Martxoaren 12

Martxoaren 12a gregoriotar egutegiaren urteko hirurogeita hamaikagarren eguna da, 72.a bisurteetan. 294 egun falta dira urtea amaitzeko.

Jaiotzak Euskal Herrian Javier Clemente Jaiotza: Barakaldo, 1950 Juan Gartzia de Salazar Jaiotza: Tuesta, 1639 Heriotza: Zamora, 1710eko uztailaren 8a Jose Artetxe Jaiotza: Azpeitia, 1906 Heriotza: Donostia, 1971ko irailaren 23a Mauro Entrialgo Jaiotza: Gasteiz, 1965 Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Munduan Liza Minnelli Jaiotza: Los Angeles, 1946 Gabriele D´ Annunzio Jaiotza: Pescara, 1863 eta 1863 Heriotza: Gardone Riviera, 1938ko martxoaren 1a George Berkeley Jaiotza: Kilkenny, 1685, 1689 eta 1684 Heriotza: Oxford, 1753ko urtarrilaren 14a Jack Kerouac Jaiotza: Lowell, 1922 Heriotza: St. Petersburg, 1969ko urriaren 21a Eskuz gaurkotu + Jaiotza gehiago... Artikulurik ez duten Martxoaren 12ko jaiotzak Harry Harrison • Hans Knappertsbusch • Eskuz gaurkotu Heriotzak Euskal Herrian Jose Mari Agirre Jaiotza: Zarautz, 1896ko apirilaren 18a Heriotza: Tolosa, 1933 Patricio Arabolaza Jaiotza: Irun, 1893ko martxoaren 17a Heriotza: Irun, 1935 Mentxu Gal Jaiotza: Irun, 1919ko urtarrilaren 7a Heriotza: Irun, 2008 Jacinto Argaia Jaiotza: Bera, 1903ko azaroaren 28a Heriotza: Valentzia, 1993 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Munduan Anne Frank Jaiotza: Maingau Clinic of the Red Cross (en) , 1929ko ekainaren 12a Heriotza: Bergen-Belsen, 1945eko otsaila Sun Yat-sen Jaiotza: Cuiheng (en) , 1866ko azaroaren 12a Heriotza: Peking Union Medical College Hospital (en) , 1925 Terry Pratchett Jaiotza: Beaconsfield, 1948ko apirilaren 28a Heriotza: Broad Chalke, 2015 William Henry Bragg Jaiotza: Wigton, 1862ko uztailaren 2a Heriotza: Londres, 1942 Eskuz gaurkotu + Heriotza gehiago... Artikulurik ez duten Martxoaren 12ko heriotzak Oleg Tabakov • Philip Galle • Victor Brauner • Romare Bearden • Eskuz gaurkotu

Gertaerak Ignazio Loiolakoa. 1623 - Paulo V.a aita santuak santu izendatu zituen Ignazio Loiolakoa (irudian) eta Frantzisko Xabierkoa. 1913 - Canberra Australiako hiriburua bihurtu zen. 1918 - Mosku Errusiako hiriburu izendatu zuten berriz, San Petersburgoek 215 urtez izandako postua kenduta. 1986 - Espainiar estatuak NATOn jarraituko al zuen erabakitzeko erreferendumean, ezetzak irabazi zuen Hego Euskal Herrian (estatu osoan, baiezkoak irabazi zuen). 1994 - Ingalaterrako Eliza Anglikanoan lehen emakumeak apaiztu zituzten. + Gertaera gehiago... Egutegia << Martxoa >> Al As Az Og Or Lr Ig 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 2024 Aurreko eta hurrengo urteetan 2021: Ostirala 2022: Larunbata 2023: Igandea 2025: Asteazkena 2026: Osteguna 2027: Ostirala Izendegia Santutegia: Inozentzio I.a, Fina San Gimignanokoa, Maximiliano Tebessakoa Seaska egutegia: Egoitz eta Goio. Araitz/Araiz, Ultzamako Andra Mariren Kapera.

Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko.

---

Gertaerak

Euskal Herria

• 1986 - Espainiar estatuak NATOn jarraituko al zuen erabakitzeko erreferendumean, ezetzak irabazi zuen Hego Euskal Herrian (estatu osoan, baiezkoak irabazi zuen).
• 2010 - Tolosa Okzitanian agertutako hilotza Jon Anza etakidearena zela baieztatu zuten.

Mundua

• 1622 - Eliza Katolikoak Inazio Loiolakoa eta Xabierko Frantzisko kanonizatu zituen.
• 1664 - New Jersey Ingalaterraren kolonia bihurtu zen.
• 1857 - Lurrikara batek 100.000 hildako baino gehiago utzi zituen Tokion.
• 1913 - Canberra Australiako hiriburu izendatu zuten.
• 1918 - Mosku Errusiako hiriburu izendatu zuten berriz, San Petersburgoek 215 urtez izandako postua kenduta.
• 1938 - Alemania Naziak Austria anexionatu zuen.
• 1968 - Maurizio Britainiar Inperioarengadik independentzia lortzen du.
• 1986 - Espainian NATOn jarraitu edo ez erabakitzeko erreferenduma egin zen.
• 1994 - Ingalaterrako Eliza Anglikanoan lehen emakumeak apaiztu zituzten.
• 1999 - Polonia, Txekiar Errepublika eta Hungaria NATOn sartu ziren.
• 2000ko Espainiako hauteskunde orokorrak.
• 2003 - Zoran Đinđić lehen ministro serbiarra hil zuten Belgraden.

Jaiotzak

Euskal Herria

• 1619 - Bernard Gazteluzar, euskal olerkaria (h. 1701).
• 1885 - Ricardo Gondra, bizkaitar meatze-ingeniaria, Atlético de Madridren sortzaileetako bat (h. 1951).
• 1897 - Miguel Peña, gipuzkoar atleta (h. 1969).
• 1898 - Joseba Zubimendi, donostiar euskaltzalea, kantari, itzultzaile, kazetari, irrati esatari, poeta eta antzerkigilea (h. 1939).
• 1900 - Antonio Iturriotz, gipuzkoar idazlea.
• 1901 - Martin Plaa, euskal tenislaria (h. 1978).
• 1906 - Jose Artetxe, euskal idazlea (h. 1971).
• 1940 - Ramón Mendiburu, gipuzkoar txirrindulari ohia.
• 1948 - Jose Antonio Larrañaga, Urko, gipuzkoar abeslaria.
• 1950 - Javier Clemente, bizkaitar futbolari ohia eta futbol entrenatzailea.
• 1952 - José Javier Pomés, nafar enpresaburu eta politikaria.
• 1959 - Josetxo Goia-Aribe, nafar saxo-jotzaile eta konpositorea.
• 1962 - Roberto Santamaría Calavia, nafar futbolari ohia.
• 1972 - Alberto Lopez de Munain, arabar txirrindulari ohia.
• 1981 - Xavier Daramy, lapurtar izotz hockey jokalaria.

Mundua

• 1386 - Ashikaga Yoshimochi, Ashikaga shogunerriko laugarren shoguna (h. 1428).
• 1500 - Reginald Pole, Ingalaterrako Erresumako elizgizona (h. 1558).
• 1540 - Joan Idiakez, espainiar politikaria (h. 1614).
• 1613 - André Le Nôtre, frantziar lorategigilea (h. 1700).
• 1683 - John Theophilus Desaguliers, frantziar filosofo naturala, Royal Society of Londoneko kidea (h. 1744).
• 1685 - George Berkeley, irlandar filosofoa (h. 1753).
• 1685 - Johann Sebastian Bach, alemaniar konpositore eta organista (h. 1750).
• 1788 - David d'Angers, frantziar eskultorea (h. 1856).
• 1790 - John Frederic Daniell, ingeles kimikaria (h. 1845).
• 1806 - Jane Means Appleton Pierce, Ameriketako Estatu Batuetako lehen dama (h. 1863).
• 1812 -
  • Ignacio Comonfort, Mexikoko presidentea (h. 1863).
  • Joseph Prestwich, britaniar geologoa (h. 1896).
• 1824 - Gustav Robert Kirchhoff, alemaniar fisikaria (h. 1887).
• 1835 - Simon Newcomb, kanadar-estatubatuar astronomoa (h. 1909).
• 1838 - William Henry Perkin, ingeles kimikaria (h. 1907).
• 1843 - Gabriel Tarde, frantziar soziologo eta kriminologoa (h. 1904).
• 1863 - Gabriele D'Annunzio, italiar idazlea (h. 1938).
• 1864 - W. H. R. Rivers, ingeles psikofisiologo eta antropologoa (h. 1922).
• 1890 - Vatslav Nijinski, poloniar-errusiar ballet dantzari eta koreografoa (h. 1950).
• 1898 - Ribeiro Couto, brasildar idazlea eta diplomatikoa (h. 1963).
• 1900 - Gustavo Rojas Pinilla, Kolonbiako presidente eta diktadorea (h. 1975).
• 1908 - David Saul Marshall, lehendabiziko Singapurgo lehen ministroa (h. 1995).
• 1909 - Petras Cvirka, lituanierazko poeta eta eleberrigilea (h. 1947).
• 1911 - Gustavo Díaz Ordaz, Mexikoko presidentea (h. 1979).
• 1919 - Miguel Gila, espainiar umorista eta komiki marrazkilaria (h. 2001).
• 1920 - Françoise d'Eaubonne, frantziar idazle eta feminista libertarioa, ekofeminismoaren ideia plazaratu zuena (h. 2005).
• 1921 - Gianni Agnelli, italiar enpresaburua eta Fiat enpresaren akziodun nagusia (h. 2003).
• 1922 - Jack Kerouac, estatubatuar idazle eta poeta, Beat belaunaldiko partaidea (h. 1969).
• 1925 -
  • Louison Bobet, frantziar txirrindularia, Frantziako Tourra hiru aldiz jarraian irabazi zuen lehena (h. 1983).
  • Georges Delerue, frantziar musikagilea (h. 1992).
  • Leo Esaki, japoniar fisikaria, 1973ko Fisikako Nobel Saria.
• 1927 - Raúl Alfonsín, Argentinako presidentea eta giza eskubideen bultzatzailea (h. 2009).
• 1928 - Edward Albee, estatubatuar antzerkigilea (h. 2016).
• 1940 - Al Jarreau, estatubatuar jazz, soul, rhythm and blues eta pop abeslaria (h. 2017).
• 1943 - Ratko Mladić, Bosniako Gerran Bosniako Serbiar Errepublikako Armadako Estatu Goreneko Buruzagia.
• 1946 - Liza Minnelli, estatubatuar aktorea eta abeslaria.
• 1947 - Mitt Romney, estatubatuar enpresaburua eta politikaria.
• 1948 - James Taylor, estatubatuar kantautore eta gitarrista.
• 1949 - Rob Cohen, estatubatuar zinema eta telebista zuzendari, ekoizle eta gidoilaria.
• 1954 - Vahan Sarkisian, armeniar filologo, euskalari eta hispanista (h. 2011).
• 1971 - Raül Romeva, kataluniar analista eta politikaria.
• 1976 - María Adánez, espainiar aktorea.
• 1989 - Carlota Baró, kataluniar aktorea.

Heriotzak

Euskal Herria

• 1620 - Prudencio Sandoval, espainiar historialari eta erlijioso benediktarra, Iruñeko apezpikua izandakoa, Valladoliden.
• 1896 - Felipe Gorriti, nafar musikagilea (j. 1839).
• 1933 - Xabier Lizardi, zarauztar olerkaria (j. 1896).
• 1935 - Patricio Arabolaza, euskal herritar futbolaria (j. 1897).
• 1956an New Yorken desagertua - Jesus Galindez, amurriar irakasle eta politikaria (j. 1915).
• 1967 - Juan Errandonea, nafar ikerlaria, Madrilen (j. 1917).
• 1991 - Patxi Larrainzar, euskal herritar apaiz eta gaztelaniazko idazlea (j. 1934).
• 1993 - Jacinto Argaia, euskal apezpikua, Donostiako elizbarrutiko apezpikua izandakoa, Valentzian (j. 1903).
• 1997 - Manuel Oñatibia, gipuzkoar idazlea (j. 1916).
• 2008 - Mentxu Gal, gipuzkoar margolaria (j. 1918).
• 2014 - Jose Antonio Retolaza, euskal idazlea, euskaltzalea, apaiza eta ohorezko euskaltzaina, Kili-Kili aldizkariaren sortzailea (j. 1929).

Mundua

• 417 - Inozentzio I.a, Aita santua.
• 604 - Gregorio I.a, Aita santua.
• 1507 - Cesare Borgia, italiar politikari eta elizgizona eta Iruñeko apezpikua (j. 1475).
• 1749 - Alessandro Magnasco, italiar margolaria (j. 1667).
• 1853 - Mathieu Orfila, frantziar sendagile eta kimikaria (j. 1787).
• 1898 - Johann Jakob Balmer, suitzar fisikaria (j. 1825).
• 1914 - George Westinghouse, estatubatuar enpresaburua, ingeniaria eta asmatzailea (j. 1846).
• 1916 - Hyacinthe de Charencey, frantziar hizkuntzalaria (j. 1832).
• 1925 - Sun Yat-sen, Txinako iraultzailea (j. 1866).
• 1930 - Alois Jirásek, txekiera idazlea (j. 1851).
• 1935 - Mihajlo Pupin, serbiar-estatubatuar fisikaria (j. 1858).
• 1937 - Charles-Marie Widor, frantziar musikagilea, organo-jotzailea eta irakaslea (j. 1844).
• 1942 - William Henry Bragg, ingeles fisikaria, 1915eko Fisikako Nobel Saria (j. 1862).
• 1943 - Gustav Vigeland, norvegiar eskultorea (j. 1869).
• 1945 - Anne Frank, Bergen-Belseneko kontzentrazio esparruan, Tifusak jota (j. 1929).
• 1955 -
  • Charlie Parker, estatubatuar jazz saxofoi-jolea (j. 1920).
  • Theodor Plievier, alemaniar eleberrigilea (j. 1897).
• 1965 - George Călinescu, errumaniar idazlea (j. 1899).
• 1969 - André Salmon, frantziar idazlea (j. 1881).
• 1978 - John Cazale, estatubatuar aktorea (j. 1935).
• 1990 -
  • Rosamond Lehmann, britainiar eleberrigilea (j. 1901).
  • Philippe Soupault, frantziar poeta eta narratzailea (j. 1897).
• 1991 -
  • Étienne Decroux, frantziar mimoa (j. 1898).
  • Ragnar Granit, finlandiar-suediar fisiologoa, 1967ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1900).
• 1996 - Raymond Régamey, frantziar teologoa eta arte-historialaria (j. 1900).
• 1999 -
  • Felipe Alfau, kataluniar idazlea (j. 1902).
  • Yehudi Menuhin, estatu batuetan jaiotako biolinista eta orkestra zuzendaria, XX. mendeko biolinista ospetsuenetako bat (j. 1916).
• 2002 - Jean-Paul Riopelle, kanadar margolaria (j. 1923).
• 2005 - Norbert Callens, belgikar txirrindularia (j. 1924).
• 2009 -
  • Yann Brekilien, bretainierazko idazlea (j. 1920).
  • Blanca Varela, perutar poeta (j. 1926).
• 2010 - Miguel Delibes, espainiar idazle eta kazetaria (j. 1920).
• 2011 - Nilla Pizzi, italiar abeslaria (j. 1919).
• 2013 - Robert Castel, frantziar soziologoa (j. 1933).
• 2015 -
  • Michael Graves, estatubatuar arkitekto eta diseinatzailea (j. 1934).
  • Terry Pratchett, fantasia eta zientzia fikziozko ingeles idazlea (j. 1948).
• 2016 - Lloyd Shapley, estatubatuar ekonomialaria, 2012ko Ekonomiako Nobel saria (j. 1923).

Jaiak eta urteurrenak

• Sehaska egutegiko izendegia: Egoitz eta Goio. Araitz/Araiz, Ultzamako Andra Mariren Kapera.
• Zuhaitzen eguna, Txina eta Taiwanen.

Martxoaren 11 | Urteko egutegi | Martxoaren 13