Gordexola

Gordexola
Bizkaia, Euskal Herria
Gordexolako eliza.
Administrazioa
Estatua	Espainia
Erkidegoa	Euskal Autonomia Erkidegoa
Lurraldea	Bizkaia
Eskualdea	Enkarterri
Izen ofiziala	Gordexola
Alkatea	Angela Eguia Liñero (EAJ)
Posta kodea	48192
INE kodea	48042
Herritarra	gordexolar
Kokapena
Koordenatuak	43°10′53″N 3°04′22″W
Azalera	41,5 km²
Garaiera	122 metro
Distantzia	20 km Bilbora
Demografia
Biztanleria	1.678 (2023) −33 (2022)
835 (%49,8)   (%52,1) 875
Dentsitatea	40,43 bizt/km²
Hazkundea (2003-2013)	% 12
Zahartze tasa	% 16,82
Ugalkortasun tasa	‰ 39,58
Ekonomia
Jarduera tasa	% 85,85 (2011)
Genero desoreka	% 11,3 (2011)
Langabezia erregistratua	% 10,32 (2013)
Euskara
Euskaldunak	% 23,04 (2010)
Kaleko erabilera	%  (2016)
Etxeko erabilera	% 10.1 (2016)
Datu gehigarriak
Webgunea	http://www.gordexola.eus

Gordexola Bizkaiko mendebaldeko udalerri bat da, Enkarterri eskualdean dagoena. 2016. urtean 1.702 biztanle zituen.

Geografia

Ingurune naturala

Kadaguako ibaiadarra den Herrerías ibaiak Gordexolako ibarra zeharkatzen du. Bestalde, udalerria Idubaltza, Pando, Aranbaltza eta Errigadas mendiek inguratzen dute. Bikirrio eta Ilso mendiak ere aipatzekoak dira.

Udalerri mugakideak

Mugakide ditu ekialdean Okondo (Araba), hego-ekialdean Lantenoko harana (Araba), hegoaldean Artziniega (Araba), hego-mendebaldean Mena Harana (Burgos), eta iparraldean Zalla eta Gueñes (Bizkaia).

Auzoak

• Azkarai
• Berbikiz
• Iratzagorria
• Rodayega
• Sandamendi (udaletxea)
• Ugarte
• Urarte
• Zaldu
• Zubieta

Demografia

Gordexolako biztanleria

Ondasun nabarmenak

Gordexola ondare historiko zabal eta aberatseko herria da. Ondare erlijioso zein zibileko hainbat eraikin aipatzekoak dira. Ondare zibilaren artean nabarmentzekoak dira herriak dituen dorretxe, jauregi eta indiano landetxe ugariak.

Erlijio ondarea

• Molinarko San Joan eliza
• Berbikizko San Joan eliza
• Iratzagorriko San Esteban eliza
• Zaldun Bariko San Nikolas eliza
• Sandamendiko Santa Isabel komentua
• Andre Mari Santutegia

Ondare zibila

Dorretxeak

• Urtusaustegi dorretxea
• Ibarguen dorretxea
• Largatxako dorrea
• Oxirando dorretxea
• Zabalburu dorrea

Jauregiak

• Oxirando dorretxeari atxikitako jauregia.
• Zubiete dorretxeari atxikitako jauregia.
• Largatxa dorretxeari atxikitako jauregia.
• Hurtado de Ibarguen jauregia
• Ibarratarren Etxe Nagusia jauregia
• Urdanegi jauregia
• Largatxatarren Etxe Nagusia
• Gordogana jauregia
• Allende-Salazar jauregia
• Molinar jauregia
• Zabala jauregia
• Ibargarai etxea
• Martinez de las Rivas familiaren etxea.

Bizileku garaikideak

• Aresti kontearen jauregia
• Gurrutxagatarren etxea
• Bilbao landetxea
• Aretxabaleta landetxea
• Villa Cuba landetxea
• Aldai landetxea
• Aspuru landetxea
• Florita landetxea
• Jose landetxea

Argazki galeria

• 
  Ibarguen dorretxea.
• 
  Oxirando dorretxea.
• 
  Urtusaustegi dorretxea.
• 
  Zubiete dorretxea.
• 
  Gordogana jauregia.
• 
  Molinar jauregia.
• 
  Villa Cuba etxalekua.
• 
  Gordexolako udaletxea.
• 
  Molinar enparantza.

Elkarteak

• A.DE.BU.EN.: Enkarterriko astoa defendatzeko elkartea, 1996an sortua.
• Argizka Emakume Elkartea: 1999an sortua.
• Beraskola Kirol Kultur Elkartea: Mendizaleen taldea, batez ere.
• Club Cicloturista Gordexola: Txirrindularien elkartea. Gerardo Ibarguen da presidentea.
• Club Deportivo Gordexola: batik bat futbol taldea sustatzen du.
• Gordexola Aurrera: gazte kristauen herriko elkartea.
• Gordexola Saskibaloi Taldea: 1993an sortua.
• Gurasoak: Eduardo Eskartzaga LHIko Ikasleen Gurasoen Elkartea.
• Hodoibaltza: euskaldunen elkartea, 2003an "Euskaldunon Egunkaria"ren itxiera dela-eta abiatua.
• Ibalzibar Jubilatuen Elkartea: 1988an sortua.
• Isasiko Ama Abesbatza: 1977an jaioa.
• Ligorria: Athletic-zaleen taldea.
• Muxarra Taldea: Gordexolako gaztetxoen aisialdi elkartea.

Gordexolar ospetsuak

• Lope Sánchez Gordexola (XIV. mendea), Gordexolako lehen jauna. Salcedoko V. jaunaren eta Aiarako IV. jaunaren iloba. XIV. mendearen hasieran Gordexola udalerria sortu zuen.
• Juan Gordexola Palacio (XVI. mendea), elizgizona, Lope Sanchezen leinukoa. 1540. urte inguruan jaioa, Tenerifera joan zen, han Medina Sidonia dukearen administratzailea izan zen, eta uharteko erregidorea izatera ere iritsi zen. Bi komentu sortu zituen Kanarietako uharte hartan.
• Frantzisko Beraskola Saez de Castañiza (1564-1598), frantziskotarra. Florida aldean (gaur egungo Ameriketako Estatu Batuetan) ibili zen misiolari, martirioan hil zuten arte.
• Antonio Lanzagorta Urtusaustegi (1695-?), Espainiako errege-armadako kapitaina, Mexikon ibili zen. Calatravako Ordenako zalduna zen.
• Juan Kastañiza Larrea (1710-1770), Espainiako errege-armadako kapitaina, Mexikon ibili zen. Karlos III.a Espainiakoa erregeak "Kastañizako Markesa" titulua eman zion. Gordexolako apaizgaitegia sortu zuen.
• Ignacio Allende, Domingo Allende aita (1769-1811), merkataria, Mexikora joan zen beste hainbat gordexolar bezala. Han jaio zen orduan Ignacio Allende militarra izan zena eta denborarekin Mexikoren independentziaren alde borrokatzen amaitu zuena (XVIII. mendearen bueltan).
• José Antonio Etxabarri (1789-1834), militar eta politikaria. Mexikoko Independentzia Gerran parte hartu zuen.
• Castor Andetxaga Toral (1801-1874), militar karlista. Karlos VII.a erregeak "Andetxagako Kontea" titulua eman zion.
• Francisco de las Rivas Ubieta, Mudelako lehen markesa (1808-1882), enpresaburua, mahastizaina eta politikaria.
• Nicanor Zurikaldai Sierralta Salcedo (1845-1919), olerkaria.
• Jose Aretxabala Aldama (1847-1923), enpresaburua. La Vizcaya destilategia sortu zuen Cárdenasen 1878an, geroago José Arechabala S.A. izena hartuko zuena eta 1934an Havana Club rona atera zuena.
• Eduardo Leopoldo Eskartzaga Solaun (1884-1954), elizgizona.

Kanpo estekak

Euskarazko Wikipedian bada atari bat, gai hau duena: Euskal Herriko Wikiatlasa

• Gordexolako Udala

• Datuak: Q1228097
• Multimedia: Gordexola / Q1228097
• Liburuak: Euskal Herriko bidaia-gida/Herriz herri/Gordexola