctor (en) Itzuli
University of Chicago Law School (en) Itzuli
(1997 - 2002) Zientziatan graduatua : zuzenbide
Hezkuntza-mailaArtean graduatua
Juris Doctor (en) Itzuli
Hizkuntzakingelesa
Indonesiera
Jarduerak
Jarduerakpolitikaria, abokatua, politika-idazlea, community organizer (en) Itzuli, estatu-politikaria, legelaria, podcaster (en) Itzuli eta akademikoa
Lateralitateaezkerra
Pisua80 kilogramo
Altuera1,85 metro
Lantokia(k)Washington eta Chicago
Enplegatzailea(k)Chicagoko Unibertsitatea
Gamaliel Foundation (en) Itzuli
Business International Corporation (en) Itzuli  (1983 -  1984)
New York Public Interest Research Group (en) Itzuli  (1985 -  1985)
Sidley Austin (en) Itzuli  (1991 -  1991)
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
InfluentziakNipsey Russell (en) Itzuli, Reinhold Niebuhr eta Saul Alinsky (en) Itzuli
KidetzaArteen eta Zientzien Ameriketako Estatu Batuetako Akademia
Amerikako Sozietate Filosofikoa
Sinesmenak eta ideologia
ErlijioaProtestantismoa
Eliza kongregazionala
Congregationalist polity (en) Itzuli
United Church of Christ (en) Itzuli
Alderdi politikoaAmeriketako Estatu Batuetako Alderdi Demokrata
barackobama.com
IMDB: nm1682433 Allocine: 233518 Rottentomatoes: celebrity/barack_obama Allmovie: p504337 TCM: 1292877 Metacritic: person/barack-obama TV.com: people/barack-obama
Facebook: barackobama Twitter: BarackObama Instagram: barackobama LinkedIn: barackobama Youtube: UCdn86UYrf54lXfVli9CB6Aw iTunes: 1276151545 Musicbrainz: 0de4d19f-05c8-4562-a3c0-7abdc144f1d5 Songkick: 325677 Discogs: 1252891 Allmusic: mn0001011538 Edit the value on Wikidata
Barack Obama signature.svg

Barack Hussein Obama Jr.[1] (Honolulu, Hawaii, AEB, 1961ko abuztuaren 4a) politikaria da, 2009tik 2017raino AEBko berrogeita laugarren lehendakaria izana[2] 2009ko urtarrilaren 20tik 2017ko urtarrilaren 20ra arte[3]..Gainera, Estatu Batuetako Senatuko bosgarren legegile afroamerikarra da, Berreraikuntza arotik hirugarrena[4]. Herrialde hartako lehendakari izatera iritsi den lehen afro-amerikarra da.[5]

Columbia Unibertsitateko[6] eta Harvard Law School[7]-eko tituluduna da. Chicagoko Unibertsitateko zuzenbide fakultatean zuzenbide konstituzionala irakatsi zuen 1992tik 2004ra bitartean. Illinois estatuko senataria izan da. AEBko Senatuko bosgarren legelari beltza izan zen, eta hirugarrena berreraikuntzatik. Ameriketako Estatu Batuetako Alderdi Demokratak izan duen bigarren senatari beltza da.[8]

2007an Ameriketako Estatu Batuetako presidente izateko hautagaitza aurkeztu zuen, eta Hillary Clintonekin lehiatu zen hauteskundeetan Alderdi Demokrataren hautagai izateko. 2008ko ekainaren 5ean primarioak (lehen mailako hauteskundeak) irabazi zituen, eta hautagaia izateko aukera eskuratu. Azaroaren 4ko hauteskundeetan, Alderdi Errepublikanoko John McCain hautagaiaren aurka lehiatu eta garaile atera zen. Ameriketako Estatu Batuetako lehendakariorde izateko, Alderdi Demokratak Joe Biden izendatu zuen, Delaware estatuko senataria.

109. Kongresuan, gutxiengo demokrataren ordezkari gisa, beste senatari batzuekin batera, arma konbentzionalak kontrolatzeko eta funts federalen erabileran erantzukizun publiko handiagoa sustatzeko legea bultzatu zuen. Bidaia ofizialak egin zituen Ekialdeko Europara, Ekialde Hurbilera eta Afrikara. 110. Kongresuan lobbying eta hautes-iruzurrarekin, berotze globalarekin, terrorismo nuklearrarekin eta Irakeko eta Afganistango misio militarretatik Estatu Batuetara itzultzen ziren militarren arretarekin lotutako legedia sustatu zuen. 2007ko otsailean, presidentetzarako kanpainaren berri eman zuenetik, Obamak Irakeko Gerra amaitzea, independentzia energetikoa areagotzea eta osasun arreta unibertsala eskaintzea nabarmendu zuen lehentasun nazional gisa[9].

AEBren tropen presentzia areagotu zen Afganistanen, START III armak kontrolatzeko itun berria sinatu zuen Errusiarekin, AEBren esku hartzea agindu zuen Libiako gatazkan. 2011ko maiatzaren 1ean, komunikabideei jakinarazi zien AEBko Armadako indar berezien talde batek (DEVGRU Navy SEALS-eko kideak) Osama bin Laden hil zuela Pakistanen[10].

2009an Bakearen Nobel Saria eman zioten, nazioarteko diplomazia eta herrien arteko lankidetza bultzatzeagatik.[11]

Presidente gisa, bere agintaldian politika ekonomikoak bultzatu zituen, hala nola 2009ko Berrinbertsio eta Berreskuratze Legea[12] edo 2010eko Enplegua Sortzeko eta Langabezia Asegurua Berroneratzeko Legea. Beste ekimen politiko batzuen artean, Pazientea Babesteko eta Osasun Jasangarria[13] zaintzeko legeak eta finantza-erreformari eta kontsumitzaileak babesteari buruzko Dodd-Frank Legea sartu dira. Bere bigarren agintaldian, Obamak LGBT[14] estatubatuarren inklusioa sustatu zuen.

2017ko urtarrilaren 20an, Etxe Zuritik[15] erretiratu zen, AEBko presidente batek azken hamarkadetan izan duen ospe-indizerik handienetako batekin.

Biografia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Obama 1961eko abuztuaren 4an jaio zen[16], Honolulun, Hawaiiko Kapiolani Medical Center for Women and Children-n[17][18][19]. Bera da elkarren ondoan dauden 48 estatuetatik kanpo jaiotako presidente bakarra[20]. Barack Obama Senior. Kenyako ekonomialariaren eta Stanley Ann Dunham, antropologo estatubatuarraren semea[21]. Bere ama, Ann Dunham (1942-1995), Wichitan, Kansasen jaio zen eta, gehienbat, ingeles jatorrikoa zen, nahiz eta, 2007an, bere herenaitonak, Falmouth Kearneyk, Moneygall herritik (Irlanda) AEBra 1850. urtean[22] emigratu zuela aurkitu zuten. 2012ko uztailean, Ancestry.com-ek aurkitu zuen Dunham, probabilitate handiz, John Punch-en, XVII. mendean[23][24] Virginiako Kolonian bizi izan zen afrikar esklabo baten ondorengoa izatea. Obamaren aita, Barack Obama Sr. (1934–1982)[25][26], ezkonduta zegoen[27][28][29] Nyang'oma Kogelo-ko.luo kenyarra zen[27][30]. Obamaren gurasoak 1960an elkartu ziren Manoako Hawaiiko Unibertsitateko errusiar hizkuntzako klase batean, non bere aita atzerriko ikaslea zen beka batekin[31][32]. Bikotea Wailukun (Hawaii) ezkondu zen, 1961eko otsailaren 2an, Obama jaio baino sei hilabete lehenago[33][34].

1961eko abuztuaren amaieran, haurra jaio eta aste gutxira, Barack eta bere ama Seattleko Washingtongo Unibertsitatera joan ziren bizitzera, eta, urtebetez, bertan bizi izan ziren. Garai hartan, Baracken aita ekonomian lizentziadun egin zen Hawaiin, eta 1962ko ekainean graduatu zen. Harvard Unibertsitateko beka batekin, graduondoko eskolara joan zen, non ekonomian master bat lortu zuen. Obamaren gurasoak 1964ko martxoan banandu ziren[35]. Obama Sr. Kenyara itzuli zen 1964an, eta, han, hirugarren aldiz ezkondu, eta Kenyako gobernuan lan egin zuen Ogasun Ministerioko Ekonomian analista nagusi gisa[36]. Bere semea behin bakarrik bisitatu zuen Hawaiin, 1971ko Gabonetan[37], 1982an automobil istripu batean hil baino lehen, Obamak 21 urte zituela[38]. Bere lehen haurtzaroa gogoratuz, Obamak zera esan zuen: «Nire aitak ez zuen nire inguruko jendearen antzik —hura ikatza bezain beltza zen; ama, berriz, esnea bezain zuria—; ia ez zitzaidan buruan erregistratuta gelditu[32]. Gazte-heldutan izandako bere borrokak deskribatu zituen bere arraza anitzeko ondarearen pertzepzio sozialak bateratzeko[39].

1963an, amak, Dunhamek, Lolo Soetoro ezagutu zuen Hawaiiko Unibertsitatean; Indonesiako Ekialde-Mendebaldeko Zentroko geografiako graduondoko ikaslea zen. Bikotea Molokain ezkondu zen, 1965eko martxoaren 15ean [40]. Bere J-1 bisaren urtebeteko bi luzapenaren ondoren, Lolo Indonesiara itzuli zen 1966an. Emaztea eta semeordea, berriz, hamasei hilabete geroago joan ziren, 1967an. Hasieran, familia Hego Jakartako Tebet auzoko Menteng Dalam auzoan bizi zen. 1970etik aurrera, Jakarta Erdialdeko Menteng auzoko auzo aberatsago batean bizi izan ziren[41].

Liburuak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Hainbat liburu dauzka bere izenean, hala nola:

  • Obama, Barack (1995). Dreams from My Father: A Story of Race and Inheritance. Nueva York: Three Rivers Press. [42]
  • Obama, Barack (2006). The Audacity of Hope: Thoughts on Reclaiming the American Dream.[43] Nueva York: Crown Publishers.
  • Obama, Barack (2020). A promised land. Crown (Penguin Random House). [44]

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

  1. ↑ (Ingelesez) Beast, The Daily. (2011-04-27). «Obama’s Birth Certificate: Born in Honolulu» The Daily Beast (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
  2. ↑ (Gaztelaniaz) «Millones de personas siguen ilusionadas la toma de posesión de Obama en Washington» El País 2009-01-20 ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
  3. ↑ Alandete, David. (2009). El gran día de Obama. .
  4. ↑ (Gaztelaniaz) Reconstrucción (Estados Unidos). 2021-04-21 (Noiz kontsultatua: 2021-05-03).
  5. ↑ (Ingelesez) News, A. B. C.. «Obama Becomes First Black Democratic Presidential Nominee» ABC News (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
  6. ↑ (Gaztelaniaz) Universidad de Columbia. 2021-04-24 (Noiz kontsultatua: 2021-05-03).
  7. ↑ (Gaztelaniaz) Escuela de Derecho Harvard. 2021-03-17 (Noiz kontsultatua: 2021-05-03).
  8. ↑ (Gaztelaniaz) «Obama, virtual candidato demócrata» Expansión 2008-06-04 (Noiz kontsultatua: 2021-02-15).
  9. ↑ Obama, Barack. (2008). What would be your top three overall priorities if elected?. .
  10. ↑ Torres, Marta. (2011). Obama caza a Osama y tira el cadáver al océano. .
  11. ↑ «Obamarentzat 2009ko Bakearen Nobel Saria», Berria.
  12. ↑ (Gaztelaniaz) Ley de Reinversión y Recuperación de Estados Unidos de 2009. 2021-02-02 (Noiz kontsultatua: 2021-05-03).
  13. ↑ (Gaztelaniaz) Ley del Cuidado de Salud a Bajo Precio. 2021-04-25 (Noiz kontsultatua: 2021-05-03).
  14. ↑ (Gaztelaniaz) LGBT. 2021-04-21 (Noiz kontsultatua: 2021-05-03).
  15. ↑ (Gaztelaniaz) Casa Blanca. 2021-04-16 (Noiz kontsultatua: 2021-05-03).
  16. ↑ «President Barack Obama | The White House» web.archive.org 2009-10-26 (Noiz kontsultatua: 2022-11-24).
  17. ↑ «Wayback Machine» web.archive.org 2017-03-03 (Noiz kontsultatua: 2022-11-24).
  18. ↑ Maraniss, David (August 24, 2008). "Though Obama had to leave to find himself, it is Hawaii that made his rise possible". The Washington Post. p. A22. Retrieved October 28, 2008
  19. ↑ «Twin sisters, Obama on parallel paths for years | The Honolulu Advertiser | Hawaii's Newspaper» the.honoluluadvertiser.com (Noiz kontsultatua: 2022-11-24).
  20. ↑ (Ingelesez) Barreto, Amílcar Antonio; O’Bryant, Richard L.. (2013-11-12). American Identity in the Age of Obama. Routledge ISBN 978-1-317-93715-9. (Noiz kontsultatua: 2022-11-24).
  21. ↑ Oywa, John. (2008). Obama’s dad and his many loves. .
  22. ↑ (Ingelesez) «When Barack Obama’s Irish ancestor was discovered» IrishCentral.com 2022-10-15 (Noiz kontsultatua: 2022-11-24).
  23. ↑ "Ancestry.com Discovers Ph Suggests" Archived April 2, 2015, at the Wayback Machine, The New York Times. July 30, 2012
  24. ↑ (Ingelesez) Congress, Kathleen Hennessey Kathleen Hennessey was a White House correspondent from 2011-15 She also covered; Washington, national politics from; Minnesota, previously wrote about Nevada politics for the Associated Press She is native of; College, holds degrees from Boston; Journalism, UC Berkeley’s Graduate School of. (2012-07-30). «Obama related to legendary Virginia slave, genealogists say» Los Angeles Times (Noiz kontsultatua: 2022-11-24).
  25. ↑ (Ingelesez) Maraniss, David. (2012-06-19). Barack Obama: The Story. Simon and Schuster ISBN 978-1-4391-6753-3. (Noiz kontsultatua: 2022-11-24).
  26. ↑ (Ingelesez) C.U.Liberties. (2012-03-05). America Gone. Xlibris Corporation ISBN 978-1-4691-6705-3. (Noiz kontsultatua: 2022-11-24).
  27. ↑ a b (Ingelesez) «President Obama's Father: A 'Bold And Reckless Life'» NPR.org (Noiz kontsultatua: 2022-11-24).
  28. ↑ «Barack Obama's father 'forced out of US in 1960s'» www.telegraph.co.uk (Noiz kontsultatua: 2022-11-24).
  29. ↑ (Ingelesez) Swarns, Rachel L.. (2016-06-18). «Words of Obama’s Father Still Waiting to Be Read by His Son» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2022-11-24).
  30. ↑ (Ingelesez) «From Obama's old school to his ancestral village, world reacts to US presidential election» NBC News (Noiz kontsultatua: 2022-11-24).
  31. ↑ «Wayback Machine» web.archive.org 2017-02-07 (Noiz kontsultatua: 2022-11-24).
  32. ↑ a b Obama (1995, 2004), pp. 9–10.
    • Scott (2011), pp. 80–86.
    • Jacobs (2011), pp. 115–118.
    • Maraniss (2012), pp. 154–160
  33. ↑ (Ingelesez) Ripley, Amanda. (2008-04-09). «The Story of Barack Obama's Mother» Time ISSN 0040-781X. (Noiz kontsultatua: 2022-11-24).
  34. ↑ Scott (2011), p. 86.
    • Jacobs (2011), pp. 125–127.
    • Maraniss (2012), pp. 160–163
  35. ↑ Scott (2011), pp. 87–93.
    • Jacobs (2011), pp. 115–118, 125–127, 133–161.
    • Maraniss (2012), pp. 170–183, 188–189
  36. ↑ Obama "Dreams from My Father a Story of Race and Inheritance
  37. ↑ Scott (2011), pp. 142–144.
    • Jacobs (2011), pp. 161–177, 227–230.
    • Maraniss (2012), pp. 190–194, 201–209, 227–230.
  38. ↑ Ochieng, Philip (November 1, 2004). "From home squared to the US Senate: how Barack Obama was lost and found". The EastAfrican. Nairobi. Archived from the original on September 27, 2007
    • Merida, Kevin (December 14, 2007). "The ghost of a father". The Washington Post. p. A12. Retrieved June 25, 2008
    • Jacobs (2011), pp. 251–255.
    • Maraniss (2012), pp. 411–417
  39. ↑ Serrano, Richard A. (March 11, 2007). "Obama's peers didn't see his angst". Los Angeles Times. p. A20. Archived from the original on November 8, 2008. Retrieved March 13, 2007.
    • Obama (1995, 2004), Chapters 4 and 5.
  40. ↑ Scott (2011), pp. 97–103.
    • Maraniss (2012), pp. 195–201, 225–230
  41. ↑ Maraniss (2012), pp. 195–201, 209–223, 230–244
  42. ↑ Obama, Barack. (2004). Dreams from my father : a story of race and inheritance. (1st pbk. ed.; Rev. ed. argitaraldia) Three Rivers Press ISBN 1-4000-8277-3. PMC 55534889. (Noiz kontsultatua: 2021-07-01).
  43. ↑ Obama, Barack. (2006). The audacity of hope : thoughts on reclaiming the American dream. New York : Crown Publishers ISBN 978-0-307-23769-9. (Noiz kontsultatua: 2021-07-01).
  44. ↑ Obama, Barack. (2020). A promised land. (First edition. argitaraldia) ISBN 978-1-5247-6316-9. PMC 1196086067. (Noiz kontsultatua: 2021-07-01).

Ikus, gainera[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]


Ameriketako Estatu Batuak Ameriketako Estatu Batuetako presidenteak Ameriketako Estatu Batuak

Egungoa: Joe Biden

Bakearen Nobel Saridunak
1901–1925
1926–1950
1951–1975
1976–2000
  • 1976: Betty Williams / Mairead Corrigan
  • 1977: Amnistia Internazionala
  • 1978: Anwar Sadat / Menachem Begin
  • 1979: Ama Teresa Kalkutakoa
  • 1980: Adolfo Pérez Esquivel
  • 1981: Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandataritza
  • 1982: Alva Myrdal / Alfonso García Robles
  • 1983: Lech Wałęsa
  • 1984: Desmond Tutu
  • 1985: Gerrate Nuklearra Prebenitzearen aldeko Nazioarteko Medikuak
  • 1986: Elie Wiesel
  • 1987: Óscar Arias
  • 1988: Nazio Batuen kasko urdinak
  • 1989: Tenzin Gyatso (14. Dalai Lama)
  • 1990: Mikhail Gorbatxov
  • 1991: Aung San Suu Kyi
  • 1992: Rigoberta Menchú
  • 1993: Nelson Mandela / F. W. de Klerk
  • 1994: Shimon Peres / Isaak Rabin / Jassir Arafat
  • 1995: Pugwasheko Konferentzia / Józef Rotblat
  • 1996: Carlos Belo / José Ramos-Horta
  • 1997: Pertsonen Aurkako Minen Debekurako Nazioarteko Kanpaina / Jody Williams
  • 1998: John Hume / David Trimble
  • 1999: Mugarik Gabeko Medikuak
  • 2000: Kim Dae-jung
    • 2001–egun
  • 2001: Nazio Batuen Erakundea / Kofi Annan
  • 2002: Jimmy Carter
  • 2003: Shirin Ebadi
  • 2004: Wangari Maathai
  • 2005: Energia Atomikoaren Nazioarteko Agentzia / Mohammed el-Baradei
  • 2006: Grameen Bank / Muhammad Yunus
  • 2007: Al Gore / Klima-aldaketari buruzko Gobernuarteko Taldea
  • 2008: Martti Ahtisaari
  • 2009: Barack Obama
  • 2010: Liu Xiaobo
  • 2011: Ellen Johnson Sirleaf / Leymah Gbowee / Tawakkol Karman
  • 2012: Europar Batasuna
  • 2013: Arma Kimikoak Debekatzeko Erakundea
  • 2014: Kailash Satyarthi / Malala Yousafzai
  • 2015: Tunisian National Dialogue Quartet
  • 2016: Juan Manuel Santos
  • 2017: International Campaign to Abolish Nuclear Weapons
  • 2018: Denis Mukwege / Nadia Murad
  • 2019: Abiy Ahmed
  • 2020: World Food Programme
  • 2021: Maria Ressa / Dmitri Muratov
  • 2022: Ales Bialiatski / Memorial / Askatasun Zibiletarako Zentroa
    • "https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Barack_Obama&oldid=9123693"(e)tik eskuratuta