San Petersburgo

Aldatu loturak
Koordenatuak: 59°57′N 30°19′E / 59.95°N 30.32°E / 59.95; 30.32
Wikipedia, Entziklopedia askea
Artikulu hau Errusiako hiriari buruzkoa da; Floridako hiria gaitzat duena beste hau da: «St. Petersburg (Florida)»


San Petersburgo
Sankt Petersburg
Санкт-Петербург
Errusiako hiri federalak
Administrazioa
Estatu burujabe Errusia
AlkateaGeorgi Poltavtxenko
Izen ofizialaСанкт-Петербург
Jatorrizko izenaSankt Petersburg
Санкт-Петербург
Posta kodea199406 eta 190000
Geografia
Koordenatuak59°57′N 30°19′E / 59.95°N 30.32°E / 59.95; 30.32
Map
Azalera1.439 km²
Altuera3
MugakideakLeningrad oblasta, Gatchinsky District (en) Itzuli, Vsevolozhsky District (en) Itzuli, Vyborgsky District (en) Itzuli, Lomonosovsky District (en) Itzuli, Tosnensky District (en) Itzuli eta Kirishsky District (en) Itzuli
Demografia
Biztanleria5.384.342 (2021eko urtarrilaren 1a)
−13.722 (2020)
Dentsitatea3.442,13 bizt/km²
Informazio gehigarria
Sorrera1703ko maiatzaren 27a
Telefono aurrizkia812
Ordu eremuaMoskuko Ordua, UTC+03:00 eta Europa/Mosku
Hiri senidetuakGdańsk, Aqaba, Alexandria, Almaty, Anberes, Baku, Bangkok, Bartzelona, Betleem, Habana, Hanburgo, Daugavpils, Dresden, Duxanbe, Erevan, Zagreb, Isfahan, Quebec Hiria, Lurmutur Hiria, Kolonbo, Kotka, Košice, Lyon, Los Angeles, Manchester, Maribor, Melbourne hiria, Mikkeli, Minsk, Montevideo, Mumbai, Mykolaiv, Aarhus, Osaka, Ox, Pireo, Plovdiv, Busan, Rio de Janeiro, Riga, Rotterdam, St. Petersburg (Florida), Santiago, Sebastopol, Istanbul, Stockholm udalerria, Tampere, Tbilisi, Daegu, Haifa, Khartum, Kharkiv, Helsinki, Ho Chi Minh Hiria, Chengdu, Shanghai, Edinburgo, Venezia, Hai Phong, Konstantza, Qingdao, Astana, Johannesburg, Pekin, Mar del Plata, Buenos Aires, Adana, Varna, Bordele, Le Havre, Porto Alegre, Turin, Nesebar, Sofia, Oslo, Teheran, Casablanca, Tesalonika, Debrecen, Reinickendorf, Susa, Rishon LeZion, Jidda, Wenzhou, Krasnoiarsk, Budapest, Genova, Limasol, Bixkek, Xi'an, Nampo, Incheon, Manama, Guadalajara, Ulan Bator, Stavanger, Bizerta, Taxkent, Niza, Paris, Göteborg udalerria, Addis Abeba, Guadalajara, Netanya, Turku, Gagauzia, Varsovia, Kiev, Lviv, Odesa, Praga, Tallinn, Krakovia, Kaunas, Milan eta Vilnius
Matrikula78, 98, 178 eta 198
Hizkuntza ofizialaerrusiera
http://www.gov.spb.ru

San Petersburgo[1] (errusieraz Санкт-Петерб́ург, Sankt Peterburg), 1914-1924 urteetan, Petrogrado (errusieraz: Петроград, translit.: Petrograd) eta 1924-1991 urteetan, Leningrado (errusieraz: Ленинград, translit.: Leningrad) Errusiako hiria eta portua da. Herrialdearen ipar-mendebaldean dago, Neva ibaiaren bokalean, Finlandiako golkoaren ertzean, Finlandiako mugatik 160 kmra. 2010ean 4.879.566 biztanle zituen[2].

Errusiako bigarren hiria da jende kopuruari dagokionez, porturik garrantzitsuena eta Europako hiririk ederrenetakoa. 1990ean UNESCOk Gizateriaren Ondare izendatu zuen erdigune historikoa[3].

Historia

1703. urtean, Petri Handia Errusiako tsarrak Neva ibaia itsasoratzen den toki zingiratsuaz jabetu zen eta urte berean, ibaiaren bokaleko uharteetako batean, Petri eta Pablo gotorlekua eraikitzen hasi zen. Gotorlekuaren inguruan hazi zen hiria. Hiriburu europar eta modernoa eraiki nahi izan zuen, Mosku deszentralizatzeko saiakeran. Hurrengo urtean hasi ziren Oktyabrsky auzo ikusgarria eraikitzen. 1712an Errusiako hiriburu bilakatu zen eta ondorengo urteetan elizak, jauregiak, etxeak eta administrazio egoitzak egin zituzten.

1726. urterako, Errusiako esportazio porturik garrantzitsuena zen, eta XVIII. mendearen bukaeran, 220.000 biztanle zituen. XVIII. mendetik aurrera izugarri hazi zen hiria eta era askotako arkitektura moldeetako eraikuntzak egin zituzten, barrokoak, klasikoak eta XIX. mendeko obra neoklasikoak. 1819. urtean, unibertsitateko ateak zabaldu zituzten, eta XIX. mendean zehar arteari eta zientziari lotutako pertsonaia asko bizi izan zen hirian: Tolstoi, Dostoievski, Pavlov, etab.

1914an, izena alemaniarregia zelakoan, Petrogrado jarri zioten, sustrai eslaviarrekoa; garai hartan, 2.100.000 lagun bizi ziren hirian, industriaren garapenak, industria astunak batez ere, erakarrita. 1917. urtean, Europa Lehen Mundu Gerran murgilduta zegoenean hain zuzen, Errusiako sistema kapitalista eta monarkikoari amaiera eman zion matxinada egin zuten Leningradoko langileek. 1917-1920 urteetako Gerra Zibilak kalte handiak eragin zituen hirian, eta biztanleen bi heren galdu zituen. 1922. urtean Mosku egin zuten Errusia eta Sobietar Batasunako hiriburu.

Bigarren Mundu Gerra garaian alemaniarrek 872 egunez eduki zuten setiatua San Petersburgo (Leningradeko setioa), 1941 eta 1944 bitartean, eta milioi bat inguru biztanle hil ziren. 1950. urterako hiriak berreskuratuak zituen dotoretasuna eta handitasuna industriaren garapen eta hazkuntzari eta portuko jarduerari esker.

Geografia

Neva ibaiaren deltan dago kokatua, Finlandiako golkoaren ertzean, Moskutik 640 km ipar-mendebaldera eta Zirkulu polar artikotik 7° hegoaldera[3]. Behe-ordoki zingiratsu batean dago, uharte ugariren aurrean, eta uholde asko izan dira historian zehar, azken urteetan egin diren ubideei esker saihestu direnak.

Klima

    Datu klimatikoak (San Petersburgo)    
 Hila   Urt   Ots   Mar   Api   Mai   Eka   Uzt   Abu   Ira   Urr   Aza   Abe   Urtekoa 
Erregistraturiko tenperatura maximoa (°C) 8.7 10.2 14.9 25.3 32.0 34.6 35.3 37.1 30.4 21.0 12.3 10.9 37.1
Batez besteko tenperatura maximoa (°C) -3.0 -3.0 2.0 9.3 16.0 20.0 23.0 20.8 15.0 8.6 2.0 -1.5 9.1
Batez besteko tenperatura (ºC) -5.5 -5.8 -1.3 5.1 11.3 15.7 18.8 16.9 11.6 6.2 0.1 -3.7 5.8
Batez besteko tenperatura minimoa (°C) -8.0 -8.5 -4.2 1.5 7.0 11.7 15.0 13.4 8.8 4.0 -1.8 -6.1 2.7
Erregistraturiko tenperatura minimoa (°C) -35.9 -35.2 -29.9 -21.8 -6.6 0.1 4.9 1.3 -3.1 -12.9 -22.2 -34.4 -35.9
Pilatutako prezipitazioa (mm) 44 33 37 31 46 71 79 83 64 68 55 51 661
Euri egunak (≥ 1 mm) 9 7 10 13 16 18 17 17 20 20 16 10 173
Elur egunak (≥ 1 mm) 25 23 16 8 1 0.1 0 0 0.1 5 16 23 117
Eguzki orduak 21.7 53.7 124.0 180.0 260.4 276.0 266.6 213.9 129.0 71.3 24.0 12.4 1633.0
Hezetasuna (%) 86 84 79 69 65 69 71 76 80 83 86 87 78
Iturria (1): Pogoda.ru.net[4]
Iturria (2): HKO (sunshine hours)[5]

Biztanleria

Biztanleriaren eboluzioa
1800 1830 1850 1881 1900 1915 1920 1925 2002
220.200 435.500 487.300 928.000 1.440.000 2.348.000 763.900 1.379.000 4.700.000

Ekonomia

Errusiako industriagune eta portu garrantzitsuena da San Petersburgo. Armagintza, erreaktore nuklearrak, tresneria elektrikoa eta mekanikoa, ontziolak, kimika industria, janari industria, metalurgia eta nekazaritzarako makineria dira industria garrantzitsuenak, eta makineria, zura, ikatza, potasioa eta pirita esportatzen dira portutik.

Garraiobideak

Komunikabide sare oparo batez (aireportua, metropolitanoa, burdinbideak eta errepideak) hornitua dago. Errusiak Baltikoan duen portu bakarra da.

San Petersburgoko metroa

San Petersburgoko metroa 1955eko azaroaren 15ean zabaldu zen eta gaur egun 110,2 kilometro eta 63 geltoki dauzka.

Metroak dituen bost lineatatik 832 milioi bidaiari igaro ziren 2008an.

Ondasun nabarmenak

San Petersburgoko Gune Historikoa eta Dagokion Monumentu Multzoa1
UNESCOren gizateriaren ondarea

Jauregiko Plaza

Mota Kulturala
Irizpideak i, ii, iv, vi
Erreferentzia 540
Kokalekua  Errusia
Eskualdea2 Europa
Izen ematea 1990 (XIV. bilkura)
1 UNESCOk jarritako izen ofiziala (euskaratua)
2 UNESCOren sailkapena
Amiraltza, urrezko orratzarekin
  • Hermitage museoa ( Эрмитаж ), munduko eder eta garrantzitsuenetakoa. Neva ibai ertzeko sei eraikin eder betetzen ditu, Neguko Jauregia barne. 3 milioi artelan baino gehiago ditu ikusgai.
  • Alexandr Nevski monasterioa
  • San Petri eta San Paulo gotorlekua (hiriaren sorlekua)
  • Amiraltza
  • Odol Isuriaren katedrala
  • San Isaak katedrala
  • Kazango Andre Mariaren katedrala
  • Passage merkatari arkupea
  • Mariinski antzokia

Aldirietako egoitza inperialak

  • Peterhof
  • Pushkin edo Tsarskoie Selo
  • Pavlovsk

Musika

San Petersburgotar ospetsuak

Hiri senidetuak

San Petersburgo hiri hauekin senidetua dago:

Ikus, gainera

Erreferentziak

  1. ↑ Euskaltzaindia. 157. araua: Europako hiriak. .
  2. ↑ «Всероссийская перепись населения 2010 года. Том 1 2010eko Errusiako erroldaren emaitzak, 1. liburukia» Gks.ru
  3. ↑ a b Saint Petersburg Global.britannica.com
  4. ↑ .
  5. ↑ .

Kanpo loturak

Wikimedia Commonsen badira fitxategi gehiago, gai hau dutenak: San Petersburgo Aldatu lotura Wikidatan
Errusia Gizateriaren Ondarea Errusian Errusia

Kolomenskoieko Jasokundearen Eliza  • Kremlin eta Plaza Gorria  • Novodevitxi komentua  • Trinitatearen eta San Sergioren monasterioa  • Vladimir eta Suzdaleko Monumentu Zuriak  • Yaroslavleko erdigune historikoa  • Mendebaldeko Kaukaso  • Kurlandiako istmoa2  • Ferapontov monasterioa  • Kizhiko Pogosta  • Komiko baso birjinak  • Novgorodeko erdigunea eta Santa Sofia katedrala  • San Petersburgoko erdigune historikoa eta inguruak  • Solovetski Uharteak  • Struveren arku geodesikoa3  • Kamtxatkako sumendiak  • Sikhote-Alin  • Wrangel uhartea  • Altai mendi urrekarak  • Baikal aintzira  • Uvs Nuur arroa4  • Kazango Kremlina  • Derbenteko zitadela, antzinako hiria eta harresitutako erakinak



2 Lituaniarekin partekatua  • 3 Beste bederatzi herrialdeekin partekatua  • 4 Mongoliarekin partekatua

"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=San_Petersburgo&oldid=5571668"(e)tik eskuratuta