Irailaren 28
Irailaren 28a gregoriotar egutegiaren urteko berrehun eta hirurogeita hamaikagarren eguna da, 272.a bisurteetan. 94 egun falta dira urtea amaitzeko.
|
|
|
Gertaerak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 2006 - Europako Parlamentuak babesa eskaini zion Euskal Herrian zabalduriko bake-prozesuari. Parlamentuko talde politiko guztiek aldeko botua eman zuten PPk izan ezik.
- 2007 - Juan Jose Ibarretxe lehendakariak 2008ko urriaren 25erako herri-galdeketa iragarri zuen EAEn.
- 2009 - Miguel Sanzek CDN alderdia kanporatu zuen Nafarroako gobernutik, eta handik aurrera PSNren laguntzarekin gobernatu zuen Nafarroa.
- 2010 - Espainiako Poliziak zazpi lagun atxilotu eta inkomunikatu zituen "Askapena elkarteko kide izateagatik".
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 2012 -
- Espainiako bankuek 53.745 milioi euroko defizita dute, Bankiak bakarrik 24.743 milioi euro behar ditu.
- Hamar pertsona hil dira Murtziako Eskualdean eta Espainia hego-ekialdean egondako euriteetan.
Arte eta kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 2013 - Donostiako Zinemaldian Hugh Jackman australiar aktoreak Donostia Saria jaso zuen.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1990 - Pacific Heights filma estreinatu zen, John Schlesingerek zuzendu eta Melanie Griffith, Matthew Modine eta Michael Keatonek antzeztu zuten.
- 2001 - Zoolander filma estreinatu zen, Ben Stillerek zuzendu eta idatzi, eta berak eta Owen Wilson, Will Ferrell, Christine Taylor, Milla Jovovich, Jerry Stiller, David Duchovny eta Jon Voight aktoreek antzeztu zutelarik.
Zientzia eta teknologia[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 2015 - NASAko zientzialariek Marten ura badagoela baieztatu zuten.
Kirolak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Jaiotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1717 - Juan Ignacio Madariaga, bizkaitar itsasgizona (h. 1771).
- 1814 - Joanes Otsalde, bidarraitar bertsolaria (h. 1897).
- 1842 - Cosme Etxebarrieta, bizkaitar enpresaburu eta politikari errepublikanoa (h. 1903).
- 1876 - Guillermo Torrijos Goyarzu, bilbotar militante sozialista (h. 1942).
- 1890 - José María Alonso, euskal tenislaria (h. 1979).
- 1894 - Gregorio Beorlegi, gipuzkoar antzerki eta zinema antzezlea (h. 1959).
- 1896 - Saturnino Legarda, nafar organista eta musikagilea (h. 1970).
- 1904 - Juan Antonio Kareaga, bizkaitar politikari jeltzalea (h. 1964).
- 1910 - Gillermo Amutxastegi, ondarroar puntista (h. 1979).
- 1922 - Cipriano Agirrezabal, bizkaitar txirrindularia (h. 2001).
- 1941 - Manu Leguineche, bizkaitar kazetaria, idazlea eta bidaiaria (h. 2014).
- 1951 - Andres Vilariño, gipuzkoar auto pilotua.
- 1961 -
- Nerea Txapartegi, Bilduko donostiar politikaria.
- Enrique Zuazua, gipuzkoar matematikaria eta unibertsitateko irakaslea.
- 1970 - Vicente Uritz, nafar futbolari ohia.
- 1975 - Arantza Ibarra, bizkaitar publizista, ipuin irakurle eta idazle, musikagile, zinema gidoigile eta zuzendaria.
- 1977 -
- Gorka Gonzalez, gipuzkoar txirrindulari ohia.
- Maria Urcelay, gipuzkoar aktorea.
- 1985 - Jonathan Apeztegia, nafar futbolaria.
- 1990 - Julen Telleria, gipuzkoar irrati esataria eta telebista aurkezlea.
- 1994 - Pello Olaberria, gipuzkoar txirrindularia.
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1636 - Sofia Dorotea Schleswig-Holstein-Sonderburg-Glücksburgekoa, alemaniar noblea (h. 1689).
- 1741 - William Brodie, eskoziar altzarigilea eta gauez ezkutuko lapurra (h. 1788).
- 1803 - Prosper Mérimée, frantziar idazlea, hizkuntzalaria eta arkeologoa (h. 1870).
- 1819 - Narciso Monturiol, kataluniar asmatzaile eta politikaria (h. 1885).
- 1841 - Georges Clemenceau, Frantziako Errepublikako Lehen Ministroa (h. 1929).
- 1848 - Heinrich Winkler, alemaniar pedagogo eta hizkuntzalaria, euskaran eta altaitar hizkuntzetan aditua (h. 1930).
- 1852 -
- John French, britainiar militarra, Lehen Mundu Gerran ezaguna (h. 1925).
- Henri Moissan, frantziar kimikaria, 1906ko Kimikako Nobel Saria (h. 1907).
- Isis Pogson, britainiar astronomo eta meteorologoa, Royal Astronomical Societyko lehen emakumea (h. 1945).
- 1863 - Karlos I.a Portugalgoa, Portugalgo erregea (h. 1908).
- 1870 - Florent Schmitt, frantziar musikagilea (h. 1958).
- 1871 -
- Gerardo Machado, Kubako presidentea (h. 1939).
- Pietro Badoglio, Italiako Erresumako lehen ministroa (h. 1956).
- 1881 - Eugeni d'Ors, kataluniar filosofo eta idazlea (h. 1954).
- 1887 -
- Beulah Louise Henry, Lady Edison, estatubatuar asmatzailea, 49 patente eta 110 asmakizunen garatzailea (h. 1973).
- Petru Rocca, korsikar idazle eta nazionalista (h. 1966).
- 1899 - Sylvain Floirat, frantziar enpresaburua (h. 1993).
- 1901 - Ed Sullivan, estatubatuar ikuskizun eta kirol kazetaria, telebista aurkeztea eta egunkarietako zutabegilea (h. 1974).
- 1905 - Max Schmeling, alemaniar boxeolaria (h. 2005).
- 1907 - Bhagat Singh, Indiako askatasunaren aldeko iraultzaile nagusietako bat (h. 1931).
- 1916 - Peter Finch, australiar aktorea (h. 1977).
- 1920 - Mara Natseva, mazedoniar politikari komunista, jugoslaviar partisanoen kidea (h. 2013).
- 1924 - Marcello Mastroianni, italiar aktorea (h. 1996).
- 1925 - Seymour Cray, estatubatuar ingeniaria eta konputagailugintzaren aitzindaria (h. 1996).
- 1929 -
- Lata Mangeshkar, indiar abeslaria.
- Nikolai Ryzhkov, Sobietar Batasuneko lehen ministroa.
- 1930 - Immanuel Wallerstein, estatubatuar soziologo eta gizarte-zientifiko historikoa, mundu-sistema analisiaren teoriko nagusia (h. 2019).
- 1932 - Victor Jara, txiletar pedagogoa, antzerki-zuzendaria, poeta, egile abeslaria eta politika aktibista (h. 1973).
- 1933 - Miguel Ortiz Berrocal, espainiar eskultorea (h. 2006).
- 1934 - Brigitte Bardot, frantziar aktore, abeslari eta modeloa.
- 1937 - Paz Fernández Felgueroso, asturiar abokatu eta politikaria, Gijóngo alkate ohia.
- 1938 -
- Huang Ju, txinatar politikaria eta Shanghaiko alkatea (h. 2007).
- Ben E. King, estatubatuar soul eta abeslaria (h. 2015).
- 1941 - Peridis, espainiar arkitektoa, marrazkilaria, umoregilea eta idazlea.
- 1942 - Donna Leon, estatubatuar idazlea.
- 1944 -
- Yoshitada Yamaguchi, japoniar futbolaria.
- Miloš Zeman, Txekiar Errepublikako presidentea.
- 1945 - Marielle Goitschel, frantziar eskiatzaile ohia.
- 1947 - Sheikh Hasina, Bangladeshko lehen ministroa.
- 1949 - Maria del Mar Lozano, Extremadurako Unibertsitateko irakasle emeritua.
- 1952 -
- Sylvia Kristel, herbeheretar aktorea (h. 2012).
- David Salle, estatubatuar margolaria.
- 1953 - Otmar Hasler, Liechtensteingo lehen ministro ohia.
- 1954 -
- Rosi Braidotti, italiar-australiar filosofo eta teorialari feminista garaikidea.
- Patrick Tosani, frantziar argazkilaria.
- 1959 - Margarita del Val, espainiar kimikaria, birologoa eta inmulogoa.
- 1963 - Luis Arce, Boliviako presidentea.
- 1967 - Mira Sorvino, estatubatuar aktorea.
- 1968 -
- Mika Häkkinen, 1 Formulako finlandiar pilotu ohia.
- Naomi Watts, ingeles-australiar aktorea.
- 1972 - Dita Von Teese, estatubatuar artista burlesque, modelo eta aktorea.
- 1973 - Roberto Jiménez, PSNko nafar politikaria.
- 1977 - Dani Álvarez, galiziar kazetaria.
- 1978 -
- Dana Loesch, ideologia kontserbadoreko estatubatuar telebista eta irratsaio aurkezlea.
- Pastora Soler, espainiar abeslaria.
- 1981 -
- Nihan Büyükağaç, turkiar aktorea.
- José Manuel Calderón, espainiar saskibaloi jokalari ohia.
- 1982 -
- Takeshi Aoki, japoniar futbolaria.
- Nolwenn Leroy, bretainiar abeslaria.
- 1987 -
- Hilary Duff, estatubatuar aktore eta abeslaria.
- Cecilio Valgañón, errioxar esku huskako pilotari ohia.
- 1990 - Kirsten Prout, kanadar aktorea.
- 1991 - Álex Martínez, espainiar aktorea.
Heriotzak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Euskal Herria[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 1104 - Petri I.a Santxez, Nafarroa eta Aragoiko erregea (j. 1068).
- 1428 - Martin III.a Enrikez Lakarrakoa, Nafarroako Erresumako noblea.
- 1792 - Joan Urkitza, bizkaitar arkitekto eta zizelkaria (j. 1714).
- 1941 - Ricardo Duque de Estrada, nafar politikari eta arkeologoa, Llanesen (j. 1870).
- 1943 - Juan José Maiztegi, bizkaitar apaiza (j. 1878).
- 1971 - Amalia Galarraga, gipuzkoar idazle feminista, Madrilen (j. c. 1895).
- 1979 - Tomas Alba Irazusta, Donostiako Herri Batasuneko zinegotzia, Batallón Vasco Españolek eraila (j. 1937).
- 1989 - José Arribas, euskal herritar futbolari eta entrenatzailea, Frantzian (j. 1921).
- 2005 - Bitor Lekunberri, Otxabiña, gipuzkoar miliziano komunista (j. 1913).
- 2012 - Juan Maria Orbe, euskal enpresaburua eta EHNE sindikatuko sortzaileetako bat (j. 1944).
- 2015 -
- Amale Arzelus, gipuzkoar euskaltzalea eta irrati esataria (j. 1924).
- Ignacio Zoco, nafar futbolaria (j. 1939).
- 2016 - Imanol Urbieta, zarauztar musikari eta idazlea (j. 1934).
Mundua[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- 782 - Leoba, moja anglosaxoia (j. c. 710).
- 935 - San Wentzeslao I.a Bohemiakoa (j. 907).
- 1197 - Henrike VI.a, Germaniako Erromatar Inperio Santuko enperadorea (j. 1165).
- 1691 - Johannes Fatio, suitzar kirurgialari eta obstetrizialaria (j. 1649).
- 1859 - Carl Ritter, alemaniar geografoa (j. 1779).
- 1870 - Bonifacio Ruiz de los Llanos, guda gautxoan zerbitzatu zuen militarra (j. 1791).
- 1879 - Karl Friedrich Mohr, alemaniar kimikaria eta botikaria (j. 1806).
- 1891 - Herman Melville, estatubatuar idazlea (j. 1819).
- 1895 - Louis Pasteur, frantziar mikrobiologoa (j. 1822).
- 1899 - Giovanni Segantini, italiar margolaria (j. 1858).
- 1903 - Jesús de Monasterio, espainiar biolin-jotzaile eta musikagilea (j. 1836).
- 1918 -
- Georg Simmel, alemaniar soziologoa eta filosofoa (j. 1858).
- Jean Espagnolle, frantziar apaiza (j. 1828).
- 1953 - Edwin Hubble, estatubatuar astronomoa (j. 1889).
- 1964 - Harpo Marx, estatubatuar umorista eta aktorea (j. 1888).
- 1966 - André Breton, frantziar idazle eta poeta, surrealismoaren sortzaile nagusia (j. 1896).
- 1970 -
- Gamal Abdel Nasser, Egiptoko presidentea eta bere garaiko arabiar buruzagirik garrantzitsuena (j. 1918).
- John Dos Passos, estatubatuar idazle eta margolaria (j. 1896).
- 1978 - Joan Paulo I.a, Aita santua (j. 1912).
- 1981 - Rómulo Betancourt, Venezuelako presidentea (j. 1908).
- 1985 - André Kertész, hungariar argazkilaria (j. 1894).
- 1986 - Robert Helpmann, australiar dantzari, aktorea eta koreografoa (j. 1909).
- 1989 - Ferdinand Marcos, Filipinetako diktadorea (j. 1917).
- 1991 - Miles Davis, estatubatuar jazz tronpeta-jotzailea eta musikagilea, jazz modernoaren joera berrien aitzindaria (j. 1926).
- 1994 - Franco Moschino, italiar moda-diseinatzailea (j. 1950).
- 2000 - Pierre Trudeau, Kanadako lehen ministroa (j. 1919).
- 2003 -
- Althea Gibson, estatubatuar tenislari eta golflaria, tenis txapelketa bat jokatu zuen lehen kirolari afro-amerikarra (j. 1927).
- Elia Kazan, greziar jatorriko estatubatuar zinemagilea (j. 1909).
- 2004 - Mulk Raj Anand, indiar idazlea (j. 1905).
- 2009 - Guillermo Endara Galimany, Panamako presidentea (j. 1936).
- 2015 - Abdel Tawab Jusef, arabierazko eta ingelesezko egiptoar idazlea (j. 1928).
- 2016 - Shimon Peres, Israelgo lehen ministroa, presidentea eta 1994ko Bakearen Nobel Saria (j. 1923).
- 2017 - Antonio Isasi-Isasmendi, espainiar zinema zuzendaria, gidoilaria eta zinema ekoizlea (j. 1927).
- 2019 - Ismail Petra Kelantangoa, Kelantango sultana (j. 1949).
Jaiak eta urteurrenak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
- Sehaska egutegiko izendegia: Artos, Artozki, Xemein eta Xemen.
Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Urteko hilak | ||
---|---|---|
Urtarrila • Otsaila • Martxoa • Apirila • Maiatza • Ekaina • Uztaila • Abuztua • Iraila • Urria • Azaroa • Abendua |