Uztailaren 13

Uztailaren 13a gregoriotar egutegiaren urteko ehun eta laurogeita hamalaugarren eguna da, 195.a bisurteetan. 171 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Ion Ansotegi Jaiotza: Berriatua, 1982 Ramón Barea Jaiotza: Bilbo, 1949 Andoni Ortuzar Jaiotza: Abanto, 1962 Manuel Maria Gortazar Jaiotza: Bilbo, 1824 Heriotza: 1896ko urriak 12 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Francis Drake Jaiotza: Q668262, 1540 Heriotza: 1596ko urtarrilak 27 Harrison Ford Jaiotza: Q7654629, 1942 Wole Soyinka Jaiotza: Q206484, 1934 Simone Veil Jaiotza: Niza, 1927 Heriotza: 2017ko ekainak 30 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Uztailaren 13ko jaiotzak Ma Ying-jeou • Thomas Rowlandson • Wenceslaus Hollar • Ernő Rubik • Alexandra Feodorovna • Sezen Aksu • Kenneth Clark • Heinrich Louis d'Arrest • Alberto Ascari • Sidney Webb • Konstantinos Tsatsos • Craig Bellamy • Gustav Freytag • Benny Benassi • John Jacob Astor IV • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Angel Sukia Jaiotza: 1916ko urriak 2 Heriotza: Donostia, 2006 Miguel Ángel Blanco Jaiotza: 1968ko maiatzak 13 Heriotza: Lasarte-Oria, 1997 Marguerite Brunet Jaiotza: 1730eko abenduak 19 Heriotza: Paris, 1820 Jesús Rubio Jaiotza: 1908ko abuztuak 15 Heriotza: Madril, 1976 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Frida Kahlo Jaiotza: 1907ko uztailak 6 Heriotza: Coyoacán, 1954 Nadine Gordimer Jaiotza: 1923ko azaroak 20 Heriotza: Johannesburgo, 2014 Arnold Schönberg Jaiotza: 1874ko irailak 13 Heriotza: Los Angeles, 1951 Liu Xiaobo Jaiotza: 1955eko abenduak 28 Heriotza: Shenyang, 2017 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Uztailaren 13ko heriotzak Alfred Stieglitz • Yousuf Karsh • Cory Monteith • Sergei Bulgakov • Albert VII, Archduke of Austria • John C. Frémont • Eduard Norden • Jan Karski • Héctor Babenco • Eskuz gaurkotu

Gertaerak 1913 - «Topo» linea inauguratu zuten egunean, Irungo geltokitik gertu, bi trenek elkar talka egin zuten, 7 hildako izanik. 1930 - Munduko lehen Futbol Txapelketa hasi zen. 1957 - Txillardegi idazleak Leturiaren egunkari ezkutua eleberria argitaratu zuen. 2006 - UNESCOk Gizateriaren Ondare izendatu zuen Bizkaiko Zubia (irudian). + Gertaera gehiago... Egutegia << Uztaila >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2019 Aurreko eta hurrengo urteetan 2016: asteazkena 2017: osteguna 2018: ostirala 2020: astelehena 2021: asteartea 2022: asteazkena Izendegia Santutegia: Teresa Andeetakoa, Clelia Barbieri, Henrike II.a, Eugenio Kartagokoa, Mildred Seaska egutegia: Amagoia eta Betizu.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1795 - Konbentzio Gerra - Irurtzunetik 4.000 soldadu atera ziren espainiarrak Bilboraino bidaliz.
• 1913 - «Topo» linea inauguratu zuten egunean, Irungo geltokitik gertu, bi trenek elkar talka egin zuten, 7 hildako izanik.
• 1980 - ETAk bi guardia zibil hil zituen Orion.
• 2006 - 55 urteko langile bat hilik, Ziordian egondako Lan istripu baten ondorioz.

Mundua

• 1793 – Charlotte Corday normandiarrak Jean Paul Marat Frantziako Iraultzaren gidarietako bat bainuontzian hil zuen labankadaz.
• 1998 - Japoniako lehen ministroa, Riutaro Hashimoto, dimititu egin zuen eta Keizo Obuchik ordezkatu zuen.
• 2005 - Hiru trenek talka egin zuten Ghotki-n (Pakistan) 150 pertsona baino gehiago hilez.
• 2006 - Soldaduen bahiketari erantzunez, Israelek Beiruteko aireportua bonbardatu zuen 47 hildako eraginez. Blokeoa ezarri zuten Libanoren aurka, airez eta itsasoz.

Arte eta kultura

Euskal Herria

• 2006 - UNESCOk Gizateriaren Ondare izendatu zuen Bizkaiko Zubia.

Mundua

• 1942 - Irène Némirovskyjudutar idazlea atxilo hartu zuten frantses polizia kolaborazionistek.
• 1979 - Tim filma estreinatu zen, Michael Patek zuzendu eta Mel Gibson eta Piper Laurie aktoreek antzeztu zutelarik.
• 1979 - The Frisco Kid ("Frisco Haurra") filma estreinatu zen, Robert Aldrichek zuzendu eta Gene Wilder eta Harrison Fordek aktoreek antzeztu zuten.
• 1988 - The Dead Pool ("Heriotzaren Putzua") filma estreinatu zen, Buddy Van Hornek zuzendu eta Clint Eastwood, Patricia Clarkson, Liam Neeson, Evan C. Kim, David Hunt eta Jim Carrey aktoreek antzeztu zuten.

Kirolak

Mundua

• 1930 - Munduko lehen futbol txapelketa hasi zen.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1684 - Gabriel José Zuloaga, gipuzkoar militar eta funtzionarioa, Venezuelako gobernadore izandakoa (h. 1764).
• 1725 - José Joaquín Enparan, gipuzkoar noble eta politikaria (h. 1799).
• 1824 - Manuel Maria Gortazar, bizkaitar politikaria eta Bilboko alkatea (h. 1896).
• 1902 - Eugenio Beitia, bizkaitar apaiz katolikoa (h. 1985).
• 1913 -
  • Bernard Lavielle, frantsesezko baxenafar idazlea.
  • José Zuazola, Donostiako udaleko Herri-lan Ingeniari nagusia, hiriak izandako ingeniaririk famatuenetakoa (h. 1973).
• 1916 - Luis Díez Espadas, bizkaitar toreatzailea (h. 1949).
• 1929 - Pedro Iturralde, nafar jazz-musikaria.
• 1939 - Enrike Zelaia, nafar akordeoi-jotzailea.
• 1941 - Txema Blasco, arabar aktorea.
• 1945 - Xabier Mendiguren Bereziartu, gipuzkoar idazle eta itzultzailea.
• 1949 - Ramón Barea, euskal aktore, zuzendari eta gidoigilea.
• 1954 - María Kutz, UPNko nafar politikaria.
• 1955 - Panpi Ladutxe, esku huskako pilotari ohia eta euskal abeslaria.
• 1959 - Iñigo Lamarca, gipuzkoar legelaria eta irakaslea, Euskal Autonomia Erkidegoko Ararteko ohia.
• 1962 - Andoni Ortuzar, bizkaitar politikaria, EITBko zuzendari nagusi ohia eta Euskadi Buru Batzarreko lehendakaria.
• 1977 -
  • Ander González, gipuzkoar sukaldaria eta telebista aurkezlea.
  • Borja Kobeaga, gipuzkoar gidoigile eta zinema zuzendaria.
• 1982 - Ion Ansotegi, bizkaitar futbolaria.
• 1990 - Ladis Galartza, Galartza VII.a, nafar pilotaria.
• 1996 - Eneko Jauregi, bizkaitar futbolaria.

Mundua

• 1522 - Sofia Jogalia Poloniakoa, Jogalia dinastiako kidea, Poloniako printzesa eta Brunswick-Wolfenbütteleko dukesa ezkontidea (h. 1575).
• 1527 - John Dee, matematikaria, astronomoa, astrologoa, okultista, nabigatzailea, britainiar Inperioko zerbitzaria eta Elisabet I.a Ingalaterrakoaren aholkularia (h. 1608/9).
• 1590 - Klemente X.a, Aita santua (h. 1676).
• 1608 - Fernando III.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (h. 1657).
• 1776 - Karolina Badengoa, alemaniar printzesa (h. 1841).
• 1826 - Stanislao Cannizzaro, italiar kimikaria (h. 1910).
• 1841 - Otto Wagner, austriar arkitektoa (h. 1918).
• 1894 - Isaac Babel, errusiar idazlea (h. 1940).
• 1900 - Elizabeth Watson, eskoziar sufragista eta gaita-jotzailea (h. 1992).
• 1909 - Souphanouvong, Laoseko lehendabiziko presidentea (h. 1995).
• 1915 - Kaoru Ishikawa, japoniar irakaslea, kausa-efektu diagramaren asmatzailea (h. 1989).
• 1920 - Hans Blumemberg, alemaniar filosofoa (h. 1996).
• 1922 - Rosalina Abejo, filipinar musikagile, zuzendari eta pianista (h. 1991).
• 1924 - Donald Osterbrock, estatubatuar astronomoa (h. 2007).
• 1925 - Gustavo Torner, espainiar pintore eta eskultorea.
• 1927 - Simone Veil, frantziar politikaria, Europako Parlamentuko lehen emakume lehendakaria (h. 2017).
• 1930 - Naomi Shemer, israeldar musikari eta kantautorea, "Israelgo kantu eta poesiaren lehen dama" (h. 2004).
• 1934 - Wole Soyinka, nigeriar idazlea, 1986ko Literaturako Nobel Saria.
• 1935 - Monique Wittig, frantziar idazlea eta teoriko feminista, lesbofeminismoari funtsezko ekarpena egin ziona (h. 2003).
• 1937 - Kitty Courbois, herbeheretar aktorea (h. 2017).
• 1940 - Patrick Stewart, ingeles aktorea.
• 1941 - Luis Alberto Lacalle, Uruguaiko presidentea.
• 1942 -
  • Harrison Ford, estatubatuar aktorea.
  • Roger McGuinn, estatubatuar musikaria, The Byrds taldeko kidea.
• 1946 - Cheech Marin, estatubatuar aktore eta umorista.
• 1959 - Carla Antonelli, espainiar aktore transexual eta LGBT aldeko ekintzailea.
• 1962 - Tom Kenny, estatubatuar ahots-aktorea eta umorista.
• 1963 - Spud Webb, NBAko estatubatuar saskibaloi jokalari ohia.
• 1965 -
  • Eric Freeman, estatubatuar aktorea.
  • Arnd Schmitt, ezpata modalitateko alemaniar eskrimalari ohia.
• 1969 - José Andrés, espainiar-estatubatuar sukaldaria eta sukaldaritza saio aurkezlea.
• 1971 - Richard Groenendaal, herbehereetar ziklo-kros txirrindulari ohia.
• 1977 - Kari Wahlgren, estatubatuar ahots-aktorea.
• 1980 - Daniel Cifuentes, espainiar futbolari ohia.
• 1985 -
  • Takuya Kokeguchi, japoniar futbolaria.
  • Guillermo Ochoa, mexikar futbolaria.
• 1988 - Colton Haynes, estatubatuar aktore eta modeloa.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1756 - José Ezkerra, nafar itsaslari eta militarra, Algecirasen (j. 1756).
• 1820 - Marguerite Brunet, lapurtar aktore eta antzerki zuzendaria (j. 1730).
• 1869 - Cesar Duvoisin, frantsesez idatzi zuen lapurtar apaiz eta historialaria (j. 1805).
• 1893 - Joaquín Kalbeton, donostiar politikaria (j. 1806).
• 1916 - Claudio Delgado, gipuzkoar zientzialaria, Gijónen (j. 1843).
• 1966 - Francisco Torres Ibañez, Frai Filipe Murietakoa, nafar fraide kaputxinoa eta idazlea (j. 1897).
• 1976 - Jesús Rubio, nafar legelaria eta politikari falangista, Madrilen (j. 1908).
• 1984 - Cristina Arteaga, gipuzkoar moja, poeta eta historialaria, Sevillan (j. 1902).
• 1989 - Antton Ibarguren Jauregi, gipuzkoar abokatu eta politikari abertzalea (j. 1949).
• 1994 - Santos Begiristain, nafar apaiz katolikoa (j. 1908).
• 1997 -
  • Pedro Anasagasti, euskal idazlea eta apaiza, Bolivian (j. 1920).
  • Miguel Ángel Blanco, Alderdi Popularreko Ermuko zinegotzia, ETAk bahitu eta eraila (j. 1968).
• 1998 - Trifon Etxebarria, Etarte , bizkaitar kazetari eta politikari abertzale eta jeltzalea (j. 1912).
• 2006 -
  • Pirmin Aldabaldetreku, zarauztar dantzaria (j. 1930).
  • Angel Sukia, zaldibitar kardinal eta artzapezpikua (j. 1916).
• 2009 - Juan Kruz Unzurrunzaga, euskal kulturgilea (j. 1939).
• 2014 - Koldo Zabala, getxoztar dantzaria eta koreografoa (j. 1935).
• 2016 - Pedro Aurtenetxe, bizkaitar enpresaburu eta Athletic Clubeko presidentea (j. 1933).
• 2017 - Jose Maria Goikoetxea Aizkorbe, nafar musikagilea (j. 1924).

Mundua

• 574 - Joan III.a, Aita santua.
• 939 - Leon VII.a, Aita santua.
• 1024 - Henrike II.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (j. 973).
• 1105 - Rashi, Frantziako erlijio-gizon judua (j. 1040).
• 1380 - Bertrand du Guesclin, frantziar militar eta kondestablea.
• 1611 - Sanada Masayuki, japoniar samuraia (j. 1544).
• 1645 - Marie le Jars de Gournay, frantziar idazle, filologo, itzultzaile, olerkari eta filosofoa (j. 1565).
• 1761 - Tokugawa Ieshige, Tokugawa shogunerriko bederatzigarren shoguna (j. 1712).
• 1762 - James Bradley, ingeles astronomoa (j. 1693).
• 1793 - Jean Paul Marat, Frantziako Iraultzaren gidaria (j. 1743).
• 1883 - Ranavalona II.a, Madagaskargo erregina (j. 1829).
• 1896 - Friedrich August Kekulé, alemaniar kimikaria (j. 1829).
• 1921 - Gabriel Lippmann, franko-luxenburgotar fisikaria, 1908ko Fisikako Nobel Saria (j. 1845).
• 1924 - Alfred Marshall, ingeles ekonomialaria, eskola neoklasikoaren sortzailea (j. 1842).
• 1934 - Kate Sheppard, Zeelanda Berriko sufragista ospetsu eta eragin handikoa (j. 1847).
• 1936 - José Calvo Sotelo, espainiar politikari eskuindarra, eraila (j. 1893).
• 1951 - Arnold Schönberg, austriar musikagile, zuzendari eta irakaslea (j. 1874).
• 1954 - Frida Kahlo, mexikar pintorea, bere autorretratuengatik ospetsua (j. 1907).
• 1966 - Victorio Macho, espainiar eskultorea, espainiar eskultura garaikidearen aitzindaria (j. 1887).
• 1967 - Tom Simpson, ingeles txirrindularia, Frantziako Tourrean Mont Ventoux igotzen ari zela (j. 1937).
• 1969 - Bess Meredyth, estatubatuar zinema mutuko aktorea eta zinema gidoilaria (j. 1890).
• 1970 - Leslie Groves, estatubatuar militarra, Manhattan Proiektuaren arduraduna (j. 1896).
• 1972 - Joséphine Pencalet, bretainiar langilea, Udal kontseilu baterako hautatu zuten lehen emakume bretainiarra (j. 1886).
• 1974 - Patrick Maynard Stuart Blackett, ingeles fisikaria, 1948ko Fisikako Nobel Saria (j. 1897).
• 1980 - Seretse Khama, lehendabiziko Botswanako presidentea (j. 1921).
• 1981 - Martin Hurson, Behin-Behineko IRAko kidea, 1981eko Irlandako gose greban (j. 1956).
• 1985 - Karl Kasiel Blitz, ukrainar ingeniari kimikoa eta semiologoa (j. 1897).
• 1996 - António Maria Mourinho, portugaldar etnografo, etnologo eta arkeologoa (j. 1917).
• 1997 - Alexandra Danilova, errusiar ballet dantzaria (j. 1903).
• 2000 - Alec Derwent Hope, australiar poeta (j. 1907).
• 2001 - Miguel Gila, espainiar umorista eta komiki marrazkilaria (j. 1919).
• 2003 - Jean Seignalet, frantziar mediku eta ikertzailea, immunologian aditua (j. 1936).
• 2004 - Carlos Kleiber, alemaniar-austriar orkestra-zuzendaria (j. 1930).
• 2006 - Red Buttons, estatubatuar aktorea (j. 1919).
• 2008 - Bronisław Geremek, poloniar historialaria eta politikaria (j. 1932).
• 2014 -
  • Nadine Gordimer, hegoafrikar idazlea, 1991ko Literaturako Nobel Saria (j. 1923).
  • Lorin Maazel, estatubatuar biolinista eta orkestra zuzendaria (j. 1930).
• 2016 - Bernardo Provenzano, Siziliako mafiako (Cosa Nostra) kidea, ustezko Siziliako mafia osoko burua (j. 1933).
• 2017 -
  • Norman Johnson, kanadar matematikaria (j. 1930).
  • Liu Xiaobo, txinatar intelektual eta giza eskubideen defendatzailea (j. 1955).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Amagoia eta Betizu.

Uztailaren 12 | Urteko egutegi | Uztailaren 14