Uztailaren 27
Appearance
Uztailaren 27a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta zortzigarren eguna da, 209.a bisurteetan. 157 egun falta dira urtea amaitzeko.
Gertaerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1214 – Filipe II.a Frantziakoak Bouvinesko gudua irabazi zuen eta Frantziaren kontrolpean ipini zituen Anjou, Bretainia, Maine, Normandia eta Turena.
- 1549 – Frantzisko Xabierkoa jesulagunaren ontzia Japonian lehorreratu zen.
- 1724 – Peter Ume Basatia, Helpensenen aurkitu zuten, Hanoverretik gertu.
- 1794 – Frantziako Iraultzan Maximilien Robespierre atxilotu zuten 17.000 "iraultzaren etsai" exekutatzea bultzatu zuelako.
- 1909 – Otsoaren Amildegiko hondamendian riftarrek 153 espainiar militar hil zituzten.
- 2006 – Gas leherketa Kantabriako Laredo herrian. Bost hildako, euretatik lau bizkaitarrak.
Arte eta kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1990 – Flatliners filma estreinatu zen, Joel Schumacherek zuzendu eta Kiefer Sutherland, Julia Roberts, William Baldwin, Oliver Platt eta Kevin Bacon aktoreek antzeztu zuten.
Zientzia eta teknologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 2013 – Donostia Klasikoa: Tony Gallopin frantziar txirrindulariak irabazi zuen. Bigarrena Alejandro Valverde espainiarra eta hirugarrena Roman Kreuziger txekiarra.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 2012 – Londres hirian Udako XXX. Olinpiar Jokoak hasi ziren.
- 2014ko Frantziako Tourra: Vincenzo Nibali italiar txirrindularia garaile.
Jaiotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1777 – Nazario Egia, Egiako kondea, euskal militar eta politikaria (h. 1865).
- 1794 – Juan Domingo Untzueta, bizkaitar argitaldaria (h. 1870).
- 1793 – Jose Pantaleon Agirre, Bilboko alkatea.
- 1843 – Alfons van Pawel-Rammingen, alemaniar jatorriko britainiar aristokrata, Biarrizko urrezko aroaren protagonistetako bat, Biarritzen (h. 1932).
- 1866 – Adolfo Urkixo, bizkaitar politikaria (h. 1933).
- 1871 – Elvira Zulueta, arabar aristokrata (h. 1917).
- 1879 –
- Serafín Ajuria, arabar enpresaburua (h. 1937).
- José Iruretagoyena, nafar militarra (h. 1960).
- 1892 – Eulogio Aranguren, gipuzkoar futbolaria, Buenos Airesen (h. 1973).
- 1897 – Manuel de la Sota, Txanka, euskal kulturaren bultzatzailea, idazlea eta politikari abertzalea (h. 1979).
- 1924 – Maria Angeles Esnaola, frankismoaren garaiko maistra abertzalea (h. 2017).
- 1932 – Jesus Altuna, gipuzkoar arkeologoa, paleoantropologoa eta arkeozoologoa.
- 1935 – Aurelio Sagaseta Ariztegi, nafar apaiza eta musikaria.
- 1948 –
- Juan Jose Goiriena de Gandarias, arabar ikertzaile eta irakaslea (h. 2020).
- Jean Pier Mendiburu, baxenafar bertsolaria (h. 2022).
- 1951 – Bernardo Atxaga (Joseba Irazu), euskal idazlea.
- 1952 – Miguel Ángel Txoperena, Txoperena II.a, nafar pilotari ohia.
- 1959 – Alain Iriart, lapurtar politikaria, Hiriburuko auzapeza eta Hiriburuko kantonamenduko kontseilari nagusia.
- 1963 – Rita Oraá, arabar boleibol jokalari ohia.
- 1965 – Patxi Villanueva, nafar futbolaria ohia.
- 1966 – Isabel Diaz, euskal idazlea.
- 1977 – Izaskun Rekalde, bizkaitar ekonomialaria, irakaslea, ikertzailea eta euskaltzalea (h. 2023).
- 1978 –
- Leire Bilbao, euskal idazlea.
- Amaia Goirigolzarri Alegria, euskal abokatua, Sare Herritarreko eta Erabakizaleak taldeko kidea (h. 2023).
- 1984 – Asier Arruti, gipuzkoar pilotari ohia.
- 1985 – Mikel Méndez, bizkaitar futbolaria.
- 2005 – Markel Beloki, arabar txirrindularia.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1452 – Ludovico Sforza, Milango dukea (h. 1508).
- 1667 – Johann Bernoulli, suitzar matematikaria, mediku eta filologoa (h. 1748).
- 1740 – Jeanne Baret, frantziar botanikaria eta esploratzailea (h. 1807).
- 1768 –
- Charlotte Corday, Frantziako Errepublikaren aldeko iraultzailea (h. 1793).
- Joseph Anton Koch, erromantizismoko austriar margolaria, Alpetar margo-paisaia erraldoien sortzailetzat joa (h. 1839).
- 1801 – George Biddell Airy, ingeles matematikaria (h. 1892).
- 1824 – Alexandre Dumas (semea), frantziar idazlea (h. 1895).
- 1832 – Đura Jakšić, serbiar idazlea (h. 1878).
- 1834 – Miguel Grau, El Caballero de los mares, perutar politikari eta militarra (h. 1879).
- 1835 – Giosuè Carducci, italiar poeta eta irakaslea (h. 1907).
- 1853 – Vladimir Korolenko, errusiar idazle eta kazetaria (h. 1921).
- 1866 – António José de Almeida, Portugalgo presidente eta lehen ministroa (h. 1929).
- 1867 – Enrique Granados, kataluniar musikagilea (h. 1916).
- 1870 –
- Hilaire Belloc, frantziar jatorriko ingeles idazle, historialari eta politikaria (h. 1953).
- Bertram Boltwood, estatubatuar fisikari eta kimikaria (h. 1927).
- 1877 – Ernő Dohnányi, hungariar musikagile, piano-jotzaile eta orkestra-zuzendaria (h. 1960).
- 1881 – Hans Fischer, alemaniar kimikaria, 1930eko Kimikako Nobel Saria (h. 1945).
- 1882 – Donald Crisp, ingeles aktore, ekoizle, zuzendari eta gidoilaria (h. 1974).
- 1893 - Nina Petrova, sobietar frankotiratzailea, historiako frankotiratzaile arrakastatsuenetakoa (h. 1945).
- 1900 – Charles Vidor, hungariar-estatubatuar zinemagilea (h. 1959).
- 1903 – Michail Stasinopoulos, Greziako presidentea (h. 2002).
- 1904 – Liudmila Rudenko, ukrainar-sobietar xake jokalaria (h. 1986).
- 1907 – Irene Kaminka Fischer, austriar-estatubatuar matematikari eta geodesista, historiako geodesista garrantzitsuenetakoa (h. 2009).
- 1910 –
- Julien Gracq, frantziar olerkari, eleberrigile, saiakera-idazle eta antzerkigilea (h. 2007).
- Leslie Kish, hungariar-estatubatuar estatistikaria eta inkesten metodologian aditua (h. 2000).
- 1913 – Vittorio Sereni, italiar idazlea (h. 1983).
- 1916 –
- Alfred Jost, frantziar biologoa, endokrinologian aditua (h. 1991).
- Amha Selassie, Etiopiako enperadorea (h. 1997).
- 1917 – Bourvil, frantziar aktore eta abeslaria (h. 1970).
- 1921 – Eugen Coseriu, hizkuntzalaritza erromanikoan aditua (h. 2002).
- 1925 – Lita de Lázzari, argentinar telebista-aurkezlea eta etxekoandre mediatikoa (h. 2015).
- 1927 –
- Gisèle Halimi, tunisiar-frantziar abokatua, idazlea eta ekintzaile feminista (h. 2020).
- Berta Riaza, espainiar aktorea (h. 2022).
- 1929 –
- Jean Baudrillard, frantziar soziologo, filosofo, argazkilari eta pentsalari politikoa (h. 2007).
- Jack Higgins, ingeles eleberrigilea (h. 2022).
- 1936 – Josep Termes, kataluniar historialaria, XIX. eta XX. mendeetako kataluniar langileen mugimenduan espezializatua (h. 2011).
- 1937 – Detto Mariano, italiar musikagile, moldatzaile, abesti-idazle, piano-jotzaile, grabazio-ekoizle eta musika argitaratzailea (h. 2020).
- 1939 – Manuel Vázquez Montalbán, kataluniar idazle eta kazetaria (h. 2003).
- 1940 – Pina Bausch, alemaniar dantzari modernoa, koreografoa, dantza irakaslea eta ballet zuzendaria (h. 2009).
- 1942 – Eva Serra, kataluniar historialari eta saiakeragilea (h. 2018).
- 1944 – Bunji Kimura, japoniar futbolari ohia eta entrenatzailea.
- 1946 – Rade Šerbedžija, kroaziar aktore, zinema zuzendari eta musikaria.
- 1951 –
- Eduardo Gómez Manzano, espainiar telebista, zinema eta antzerkiko komedia aktorea (h. 2019).
- Kazuo Saito, japoniar futbolari ohia.
- 1952 –
- Robin Friday, ingeles futbolaria, Ingalaterran 1970eko hamarkadan zehar oso ospetsua (h. 1990).
- Carol Vaness, estatubatuar opera abeslaria, sopranoa.
- 1962 – Mariela Castro, kubatar politikaria eta sexologoa.
- 1965 – José Luis Chilavert, paraguaiar futbol atezain ohia.
- 1967 –
- Jill Messick, estatubatuar zinema ekoizlea (h. 2018).
- Joan Ridao, kataluniar politikari, abokatu eta irakaslea.
- 1968 – Maria Grazia Cucinotta, italiar aktore eta modeloa.
- 1970 – Nikolaj Coster-Waldau, danimarkar aktorea.
- 1977 –
- Ana Pontón, BNGko galiziar politikaria.
- Jonathan Rhys Meyers, irlandar aktorea.
- 1979 – Marielle Franco, brasildar soziologoa, feminista, politikaria eta giza eskubideen aldeko ekintzailea (h. 2018).
- 1980 – Allan Davis, australiar txirrindularia.
- 1981 – Francesc Cabeza, kataluniar saskibaloi jokalari ohia.
- 1984 –
- Neil Harbisson, ipar-irlandar jatorriko kataluniar artista, modu ofizialean ziborgtzat jo izan zen lehen izakia.
- Taylor Schilling, estatubatuar aktorea.
- 1989 – Houry Gebeshian, armeniar-estatubatuar gimnasta artistikoa.
- 1990 –
- Dina Bousselham, hispano-marokoar aholkulari politikoa eta politologoa.
- Joana Couto, brasildar emakumezko aktore eta modelo transgeneroa.
- Michi Goto, japoniar futbolaria.
- 1992 – Hanae Shibata, japoniar futbolaria.
- 1993 – Jordan Spieth, estatubatuar golfaria.
- 1996 - Dawit Seyaum, etiopiar erdi- eta iraupen-lasterketetako atleta, 1500 metrotan aditua.
Heriotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1834 – Josef Imatz, gipuzkoar ekonomialari eta politikaria, Madrilen (j. 1767).
- 1910 – Frantzisko Lopez Alen, euskal idazle eta margolaria (j. 1866).
- 1922 – Jesus Sarria, kubatar-bizkaitar idazlea (j. 1887).
- 1946 – Lorenzo Luis Yanguas, nafar musikari eta musikagilea (j. 1882).
- 1971 –
- Joseba Altuna, euskal idazlea (j. 1887).
- Juan Martin Pertika, euskal idazlea (j. 1888).
- 1973 – Frantzisko Atutxa, euskal idazlea (j. 1908).
- 1980 – Florentino Goikoetxea, euskal mugalaria eta Bigarren Mundu Gerran Erresistentziako kidea (j. 1898).
- 2004 – Peporro, gipuzkoar futbolaria (j. 1929).
- 2008 – Jose Luis Ugarte, euskal nabigatzailea, bakarkako estropadetan aditua (j. 1928).
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1061 – Nikolas II.a, Aita santua.
- 1276 – Jakue I.a Aragoikoa, Aragoiko errege eta Bartzelonako kondea (j. 1208).
- 1382 – Joana I.a Napolikoa, Napoliko erregina eta Proventzako kondesa.
- 1675 – Henri de La Tour d'Auvergne (Turenneko bizkondea), Frantziako mariskal jenerala (j. 1611).
- 1759 – Pierre-Louis Moreau de Maupertuis, frantziar matematikari, astronomo eta filosofoa (j. 1698).
- 1841 – Mikhail Lermontov, errusiar poeta, margolari eta eleberrigile erromantikoa (j. 1814).
- 1844 – John Dalton, ingeles kimikaria, fisikaria eta meteorologoa (j. 1766).
- 1853 – Tokugawa Ieyoshi, Tokugawa shogunerriko hamabigarren shoguna (j. 1793).
- 1865 – Alphonse Henri d'Hautpoul, Frantziako lehen ministroa (j. 1789).
- 1903 - Lina Sandell, suediar poeta eta gospel himnoen egilea (j. 1832).
- 1917 – Emil Kocher, suitzar sendagilea, 1909ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1841).
- 1938 – Tom Crean, irlandar itsasgizona, antartikaren esploratzailea (j. 1877).
- 1946 – Gertrude Stein, estatubatuar idazle, poeta eta feminista (j. 1874).
- 1970 – António de Oliveira Salazar, Portugaleko lehen ministro eta diktadorea (j. 1889).
- 1977 – Javier Ramírez Sinués, aragoiar abokatu eta politikari kontserbadorea, Arabako gobernadore zibila (j. 1898).
- 1980 – Muhammad Reza Shah Pahlavi, Irango shah (j. 1919).
- 1981 – William Wyler, suitzar-estatubatuar film zuzendaria (j. 1902).
- 1984 – James Mason, ingeles aktorea (j. 1909).
- 1985 – Michel Audiard, frantziar idazlea, antzerkigilea eta zinemagilea (j. 1920).
- 1994 –
- Kevin Carter, hegoafrikar kazetaritza-argazkilaria (j. 1960).
- Rosa Chacel, espainiar idazlea (j. 1898).
- 1995 – Miklós Rózsa, hungariar-estatubatuar musikagilea (j. 1907).
- 1997 – André Giraud, frantziar politikaria (j. 1925).
- 2001 – Leon Wilkeson, estatubatuar baxu-jotzailea, Lynyrd Skynyrd taldeko kidea (j. 1952).
- 2003 – Bob Hope, estatubatuar aktorea (j. 1903).
- 2005 – Camila de Castro, brasildar aktore pornografiko eta modelo transexuala (j. 1979).
- 2008 – Jesús López-Cancio, espainiar politikaria, Gerra Zibilean matxinoen alde egin zuena (j. 1917).
- 2011 – Agota Kristof, frantsesezko hungariar idazlea (j. 1935).
- 2015 – A. P. J. Abdul Kalam, Indiako 11. presidentea (j. 1931).
- 2016 –
- Piet de Jong, Herbehereetako lehen ministroa (j. 1915).
- James Alan McPherson, estatubatuar saiakeragile eta ipuingilea (j. 1943).
- 2017 – Sam Shepard, estatubatuar idazle, antzezle eta zinema-zuzendaria (j. 1943).
- 2018 – Vladimir Voinovitx, errusiar idazlea (j. 1932).
- 2019 – John Robert Schrieffer, estatubatuar fisikaria, 1972ko Fisikako Nobel Saria (j. 1931).
- 2020 – Owen Arthur, Barbadosko lehen ministroa (j. 1949).
- 2023 – José Luis Inciarte, 1972ko Uruguaiko Aireko Armadaren 571 hegaldiaren istripu eta odiseatik bizirik ateratako bat (j. 1948).
Jaiak eta urteurrenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Sehaska egutegiko izendegia: Jokin/Joakin/Jokine eta Arrako.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urteko hilak | ||
---|---|---|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua |